1. Skaner mikro, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)
wyniki badania KerallaResearch –
opinie przedsiębiorców podsumowujące II kw. oraz prognozy
i decyzje zakupowe firm na III kw.2010
Kolejna edycja skanera sektora MŚP – październik 2010
2. Część 1 – stała raportu z badania omnibusowego
KerallaResearch, sierpień 2010
Wprowadzenie – informacje o badaniu
•Skaner sektora MŚP jest produktem badawczym adresowanym do przedsiębiorstw i instytucji zainteresowanych kondycją
oraz nastrojami w mikro, małych i średnich firmach (firmy zatrudniające < 250 osób).
•Skaner MŚP to systematyczny dostęp do informacji o stanie firm, które zatrudniają ok. 2/3 wszystkich pracowników w Polsce.
Wśród przedsiębiorstw w Polsce ok. 99 proc. to firmy mikro (zatrudniające do 9 osób) i małe (od 10 do 49), a ok. 0,8 proc. to przedsiębiorstwa średnie
(zatrudniające od 50 do 249 osób). Pozostałe to firmy duże. W Polsce działa niemal 1,7 mln firm z czego większość to MŚP. Sektor ten wytwarza ponad
55 proc. PKB przypadającego na przedsiębiorstwa.1
•Skaner Sektora MŚP jest wielotematycznym omnibusem, prowadzonym dla kilku zlecających równocześnie. Raport składa się z dwóch części. Część I
(stała) prezentuje skalę inwestycji sektora MŚP i zawiera informacje o decyzjach zakupowych w firmach. Prezentuje dane
o krótkoterminowych priorytetach przedsiębiorców (horyzont kwartalny), zawiera m.in. wskaźnik nastrojów i kondycji w firmach MŚP.
1
Wg danych Lewiatan - www.pkpplewiatan.pl
3. Dzięki cykliczności prowadzonego badania możliwe będzie śledzenie kierunków zmian w firmach. Część II (zmienna) to źródło informacji na pytania zlecone
przez Klientów. Wyniki tej części raportu są własnością firm, które je zamówiły.
Metodologia, próba
•Próba: uczestnicy badania to mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, losowane z bazy danych GUS (rejestr REGON). Próba jest ogólnopolska,
reprezentatywna, wynosi N = 600, przy błędzie pomiaru +- 4% i poziomie ufności 95%. Próba oddaje strukturę firm sektora MŚP; badanie uwzględnia
reprezentację firm mikro zatrudniających do 9 osób.
•Firmy prowadzące działalność produkcyjną, handlową lub usługową. W badaniu biorą udział wyłącznie firmy prywatne, prowadzące aktywną
działalność zarobkową (firmy niezawieszone, nie będące w stanie likwidacji, niepaństwowe). W badaniu podsumowującym IIQ2010 - 87,3 proc. stanowiły
firmy z kapitałem polskim, firmy z kapitałem zagranicznym 6 proc, z kapitałem mieszanym 6,7 proc.
•Respondent: osoba odpowiedzialna lub współodpowiedzialna za zarządzanie firmą: właściciel, współwłaściciel, dyrektor zarządzający, wspólnik, prezes,
wiceprezes, dyr. finansowy, główny księgowy, osoba na stanowisku dyrektora lub osoby pozostałe wskazane, jako odpowiedzialne za rozwój firmy, za
zakupy, inwestycje, zarządzanie firmą. Jeden respondent - reprezentował jedną firmę.
4. •Technika: wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo. Czas trwania wywiadu: do 15 minut. Badanie wykonano w dniach 14.07 – 23.07.2010
•Nastroje w sektorze MŚP są nieznacznie gorsze w porównaniu do poprzedniego kwartału, ale wynika to
głównie ze zgłaszanych obaw wobec kolejnych miesięcy, niż złej oceny ostatnich trzech miesięcy.
Drugi kwartał zakończył się wzrostem liczby firm oceniających gospodarkę oraz kondycję własnej firmy
„bez zmian, ani się nie pogorszyło, ani nie poprawiło”. W porównaniu do wsześniejszych pomiarów - ubyło
oceniających negatywnie oraz – nieznacznie – ubyło oceniających pozytywnie bieżącą sytuację.
•Na tle stostunkowo dobrej oceny bieżącej sytuacji, gorzej wypadają przewidywania firm na III kwartał.
Obecnie 31 proc. badanych - czyli mniej o 5 proc. kw/kw – zakłada, że sytuacja gospodarczapodsumowanie
Ważniejsze wnioski - kraju będzie
lepsza. Równolegle przybyło pesymistycznie oceniających, których w badaniu było 18,8 proc. (o 4,5 proc.
więcej kw/kw). Spadł więc impet zakupów i rysujący się po I kw. trend plusowych prognoz na przyszłość.
•Wyrazem przygaszonych (wobec poprzedniego kwartału) pozytywnych nastrojów jest m.in. radykalna
zmiana opinii, na pytanie, kiedy zakończy się światowy kryzys? Po I kw. większość wskazywała, jako
realny - 2011. W lipcu, aż 44,2 proc. przesunęło termin końca kryzysu nie na 2011, ale na 2012 albo
i później. Na poprawę sytuacji ekonomicznej jeszcze w roku obecnym liczy tylko 3 proc., a 6 proc.
badanych oceniło, że kryzys właściwie się skończył.
5. •W II kwartale zanotowano spadek wartości Indexu ZAIR i spadek wskaźnika KERNA. Wskaźnik nastrojów
przedsiębiorstw KERNA osiągnął poziom -40,7 wobec -30,5 pkt. kw/kw, a INDEX ZAIR ilustrujący realne
decyzje zakupowe w firmach spadł do - 53,14 z - 45,77 kw/kw.
•Kluczową, pozytywną informacją jest decyzja utrzymania lub zwiększania zatrudnienia u większości firm
(wzrost wskaźnika cząstkowego do 42,86 kw/kw i 36 r/r/). Wzrost w tym obszarze to sygnał, że firmy mają
zlecenia i potrzebują pracowników. Jednak odrabianie strat z ubiegłego roku jeszcze się nie skończyło,
i najwyraźniej wszelkie poważniejsze zakupy i inwestycje są – tam, gdzie to tylko możliwe – odwlekane.
6. Prezentacja wyników – cz. 1 stałej
Prawie co drugi badany przedsiębiorca uważa, że sytuacja gospodarcza w Polsce w drugim kwartale tego roku nie uległa zmianom.
W porównaniu do pomiaru w poprzednim kwartale wzrósł wyraźnie odsetek wskazujących na brak zauważalnej zmiany w sytuacji gospodarczej
kraju (zwiększenie o 16 proc.).
W tym samym okresie o 5,7 proc. stopniała liczba badanych, według których sytuacja gospodarcza kraju uległa pogorszeniu. Obecnie taką
opinię podziela 27,3 proc. przedsiębiorców. Przedsiębiorców, którzy po II kwartale odczuli poprawę sytuacji gospodarczej kraju, jest też mniej -
18,2 proc. W poprzednim kwartale - 23,5 proc. badanych rejestrowało pozytywne zmiany.
7. Jak Pan/Pani zdaniem zmieniła się sytuacja gospodarcza
KRAJ
w Polsce w ciągu ostatnich 3 m-cy?
Dane % dla n=600
Polepszyła się 18,2
Nie uległa zmianom 49,8
Pogorszyła się 27,3
Nie wiem trudno powiedzieć 4,7
W obszarze oceny kondycji własnej firmy również wzrósł odsetek deklarujących, że nie uległa ona żadnym zmianom (w poprzednim kwartale
wskazało tak 40,3 proc. badanych, aktualnie – 46,5 proc., czyli o 6,2 proc. więcej).
Nieznacznie więcej przedsiębiorców odczuło poprawę kondycji firmy – wzrost o 1,3 proc. Aktualnie poprawę dostrzega 28 proc. badanych
wobec 26,7 proc. w poprzednim kwartale.
Wyraźnie zmalał natomiast odsetek oceniających kondycję firmy, jako gorszą wobec poprzedniego kwartału - obecnie 25,2 proc. (poprzedni
kwartał 31,8 proc.).
8. FIRMA
Jeśli chodzi o kondycję Pana/Pani firmy, jak zmieniła się
sytuacja ekonomiczna P. przedsiębiorstwa w ostatnich
3 m-cach ? Dane % dla n=600
Polepszyła się 28,0
Nie uległa zmianom 46,5
Pogorszyła się 25,2
Nie wiem trudno powiedzieć 0,3
W tej edycji badania przedsiębiorcy mocno zweryfikowali swoje opinie dotyczące czasu trwania kryzysu. Obecnie, aż 44,2 proc. przesunęło
termin końca kryzysu na rok 2012 albo i później. W poprzednim pomiarze tak odległy termin podało 26,7 proc. badanych (zmiana +17,5 proc.)
Rok 2011, jako koniec kłopotów światowych gospodarek, w tym w Polsce, wskazało w tej edycji - 29 proc. przedsiębiorców i jest to spora
korekta poglądów w relacji do poprzedniego kwartału, bo aż o 33 proc. (wówczas 62 proc. badanych przedsiębiorców twierdziła, że kryzys
zakończy się w 2011). Na to, że sytuacja ekonomiczna poprawi się jeszcze w roku obecnym liczy zaledwie 3 proc.
9. ŚWIAT I KRAJ
Jak Pana/Pani sądzi kiedy sytuacja ekonomiczna
w Europie, na świecie w tym w Polsce poprawi
się i kraje wyjdą z kryzysu? Dane % dla n =600
W drugiej połowie tego roku 3,0
W roku 2011 29,0
W roku 2012 lub później 44,2
Moim zdaniem wyszliśmy już z
6,0
kryzysu
Nie wiem, trudno powiedzieć 17,8
Ubyło optymistów, którzy prognozują polepszenie sytuacji gospodarczej kraju w III kwartale. Obecnie 31 proc. respondentów odpowiedziało, że
będzie ona lepsza i jest to spadek wobec poprzedniego pomiaru o 5,3 proc. Warto zauważyć, że w ostatnich dwóch falach pomiaru
(IV kw. 2009 i I kw. 2010) konsekwentnie liczba optymistów rosła – i wynosiła odpowiednio – 34,5 proc. i 36,3 proc.
Równocześnie – w tym pomiarze - wzrósł udział pesymistycznie oceniających najbliższą przyszłość kraju. Stanowią oni 18,8 proc.
ankietowanych. (+4,5 proc. kw./kw.). Te pesymistyczne prognozy na kolejny kwartał dla gospodarki, najprawdopodobniej odpowiadają za skąpe
wydatki na inwestycje i zakupy (spadek indeksu ZAIR).
10. KRAJ
Jak P. sądzi, jak sytuacja gospodarcza w Polsce zmieni się
w ciągu kolejnych 3 m-cy?
Dane % dla n=600
Polepszy się 31,0
Pozostanie bez zmian 38,2
Pogorszy się 18,8
Nie wiem trudno powiedzieć 12,0
Odnosząc się do sytuacji ekonomicznej własnego przedsiębiorstwa także spadł, i to o 11 proc., odsetek dostrzegających zmiany na plus – z 52,3
proc. w poprzednim kwartale do 41,3 proc. obecnie.
Według 39,8 proc. przedsiębiorców sektora MŚP kondycja ich firmy w najbliższym kwartale pozostanie bez zmian – w poprzednim badaniu 29,3
proc. - zmiana o 10,5 proc.).
Równocześnie do 9,2 proc. z 11,3 proc. kw./kw. spadł odsetek spodziewających się w firmie pogorszenia sytuacji.
11. FIRMA
Jak P. sądzi, jak zmieni się sytuacja ekonomiczna P.
przedsiębiorstwa w ciągu kolejnych 3 miesięcy?
Dane % dla n=600
Polepszy się 41,3
Pozostanie bez zmian 39,8
Pogorszy się 9,2
Nie wiem trudno powiedzieć 9,7
Wskaźnik nastrojów KERNA w dół do - 40,7 pkt.
12. WSKAŹNIK KERNA
Wskaźnik nastrojów przedsiębiorstw KERNA po II kw. 2010 uzyskał poziom -40,7 pkt. wobec
-30,5 pkt. kw./kw. (-100 min; +100 max), co oznacza, że po odbiciu firm w I kw., w kolejnych miesiącach przedsiębiorcy spodziewają się
pogorszenia lub w najlepszym wariancie stabilizacji sytuacji (oczekiwanie, że pozostanie bez zmian).
Największy wpływ na końcową niższą wartość wskaźnika, miały oceny związane z oczekiwaniami wobec kondycji własnej firm (aż -17,1 pkt.
obecnie w relacji do +4,8 kw./kw.) oraz kiepskie rokowania dla całej gospodarki wyrażone ostrym spadkiem wskaźnika z -27 do -37,9.
INDEX ZAIR spadek do - 53,14 pkt.
13. Z każdym kwartałem rośnie
wskaźnik cząstkowy dla
zatrudnienia
obszary „mrożenia” i rezygnacji
obszar realizacji zakupów
Index oparty na zakupach i rezygnacjach z zakupów dla badanych obszarów wyniósł -53,14 pkt. wobec -45,77 pkt. kw./kw. To spadek o 7,37 pkt. wobec
poprzedniego pomiaru wskazujący, że firmy w kolejnych 3 m-cach będą ostrożnie wydatkowały. Głównie czas modernizacji maszyn i urządzeń firmy
mają za sobą – mocny spadek do -55,36 pkt. Mniej przedsiębiorstw MŚP będzie też inwestować w technologie i maszyny (-49,40). Także w obszarze
podnoszenia kompetencji pracowników, który na tle pozostałych zakupów wypada tradycyjnie lepiej, w trzecim kwartale będzie się cechować spadkiem
(-46,76). Na zbliżonym poziomie pozostają decyzje zakupowe dotyczące samochodów firmowych. Niemniej ostatnie zapowiedzi ministerstwa finansów
(podane już po realizacji pomiaru) o zmianach w odpisie VAT w przyszłym roku mogą wpłynąć na rewizję decyzji w sprawie zakupu pojazdów, co – jeśli
faktycznie wystąpi – odnotujemy w pomiarze październikowym.
14. Jak powstaje wskaźnik nastrojów KERNA?
Wskaźnik nastrojów KERNA, to subiektywna ocena własnej firmy w kontekście postrzeganych uwarunkowań gospodarczych. Wskaźnik liczony, jako
iloraz różnicy pomiędzy odpowiedziami udzielonymi na „tak-polepszenie” oraz „nie-pogorszenie” oraz sumy tych dwóch odpowiedzi - pierwszy etap.
Drugi etap wyliczenia wskaźnika uwzględnia respondentów, którzy nie mieli jednoznacznego stanowiska na dany temat i odpowiadali „trudno
powiedzieć” oraz respondentów, którzy wskazali „bez zmian”. Konstrukcję wskaźnika KERNA oraz Index ZAIR wzorowano na kilkuletnich
doświadczeniach badawczych prowadzonych przez Ministerstwo Gospodarki w sektorze MŚP.2
Wskaźnik budowany w oparciu o odpowiedzi na pytania
Pyt. 1 (Kraj-ocena) Jak P. zdaniem zmieniła się sytuacja gospodarcza w Polsce w ciągu ostatnich 3 miesięcy?
Pyt. 2 (Kraj-prognoza) Jak P. sądzi, jak sytuacja gospodarcza w Polsce zmieni się w ciągu kolejnych 3 miesięcy?
Pyt.3 (Firma-ocena) Jak zmieniła się sytuacja ekonomiczna P. przedsiębiorstwa w ciągu ostatnich 3 miesięcy?
Pyt. 4 (Firma-prognoza) Jak zmieni się sytuacja ekonomiczna P. przedsiębiorstwa w ciągu kolejnych 3 miesięcy?
2
Publikacja Ministerstwa Gospodarki pt. Trendy rozwojowe sektora MŚP w ocenie przedsiębiorców.
15. Jak powstaje wskaźnik kondycji firm MŚP – ZAIR?
To informacja ukazująca kondycję przedsiębiorstw w krótkim okresie. Co dzieje się w firmach MŚP i jakie decyzje są w nich podejmowane?
Do konstrukcji wskaźnika przyjęto, że o kondycji podmiotu gospodarczego pośrednio świadczą zakupy realizowane i wstrzymywane.
Założono, że decyzje w kluczowych obszarach funkcjonowania firmy najlepiej oddają ich stan. Wpływ tych decyzji znajduje wyraz w realnych
zakupach bądź „mrożeniu” zakupów i inwestycji, czyli mają wymierne konsekwencje makroekonomiczne. Rezygnacje z podjętych wcześniej
decyzji zakupowych są informacją uzupełniającą wskazującą na klimat panujący w firmie. Założono, że systematyczne „skanowanie” firm MŚP
pod kątem nawet prostych wyborów: tak, nie – kupujemy, nie kupujemy, inwestujemy, redukujemy ukazuje ich faktyczną kondycję.
Szczególnie w firmach sektora MŚP, w których pozytywne i negatywne oddziaływanie rynku (płynność, liczba zleceń, zadłużenia, zasoby
finansowe) najszybciej przekładają się na konkretne decyzje zakupowe.
Uzyskany wskaźnik ułatwia prognozowanie i ustalanie przyszłych trendów. Gotowość firm do zakupów lub przeciwnie, wstrzymywanie ich, to
zapowiedź wydarzeń zachodzących w gospodarce oraz możliwość przygotowania się na nie. Wskaźnik jest liczony w oparciu o zakupy
realizowane w momencie pomiaru i w perspektywie nadchodzących 3 m-cy. Pytania dotyczą zakupów/inwestycji/redukcji w kilku obszarach. Ankieter
pyta o podjęte decyzje o nabyciu lub wstrzymaniu zakupu, nie o intencje i plany. Wskaźnik jest liczony jako agregat odpowiedzi z wymienionych
obszarów od 1 do 6. Łącznie dla tych obszarów zadano badanym 12 pytań – o każdy obszar z osobna (osobno o zakupy samochodów,
osobno zakupy oprogramowań, mebli itd.) Wynik nie jest korygowany odpowiedziami „bez zmian” dzięki czemu jest bardziej wrażliwy na
przekształcenia i reorganizacje w firmie.
16. KerallaResearch Instytut Badań i Rozwiązań B2B
Keralla Research jest prywatną, niezależną agencją badań rynku założoną w 2006 roku we Wrocławiu. Od początku działalności opiera się na
doświadczeniu osób specjalizujących się w prowadzaniu badań dla firm. Wyróżnia nas specjalizacja w badaniach business to business, badacze rynku-
praktycy i wysoka jakość usług potwierdzona rekomendacjami klientów.
KerallaResearch honoruje zasady Międzynarodowego Kodeksu Badań Rynku i Badań Społecznych ICC/ESOMAR wytyczającego standardy dla branży
i nakładającego odpowiedzialność zawodową osób zajmujących się badaniami. Wszelkie badania prowadzone przez Instytut Keralla są zgodne z prawem
obowiązującym w Rzeczpospolitej Polskiej i wykonywane są przy zachowaniu zasady należytej staranności przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej
działalności. Certyfikaty. W 2008 roku otrzymaliśmy certyfikat uczestnictwa w ogólnopolskim Zespole Ekspertów Zewnętrznych ds. Analiz Delphi
NARODOWEGO PROGRAMU FORESIGHT „POLSKA 2020”. Pracujemy m.in. dla BP Polska, Impela, ING, PZWLP, KUKE, Auto Spa, Opery Wrocławskiej.
Nasz zespół realizował projekty dla: Shell Polska, Peugeot (Francja), Fraikin (Francja). Z wyników naszych badań korzystają m.in.: Rzeczpospolita, Gazeta
Wyborcza, SAMAR, Forbes, money.pl, bankier.pl, wnp.pl, Puls Biznesu, Gazeta Prawna, Businessman.
Wykonujemy badania na zlecenie, analizy branżowe, badania dla firm i instytucji oraz badania dla sektora publicznego.
KERALLA RESEARCH
Instytut Badań i Rozwiązań B2B
Św. Antoniego 2/4 Budynek D, 50-073 Wrocław, Polska
• Biuro: (+48) 071 788 46 78 • Faks: (+48) 071 722 03 72 •
