SlideShare a Scribd company logo
1 of 36
กกาารเเกกบ็ยยาา 
สมมุนุนไไพพร 
อ.. ปรระะสสิทิทธธิ์ิ์ คงทรรััพยย์์ 
พท..บ..// วท..บ.. //พท..ว.. 
//พท..บ..//พท..ผ
เเกก็บ็บตตาามฤดดูู 
๑๑.. คคิิมหหันันตฤดดูู ((ฤดดููรร้อ้อน)) เเกก็็บหหัวัว 
เเหหงง้้าา แแกก่น่น รราาก 
๒๒.. วสสันันตฤดดูู ((ฤดดููฝน)) เเกก็บ็บใใบบ 
ดอกลลููก ฝฝักัก 
๓๓.. เเหหมมันันตฤดดูู ((ฤดดููหนนาาว)) เเกก็บ็บ 
เเปปลลืือก กรระะพพี้แี้แลละะเเนนื้อื้อไไมม้้
เเกก็บ็บตตาามททิศิศ 
๑๑.. ววันันออาาททิติตยย์์ แแลละะววัันออังังคคาาร เเกก็บ็บ 
ททาางททิศิศตตะะววันันออก 
๒๒.. ววันันพพุธุธ แแลละะววัันศศุุกรร์์ เเกก็บ็บททาาง 
ททิศิศใใตต้้ 
๓๓.. ววันันจจัันทรร์์ แแลละะววัันเเสสาารร์์ เเกก็บ็บ 
ททาางททิศิศตตะะววันันตก 
๔๔.. ววันันพฤหหัสัสบดดีี เเกก็บ็บททาาง 
ททิศิศเเหหนนืือ
กกาารเเกก็บ็บตตาามททิศิศ 
เหนือ/ 
พฤหัสบดี(ครู) 
อาทิตย์ 
อังค 
าร 
ออก 
ใต้ ผาสกุ/พธุ 
,ศุกร์ 
เสา 
ร์ 
ตก/จ่าสิบ 
ตรี 
จันท 
ร์
เเกก็็บตตาามววัันแแลละะเเววลลาา 
 
 ๑๑.. ววันันออาาททิิตยย์์ เเชช้า้าเเกก็็บตต้น้น สสาายเเกก็บ็บใใบบ 
เเทที่ยี่ยงเเกก็็บรราาก เเยย็็นเเกก็็บเเปปลลือือก 
๒๒.. ววันันจจันันทรร์์ เเชช้า้าเเกก็็บใใบบ สสาายเเกก็็บแแกก่่น 
เเทที่ยี่ยงเเกก็็บตต้น้น เเยย็็นเเกก็็บเเปปลลือือก 
๓๓.. ววันันออังังคคาาร เเชช้า้าเเกก็็บใใบบ สสาายเเกก็็บ 
เเปปลลืือก เเทที่ยี่ยงเเกก็บ็บตต้น้น เเยย็็นเเกก็็บรราาก 
๔๔.. ววันันพพุุธ เเชช้า้าเเกก็็บรราาก สสาายเเกก็็บ 
เเปปลลืือก เเทที่ยี่ยงเเกก็บ็บตต้น้น เเยย็็นเเกก็็บแแกก่่น 
๕๕.. ววันันพฤหหัสัสบดดีี เเชช้า้าเเกก็็บแแกก่่น สสาายเเกก็็บใใบบ 
เเทที่ยี่ยงเเกก็็บรราาก เเยย็็น เเกก็บ็บเเปปลลือือก 
๖๖.. ววันันศศุุกรร์์ เเชช้า้าเเกก็็บใใบบ สสาายเเกก็็บรราาก
เเชช้้าา สสาาย เเทที่ยี่ยง เเยย็็น 
วัน 
เวล 
า 
ออาาททิติตยย์์ตต้้น ใใบบ รราาก เเปปลลือือก 
จจันันทรร์์รราาก แแกก่น่น ใใบบ เเปปลลือือก 
ออังังคคาาร ใใบบ เเปปลลือือก ตต้้น รราาก 
พพุุธ รราาก เเปปลลือือก ตต้้น แแกก่่น 
พฤหหััส 
แแกก่น่น ใใบบ รราาก เเปปลลือือก 
บดดีี 
ศศุกุกรร์์ใใบบ รราาก เเปปลลือือก ตต้้น 
เเสสาารร์์รราาก ตต้น้น เเปปลลือือก ใใบบ
วนัอาทิตย์ 
ตักบาตรราดเปลื้อน 
วันจันทร์ 
แรกก้าวเบาปัญญา 
วันอังคาร บุก 
ไปใต้รัง 
วนัพธุ รังปิด 
ติดกัน
เเกก็บ็บตตาามยยาาม 
กลลาางววััน 
ยยาาม ๑๑ เเกก็บ็บใใบบ ดอก 
แแลละะลลูกูก 
ยยาาม ๒๒ เเกก็็บกกิ่งิ่ง แแลละะกก้า้าน 
ยยาาม ๓๓ เเกก็็บตต้น้น เเปปลลืือก 
แแลละะแแกก่่น 
ยยาาม ๔๔ เเกก็็บรราาก
กลลาางคคืนืน 
ยยาาม ๑๑ เเกก็บ็บรราาก 
ยยาาม ๒๒ เเกก็บ็บตต้น้น 
เเปปลลือือก แแลละะแแกก่่น 
ยยาาม ๓๓ เเกก็็บ กงิ่ แแลละะ 
กก้้าาน 
ยยาาม ๔๔ เเกกบ็ใใบบ ดอก แแลละะ 
ลลูกูก
ยาม ๔ ใบ 
ดอก ลูก 
ยาม๓ กิ่ง 
ก้าน 
ยาม ๒ ต้น เปลือก 
แก่น 
ยาม ๑ ราก 
กลาง 
กลาง 
วัน 
ยาม ๑ ใบ 
ดอก ลูก 
ยาม ๒ กิ่ง 
ก้าน 
ยาม๓ ต้น 
เปลือก แก่น 
ยาม ๔ ราก
ประโโยยชนน์ข์ของกกาารเเกก็บ็บเเกกี่ยี่ยวตตาาม 
ตตำาำารราาแแพพทยย์์ไไททย 
๑๑.. สงวนพพัันธธุ์ขุ์ของสมมุุนไไพพรไไวว้้มมิิ 
ใใหห้ส้สูญูญไไปปโโดดยไไมม่่เเกก็บ็บจจาาก 
บรริิเเววณหนนึ่งึ่งบรริิเเววณใใดดโโดดย 
เเฉฉพพาาะะ 
๒๒.. ใใหห้้ไไดด้้ตตััวยยาาทที่มี่มีสีสรรพคคุุณดดีี 
เเพพรราาะะสรรพ--คคุุณของตตััวยยาาขขึ้นึ้น 
กกับับดดิินฟฟ้า้าออาากกาาศ 
๓๓.. ใใหห้้ไไดด้้ตตััวยยาาถถูกูกตต้้องตตาามททีี่่
 
จจาากกกาารววิจิจัยัยใในนปปััจจจุบุบัันพบ 
วว่า่าปรริิมมาาณของสสาารสสำาำาคคััญใในน 
กกาารออกฤทธธิ์ริ์รัักษษาาออาากกาารเเจจ็บ็บ 
ปป่่วยทที่ไี่ไดด้้จจาากสส่ว่วนตต่่าางๆๆ ของ 
สมมุนุนไไพพรมมีมีมาากนน้อ้อยแแตตกตต่า่าง 
กกันันตตาามรระะยยะะของกกาารเเจจรริิญ 
เเตติิบโโตตของพพืชืชกกาารเเกก็บ็บ 
สมมุนุนไไพพรใใหห้ไ้ไดด้้สสาารสสำาำาคคัญัญสสูงูงจจึงึง
ออกดอก 
ส่วนของเปลือกต้น ให้เก็บ 
ก่อนที่พืชจะเจริญเติบโต 
เต็มที่ก่อนที่จะ 
ออกดอก 
ใบและยอด ให้เก็บตอน 
ที่เริ่มออกดอก 
ดอก ให้เก็บก่อนที่จะมี 
การผสมเกสร 
ผล ให้เก็บก่อนหรือหลัง
 11..เเกก็บ็บรราากหรรืือหหััว 
สมควรเเกก็บ็บใในนชช่่วงเเววลลาาทที่พี่พืชืชหยยุุดกกาาร 
เเจจรริญิญเเตติบิบโโตต 
ใใบบ ดอก รร่ว่วงหมดแแลล้ว้วหรรือือใในนชช่่วงตต้น้น 
ฤดดููหนนาาวถถึงึงปลลาายฤดดููรร้อ้อน 
เเพพรราาะะเเหหตตุุวว่่าาใในนชช่่วงเเววลลาานรี้รี้าากแแลละะ 
หหัวัวมมีีกกาารสสะะสมปรริมิมาาณตตัวัวยยาา 
เเออาาไไวว้ค้ค่่อนขข้า้างสสููง ววิธิธีีกกาารเเกก็บ็บกก็จ็จะะตต้อ้อง 
ใใชช้้ววิธิธีีขขุดุดดด้้วยคววาามรระะมมััดรระะววััง 
ใใหห้ม้มาาก อยย่่าาใใหห้้รราากหรรือือหหัวัวเเกกิดิดกกาาร
2.ประเภทใบหรือเก็บทั้งต้น 
ควรจะเก็บใบที่เจริญเติบโตมากที่สุด หรือพืชบาง 
อย่างอาจระบุช่วงเวลาเก็บอย่างชัดเจนเก็บใบอ่อนหรือ 
ไม่แก่เกินไป เก็บช่วงดอกตูมหรือบาน 
หรือช่วงเวลาที่ดอกบาน เป็นต้น การกำาหนดช่วงเวลา 
ที่เก็บใบเพราะช่วงเวลานั้น ในใบมีตัวยามากที่สุด 
วิธีการเก็บก็ใช้วิธีเด็ด 
ตัวอย่างเช่น ใบกระเพรา ใบฝรั่ง ใบฟ้าทะลาย เป็นต้น
3.ประเภทเปลือกต้นหรือเปลือกราก 
เปลือกต้น โดยมากเก็บช่วงฤดูร้อนต่อกับช่วงฤดูฝน 
ประมาณยาในพืชสมุนไพรมีสูงและลอกออกได้ง่าย 
สะดวก ในการลอกเปลือกต้นนั้นอย่าลอกเปลือกออกทั้ง 
รอบต้น เพราจะกระทบกระเทือนในการส่งลำาเลียง 
อาหารของพืชจะทำาให้ตายได้ทางที่ดีควรลอกเปลือกกิ่ง 
หรือส่วนที่เป็นแขน่งย่อย ไม่ควรลอกออกจากลำาต้น 
ใหญ่ของต้นไม้ หรือจะใช้วิธีลอกออกในลักษณะครึ่ง 
วงกลมก็ได้ 
ส่วนเปลือกรากเก็บ ในช่วงฤดูฝนเหมาะมากที่สุด 
เนื่องจากการลอกเปลือกรากเป็นผลเสียต่อการเจริญ 
เติบโตของพืชควรสนใจวิธีการเก็บที่เหมาะสมจะดีกว่า
4.ประเภทดอก 
โดยทั่วไปเก็บในช่วงดอกเริ่มบาน แต่ 
บางชนิดเก็บในช่วงดอกตูม เช่น กานพลู 
เป็นต้น
5.ประเภทผลและเมล็ด 
พืชสมุนไพรบางอย่างอาจจะเก็บในช่วง 
ที่ผลยังไม่สมบูรณ์หรือยังไม่สุกก็มี 
เช่น ฝรั่งเก็บเอาผลอ่อนมาเป็นยาแก้ท้อง 
ร่วง แต่โดยทั่วไปมักเก็บเมื่อผล 
แก่เต็มที่แล้ว ตัวอย่างเช่น มะแว้งต้น 
มะแว้งเครือ ดีปลี เมล็ดฟักทอง 
เมล็ดชมเห็ดไทย เมล็ดสะแก เป็นต้น
คุณภาพและการรักษา » 
คุณภาพของสมุนไพรที่จะใช้รักษาโรคได้ดีหรือไม่นั้น 
สำาคัญอยู่ที่ช่วงเวลาการเก็บสมุนไพรและวิธีการเก็บ ยังมีปัจจัย 
อื่นๆ ที่จะต้องคำานึงอีกอย่างก็คือพื้นดินที่ปลูกพืชสมุนไพร เช่น 
ลำาโพง ควรปลูกในพื้นดินที่เป็นด่างจะมีปริมาณตัวยาสูง 
สะระแหน่ หากปลูกในที่ดินทราย ปริมาณนำ้ามันหอมระเหยสูง 
และยังมีปัญหาทางด้านสภาพสิ่งแวดล้อมในการเจริญเติบโต 
และภูมิอากาศเป็นต้นสิ่งเหล่านี้ต่างก็มีผลต่อพืชสมุนไพรด้วยกัน 
ทั้งสิ้นจึงควรพิจารณาให้ดีในเรื่องนี้ด้วยเก็บพืชสมุนไพรให้ถูก 
ต้อง เหมาะสม ในช่วงเวลาที่สมควรเก็บ เก็บแล้วจะได้พืช 
สมุนไพรที่มีปริมาณของตัวยาสูง มีคุณค่า มีสรรพคุณทางยาดี 
มาก ดีกว่าเก็บในช่วงที่ไม่เหมาะสม
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
กรระะเเททียียม หหัวัวใใตต้้ดดิิน หหัวัวแแกก่่ ออาายยุุ 
๑๑๐๐๐๐ ววันันขขึ้นึ้น 
ไไปป 
กรระะววาาน ผลแแกก่่ออาายยุุ ๔๔--๕๕ ปปีี 
ชช่่วงเเดดือือน 
สสิิงหหาาคม-- 
มมีีนนาาคม 
กรระะเเจจี๊ยี๊ยบ 
แแดดง 
กลลีบีบรองดอก 
กลลีบีบเเลลี้ยี้ยง ใใบบ 
ออาายยุุ ๔๔--๕๕ 
เเดดือือนครรึ่งึ่ง 
กกะะททือือ หหัวัวหรรือือเเหหงง้้าา 
ชช่่วงฤดดููแแลล้ง้ง 
สมุนไพ 
ร
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
สมุนไ 
พร 
กรระะชชาาย เเหหงง้้าาใใตต้ด้ดิิน ตงั้แแตต่อ่อาายยุุ 
๕๕--๖๖เเดดือือน 
จนถถึึง ๑๑๐๐-- 
๑๑๒๒ เเดดืือน 
กกะะเเพพรราา ใใบบสดหรรืือ 
ใใบบแแหห้ง้ง 
ใใบบทสี่มบบูรูรณณ์์ 
เเตต็ม็มทที่ไี่ไมม่แ่แกก่่ 
ไไมม่อ่อ่อนเเกกินิน 
ไไปป 
กลล้ว้วยนนำ้าำ้าวว้้าา ลลุกุกดดิบิบหรรือือลลููก 
เเกก็็บลลูกูกชช่ว่วงททีี่่
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
ขข่่าา เเหหงง้้าาแแกก่ส่สด 
หรรือือแแหห้้ง 
ชว่งเเววลลาาทที่เี่เหหงงา้า้ 
แแกก่่ 
ขขิิง เเหหงง้้าาแแกก่่ 
สด 
ออาายยุุ 
๑๑๑๑--๑๑๒๒ 
เเดดืือน 
ขลลูู่่ ใใชช้้ททั้งั้งหห้้าาสด 
แแลละะแแหห้ง้ง 
ใใบบออ่อ่อนใในน 
ชช่่วงเเชช้า้า 
ขมนิ้เเหหงง้้าาสด 
หรรืือแแหห้ง้ง 
ออาายยุุ ๙๙--๑๑๐๐ 
เเดดืือน 
สมุนไ 
พร
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
ขขี้เี้เหหลล็็ก ใใบบออ่อ่อน 
หรรืือดอก 
เเกก็บ็บเเมมื่อื่อมมีีทรง 
พพุ่มุ่ม แแลละะออาายยุุ 
๒๒ปปีีขขึ้นึ้นไไปป 
คคูนูน เเนนื้อื้อใในนฝฝััก 
แแกก่่ 
ชช่ว่วงทที่ฝี่ฝักักแแกก่่ 
เเปปลลืือกฝฝััก 
เเปป็็นสสีี 
นนำ้าำ้าตตาาลเเขข้้ม 
ชชุุมเเหห็ด็ดเเททศ ดอกสด ใใบบ 
สดหรรืือ 
แแหห้ง้ง 
ใใบบเเพพสลลาาด 
ชช่่วงกก่อ่อน 
ออกดอก หรรือือ 
สมุนไ 
พร
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
ดดีีปลลีีผลแแกก่แ่แหห้ง้ง ผลแแกก่จ่จัดัดแแตต่ย่ยังัง 
ไไมม่ส่สุุก 
ออาายยุุ ๑๑ปปีีขขึ้นึ้นไไปป 
ตตำาำาลลึึง ใใบบสด เเกก็บ็บใใบบทที่สี่สด 
แแลละะ 
สมบบููรณณ์์ 
ตตะะไไคครร้้ลลำาำาตต้้นแแลละะ 
เเหหงง้้าาแแกก่่ 
สดหรรือือแแหห้้ง 
เเกก็็บเเหหงง้า้า 
แแลละะลลำาำาตต้้น 
แแกก่่ 
สมุนไ 
พร
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
สมุนไ 
พร 
ทองพพััน 
ชชั่งั่ง 
ใใบบสดหรรืือ 
รราาก 
ชช่่วงทที่ใี่ใบบ 
สมบบููรณณ์เ์เตต็ม็มททีี่่ 
ททัับททิิม เเปปลลือือกผล 
แแหห้ง้ง 
ชช่ว่วงทที่ผี่ผล 
แแกก่่ 
นน้อ้อยหนน่า่า ใใบบสดหรรือือ 
เเมมลล็ด็ด 
เเกก็็บใใบบสด 
หรรืือเเมมลล็็ด 
สด เเถถาาแแกก่่ 
บอรระะเเพพ็ด็ด เเถถาาหรรือือลลำาำาตต้้น
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
บบััวบก ตต้น้นสด//ใใบบ 
สด 
เเกก็็บใใบบททีี่่ 
สมบบูรูรณณ์เ์เตต็็มททีี่่ 
ปลลาาไไหหล 
เเผผืือก 
รราากแแหห้ง้ง ไไมม่่มมีีขข้อ้อมมููล 
แแนน่ช่ชััด 
ฝรงั่ใใบบแแกก่่สดหรรือือ 
ลลููกออ่อ่อน 
เเกก็็บใใบบชช่่วง 
ทที่แี่แกก่่เเตต็ม็มททีี่่ 
เเกก็็บลลูกูกขณณะะ 
ยยังังออ่่อน 
สมุนไ 
พร
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
เเพพกกาา เเมมลล็ด็ด ชช่่วงทที่ฝี่ฝััก 
แแหห้ง้ง 
พญญาายอ ใใบบ ใใบบขนนาาด 
กลลาาง 
สมบบูรูรณณ์์ 
เเพพสลลาาด 
พลลููใใบบสด ชช่ว่วงทที่ใี่ใบบ 
สมบบูรูรณณ์์เเตต็ม็ม 
สมุนไ 
พร
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
ฟฟัักทอง เเมมลล็็ดแแกก่่ชช่่วงทที่ลี่ลูกูกแแกก่เ่เตต็ม็ม 
ททีี่่ 
ออาายยุ๕ุ๕๐๐-- 
๑๑๒๒๐๐ววันันขขึ้นึ้นอยยูู่่ 
กกับับพพัันธธุ์ุ์ 
ฟฟ้้าาททะะลลาาย 
โโจจร 
ใใบบ ชช่่วงทเี่รริ่มิ่ม 
ออกดอก ออาายยุุ 
๓๓ เเดดือือน 
มมะะเเกกลลือือ ผลดดิบิบสดทที่มี่มีสีสีี 
เเขขียียว 
ผลดดิบิบสด 
มมะะขขาาม เเนนื้อื้อฝฝักัก 
ชช่่วงทฝี่ฝีั่กักแแกก่่ 
สมุนไ 
พร
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
ฟฟัักทอง เเมมลล็็ดแแกก่่ชช่่วงทที่ลี่ลูกูกแแกก่เ่เตต็ม็ม 
ททีี่่ 
ออาายยุ๕ุ๕๐๐-- 
๑๑๒๒๐๐ววันันขขึ้นึ้นอยยูู่่ 
กกับับพพัันธธุ์ุ์ 
ฟฟ้้าาททะะลลาาย 
โโจจร 
ใใบบ ชช่่วงทเี่รริ่มิ่ม 
ออกดอก ออาายยุุ 
๓๓ เเดดือือน 
มมะะเเกกลลือือ ผลดดิบิบสดทที่มี่มีสีสีี 
เเขขียียว 
ผลดดิบิบสด 
มมะะขขาาม เเนนื้อื้อฝฝักัก 
ชช่่วงทฝี่ฝีั่กักแแกก่่ 
สมุนไ 
พร
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
มมะะขขาาม 
แแขขก 
ใใบบ 
แแหห้ง้ง//ฝฝักัก 
แแหห้ง้ง 
เเกก็บ็บออาายยุุไไดด้้ 
๑๑เเดดืือนครรึ่งึ่ง 
หรรือือชช่่วงกก่่อน 
ออกดอก 
มมะะคคำาำาดดีี 
คววาาย 
ผลแแกก่่ชช่่วงทที่ผี่ผลแแกก่่ 
ตตาากแแดดดจน 
แแหห้ง้ง 
มมะะนนาาว เเปปลลืือก//นนำ้าำ้าใในน 
ลลูกูก 
ชช่ว่วงผลสสุุก 
มมะะพรร้้าาว นนำ้าำ้ามมันัน 
ผลแแกก่น่นำาำามมาา 
สมุนไ 
พร
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
มมะะแแวว้ง้ง 
เเคครรือือ 
ผลแแกก่่สด ผลสสุกุก 
มมะะแแวว้ง้งตต้น้น ผลแแกก่่สด ผลสสุกุก 
มมะะหหาาด แแกก่่นตต้น้น ออาายยุุ ๕๕ ปปีขีขึ้นึ้น 
ไไปป 
ยอ ผลดดิบิบ//ผลหห่า่าม 
สสุกุก 
ชช่่วงทผี่ลดดิิบ//ผล 
หห่า่ามสสุุก 
สมุนไ 
พร
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
ยย่า่านนาาง รราากแแหห้ง้ง ตต้น้นฤดดูหูหนนาาว ถถึงึง 
ปลลาาย 
ฤดดููรร้อ้อน 
เเรร่ว่ว เเมมลล็ด็ดใในน ชช่่วงผลแแกก่่ 
เเลล็บ็บมมืือ 
เเมมลล็ด็ด ชช่ว่วงททีี่่ 
นนาาง 
เเปปลลืือกผลสสีี 
นนำ้าำ้าตตาาล 
วว่า่านหหาาง 
จรระะเเขข้้ 
ววุ้นุ้นจจาากใใบบ ชช่่วงออาายยุุ ๑๑ ปปีี 
สมุนไ 
พร
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
สมุนไ 
พร 
ต้น้ฤดดูหูนนาาวถถึงึสสะะแแกก เเมมลล็ด็ดใในน ผลแแกก่เ่เตต็ม็ม 
ททีี่่ 
สสััปปปะะรด เเหหงง้้าา 
สด//แแหห้ง้ง 
สสีีเเสสียียด 
เเหหนนืือ 
กก้้อนสสีีเเสสีียด 
นนำาำาเเออาาเเนนื้อื้อไไมม้้ 
ตต้ม้มเเคคี่ยี่ยวใใหห้้ 
งวด 
หญญ้า้าคคาา รราากสดหรรือืต
สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ 
เเปป็น็นยยาา 
ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ 
เเกก็บ็บยยาา 
หญญ้้าา 
หนวด 
แแมมว 
ใใบบ ใใบบแแพพ 
สลลาาด 
ทที่สี่สมบบูรูรณณ์์ 
แแหห้ว้วหมมููหหัวัว หหัวัวแแกก่่ 
ออ้้อยแแดดง ลลำาำาตต้้น 
สด//แแหห้ง้ง 
ชช่ว่วงทที่ลี่ลำาำาตต้้น 
สมบบูรูรณณ์์เเตต็ม็ม 
ททีี่่ 
สมุนไ 
พร
การเก็บยาสมุนไพร

More Related Content

What's hot (15)

Thai music9
Thai music9Thai music9
Thai music9
 
Question (ปรัศนีย์-)
Question  (ปรัศนีย์-)Question  (ปรัศนีย์-)
Question (ปรัศนีย์-)
 
มาตราตัวสะกดแม่กด
มาตราตัวสะกดแม่กดมาตราตัวสะกดแม่กด
มาตราตัวสะกดแม่กด
 
แผนการจัดการเรียนรู้
แผนการจัดการเรียนรู้แผนการจัดการเรียนรู้
แผนการจัดการเรียนรู้
 
Thai music2
Thai music2Thai music2
Thai music2
 
Thai music8
Thai music8Thai music8
Thai music8
 
งานชิ้นที่ 2แผ่นพับ
งานชิ้นที่ 2แผ่นพับงานชิ้นที่ 2แผ่นพับ
งานชิ้นที่ 2แผ่นพับ
 
คู่มือการพูดสะกดคำ 2
คู่มือการพูดสะกดคำ 2คู่มือการพูดสะกดคำ 2
คู่มือการพูดสะกดคำ 2
 
Thai music11
Thai music11Thai music11
Thai music11
 
Thai music1
Thai music1Thai music1
Thai music1
 
Thai music12
Thai music12Thai music12
Thai music12
 
E book thai 1.pptใหม่
E book thai 1.pptใหม่E book thai 1.pptใหม่
E book thai 1.pptใหม่
 
1 06+อุภัยพากยปริวัตน์+ภาค+1 2
1 06+อุภัยพากยปริวัตน์+ภาค+1 21 06+อุภัยพากยปริวัตน์+ภาค+1 2
1 06+อุภัยพากยปริวัตน์+ภาค+1 2
 
Thai music14
Thai music14Thai music14
Thai music14
 
8chava
8chava8chava
8chava
 

Similar to การเก็บยาสมุนไพร

การอ่านคำให้ถูกต้อง
การอ่านคำให้ถูกต้องการอ่านคำให้ถูกต้อง
การอ่านคำให้ถูกต้องsapatchanook
 
การอ่านคำให้ถูกต้อง
การอ่านคำให้ถูกต้องการอ่านคำให้ถูกต้อง
การอ่านคำให้ถูกต้องsapatchanook
 
การอ่านคำให้ถูกต้อง
การอ่านคำให้ถูกต้องการอ่านคำให้ถูกต้อง
การอ่านคำให้ถูกต้องsapatchanook
 
ชุดที่๓
ชุดที่๓ชุดที่๓
ชุดที่๓linlada-9
 
กาพย์เห่เรือ พระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร
กาพย์เห่เรือ พระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรกาพย์เห่เรือ พระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร
กาพย์เห่เรือ พระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรkruthai40
 
ยานี ๑๑ แม่ก กา
ยานี ๑๑ แม่ก กายานี ๑๑ แม่ก กา
ยานี ๑๑ แม่ก กาCHANIN111
 
Presentation1
Presentation1Presentation1
Presentation1kutoyseta
 
ภาษาไทย คณิตศาสตร์ ป.6
ภาษาไทย คณิตศาสตร์ ป.6ภาษาไทย คณิตศาสตร์ ป.6
ภาษาไทย คณิตศาสตร์ ป.6Nirut Uthatip
 
แบบทดสอบภาษาไทย ชุดที่ 1
แบบทดสอบภาษาไทย ชุดที่ 1แบบทดสอบภาษาไทย ชุดที่ 1
แบบทดสอบภาษาไทย ชุดที่ 1vanichar
 
ติวเตรียมสอบ O net
ติวเตรียมสอบ O netติวเตรียมสอบ O net
ติวเตรียมสอบ O netvanichar
 
อมรา สินทวีวงศ์ ธรรมะดัดสันดาน
อมรา สินทวีวงศ์   ธรรมะดัดสันดานอมรา สินทวีวงศ์   ธรรมะดัดสันดาน
อมรา สินทวีวงศ์ ธรรมะดัดสันดานTongsamut vorasan
 
ชุดที่๒
ชุดที่๒ชุดที่๒
ชุดที่๒linlada-9
 
Robkongfire
RobkongfireRobkongfire
Robkongfirepoomarin
 
ในหลวงดวงใจไทยทั้งชาติ
ในหลวงดวงใจไทยทั้งชาติในหลวงดวงใจไทยทั้งชาติ
ในหลวงดวงใจไทยทั้งชาติniralai
 

Similar to การเก็บยาสมุนไพร (20)

การอ่านคำให้ถูกต้อง
การอ่านคำให้ถูกต้องการอ่านคำให้ถูกต้อง
การอ่านคำให้ถูกต้อง
 
การอ่านคำให้ถูกต้อง
การอ่านคำให้ถูกต้องการอ่านคำให้ถูกต้อง
การอ่านคำให้ถูกต้อง
 
การอ่านคำให้ถูกต้อง
การอ่านคำให้ถูกต้องการอ่านคำให้ถูกต้อง
การอ่านคำให้ถูกต้อง
 
โครงงานวิท
โครงงานวิทโครงงานวิท
โครงงานวิท
 
โครงงาน
โครงงานโครงงาน
โครงงาน
 
มังคลัตถวิภาวินี ไขสงสัยให้นักเรียน ป.ธ.๕.pdf
มังคลัตถวิภาวินี ไขสงสัยให้นักเรียน ป.ธ.๕.pdfมังคลัตถวิภาวินี ไขสงสัยให้นักเรียน ป.ธ.๕.pdf
มังคลัตถวิภาวินี ไขสงสัยให้นักเรียน ป.ธ.๕.pdf
 
ชุดที่๓
ชุดที่๓ชุดที่๓
ชุดที่๓
 
ปริศนาคำโคลง
ปริศนาคำโคลงปริศนาคำโคลง
ปริศนาคำโคลง
 
กาพย์เห่เรือ พระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร
กาพย์เห่เรือ พระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรกาพย์เห่เรือ พระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร
กาพย์เห่เรือ พระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร
 
Action research
Action researchAction research
Action research
 
ยานี ๑๑ แม่ก กา
ยานี ๑๑ แม่ก กายานี ๑๑ แม่ก กา
ยานี ๑๑ แม่ก กา
 
Presentation1
Presentation1Presentation1
Presentation1
 
ภาษาไทย คณิตศาสตร์ ป.6
ภาษาไทย คณิตศาสตร์ ป.6ภาษาไทย คณิตศาสตร์ ป.6
ภาษาไทย คณิตศาสตร์ ป.6
 
แบบทดสอบภาษาไทย ชุดที่ 1
แบบทดสอบภาษาไทย ชุดที่ 1แบบทดสอบภาษาไทย ชุดที่ 1
แบบทดสอบภาษาไทย ชุดที่ 1
 
ติวเตรียมสอบ O net
ติวเตรียมสอบ O netติวเตรียมสอบ O net
ติวเตรียมสอบ O net
 
อมรา สินทวีวงศ์ ธรรมะดัดสันดาน
อมรา สินทวีวงศ์   ธรรมะดัดสันดานอมรา สินทวีวงศ์   ธรรมะดัดสันดาน
อมรา สินทวีวงศ์ ธรรมะดัดสันดาน
 
ชุดที่๒
ชุดที่๒ชุดที่๒
ชุดที่๒
 
Robkongfire
RobkongfireRobkongfire
Robkongfire
 
ในหลวงดวงใจไทยทั้งชาติ
ในหลวงดวงใจไทยทั้งชาติในหลวงดวงใจไทยทั้งชาติ
ในหลวงดวงใจไทยทั้งชาติ
 
Khone
KhoneKhone
Khone
 

การเก็บยาสมุนไพร

  • 1. กกาารเเกกบ็ยยาา สมมุนุนไไพพร อ.. ปรระะสสิทิทธธิ์ิ์ คงทรรััพยย์์ พท..บ..// วท..บ.. //พท..ว.. //พท..บ..//พท..ผ
  • 2. เเกก็บ็บตตาามฤดดูู ๑๑.. คคิิมหหันันตฤดดูู ((ฤดดููรร้อ้อน)) เเกก็็บหหัวัว เเหหงง้้าา แแกก่น่น รราาก ๒๒.. วสสันันตฤดดูู ((ฤดดููฝน)) เเกก็บ็บใใบบ ดอกลลููก ฝฝักัก ๓๓.. เเหหมมันันตฤดดูู ((ฤดดููหนนาาว)) เเกก็บ็บ เเปปลลืือก กรระะพพี้แี้แลละะเเนนื้อื้อไไมม้้
  • 3. เเกก็บ็บตตาามททิศิศ ๑๑.. ววันันออาาททิติตยย์์ แแลละะววัันออังังคคาาร เเกก็บ็บ ททาางททิศิศตตะะววันันออก ๒๒.. ววันันพพุธุธ แแลละะววัันศศุุกรร์์ เเกก็บ็บททาาง ททิศิศใใตต้้ ๓๓.. ววันันจจัันทรร์์ แแลละะววัันเเสสาารร์์ เเกก็บ็บ ททาางททิศิศตตะะววันันตก ๔๔.. ววันันพฤหหัสัสบดดีี เเกก็บ็บททาาง ททิศิศเเหหนนืือ
  • 4. กกาารเเกก็บ็บตตาามททิศิศ เหนือ/ พฤหัสบดี(ครู) อาทิตย์ อังค าร ออก ใต้ ผาสกุ/พธุ ,ศุกร์ เสา ร์ ตก/จ่าสิบ ตรี จันท ร์
  • 5. เเกก็็บตตาามววัันแแลละะเเววลลาา   ๑๑.. ววันันออาาททิิตยย์์ เเชช้า้าเเกก็็บตต้น้น สสาายเเกก็บ็บใใบบ เเทที่ยี่ยงเเกก็็บรราาก เเยย็็นเเกก็็บเเปปลลือือก ๒๒.. ววันันจจันันทรร์์ เเชช้า้าเเกก็็บใใบบ สสาายเเกก็็บแแกก่่น เเทที่ยี่ยงเเกก็็บตต้น้น เเยย็็นเเกก็็บเเปปลลือือก ๓๓.. ววันันออังังคคาาร เเชช้า้าเเกก็็บใใบบ สสาายเเกก็็บ เเปปลลืือก เเทที่ยี่ยงเเกก็บ็บตต้น้น เเยย็็นเเกก็็บรราาก ๔๔.. ววันันพพุุธ เเชช้า้าเเกก็็บรราาก สสาายเเกก็็บ เเปปลลืือก เเทที่ยี่ยงเเกก็บ็บตต้น้น เเยย็็นเเกก็็บแแกก่่น ๕๕.. ววันันพฤหหัสัสบดดีี เเชช้า้าเเกก็็บแแกก่่น สสาายเเกก็็บใใบบ เเทที่ยี่ยงเเกก็็บรราาก เเยย็็น เเกก็บ็บเเปปลลือือก ๖๖.. ววันันศศุุกรร์์ เเชช้า้าเเกก็็บใใบบ สสาายเเกก็็บรราาก
  • 6. เเชช้้าา สสาาย เเทที่ยี่ยง เเยย็็น วัน เวล า ออาาททิติตยย์์ตต้้น ใใบบ รราาก เเปปลลือือก จจันันทรร์์รราาก แแกก่น่น ใใบบ เเปปลลือือก ออังังคคาาร ใใบบ เเปปลลือือก ตต้้น รราาก พพุุธ รราาก เเปปลลือือก ตต้้น แแกก่่น พฤหหััส แแกก่น่น ใใบบ รราาก เเปปลลือือก บดดีี ศศุกุกรร์์ใใบบ รราาก เเปปลลือือก ตต้้น เเสสาารร์์รราาก ตต้น้น เเปปลลือือก ใใบบ
  • 7. วนัอาทิตย์ ตักบาตรราดเปลื้อน วันจันทร์ แรกก้าวเบาปัญญา วันอังคาร บุก ไปใต้รัง วนัพธุ รังปิด ติดกัน
  • 8. เเกก็บ็บตตาามยยาาม กลลาางววััน ยยาาม ๑๑ เเกก็บ็บใใบบ ดอก แแลละะลลูกูก ยยาาม ๒๒ เเกก็็บกกิ่งิ่ง แแลละะกก้า้าน ยยาาม ๓๓ เเกก็็บตต้น้น เเปปลลืือก แแลละะแแกก่่น ยยาาม ๔๔ เเกก็็บรราาก
  • 9. กลลาางคคืนืน ยยาาม ๑๑ เเกก็บ็บรราาก ยยาาม ๒๒ เเกก็บ็บตต้น้น เเปปลลือือก แแลละะแแกก่่น ยยาาม ๓๓ เเกก็็บ กงิ่ แแลละะ กก้้าาน ยยาาม ๔๔ เเกกบ็ใใบบ ดอก แแลละะ ลลูกูก
  • 10.
  • 11. ยาม ๔ ใบ ดอก ลูก ยาม๓ กิ่ง ก้าน ยาม ๒ ต้น เปลือก แก่น ยาม ๑ ราก กลาง กลาง วัน ยาม ๑ ใบ ดอก ลูก ยาม ๒ กิ่ง ก้าน ยาม๓ ต้น เปลือก แก่น ยาม ๔ ราก
  • 12. ประโโยยชนน์ข์ของกกาารเเกก็บ็บเเกกี่ยี่ยวตตาาม ตตำาำารราาแแพพทยย์์ไไททย ๑๑.. สงวนพพัันธธุ์ขุ์ของสมมุุนไไพพรไไวว้้มมิิ ใใหห้ส้สูญูญไไปปโโดดยไไมม่่เเกก็บ็บจจาาก บรริิเเววณหนนึ่งึ่งบรริิเเววณใใดดโโดดย เเฉฉพพาาะะ ๒๒.. ใใหห้้ไไดด้้ตตััวยยาาทที่มี่มีสีสรรพคคุุณดดีี เเพพรราาะะสรรพ--คคุุณของตตััวยยาาขขึ้นึ้น กกับับดดิินฟฟ้า้าออาากกาาศ ๓๓.. ใใหห้้ไไดด้้ตตััวยยาาถถูกูกตต้้องตตาามททีี่่
  • 13.  จจาากกกาารววิจิจัยัยใในนปปััจจจุบุบัันพบ วว่า่าปรริิมมาาณของสสาารสสำาำาคคััญใในน กกาารออกฤทธธิ์ริ์รัักษษาาออาากกาารเเจจ็บ็บ ปป่่วยทที่ไี่ไดด้้จจาากสส่ว่วนตต่่าางๆๆ ของ สมมุนุนไไพพรมมีมีมาากนน้อ้อยแแตตกตต่า่าง กกันันตตาามรระะยยะะของกกาารเเจจรริิญ เเตติิบโโตตของพพืชืชกกาารเเกก็บ็บ สมมุนุนไไพพรใใหห้ไ้ไดด้้สสาารสสำาำาคคัญัญสสูงูงจจึงึง
  • 14. ออกดอก ส่วนของเปลือกต้น ให้เก็บ ก่อนที่พืชจะเจริญเติบโต เต็มที่ก่อนที่จะ ออกดอก ใบและยอด ให้เก็บตอน ที่เริ่มออกดอก ดอก ให้เก็บก่อนที่จะมี การผสมเกสร ผล ให้เก็บก่อนหรือหลัง
  • 15.  11..เเกก็บ็บรราากหรรืือหหััว สมควรเเกก็บ็บใในนชช่่วงเเววลลาาทที่พี่พืชืชหยยุุดกกาาร เเจจรริญิญเเตติบิบโโตต ใใบบ ดอก รร่ว่วงหมดแแลล้ว้วหรรือือใในนชช่่วงตต้น้น ฤดดููหนนาาวถถึงึงปลลาายฤดดููรร้อ้อน เเพพรราาะะเเหหตตุุวว่่าาใในนชช่่วงเเววลลาานรี้รี้าากแแลละะ หหัวัวมมีีกกาารสสะะสมปรริมิมาาณตตัวัวยยาา เเออาาไไวว้ค้ค่่อนขข้า้างสสููง ววิธิธีีกกาารเเกก็บ็บกก็จ็จะะตต้อ้อง ใใชช้้ววิธิธีีขขุดุดดด้้วยคววาามรระะมมััดรระะววััง ใใหห้ม้มาาก อยย่่าาใใหห้้รราากหรรือือหหัวัวเเกกิดิดกกาาร
  • 16. 2.ประเภทใบหรือเก็บทั้งต้น ควรจะเก็บใบที่เจริญเติบโตมากที่สุด หรือพืชบาง อย่างอาจระบุช่วงเวลาเก็บอย่างชัดเจนเก็บใบอ่อนหรือ ไม่แก่เกินไป เก็บช่วงดอกตูมหรือบาน หรือช่วงเวลาที่ดอกบาน เป็นต้น การกำาหนดช่วงเวลา ที่เก็บใบเพราะช่วงเวลานั้น ในใบมีตัวยามากที่สุด วิธีการเก็บก็ใช้วิธีเด็ด ตัวอย่างเช่น ใบกระเพรา ใบฝรั่ง ใบฟ้าทะลาย เป็นต้น
  • 17. 3.ประเภทเปลือกต้นหรือเปลือกราก เปลือกต้น โดยมากเก็บช่วงฤดูร้อนต่อกับช่วงฤดูฝน ประมาณยาในพืชสมุนไพรมีสูงและลอกออกได้ง่าย สะดวก ในการลอกเปลือกต้นนั้นอย่าลอกเปลือกออกทั้ง รอบต้น เพราจะกระทบกระเทือนในการส่งลำาเลียง อาหารของพืชจะทำาให้ตายได้ทางที่ดีควรลอกเปลือกกิ่ง หรือส่วนที่เป็นแขน่งย่อย ไม่ควรลอกออกจากลำาต้น ใหญ่ของต้นไม้ หรือจะใช้วิธีลอกออกในลักษณะครึ่ง วงกลมก็ได้ ส่วนเปลือกรากเก็บ ในช่วงฤดูฝนเหมาะมากที่สุด เนื่องจากการลอกเปลือกรากเป็นผลเสียต่อการเจริญ เติบโตของพืชควรสนใจวิธีการเก็บที่เหมาะสมจะดีกว่า
  • 18. 4.ประเภทดอก โดยทั่วไปเก็บในช่วงดอกเริ่มบาน แต่ บางชนิดเก็บในช่วงดอกตูม เช่น กานพลู เป็นต้น
  • 19. 5.ประเภทผลและเมล็ด พืชสมุนไพรบางอย่างอาจจะเก็บในช่วง ที่ผลยังไม่สมบูรณ์หรือยังไม่สุกก็มี เช่น ฝรั่งเก็บเอาผลอ่อนมาเป็นยาแก้ท้อง ร่วง แต่โดยทั่วไปมักเก็บเมื่อผล แก่เต็มที่แล้ว ตัวอย่างเช่น มะแว้งต้น มะแว้งเครือ ดีปลี เมล็ดฟักทอง เมล็ดชมเห็ดไทย เมล็ดสะแก เป็นต้น
  • 20. คุณภาพและการรักษา » คุณภาพของสมุนไพรที่จะใช้รักษาโรคได้ดีหรือไม่นั้น สำาคัญอยู่ที่ช่วงเวลาการเก็บสมุนไพรและวิธีการเก็บ ยังมีปัจจัย อื่นๆ ที่จะต้องคำานึงอีกอย่างก็คือพื้นดินที่ปลูกพืชสมุนไพร เช่น ลำาโพง ควรปลูกในพื้นดินที่เป็นด่างจะมีปริมาณตัวยาสูง สะระแหน่ หากปลูกในที่ดินทราย ปริมาณนำ้ามันหอมระเหยสูง และยังมีปัญหาทางด้านสภาพสิ่งแวดล้อมในการเจริญเติบโต และภูมิอากาศเป็นต้นสิ่งเหล่านี้ต่างก็มีผลต่อพืชสมุนไพรด้วยกัน ทั้งสิ้นจึงควรพิจารณาให้ดีในเรื่องนี้ด้วยเก็บพืชสมุนไพรให้ถูก ต้อง เหมาะสม ในช่วงเวลาที่สมควรเก็บ เก็บแล้วจะได้พืช สมุนไพรที่มีปริมาณของตัวยาสูง มีคุณค่า มีสรรพคุณทางยาดี มาก ดีกว่าเก็บในช่วงที่ไม่เหมาะสม
  • 21. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา กรระะเเททียียม หหัวัวใใตต้้ดดิิน หหัวัวแแกก่่ ออาายยุุ ๑๑๐๐๐๐ ววันันขขึ้นึ้น ไไปป กรระะววาาน ผลแแกก่่ออาายยุุ ๔๔--๕๕ ปปีี ชช่่วงเเดดือือน สสิิงหหาาคม-- มมีีนนาาคม กรระะเเจจี๊ยี๊ยบ แแดดง กลลีบีบรองดอก กลลีบีบเเลลี้ยี้ยง ใใบบ ออาายยุุ ๔๔--๕๕ เเดดือือนครรึ่งึ่ง กกะะททือือ หหัวัวหรรือือเเหหงง้้าา ชช่่วงฤดดููแแลล้ง้ง สมุนไพ ร
  • 22. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา สมุนไ พร กรระะชชาาย เเหหงง้้าาใใตต้ด้ดิิน ตงั้แแตต่อ่อาายยุุ ๕๕--๖๖เเดดือือน จนถถึึง ๑๑๐๐-- ๑๑๒๒ เเดดืือน กกะะเเพพรราา ใใบบสดหรรืือ ใใบบแแหห้ง้ง ใใบบทสี่มบบูรูรณณ์์ เเตต็ม็มทที่ไี่ไมม่แ่แกก่่ ไไมม่อ่อ่อนเเกกินิน ไไปป กลล้ว้วยนนำ้าำ้าวว้้าา ลลุกุกดดิบิบหรรือือลลููก เเกก็็บลลูกูกชช่ว่วงททีี่่
  • 23. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา ขข่่าา เเหหงง้้าาแแกก่ส่สด หรรือือแแหห้้ง ชว่งเเววลลาาทที่เี่เหหงงา้า้ แแกก่่ ขขิิง เเหหงง้้าาแแกก่่ สด ออาายยุุ ๑๑๑๑--๑๑๒๒ เเดดืือน ขลลูู่่ ใใชช้้ททั้งั้งหห้้าาสด แแลละะแแหห้ง้ง ใใบบออ่อ่อนใในน ชช่่วงเเชช้า้า ขมนิ้เเหหงง้้าาสด หรรืือแแหห้ง้ง ออาายยุุ ๙๙--๑๑๐๐ เเดดืือน สมุนไ พร
  • 24. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา ขขี้เี้เหหลล็็ก ใใบบออ่อ่อน หรรืือดอก เเกก็บ็บเเมมื่อื่อมมีีทรง พพุ่มุ่ม แแลละะออาายยุุ ๒๒ปปีีขขึ้นึ้นไไปป คคูนูน เเนนื้อื้อใในนฝฝััก แแกก่่ ชช่ว่วงทที่ฝี่ฝักักแแกก่่ เเปปลลืือกฝฝััก เเปป็็นสสีี นนำ้าำ้าตตาาลเเขข้้ม ชชุุมเเหห็ด็ดเเททศ ดอกสด ใใบบ สดหรรืือ แแหห้ง้ง ใใบบเเพพสลลาาด ชช่่วงกก่อ่อน ออกดอก หรรือือ สมุนไ พร
  • 25. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา ดดีีปลลีีผลแแกก่แ่แหห้ง้ง ผลแแกก่จ่จัดัดแแตต่ย่ยังัง ไไมม่ส่สุุก ออาายยุุ ๑๑ปปีีขขึ้นึ้นไไปป ตตำาำาลลึึง ใใบบสด เเกก็บ็บใใบบทที่สี่สด แแลละะ สมบบููรณณ์์ ตตะะไไคครร้้ลลำาำาตต้้นแแลละะ เเหหงง้้าาแแกก่่ สดหรรือือแแหห้้ง เเกก็็บเเหหงง้า้า แแลละะลลำาำาตต้้น แแกก่่ สมุนไ พร
  • 26. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา สมุนไ พร ทองพพััน ชชั่งั่ง ใใบบสดหรรืือ รราาก ชช่่วงทที่ใี่ใบบ สมบบููรณณ์เ์เตต็ม็มททีี่่ ททัับททิิม เเปปลลือือกผล แแหห้ง้ง ชช่ว่วงทที่ผี่ผล แแกก่่ นน้อ้อยหนน่า่า ใใบบสดหรรือือ เเมมลล็ด็ด เเกก็็บใใบบสด หรรืือเเมมลล็็ด สด เเถถาาแแกก่่ บอรระะเเพพ็ด็ด เเถถาาหรรือือลลำาำาตต้้น
  • 27. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา บบััวบก ตต้น้นสด//ใใบบ สด เเกก็็บใใบบททีี่่ สมบบูรูรณณ์เ์เตต็็มททีี่่ ปลลาาไไหหล เเผผืือก รราากแแหห้ง้ง ไไมม่่มมีีขข้อ้อมมููล แแนน่ช่ชััด ฝรงั่ใใบบแแกก่่สดหรรือือ ลลููกออ่อ่อน เเกก็็บใใบบชช่่วง ทที่แี่แกก่่เเตต็ม็มททีี่่ เเกก็็บลลูกูกขณณะะ ยยังังออ่่อน สมุนไ พร
  • 28. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา เเพพกกาา เเมมลล็ด็ด ชช่่วงทที่ฝี่ฝััก แแหห้ง้ง พญญาายอ ใใบบ ใใบบขนนาาด กลลาาง สมบบูรูรณณ์์ เเพพสลลาาด พลลููใใบบสด ชช่ว่วงทที่ใี่ใบบ สมบบูรูรณณ์์เเตต็ม็ม สมุนไ พร
  • 29. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา ฟฟัักทอง เเมมลล็็ดแแกก่่ชช่่วงทที่ลี่ลูกูกแแกก่เ่เตต็ม็ม ททีี่่ ออาายยุ๕ุ๕๐๐-- ๑๑๒๒๐๐ววันันขขึ้นึ้นอยยูู่่ กกับับพพัันธธุ์ุ์ ฟฟ้้าาททะะลลาาย โโจจร ใใบบ ชช่่วงทเี่รริ่มิ่ม ออกดอก ออาายยุุ ๓๓ เเดดือือน มมะะเเกกลลือือ ผลดดิบิบสดทที่มี่มีสีสีี เเขขียียว ผลดดิบิบสด มมะะขขาาม เเนนื้อื้อฝฝักัก ชช่่วงทฝี่ฝีั่กักแแกก่่ สมุนไ พร
  • 30. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา ฟฟัักทอง เเมมลล็็ดแแกก่่ชช่่วงทที่ลี่ลูกูกแแกก่เ่เตต็ม็ม ททีี่่ ออาายยุ๕ุ๕๐๐-- ๑๑๒๒๐๐ววันันขขึ้นึ้นอยยูู่่ กกับับพพัันธธุ์ุ์ ฟฟ้้าาททะะลลาาย โโจจร ใใบบ ชช่่วงทเี่รริ่มิ่ม ออกดอก ออาายยุุ ๓๓ เเดดือือน มมะะเเกกลลือือ ผลดดิบิบสดทที่มี่มีสีสีี เเขขียียว ผลดดิบิบสด มมะะขขาาม เเนนื้อื้อฝฝักัก ชช่่วงทฝี่ฝีั่กักแแกก่่ สมุนไ พร
  • 31. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา มมะะขขาาม แแขขก ใใบบ แแหห้ง้ง//ฝฝักัก แแหห้ง้ง เเกก็บ็บออาายยุุไไดด้้ ๑๑เเดดืือนครรึ่งึ่ง หรรือือชช่่วงกก่่อน ออกดอก มมะะคคำาำาดดีี คววาาย ผลแแกก่่ชช่่วงทที่ผี่ผลแแกก่่ ตตาากแแดดดจน แแหห้ง้ง มมะะนนาาว เเปปลลืือก//นนำ้าำ้าใในน ลลูกูก ชช่ว่วงผลสสุุก มมะะพรร้้าาว นนำ้าำ้ามมันัน ผลแแกก่น่นำาำามมาา สมุนไ พร
  • 32. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา มมะะแแวว้ง้ง เเคครรือือ ผลแแกก่่สด ผลสสุกุก มมะะแแวว้ง้งตต้น้น ผลแแกก่่สด ผลสสุกุก มมะะหหาาด แแกก่่นตต้น้น ออาายยุุ ๕๕ ปปีขีขึ้นึ้น ไไปป ยอ ผลดดิบิบ//ผลหห่า่าม สสุกุก ชช่่วงทผี่ลดดิิบ//ผล หห่า่ามสสุุก สมุนไ พร
  • 33. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา ยย่า่านนาาง รราากแแหห้ง้ง ตต้น้นฤดดูหูหนนาาว ถถึงึง ปลลาาย ฤดดููรร้อ้อน เเรร่ว่ว เเมมลล็ด็ดใในน ชช่่วงผลแแกก่่ เเลล็บ็บมมืือ เเมมลล็ด็ด ชช่ว่วงททีี่่ นนาาง เเปปลลืือกผลสสีี นนำ้าำ้าตตาาล วว่า่านหหาาง จรระะเเขข้้ ววุ้นุ้นจจาากใใบบ ชช่่วงออาายยุุ ๑๑ ปปีี สมุนไ พร
  • 34. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา สมุนไ พร ต้น้ฤดดูหูนนาาวถถึงึสสะะแแกก เเมมลล็ด็ดใในน ผลแแกก่เ่เตต็ม็ม ททีี่่ สสััปปปะะรด เเหหงง้้าา สด//แแหห้ง้ง สสีีเเสสียียด เเหหนนืือ กก้้อนสสีีเเสสีียด นนำาำาเเออาาเเนนื้อื้อไไมม้้ ตต้ม้มเเคคี่ยี่ยวใใหห้้ งวด หญญ้า้าคคาา รราากสดหรรือืต
  • 35. สส่ว่วนทที่ใี่ใชช้้ เเปป็น็นยยาา ชช่ว่วงเเววลลาาททีี่่ เเกก็บ็บยยาา หญญ้้าา หนวด แแมมว ใใบบ ใใบบแแพพ สลลาาด ทที่สี่สมบบูรูรณณ์์ แแหห้ว้วหมมููหหัวัว หหัวัวแแกก่่ ออ้้อยแแดดง ลลำาำาตต้้น สด//แแหห้ง้ง ชช่ว่วงทที่ลี่ลำาำาตต้้น สมบบูรูรณณ์์เเตต็ม็ม ททีี่่ สมุนไ พร