technik weterynarii

1. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
1
Moduł VII
System Identyfikacji i Rejestracji Zwie-
rząt Gospodarskich, zasady obrotu
1. Cele i zadania Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt
2. Obowiązki posiadacza zwierząt gospodarskich
3. Zasady identyfikacji zwierząt gospodarskich
4. Zasady obrotu zwierząt
Bibliografia

2. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
2
1. Cele i zadania Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt
System Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt (SIRZ) został wprowadzony w życie i zaczął
funkcjonować od kwietnia 2004 r. na mocy Ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie
identyfikacji i rejestracji zwierząt. Głównym jego celem jest dążenie do zapewnienia bez-
pieczeństwa żywności zgodnie z wymogami Unii Europejskiej oraz uzyskanie pełnego
dostępu do rynku produktów pochodzenia zwierzęcego z innych państw UE. Jednym z
zadań Systemu jest także wsparcie służb hodowlanych poprzez umożliwienie pracy ho-
dowlanej.
System Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt obejmuje takie gatunki jak: bydło, owce, kozy
i świnie. Składają się na niego następujące elementy:
 rejestr zwierząt gospodarskich oznakowanych i siedzib stad tych zwierząt
(centralna baza danych),
 znaki identyfikacyjne (kolczyki lub tatuaż, mikrochipy),
 paszporty bydła,
 księgi rejestracji,
 dokumenty przewozowe.
Centralną Bazę Danych Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt tworzy skomputery-
zowany, sieciowy system informatyczny, na którym pracuje Agencja Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), jej Oddziały Regionalne i Biura Powiatowe.
Baza danych Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt pozwala na rejestrację zdarzeń
i przemieszczeń dotyczących zwierząt oraz przechowuje informacje dotyczące:
 posiadaczy zwierząt (rejestr producentów),
 zwierząt i ich miejsc przebywania (rejestr siedzib stad),
 przemieszczeń zwierząt (rejestr zgłoszeń zdarzeń dotyczących zwierząt).

3. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
3
2. Obowiązki posiadacza zwierząt gospodarskich
W ramach Systemu IRZ posiadacz zwierząt ma do spełnienia kilka obowiązków:
 uzyskanie z ARiMR numeru producenta,
 rejestracja siedziby stada,
 rejestracja zwierząt i prawidłowe ich oznakowanie,
 terminowe zgłaszanie zdarzeń związanych z oznakowanymi zwierzętami,
 systematyczne prowadzenie ksiąg rejestracji w siedzibie stada (dla każdego
gatunku odrębna księga),
 w przypadku chowu owiec i kóz prowadzenie spisu (przynajmniej raz na rok).
Zgodnie z Ustawą z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów,
ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności posiadacz
zwierząt ma obowiązek zgłosić się do oddziału ARiMR w celu uzyskania numeru produ-
centa. Tam także składa wniosek o nadanie numeru siedziby stada. Zgłoszenie zwierząt
do rejestru czy też zgłoszenie zdarzeń ich dotyczących odbywa się poprzez wypełnienie
przez posiadacza druków (rys. 7.1) dostępnych w biurach powiatowych czy oddziałach
regionalnych Agencji. Systemowe druki dotyczą:
Rysunek 7.1. Strona druku zgłoszeniowego wspólna dla wszystkich zgłoszeń
Źródło: opracowanie własne wykonawcy na podstawie http://www.arimr.gov.pl
 rejestracji zwierząt (urodzenie, przywóz z państwa będącego członkiem UE,
przywóz z państwa niebędącego członkiem UE, dotychczas nierejestrowane,
kupno z państwa UE (rys. 7.2, 7.3, 7.4, 7.5)),

4. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
4
Rysunek 7.2. Druk zgłoszenia owiec albo kóz do rejestru
Źródło: opracowanie własne wykonawcy na podstawie http://www.arimr.gov.pl

5. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
5
Rysunek 7.3. Druk zgłoszenia świń do rejestru
Źródło: opracowanie własne wykonawcy na podstawie http://www.arimr.gov.pl

6. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
6
Rysunek 7.4. Druk zgłoszenia bydła do rejestru
Źródło: opracowanie własne wykonawcy na podstawie http://www.arimr.gov.pl
 zgłoszenia przemieszczenia zwierzęcia (kupno/sprzedaż, sprzedaż do pań-
stwa UE, wywóz do państwa niebędącego członkiem UE, wywóz do państwa
będącego członkiem UE (rys. 7.5)),

7. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
7
Rysunek 7.5. Druk zgłoszenia przemieszczenia bydła, owiec albo kóz
Źródło: opracowanie własne wykonawcy na podstawie http://www.arimr.gov.pl

8. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
8
 zgłoszenia padnięcia i uboju zwierzęcia (rys. 7.6),
Rysunek 7.6. Zgłoszenie padnięcia, zabicia, uboju w gospodarstwie bydła, owiec albo kóz
Źródło: opracowanie własne wykonawcy na podstawie http://www.arimr.gov.pl
Posiadacz bydła, owiec albo kóz musi zgłosić przemieszczenie zwierzęcia w Biurze Po-
wiatowym ARiMR w ciągu siedmiu dni od zajścia tego zdarzenia, natomiast w przypadku
zmiany stanu stada świń ich posiadacz jest zobowiązany dokonać zgłoszenia w ciągu 30
dni (rys. 7.7).

9. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
9
Rysunek 7.7. Zgłoszenie zmiany stanu stada świń
Źródło: opracowanie własne wykonawcy na podstawie http://www.arimr.gov.pl
Posiadacz wymienionych wcześniej gatunków zwierząt gospodarskich jest zobowiązany
w przypadku utraty bądź uszkodzenia kolczyka złożyć w Biurze ARiMR wniosek o przy-
znanie puli numerów duplikatów kolczyków (rys. 7.8), a po otrzymaniu odpowiedzi zło-
żyć zamówienie u dostawcy (z listy dostawców).

10. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
10
Rysunek 7.8. Wniosek o przyznanie puli numerów duplikatów kolczyków
Źródło: opracowanie własne wykonawcy na podstawie http://www.arimr.gov.pl

11. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
11
3. Zasady identyfikacji zwierząt gospodarskich
Oznakowanie zwierząt gospodarskich różni się nieco w zależności od gatunku oraz
przeznaczenia, np.:
 bydło – na obu uszach zakłada się kolczyki lub duplikaty z numerem identyfi-
kacyjnym zwierzęcia, co umożliwia dokładną indywidualną jego identyfikację,
 owce i kozy:
 w przypadku zwierząt nieprzeznaczonych do handlu wewnątrzwspól-
notowego zakłada się kolczyki lub ich duplikaty z numerem identyfika-
cyjnym zwierzęcia pozwalającymi na indywidualną identyfikację zwie-
rzęcia,
 w przypadku zwierząt urodzonych po 31 grudnia 2009 roku i przezna-
czonych do handlu wewnątrzwspólnotowego, na lewej małżowinie za-
kłada się kolczyk z numerem identyfikacyjnym, a na prawym uchu kol-
czyk z elektronicznym identyfikatorem z numerem identyfikacyjnym
zwierzęcia,
 świnie – na grzbiecie lub na uszach tatuuje się numer identyfikacyjny danego
osobnika bądź na lewe ucho zakłada się kolczyk lub duplikat z numerem iden-
tyfikacyjnym.
Numer identyfikacyjny bydła, owiec i kóz oznacza numer umożliwiający poza dokona-
niem indywidualnej identyfikacji danego osobnika, również ustalenie miejsca urodzenia
(miejsce siedziby stada). Numer identyfikacyjny świni jest numerem siedziby stada, w
której zwierzę się urodziło lub w której po raz pierwszy zostało zgłoszone do rejestru
zwierząt gospodarskich oznakowanych.
Kolczyki do oznakowania zwierząt składają się z dwóch części:
 żeńskiej,
 męskiej,
zakładanych odpowiednio z przodu i z tyłu ucha. Wykonane są one z giętkiego tworzywa
(barwy żółtej – bydło, łososiowej – owce, kozy i świnie (rys. 7.9.)) oraz tak skonstruo-
wane, aby nie było możliwe samookaleczenie się zwierzęcia oznakowanego.
Paszporty bydła są wystawiane przez ARiMR na podstawie poprawnego i kompletnego
zgłoszenia zwierzęcia do rejestru. Na podstawie informacji o zarejestrowanych zwierzę-
tach w systemie IRZ każda sztuka bydła zaopatrywana jest w paszport. Wzór paszportu
bydła zamieszczony jest w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6
czerwca 2007 r. w sprawie wzoru paszportu bydła (Dz.U. Nr 112, poz. 772). Każdy pasz-

12. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
12
port zabezpieczony jest hologramem z logo ARiMR oraz unikatowy numer. Hologram
naklejany jest na paszport w Biurach Powiatowych przed wydaniem go posiadaczowi
bydła. Paszporty wydrukowane, zgodnie z uprzednio obowiązującym wzorem formula-
rza, zachowują swoją ważność i nie podlegają wymianie. Duplikat paszportu wydawany
jest w przypadku uszkodzenia lub utraty paszportu, na podstawie „Wniosku o wydanie
duplikatu paszportu bydła” (rys. 7.10) w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku.
Duplikaty wydawane są tylko dla zwierząt posiadających spójną historię w Centralnej
Bazie Danych Systemu IRZ.
Rysunek 7.9. Wzory kolczyków dla poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich
Źródło: opracowanie własne wykonawcy na podstawie http://www.arimr.gov.pl

13. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
13
Rysunek 7.10. Wzór wniosku o wydanie duplikatu paszportu bydła
Źródło: opracowanie własne wykonawcy na podstawie http://www.arimr.gov.pl
W nieco inny sposób znakowane i identyfikowane są konie. W odróżnieniu do pozosta-
łych gatunków, których identyfikacją i rejestracją zajmuje się ARiMR, tutaj obowiązki
należą do Polskiego Związku Hodowców Koni. Zasady rejestracji są regulowane szere-
giem przepisów prawnych, m.in.: Ustawą z dn. 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i
rejestracji zwierząt (Dz. U. Nr 19, poz. 872).
Paszport dla konia to książeczka zawierająca informacje dotyczące:
 posiadaczy konia,
 nazwy i numeru przyżyciowego (identyfikacyjnego),
 pochodzenia,
 zdrowia,
 szczepień,
 badań laboratoryjnych.

14. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
14
Wszystkie konie powinny posiadać paszporty, co pozwala na ich jednoznaczną identyfi-
kację. Wystawienie paszportu dla koni ras hodowlanych jest możliwe po uprzednim
wpisaniu ich do księgi stadnej, zaś dla pozostałych koni – przez zgłoszenie właściciela
zawierające numery identyfikacyjne rodziców konia. Polski Związek Hodowców Koni
(PZHK) prowadzi księgi stadne i rejestry koni nieznanego pochodzenia. Źrebięta, które
urodziły się po 31.12.2005 r. powinny być oznakowane elektronicznym identyfikatorem.
Konie identyfikuje się między innymi po:
 maści,
 odmianach,
 znakach szczególnych,
 wieku określanego na podstawie wyglądu zębów,
 słownym opisie,
 graficznym opisie.

15. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
15
4. Zasady obrotu zwierząt
Zasady obrotu zwierząt określa Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 25 czerwca 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla pro-
wadzenia działalności w zakresie obrotu zwierzętami, pośrednictwa w tym obrocie lub
skupu zwierząt. Oto niektóre z nich:
Wyżej wymienione Rozporządzenie określa szereg dostosowań, jakie muszą być speł-
nione w opisanym zakresie. Przedmiotem takiej działalności mogą być wyłącznie zwie-
rzęta:
 oznakowane zgodnie z przepisami SIRZ,
 zdrowe, o określonym pochodzeniu i przeznaczeniu,
 nie objęte zakazem wyprowadzenia z gospodarstwa (związane ze zwalcza-
niem chorób zakaźnych),
 posiadające świadectwo zdrowia.
W przypadku zwierząt objętych zakazem wyprowadzenia z gospodarstwa, wydanym w
związku ze zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt, istnieją odstępstwa dotyczące
owiec i kóz, jeżeli:
 zwierzęta zostaną dostarczone bezpośrednio do rzeźni funkcjonującej na te-
renie kraju, wskazanej przez Powiatowego Lekarza Weterynarii, tam nie-
zwłocznie ubite,
 zwierzęta te nie miały kontaktu z innymi osobnikami w czasie transportu,
 powiatowy lekarz weterynarii zgodzi się na taki obrót według przepisów do-
tyczących zwalczania chorób zakaźnych.
Musi być spełniony szereg warunków określonych w wyżej wymienionym Rozporzą-
dzeniu odnośnie wyposażenia budynków, w których odbywa się obrót zwierząt.
W zakresie pośrednictwa w obrocie zwierzętami podmiotem prowadzącym działalność
może być osoba fizyczna, prawna bądź jednostka organizacyjna nieposiadająca osobo-
wości prawnej.
Transport zwierząt w obrocie odbywa się zgodnie z warunkami określonymi Rozporzą-
dzeniu Rady (WE) Nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt pod-
czas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i
93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97
(Dz. Urz. UE L z 05.01.2005, s. 1).

16. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
16
Bibliografia
Literatura obowiązkowa
Bombik E., Górski K., Kondracki S., Socha S., Produkcja zwierzęca, cz. 3, Wydawnictwo
Rea, Warszawa 2010.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 czerwca 2008 r.
w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności
w zakresie obrotu zwierzętami, pośrednictwa w tym obrocie lub skupu zwierząt.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie
wzoru paszportu bydła (Dz.U. nr 112 poz. 772).
Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwie-
rząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy
64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97
(Dz. Urz. UE L z 05.01.2005 r.).
Ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (Dz.U. 2008
poz. 1281).
Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji
gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz.U. 2004 nr 10
poz. 76).
Ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (Dz.U. nr 19
poz. 872).
Literatura uzupełniająca
Nałęcz-Tarwacka T. (red.), Produkcja zwierzęca, cz. II, Wydawnictwo Hortpress, War-
szawa 2006.
Nałęcz-Tarwacka T. (red.), Produkcja zwierzęca, cz. III, Wydawnictwo Hortpress, War-
szawa 2006.
Netografia
http://www.polnet-kolczyki.pl/polnet-id4-2.php
http://www.arimr.gov.pl/identyfikacja-i-rejestracja-zwierzat.html
http://koniefryzyjskie.org.pl/n/index.php?option=com_content&view=article&id=46:br
eed-rules&catid=35:rules&Itemid=27

17. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawy produkcji zwierzęcej
17
http://www.wetgiw.gov.pl/files/1938_ZASWIADCZENIE-ZDROWIA.pdf