10 chuyên đề thí điểm tài liệu giáo dục gia đình_10394012092019

1. 1
BỘVĂNHÓA,THỂTHAOVÀDULỊCH
VỤGIAĐÌNH
*****
TÀILIỆUTHÍĐIỂM
GIÁODỤCĐỜISỐNGGIAĐÌNH
HàNội,2017

2. 2
MỤCLỤC
CHUYÊNĐỀ1............................................................................................................................3
HÔNNHÂNVÀNHỮNGĐIỀUCẦNTHIẾTCHUẨNBỊ........................................................3
CHOHÔNNHÂN.......................................................................................................................3
CHUYÊNĐỀ2..........................................................................................................................17
ĐỐIMẶTVỚIKHỦNGHOẢNGSAUHÔNNHÂN...............................................................17
CHUYÊNĐỀ3..........................................................................................................................27
NHỮNGNGUYÊNTẮCỨNGXỬCHUNGTRONGGIAĐÌNH............................................27
CHUYÊNĐỀ4..........................................................................................................................38
NHỮNGNGUYÊNTẮCỨNGXỬGIỮAVỢVÀCHỒNG.....................................................38
CHUYÊNĐỀ5....................................................................................................................................52
MẠNGXÃHỘIVÀSỰẢNHHƯỞNGTỚIQUANHỆVỢCHỒNG........................................52
CHUYÊNĐỀ6..........................................................................................................................72
CHĂMSÓCSỨCKHỎEBÀMẸMANGTHAI/SAUKHISINH;..........................................72
MỘTSỐRỐINHIỄUTÂMLÝ...............................................................................................72
CHUYÊNĐỀ7..........................................................................................................................84
TỔCHỨCĐỜISỐNGGIAĐÌNH...........................................................................................84
CHUYÊNĐỀ8..........................................................................................................................98
NHỮNGNGUYÊNTẮCỨNGXỬGIỮACHAMẸVÀCONCÁI.........................................98
CHUYÊNĐỀ9........................................................................................................................116
GIÁODỤCGIỚITÍNH,PHÒNGNGỪAXÂMHẠITÌNHDỤC,.........................................116
PHÒNGNGỪAẢNHHƯỞNGTIÊUCỰCCỦAMẠNGXÃHỘI........................................116
CHUYÊNĐỀ10.....................................................................................................................132
KỸNĂNGLẮNGNGHE,TÔNTRỌNGÝKIẾNNGƯỜIKHÁC;....................................132
GÓPÝ,PHÊBÌNH................................................................................................................132

3. 3
CHUYÊNĐỀ1
HÔNNHÂNVÀNHỮNGĐIỀUCẦNTHIẾTCHUẨNBỊ
CHOHÔNNHÂN
Hônnhânluônlàđiềuvôcùngquantrọngtrongcuộcsốngcủamỗingười.
Cũngtừhônnhân,cácchứcnăngcơbảncủagiađìnhđượctiếpnối,thựchiện.
Dođócóthểnói,hônnhânlàviệcriêngcủacáccánhânnhưngcóảnhhưởng
lớnđếnchấtlượnggiađình,đếncôngcuộcxâydựnggiađìnhnoấm,tiếnbộ,
hạnhphúcvàbềnvữngmàĐảngvàNhànướctađangthựchiện.
Tìnhyêulànhữngcảmxúcmãnhliệtcònhônnhânchínhlàtráingọtcủa
tìnhyêuđó.Bấtcứaikhiquyếtđịnhtiếntớihônnhânđềumongmuốnsẽcó
mộtcuộchônnhânhạnhphúcnhưngthựctếchothấyhônnhânvớivôvànvấn
đềphátsinh,phảiđốimặtđôikhitrởthành“mồchôn”,là“tiếngchuôngbáo
động”chogiấcmơtìnhyêucủarấtnhiềucặpvợchồng.Vậyđểcómộtcuộchôn
nhânhạnhphúc,bềnvững,haingườiphảichuẩnbịnhữngđiềucầnthiếtgì?
Chuyênđềnàytậptrungvàonhữngđiềucơbảncầnthiếtnhấtvàmangtínhkhái
quát,phổbiến.Trênnềntảngđó,mỗingườisẽcónhữngtrangbị,hànhđộng
phùhợpvớithựctiễncủamìnhđểcócuộchônnhânhạnhphúcnhư
mongmuốn.
I.HÔNNHÂN
Mục1,Điều3,LuậtHônnhânvàGiađìnhnăm2014địnhnghĩa“Hôn
nhânlàquanhệgiữavợvàchồngsaukhikếthôn”.Nhưvậy,theoLuật,tình
trạnghônnhânđượcbắtđầubằngviệckếthôngiữanamvànữvớinhautheo
quyđịnhvềđiềukiệnkếthônvàđăngkýkếthôn.Nhiềucặpvợchồngsaukhi
tổchứcđámcưới,đượcxãhộithừanhậnvềquanhệhônnhânmớiđiđăngký
kếthôndosuynghĩđơngiản“Giấykếthônchỉlàtờgiấy,làmsaoràngbuộc
đượcnhau”hoặcthậmchí“cứsốngvớinhau,hợpthìsẽđăngký,khônghợpthì
chiatayđỡphảilàmthủtụclyhôn”.Điềunàycóthểdẫnđếnnhữngtranhchấp
vềtàisản,vềconcáimàkhôngđượcphápluậtbảovệ.Thựctếđãcónhiều

4. 4
trườnghợpsốngvớinhaumàkhôngđăngkýkếthôn,tàisảntạodựngđược
mangtên1người.Đếnkhihếttình,cạnnghĩathìngườicònlạicónguycơrađi
taytrắng,khôngđượcchiabấtcứmộtphầntàisảnnào;việcphânxửtranhchấp
rấtphứctạpvàmấtthờigianvìkhôngcógiấyđăngkýkếthôn.Bởigiấyđăng
kýkếthônkhôngchỉlàmộtloạigiấytờhộtịchnhânthânđượccơquannhà
nướccóthẩmquyềnxácnhậnmộtngườinằmtrongtìnhtrạnghônnhân,làcơsở
đểxácđịnhquyềnvànghĩavụcủamỗingười,trongtrườnghợpxảyratranh
chấpvềtàisảnsẽđượcphápluậtbảovệtheoquyđịnh.Quantrọnghơn,khihai
ngườiyêunhau,tựnguyệngắnbó,sốngchungvớinhauthìtờgiấychứngnhận
hônnhâncònlàsợidâykếtnối,làđộnglựcđểhaivợchồngvượtquamọithử
thách,khókhănđểgiữvữngchocuộchônnhâncủamình.
ĐiềukiệnkếthônvàcácđăngkýkếthônđượcquyđịnhchitiếttạiLuật
HônnhânvàGiađìnhnăm2014.Trongđó,nam,nữkếthônvớinhauphảituân
theocácđiềukiện:Namtừđủ20tuổitrởlên,nữtừđủ18tuổitrởlên;Việckết
hôndonamvànữtựnguyệnquyếtđịnh;Khôngbịmấtnănglựchànhvidânsự;
Việckếthônkhôngthuộcmộttrongcáctrườnghợpcấmkếthôntheoquyđịnh
tạiđiểma,b,cvàdkhoản2Điều5củaLuậtHônnhânvàGiađình.Nhànước
khôngthừanhậnhônnhângiữanhữngngườicùnggiớitính.
Việcđăngkýkếthônphảiđượcđăngkývàdocơquannhànướccóthẩm
quyềnthựchiệntheoquyđịnhcủaLuậtHônnhânvàGiađìnhvàphápluậtvề
hộtịch.
Việckếthônkhôngđượcđăngkýtheoquyđịnhtạikhoảnnàythìkhông
cógiátrịpháplý.Vợchồngđãlyhônmuốnxáclậplạiquanhệvợchồngthì
phảiđăngkýkếthôn.
Cơquannhànướccóthẩmquyềnđăngkýkếthôngồm:Ủybannhândân
xã,phường,thịtrấnnơicưtrúcủamộttronghaibênkếthôn;Cơquanđạidiện
ngoạigiao,cơquanlãnhsựViệtNamởnướcngoàilàcơquanđăngkýkếthôn
giữacôngdânViệtNamvớinhauởnướcngoài.VớingườiViệtNamkếthôn
vớingườinướcngoàithìphảicóthêmnhữngđiềukiện,thủtụctheoPhápluật
vềhộtịch.

5. 5
Nam,nữcóđủđiềukiệnkếthônlêncơquannhànướccóthẩmquyềnđể
đượchướngdẫnchitiếtcácthủtục,cácbướctiếnhànhđăngkýkếthôn.Trong
trườnghợpcơquannhànướccóthẩmquyềnthấykhôngđủđiềukiệnthìcơ
quanđăngkýtừchốiđăngkývàphảigiảithíchrõràngbằngvănbản;nếungười
bịtừchốikhôngđồngýthìcóquyềnkhiếunạitheoquyđịnhcủaphápluật.
Đăngkýkếthônlàbướckhởiđầu,từđâyhônnhângiữahaingườinam,
nữđãđượcphápluậtcôngnhận,bảovệ.
II.NHỮNGĐIỀUCẦNTHIẾTCHUẨNBỊCHOHÔNNHÂN
1.Cósựhiểubiếtsâusắcvềconngười,tínhcáchvàhoàncảnhgia
đìnhcủanhau
Nếuchỉlàngườiyêu,đôikhikhôngcầnphảihiểuquárõvềnhau,về
hoàncảnhgiađình,côngviệc,lốisống,nhâncách,thóiquen,sởthích,…của
nhaumàchỉđơngiảnvìđólàngườiyêucủamình.Nhưngkhitìnhyêuđủđộ
chín,haingườiquyếtđịnhsẽtiếntớihônnhânthìsựhiểubiếtsâusắcvềbạn
đờitươnglairấtquantrọng,ảnhhưởngtrựctiếpđếnhạnhphúchônnhânsau
này.Điềunàysẽgiúpchocuộchônnhântốtđẹphơn,dễdàngcảmthông,chia
sẻ,hysinh,chấpnhậnnhauvàthathứchonhaukhicácbêncókhuyếtđiểm,lỗi
lầm,sự“chênh”nhauvềlốisống.
Conngườilàmộtthựcthểphứctạp,làtổnghòacủacácmốiquanhệxã
hộinênviệchiểurõvềmộtngườiphảilàkếtquảcủacảmộtquátrìnhlâudài,
khôngcóđiểmkếtthúc.Bêncạnhđó,khicòngiaiđoạnyêuthìmọingườicóxu
hướnggiấuđinhữngthóihưtậtxấu,“tôhồng”ngườimìnhyêuvàđôikhi
nhữngnhượcđiểmchỉthựcsựbộclộsaukhiđãkếthôn.Đólàlýdonhiều
ngườicảmthấyvỡmộng,cảmgiác“nhưbịlừa,mìnhđãkếthônvớingườilạ
nàođây?”.Bởivậy,việcdànhthờigiantìmhiểurõvềbạnđờitươnglairấtcần
thiếtnhưngđiềunàymangtínhtươngđốiphụthuộcvàocảmnhận,đánhgiácủa
mỗingười.

6. 6
Nhữngđiềucầntìmhiểurõvềbạnđờitươnglaitrướckhikếthôn:
Thứnhất-nhâncách,đạođức,lốisống.Điềunàythểhiệnrấtrõqua
nhữngviệclàm,cửchỉthườngngày.Conngườicóthểgiấubảnchấtcủamình
trongtừngthờiđiểmchứkhôngthểchegiấutuyệtđối,quantrọnglàngườikia
cónhậnrahaykhông.Vídụ,mộtngườiluônkhinhmiệtnhữngngườikémhơn
mình,haygâygổvớingườikhác,cókhuynhhướngsửdụngbạolựctrongcác
mốiquanhệthìrấtcóthểsaunàysẽcoikhinhvợ/chồng,giađìnhvợ/chồng,gây
bạolựcgiađình.Cónhữngđiềucóthểchấpnhận,bỏquađểtiếntớihônnhân
nhưngnếunhâncách,đạođứckhôngtốt,lốisốngquákhácnhauthìmỗingười
hãycânnhắcvìmộtcuộchônnhânkhônghạnhphúcsẽlànguycơrõràng.
Thứhai–Tínhcách.Tínhcáchcủamỗingườirấtkhóthayđổi,đừngbao
giờnghĩrằngmìnhcóthểthayđổitínhcáchcủangườikháchayaiđóvìmình
màthayđổi.Điềunàycónhưngítvôcùngvìthếhaingườiyêunhaucầnhiểurõ
tínhcáchcủanhau,nươngtheođómàcócáchứngxửthíchhợpvớinhaunhấtlà
trongtrườnghợphaingườicócátínhmạnh,tínhcáchđốilậpnhau.Thựctế
khôngaithayđổicátínhcủamình,chỉlàhiểuvàchấpnhậntínhcáchđócủa
nhau.Nếungườichồngcótínhluộmthuộmmàngườivợlạisạchsẽthìtrong
quátrìnhchungsốnghaingườisẽtựđiềuchỉnh:ngườichồngsẽxuhướnggọn
gànghơncònngườivợsẽgiảmbớtsựsạchsẽcủamìnhđểdunghòavớinhau.
Ngượclại,nếukhônglàmđượcđiềunàythìgiữavợ,chồngsẽphátsinhnhững
mâuthuẫntừnhỏnhặt,tíchtụthànhmâuthuẫnlớnthậmchídẫnđếnchiatay.
Thứba-Thóiquen,sởthích.Mỗingườicóthóiquen,sởthíchriêng;đôi
khithóiquen,sởthíchcủahaingườiyêunhaukháchẳnnhau.Biếtđượcthói
quen,sởthíchcủavợ/chồngsẽgiúpchohaibêndễdàngthôngcảm,chấpnhận
nhauvàtạochonhaunhữngbấtngờthúvị,nhữngmónquàđúngmongmuốn.
Vídụngườivợthíchxemphimthìkhôngmónquànàolãngmạnvàthựctếhơn
việcmờivợđixemnhữngbộphimhay,đúngsởthích.Hayngườichồngcóthói
quenchơithểthaokhihếtgiờlàmviệcthìngườivợcũngnênthôngcảm,cho
chồngthờigianchơithểthaochứđừngcằnnhằn,cấmcản.Nhờđóhônnhân
cũngvuivẻ,sắcmàu,hòahợphơn.

7. 7
Thứtư–hoàncảnhgiađình.Từxưađếnnaythìviệc“mônđănghộđối”
luônlàđiềumàcácbậclàmchamẹmongmuốnkhidựngvợgảchồngchocon.
Ngàynay,nộihàmviệcnàykhôngcòngaygắt,mangnặngtínhgiaicấp–tiền
bạcnhưtrướcnhưngnóvẫnmanggiátrịnhấtđịnh.Haingườicóhoàncảnhgia
đìnhtươngđồngvớinhauthìdễcóhônnhânhạnhphúc,bềnvữnghơn.Ngược
lạisựkhácbiệtquálớnvềhoàncảnhgiađìnhsẽlàràocảntiếntớivàxâydựng
hônnhâncủađôibạntrẻ.Hiểurõvềhoàncảnhgiađìnhcủanhaukhôngchỉđể
hiểuthêmvềbạnđờitươnglaimàcònđểsaunàykhivềlàmdâu/rểkhôngbịlạc
lõng,hòanhậpvàthấuhiểu,đồngcảmvớinhữngvấnđề,cácthànhviênkhác
củagiađìnhchồng/vợcủamình.Vídụ:hãyđểlạitínhcách,thóiquencủa
ngườithànhphốkhibướcvàogiađìnhthuầnnông,chânchất;hoặcnếulấy
ngườichồnglàcontraicủagiađìnhchỉcóngườimẹtầntảonuôidưỡngthìhãy
hiểuchotâmtưtìnhcảmcủangườimẹchồngkhiphảisansẻcontraichomột
ngườicongáikhác…
Thứnăm–hoàncảnhkinhtế.Kinhtếđóngvaitròquantrọngtớisựbền
vững,hạnhphúccủahônnhân,giađình.Hiểurõvềđiềukiệnkinhtếcủa
vợ/chồnglàđiềucầnthiết.Quađó,cóconsốtươngđốivềthunhậpchung,
nguồnvốntíchlũychungcủacảhaitừđósẽcókếhoạchchitiêuhợplýtrongtổ
chứcđámcướivàtổchứcgiađìnhsaunày.Đồngthờisẽđâysẽlàđộnglực,
độngviênmỗingườiphảicốgắngnhiềuhơnnữatrongcôngviệcđểcóthunhập
tốthơnlochocuộcsốngvàsựthôngcảm,sẻchia,chấpnhậnvớikhảnăngkinh
tếcủavợ/chồngsauhônnhân.
Nhưvậy,rõràngviệcdànhthờigian,tâmsứctìmhiểuvềngườibạnđời
tươnglailàviệckhôngthểthiếuvớihaingườikhixácđịnhtiếntớihônnhân;
đòihỏimỗingườiphảiquanhiềukênhthôngtinkhácnhau(quabạnbè,đồng
nghiệp,cácthànhviêngiađình,lờinóicửchỉcủangườiyêu…)vàbằngsựcảm
nhận,đánhgiáthựcsựkháchquancủamình;đặcbiệttránhtưtưởng“yêunhau
củấucũngtròn;Ghétnhauquảbồhòncũngvuông”.Hiểurõvềnhauchínhlà
cơsởhaivợchồngchiasẻ,cảmthông,chấpnhậnvàcùngnhauvượtquamọi
sónggióphátsinhtronghônnhânsaunày.

8. 8
2.Cócơsởvữngchắcvềkinhtế-tàichính
Tàichínhlàvấnđềhếtsứcquantrọngvớimỗicuộchônnhân.Thựctế
chothấyphầnlớnnhữngtranhcãicủavợchồngxuấtpháttừnguyênnhânkinh
tế;vớinhữngmâuthuẫnkháccũngcóthểdễdànggiảiquyếthơnnếunhưhai
ngườicónguồntàichínhổnđịnh,vữngchắc.Vìsaukhikếthôn,mỗingười
khôngchỉsống,bảođảmchonhucầutiêudùngcủacánhânmìnhvàcũng
khôngthể“ởnhàbốmẹ,ăncơmbốmẹ”nhưtrướcmàcònphảilochogiađình,
concái,phụngdưỡngôngbàchamẹvàvôsốkhoảnchikhôngtênkháccủađời
sốnggiađình.Chínhbởivậycảvợvàchồngđềuphảicómộtnguồntàichínhổn
định,cóthểđápứngnhữngnhucầutốithiểucủagiađìnhvàbảnthântùythuộc
vàothunhậpthựctế.Vềvấnđềnày,chaôngtađãđúckếtkinhnghiệmbằng
câuthànhngữnóivề3việcquantrọngcủangườiđànông,đólà“Tậutrâu,lấy
vợ,làmnhà”.Contrâutrongnềnkinhtếnôngnghiệplúanướctrướcđâyluôn
đượccoilàđầucơnghiệpvàngườiđànôngtrướckhilấyvợphảitậutrâu–tức
làphảicócơsởvữngchắcvềkinhtế.Điềunàyngàycàngtrởnêncầnthiếthơn
trongxãhộihiệnđạingàynay.
Nguồngốccủatàichính:Trướchếtcómộtnguyêntắclàtàichínhtrong
giađìnhphảidocảvợvàchồngcùngđónggóp.Cónhưvậymớicósựbình
đẳng,tôntrọngtronggiađình.Ngườivợđừngỷlại,giaohếtviệckiếmtiềncho
chồnghayhoàntoàndựadẫmvàosựgiúpđỡcủabốmẹhaibên.Bốmẹcóthể
tổchứcđámcưới,hỗtrợvềtàichínhchohaivợchồngnhưngđểduytrìgiađình
nhỏbềnvữngthìhaivợchồngphảicóthunhậpcủachínhmình.
Nguồngốctàichínhcủahaivợchồngtronghônnhângồm:vợchồngtích
lũytrướckhikếthôn;giađìnhhaibêncho/tặnghaivợchồng;mừngcướicủa
bạnbè,đồngnghiệp(trongtrườnghợpđượcbốmẹhỗtrợ,tổchứccưới);tiền
lương/lợinhuậntừviệckinhdoanh,làmdịchvụ…gọichunglàthunhậptừ
côngviệccủahaivợchồng.Trongđó,đểduytrìhônnhân-giađìnhbềnvững,
lâudàithìthunhậptừcôngviệcphảiđóngvaitròquantrọngnhất.
Cảhaivợchồngphảicóviệclàm,thunhậpổnđịnh:Hiệnnay,ngàycàng
nhiềungườimuốnphảicómộtsựnghiệpvữngchắcthìmớinghĩđếnviệckết

9. 9
hôndođóđộtuổikếthônngàycàngcóxuhướngtăng,nhấtlàởcáckhuvực
thànhthị,cácthànhphốlớn.Tuynhiênkháiniệmsựnghiệpvữngchắcmang
tínhtươngđốitùyvàođiềukiện,suynghĩ,đánhgiácủamỗingười.Theoquan
điểmcủangườiviết,khihaingườiyêuvàhiểunhau,đãcómộtcôngviệcmang
lạithunhậpổnđịnh,cóthểđápứngđượcnhữngnhucầucơbảncủagiađìnhthì
hãytiếntớihônnhân.Vớixãhộihiệnđạingàynay,khôngnhấtthiếtphảicó
việclàmngày8tiếngởcôngsở,hàngthánglĩnhlươngmớilàổnđịnhmàquan
trọnglàphảicóthunhậptừcôngviệccủamỗingười.Vídụnhưcónhiềungười
làmcôngviệcmangtínhchấtthờivụnhưngthunhậpvàothờigiancaođiểmcó
thểđủchitiêutrongcả1năm;Hoặcvớisựpháttriểncủacôngnghệ,mạngxã
hộithìngàycàngnhiềungườikinhdoanhtrênmạngvàlợinhuậnthuđược
chínhlànguồnthunhậpổnđịnhcủahọ.Dùlàmnhữngcôngviệcvớimứcthu
nhậpkhácnhaunhưngmỗingườinhấtđịnhphảicóviệclàmđểcóthểlocho
cuộcsốnggiađìnhmình.Đặcbiệtvớinhữngngườivợ,đừngvìlýdoconcái,bố
mẹcóđiềukiệnhaychồngkiếmđượcnhiềutiềnđủlochocảgiađìnhmàchỉở
nhà,khôngđilàm.Cóthểkhôngmanglạithunhậpcaohoặc“đilàmchỉcho
vui”nhưngmộtcôngviệc/nguồnthunhậpổnđịnhgiúpchomỗingườicóđược
tiếngnóitronggiađình,khôngbịngườikháccoithườnglàănbám,tạosựbình
đẳnggiữavợvàchồng.Đồngthờiquacôngviệc,cácmốiquanhệxãhộivàkiến
thứcđượcmởrộng,bảnthânmỗingườicũngsẽtựhoànthiệnhơn.Tấtcảnhững
điềunàygópphầnquantrọngchohạnhphúccủamỗicuộchônnhân.
Nếutìnhyêulàlýdođểhaingườiquyếtđịnhtiếntớixâydựnglâuđài
hạnhphúccủahônnhânthìcóthểnóitàichínhlàviêngạchquantrọngtạonên
nềnmóngchotòalâuđàiđó.Mỗingườinêncóviệclàm,thunhậpổnđịnhtrước
khikếthônđểsauđó,haivợchồngcùngchunglưngđấucật,xâydựngsự
nghiệpchobảnthâncũnglàđểlokinhtế,tạonguồntàichínhvữngchắccho
hạnhphúchônnhân,giađình.Tuynhiênđiềukiệncủamỗingười,mỗigiađình
khácnhau,quantrọnglàcảhaingườibiếtbằnglòngvớicuộcsống,cósựchi
tiêuhợplý,phùhợpvớithunhậpcủahaivợchồngvàcósựđồngcảm,sẻchia,

10. 10
trântrọngcôngsứclaođộng,việclàmcủavợ/chồngmình.Đómớilàđiềuquan
trọng,làmnênhạnhphúcchứkhôngphảilàởgiátrịcủathunhập.
3.Chuẩnbịtâmlýkhibướcvàohônnhân
Kếthônlàbướcngoặtquantrọngtrongcuộcđờimỗingười.Từmột
ngườitựdo,thỏasứclàmđiềumìnhmuốnvàđượcchamẹ,ngườiyêucưng
chiềuhếtmựckhichínhthứcbướcvàohônnhânsẽphảiđốimặtvớibaovấnđề
phátsinhvềcơmáogạotiền,đốinộiđốingoại,concái,sự“thayđổi”chóngmặt
đếnxalạcủachồng/vợtrướcvàsaukhicưới.Điềunàylàmchochúngtadường
nhưbịvỡmộng,cảmthấyhônnhâncủamìnhthậttệ.Thựctếchothấy,tỷlệcác
cặpvợchồnglyhônsaunhữngnămđầuchungsốngcaonhất;khiđãqua
ngưỡng5nămthìtỷlệnàygiảmdần.Dođó,bêncạnhnhữngchuẩnbịvềtài
chính,hiểubiếtnhấtđịnhvềtổchứcđờisốnggiađình…thìmỗingườicầnphải
chuẩnbịchomìnhmộttâmlývữngchắckhibướcvàohônnhân,gồm:
Thứnhấtlàviệcxácđịnhhônnhânkhôngchỉ“màuhồng”màcòncócả
những“mảngxám”,sẽphátsinhvôsốnhữngkhókhăn,mâuthuẫngiữavợ-
chồng,vớicácthànhviênkháctronggiađìnhlàkhôngthểtránhkhỏi.Người
vợ/chồngcủamìnhsẽrấtkháclúccònlàngườiyêu;thậmchíđôikhitasẽthấy
nhưđâykhôngphảilàngườimìnhlựachọnkếthônmàlàngườihoàntoàn“xa
lạ”hoặc“phátđiên”vìnhữngthóihưtậtxấucủabạnđời.Bảnthâncũngsẽ
khôngcòntựdo,giữnhiềuthóiquenthờiđộcthânnhưngủtrễvàocuốituần,
tanlàmkhôngvềnhàmàđichơivớibạnbèđếnđêmmuộn…Hãyxácđịnhđây
làđiềubìnhthường,hầuhếtcáccuộchônnhânđềugặpphải;đừngcoiđólàsự
“vỡmộng”hônnhân,làbấthạnhcủacuộcđờimình.Điềuquantrọnglàhaibên
phảicótinhthầncầuthị,biếtsaiđểsửađổi,thôngcảmchấpnhậnđểcùngnhau
vượtquanhữngbỡngỡ,khókhănbanđầucủađờisốnghônnhân.
Thứhai,cầnxácđịnhhônnhânkhôngchỉlàmốiquanhệgiữahaivợ-
chồngmàlàtổngthểcácmốiquanhệvớigiađình,bạnbè,đồngnghiệp,người
quencủahaibên.Vớimỗimốiquanhệcầncónhữngcáchứngxửphùhợpdựa
trênnềntảngđạođức,chuẩnmựcxãhộivàtìnhcảmcủahaibên.Đặcbiệtmối
quanhệgiữamẹchồng–nàngdâutừtrướcđếnnayvẫnluônlàvấnđềcăng

11. 11
thẳng,gâykhôngítsónggióchocáccuộchônnhân.CadaoViệtNamcócâu:
“Thậtthàcũngthểláitrâu.Yêunhaucũngthểmẹchồngnàngdâu”.Thựctế,rất
khóđểcondâuthựclòngcoimẹchồngnhưmẹđẻvàngượclạinhưngkhibước
hônnhân,mỗingườivợhãyxácđịnhrằngmẹchồngchínhlàngườiđãsinhra
vànuôidưỡngchồngmình;mẹchồngcókhótính,xétnétcondâucũnglàđiều
khótránhnhưngviệcphụngdưỡng,hiếuthuậnvớimẹchồnglàtráchnhiệm,
nghĩavụcủangườicon;đócũnglàcáchđểchocuộchônnhânhạnhphúc,để
ngườichồngcàngthêmyêuthương,tôntrọngvợ.
Thứba,xácđịnhsẽcónhững“khoảnglặng”trongcuộcsốnghônnhân.
Cáccuộchônnhân,nhấtlàởnhữngcặpkếthônlâuthìsẽxuấthiệnnhững
“khoảnglặng”.Đólànếunhìnbềngoàithìcuộcsốnggiađìnhvẫnbìnhthường,
yênảnhưngbêntrongđóvợchồngsốngnhưhaingườitrọcùngphòng,chiasẻ
tráchnhiệmnuôidưỡngconcái,vớibênngoạibênnộimàkhôngcónhữnggiao
tiếp,traođổithânmậtvớinhau,thậmchíkhôngcóquanhệvềthểxác.Rõràng
nếutìnhtrạngnàydiễnrathườngxuyênvàkéodàithìsẽlàbáođộngđỏcho
cuộchônnhâncủacảhai.Xácđịnhrằngđâycũnglàđiềubìnhthườngvớimỗi
cuộchônnhânđểkhithấyvợchồngmìnhrơivàotìnhtrạngnàythìmỗingười
nêncónhữngđiềuchỉnhhànhvi,hâmnónglạitìnhyêuđôilứa,tìnhcảmgia
đìnhvớichấtkeo,sợidâynốilànhữngđứacon.Đừngđểnhữngkhoảnglặng
nàykéodàisẽlàmhônnhântrởnênlạnhlẽo,tìnhcảmcạnkhô.
Thứtư,xácđịnhtâmlýchấpnhận,bằnglòngvớinhữnggìmìnhđãlựa
chọn.Theongườiviếtđâylàviệcquantrọngnhấtcầnphảixácđịnhkhikếthôn.
Khichúngtachấpnhậnngườiđósẽlàvợ/chồngtươnglaicủamình,thìhãyyêu
thươngvàchấpnhậnnhữnggìcủangườiđónhưlàmộtphầncủamình.Hôn
nhâncóthểlàkếtquảcủacuộctìnhđẹp,cũngcósựépbuộc,lựachọndohoàn
cảnhnhưngkhikếthônthìđấylàquyếtđịnh,làduyênphậncủahaingười.Có
thểbạnđờitươnglaikhôngđượcnhưmongmuốn,cònnhiềuthiếusótkhiến
mìnhchưahàilòngnhưnghọchínhlàngườisẽcùngchungsốngsuốtcuộcđời,
sẽlàbố/mẹcủaconmình..Mangtâmlý“Đứngnúinàytrôngnúinọ”khôngchỉ
làmchobảnthânluôncảmthấybấtmãn,khóchịuvớivợ/chồngmàcònlàmcho

12. 12
cuộchônnhântrởnêntùtúng,ngộtngạt,nguycơtanvỡcao.Bởivậykhiđãlựa
chọnthìhãychấpnhận,bằnglòngvớingườibạnđờicủamình,hãyvuivẻchấp
nhậntấtcảmọithứđểcóthểcùngnhauxâydựngmộtgiađìnhhạnhphúc.Nếu
cónhữngsailầmthìhãychỉrachonhaubiết,gópýthẳngthắnđểcảhaicùng
đưaragiảiphápchomộtcuộchônnhânbềnvững.
4.Thốngnhấtvớinhauvềmộtsốvấnđề,việctổchứcđờisốnggia
đìnhsaukhikếthôn
Nguyênnhânquantrọngphátsinhmâuthuẫngiữavợ-chồnglàdobất
đồngquanđiểmvềlốisống,việctổchứcđờisốnggiađình.Đểhạnchếthấp
nhấtnhữngbấtđồng,mâuthuẫnsaunày,trướckhikếthônhaingườinêncósự
traođổi,thốngnhấtvớinhauvềmộtsốvấnđềlớntrongđờisốnghônnhânsau
này,cóthểkểđếnnhư:
Thứnhất:Chỗởcủahaivợchồng.Vớinhữngcặpvợchồngnàolàmviệc
xanhà,lậpnghiệptạithànhphốnhưngchưacónhàriêngthìcầnphảilựachọn
đượccănphòng/nhàthuêthuậntiện,phùhợpvớithunhậpcủahaingười.Đồng
thờihaingườicũngnêncókếhoạch,địnhhướngphấnđấuđểcóthểsởhữucăn
nhàriêng.Vớinhữngcặpvợchồngđãcónhàriêngthìnênthốngnhấtvềnội
thất,cáctrangthiếtbịtrangtrítrongnhà.Mộtngôinhàcókhônggianđẹp,hợp
ýcảhaivợchồngcũnglàyếutốquantrọnggắnkếtcảgiađình.Đặcbiệtvới
nhữngcặpvợchồngsốngvớigiađìnhchồng/vợthìnênxácđịnhrõtưtưởng,
nhữngvấnđềsẽphátsinhtrongquátrìnhsốngchungtránhxungđột,thắtchặt
tìnhcảmgiađình–nềntảngcủacuộchônnhânbềnvững.
Thứhai,việcđónggóptàichính,chitiêutronggiađìnhsaukhikếthôn.
Thôngthườngcácbạntrẻthườngngạiđềcậpđếnvấnđềnàynhưngrõràngvà
thốngnhấtngaytừđầuđểcókếhoạchchitiêuhợplýtránhđượctìnhtrạng“bóc
ngắncắndài”,địnhhướngđượcnhữngviệctrongtươnglaivàthỏamãnđượccả
haibên.Trêncơsởthunhậpcủamỗingười,haibênphảithốngnhấttráchnhiệm
đónggóptàichính,việcchitiêucácnhucầucủacuộcsốngnhưthếnào,aisẽlà
ngườiquảnlýtàichínhtronggiađình…Mỗigiađìnhsẽcósựthốngnhấtriêng,
quantrọngdùcónhưthếnàothìvợchồngphảigiữniềmtincũngnhưbảnthân

13. 13
khôngphụngườibạnđờicủamình.Tintưởngnhau,chunglưngđấucậtlocho
giađìnhgópphầnquantrọngvàosựbềnvững,hạnhphúccủahônnhân.
Thứba,nhữngnguyêntắcphụngdưỡngchamẹ.Việcnàycũngcầnđược
haingườiđưarađểcónhữngphươngánthựchiệnsaochotốtnhất.Bởiviệc
phụngdưỡngchamẹhaibêncũngcótácđộngkhôngnhỏđếnhạnhphúcriêng
củatổấmgiađình.Ngườinàocũngmuốnvợ/chồngquantâm,chămsócbốmẹ
mìnhnhưngthườngkhôngthựctâmmuốnchămsócbốmẹchồng/vợ,gâyra
nhữngmâuthuẫn,tranhcãi,ấmứcgiữahaivợchồng.Chínhvìvậycầncó
nhữngthốngnhấtvàđặtranhữngthoảthuậnvềviệcnàynhư:khoảntiềnbiếu
bốmẹhaibêntheođịnhkỳhaydịpđặcbiệt;vàonhữngdịplễtết,nàngdâuphải
làmgì,chuẩnbịnhữnggì;chàngrểcầncónhữnghànhđộnggìđểxâydựngmối
quanhệtìnhcảm,thânthiếtvớigiađìnhnhàvợhayviệcăntếtởbênnộingoại
nhưthếnào;Việcchămsóc,vềthămbốmẹ(vớinhữngcặpvợchồngởriêng);
tôntrọngnhữngsởthíchnguyệnvọngvàchấpnhậntínhcách,cưxửcủabốmẹ
haibên...Nguyêntắcbềnvữngnhấtlàhãycoibốmẹvợ/chồngnhưbốmẹmình,
thậtlòngyêuthương,chămsóc.Đạigiađìnhhòathuậnlànềntảngđểgiađình
nhỏhòathuận,yênấm.
Thứtư,phâncôngtráchnhiệmtronglàmviệcnhà.Thửtưởngtượng,hai
ngườicùngđilàmđónggóptàichínhchogiađình,cùngchịunhữngáplựccăng
thẳngcủacôngviệc,cácmốiquanhệxãhộinhưngkhitrởvề,ngườivợphải
đảmnhậntấtcảcácviệcnhà,phụngdưỡngbốmẹ,chămsócdạydỗconcái…
trongkhingườichồngkhônggiúpđỡgì.Ngàymộtngàyhaicóthểchấpnhận
nhưngnếucoiđólàviệchiểnnhiên“làmvợphảithế”thìlâungàytíchlũy
nhữngmệtmỏi,ấmức,chánnảnchongườivợ,hônnhânítnhiềucũngsẽkhông
cònhạnhphúc,thậmchítanvỡvìlýdonày.Dođóngaytừđầu,haingườinên
cósựthốngnhấtvớinhautráchnhiệm,chiasẻviệcnhàvớinhau.Khôngphải
cứngnhắckiểu“anhkhôngrửabát,emsẽkhôngnấucơm”màcósựlinhhoạt,
nếungườivợnấucơm,chồngcóthểnhặtrau,dọnmâm…Làmviệcnhàkhông
phảilàsợvợ,làmấtđicáiuycủangườiđànôngmàchínhlàsựchiasẻ,thểhiện
sựyêuthương,trântrọngngườivợcủamình.“Chođilànhậnlại”,ngườivợ

14. 14
đượcchồnggiúpđỡsẽbớtmệtmỏi,thêmyêuthương,trântrọngvàtựhàovề
chồng,cóthêmthờigianchămsóctốthơnbảnthânvàgiađình.Hônnhântừđó
màhạnhphúc,nồngấmhơn.
Thứnăm,thốngnhấtmộtsốnguyêntắctrongứngxửgiữahaivợchồng.
Haiconngườixalạ,vìyêumàgắnbó,kếthônvàsốngchungvớinhau,
sẽkhôngtránhkhỏisựkhácnhautrongcácứngxử,nhữngmâuthuẫn,tranhcãi.
Vìvậyhaingườinênthốngnhấtmộtsốnguyêntắcứngxửtrongđờisốnghôn
nhân,tránh“cảgiậnmấtkhôn”,aicũngcoimìnhlàđúnghaykhoảngcáchgiữa
haivợchồngngàycàngxa.Mộtsốnguyêntắccóthểthốngnhấtlà:Tôntrọng
sởthích,bạnbèvàcôngviệccủanhau;Nếucóbấtđồng,tranhluậnkhôngnói
nhữnglờilẽxúcphạm,đặcbiệtvớigiađình,côngviệccủanhau;Đừngtranh
cãinhaukhinónggiận,hãyđểsaukhicơngiậnlắngxuốngmớitiếptụcnói
chuyện,phântíchvấnđề;Cógìkhôngbằnglòngvềnhauhãytraođổitrựctiếp,
khôngđinóivớingườikháchay“đáthúngđựngnia”…Bêncạnhnềntảngyêu
thương,trântrọng,chiasẻvàđồngcảmvớinhau,thìnhữngnguyêntắcứngxử
giữahaivợchồnglànhântốđểgiữgìnsựbìnhyên,hạnhphúcvàvữngbềncủa
hônnhân.
5.Cónhữngkiếnthứcnhấtđịnhvềtổchứcđờisốnggiađình
Kiếnthứcvềtổchứcđờisốnggiađìnhrấtrộnglớn,đòihỏimỗingười
phảikhôngngừngtìmhiểu,làmphongphúthêmdựatrênthựctiễngiađình
mình.Tuynhiênđểcuộchônnhân,giađìnhgặp“hỗnloạn”ngaykhimớibắt
đầu,trướckhikếthônmỗingườinêntựtrangbịnhữngkiếnthứcnhấtđịnhvềtổ
chứcđờisốnggiađình.
Thứnhất,phươngphápchitiêutronggiađình.Saukhikếthôn,sẽcórất
nhiềukhoảnphảichitiêubaogồmcảnhữngkhoảnchichonhucầucánhânvà
giađìnhtrongkhithunhậpchỉcógiớihạnnhấtđịnh.Nếukhôngcóphương
phápchitiêuhợplýrấtdễdẫnđếncảnh“bócngắncắndài”,khôngcótàichính
dựphòngchonhữngviệcđộtxuất.Màkinhtếthìluônlàmộttrongnhững
nguyênnhângâymâuthuẫnhàngđầutronghônnhân.Bêncạnhviệcthốngnhất

15. 15
việcđónggóptàichínhnhưđãđềcậpởphầntrên,mỗingườinhấtlàngườiphụ
nữnênhọchỏikinhnghiệmcủacácbậcchamẹ,củabạnbèđãkếthônvàtừtài
liệuđểcóđượcphươngphápchitiêuhợplýdựavàothựctiễntàichínhcủahai
người.Khôngthểcócôngthứcchungchoviệcphânbổchitiêuvìmỗigiađình
lạicóđiềukiệnkhácnhaunhưngtheoquanđiểmngườiviết,dùđiềukiệnkinh
tếnhưthếnàohãytiếtkiệmítnhất1/5thunhậpcủahaivợchồngđềphòngcho
nhữngviệcđộtxuất,tíchlũyđểmuasắmtrangthiếtbị,sửachữanhàcửa,mua
nhà.Khicómộtnguồnquỹdựphòngnhưvậy,haingườisẽcảmthấyyêntâm,
khôngbịđộngkhicóviệcđộtxuấtxảyra.
Thứhai–Cókiếnthứcvềtổchứcbữacơmgiađìnhngonmiệng,đủdinh
dưỡng,sạchsẽ,trìnhbàyđẹpmắt,hợpkhẩuvị,sởthích,thểtrạngcủavợ/chồng,
Xãhộihiệnđạingàynaythìbữacơmchínhlàkhoảngthờigianduynhấttrong
ngàycảnhàquâyquần,traođổithôngtin,làsợidâykếtnốitìnhcảmgiađình.
Nhưngkhôngkhíđầmấmvuivẻấyrấtdễbịmấtđikhigặpphảicảnh“cơmnát
canhmặn,thịtnhạt”hayđầuthángăncủangonvậtlạ,cuốithángraudưaqua
bữa.Dođókiếnthứcvềtổchứcbữacơmgiađìnhlàyếutốkhôngnhỏtạonên
hạnhphúcgiađìnhbềnvữngsaunày.
Đểtổchứcbữacơmgiađìnhđảmbảochấtvàlượng,xinlưuýcácvấnđề
sau:Hiểubiếtvềchếđộdinhdưỡngvàkhẩuvị,sởthíchphùhợpvớihaivợ
chồng,cácthànhviênkháctronggiađình.Vídụnhưnhucầudinhdưỡngcủa
ngườilớnkháctrẻnhỏ,ngườilaođộngtríóckhácvớilaođộngchântay,chếđộ
dinhdưỡngchongườicóbệnh…Chọnlựanhữngnguyênliệutươingon,đúng
mùa(khôngnênmuađồtráimùavừađắtvừakhôngbảođảmchấtlượng).Có
cáchchếbiếnvànấumónănvừangon,sạchsẽvừakhôngmấtđichấtdinh
dưỡngtrongthựcphẩm,trìnhbàymónănđẹpmắt.Chitiêuchobữaăncầnphù
hợpvớiđiềukiệnkinhtế,thunhậpcủahaivợchồng.Bêncạnhviệctổchứcbữa
cơmgiađìnhhàngngày,ngườiphụnữcũngnêncókỹnăngđểnấunhữngbữa
cỗnhândịplễ,tết,gặpmặttoàngiađình,bạnbè.

16. 16
Việcnấuănkhôngchỉlàcủaphụnữ,ngườichồngcũngnênhọchỏiđểcó
thểgiúpđỡvợ,đócũnglàcáchđểvợchồngchiasẻ,thêmyêuthương,gắnbó
vớinhauhơn,hônnhâncũngbềnvữngvàhạnhphúchơn
Thứba,cókiếnthứcvềsứckhỏesinhsản,chămsócsứckhỏecácthành
viêntronggiađình.Mỗingườitrướckhikếthôncầntrangbịchonhữnghiểu
biết,kiếnthứccơbảnvềsứckhỏesinhsảnnhư:việcvệsinh,phòngtránhviêm
nhiễm;Kếhoạchhóagiađình(cácbiệnphápphòng,tránhthai,vôsinhhiếm
muộn);làmmẹantoàn(chămsócsứckhỏethểchất,tinhthầnbàmẹkhimang
thai,khisinhvàsaukhisinhcon;chămsócsơsinhvàtrẻem);Dựphòngvà
chữatrịcácbệnhlâylanquađườngtìnhdục;Sứckhỏetìnhdục,sựhàihòa
trongđờisốngtìnhdụcvợchồng);cácbàithuốc,mónănnângcaochấtlượng
đờisốngtìnhdục,tăngkhảnăngthụthai…
6.Kiểmtratổngthểsứckhỏetrướckhikếthôn.
Đâylàviệcmàítbạntrẻnàothựchiệnkhibướcvàohônnhân.Điềunày
cóthểgâynhữnghệquảnghiêmtrọngnhưkhôngbiếtbảnthânmắcphảibệnh
lâynhiễmnênkhôngcóbiệnphápphòng,tránhdẫnđếnlâybệnhchongườicòn
lại;Hoặclàngườicónguycơhiếmmuộn,vôsinhcaonhưngkhôngcóchữatrị
kịpthờidẫnđếnbệnhcàngnghiêmtrọng,gâymệtmỏi,tốnkémvềsau…
Tómlại,hônnhânlànhucầutấtyếu,làđíchmàtấtcảcáccặpđôiyêu
nhauđềumongmuốn.Hônnhânlàcơsởquantrọngnhấtđểtạonêngiađình,
củngcốvàlàmgiađìnhpháttriểnbềnvững,thựchiệnnhữngchứcnăngcủagia
đình.Muốncómộtcuộchônnhânhạnhphúc,bềnvữngcảhaingườiphảicósự
đồnglòng,cùngnhaudựngxây.Trướchếthãytrangbịnhữngđiềucầnthiếtđể
tạonênnềnmóngvữngchắcchocuộchônnhâncủamình.Gặpnhaulàduyên
nhưngđếnđượcvàduytrìđượchônnhânđólà“nợ”,làtìnhnghĩagiữahai
người.Vàđiềuquantrọngnhấtchínhlàtìnhyêuthương,sựtrântrọng,chiasẻ,
thủychungvàđồngcảmvớinhau.Đólànềntảngcơbảnđểcómộtcuộchôn
nhânhạnhphúc,bềnvững.

17. 17
CHUYÊNĐỀ2
ĐỐIMẶTVỚIKHỦNGHOẢNGSAUHÔNNHÂN
Xâydựngđượcmộtcuộchônnhânthànhcông,trọnvẹnđếnhếtcuộcđời
làmộttháchthứcđốivớibấtkỳcặpvợchồngnào,đặcbiệtlàtronggiaiđoạn
hiệnnay.Việcnàyđòihỏirấtnhiềusựnỗlực,tìnhyêuthươngvàchiasẻmột
mụcđíchchungquantrọngnhấtlàlàgiữgìnmốiquanhệvợchồngchungthủy,
tìnhnghĩa.Tuynhiên,cũngnhưcuộcsống,cuộchônnhâncủabạnkhôngthể
lúcnàocũngêmđẹpmàluôncónhữngthăngtrầm.Dovậy,hiểurõvềcácgiai
đoạnkhácnhaucủađờisốnghônnhânsẽgiúpchúngtahiểuchínhmình,người
bạnđờicủamìnhcũngnhưvềnhữngtrởngạicóthểgặptrongcuộcsốngchung
đểxâydựngmốiquanhệvợchồngthêmkhăngkhít,trọnvẹn.
I.NHỮNGGIAIĐOẠNCỦAĐỜISỐNGHÔNNHÂN
Cũnggiốngnhưmộitrạngtháinàokhác,hônnhâncónhữnggiaiđoạn
pháttriểntùythuộctheotínhchấtcủamốiquanhệgiữacặpvợchồngvàthay
đổitheothờigianchungsống
Giaiđoạn1:Đammê
Đâylàgiaiđoạnngaysaukhihaicánhânthựchiệnquyếtđịnhlớnlao
trongcuộcđờicủamình,đólàsốngchungdướicùngmộtmáinhàvớimột
ngườivớitưcáchlàvợ/chồng.Tronggiaiđoạnđầutiênnày,giữavợchồngchỉ
cósựđammêvàtìnhyêumãnhliệt.Họluôntintưởng,tôntrọngvàthânmật
hếtsứcđểcóthểđảmbảoduytrìquanhệcủamìnhmãimãi.Cáccặpvợchồng
sẽcùngnhauvẽranhữngviễncảnhhạnhphúcvàthơmộng,rồicùngnhaucố
gắngđểđạtđượcnó.
Giaiđoạn2:Hiệnthực
Tấtnhiêngiaiđoạnnàyđếncónghĩarằnggiaiđoạntrăngmậtđãquađi.
Thờiđiểmnày,cáccặpvợchồngsẽcócáinhìnthựctếhơnvềcuộcsốngchung.
Tronggiaiđoạnnày,bạnsẽnhậnrarằngngườibạnđờicủamìnhkhônghoàn
hảonhưmìnhvẫnthườngnghĩvànhữngsựthấtvọng,xungđộtdầndầnnảy

18. 18
sinh.Cùngvớinhữngcuộctranhcãilàviệcbạnphảihọccáchchấpnhậnnhững
mặttráicủađốiphương.Cảhaingườicầnphảicónhữngthỏathuậnvànhững
cuộcnóichuyệnđểthổlộnhữngmongmuốncủabảnthân.Điềunàysẽgiúpbạn
cóthểđặtnềnmóngvữngchắchơnchocuộchônnhâncủamình.
Giaiđoạn3:Nổiloạn
Tronggiaiđoạnnày,cáccặpvợchồngsẽphảiđốimặtvớikhôngíttrận
cãivãnảylửadosựxungđộtlợiíchchungvàriêng.Đâylàgiaiđoạnmàkhông
mộtcặpđôinàocóthểtránhkhỏi.Giữavợvàchồngsẽnảysinhnhữngmong
muốnkhácnhau,bắtbuộchọphảilựachọn.Nếunhưởgiaiđoạntrướchọcó
thểnhúnnhườngnhauthìbâygiờhọsẽcốtranhcãiđếncùngvìcảhaisẽđều
nghĩhọđúngvàtấtnhiênđốiphươnglàsai.Đâycũnglàgiaiđoạndễdẫnđến
sựđổvỡnhất.
Giaiđoạn4:Hợptác
Theothờigian,cuộchônnhâncũngsẽdầntrởnênphứctạphơn.Sự
nghiệpcủamỗingườidầnđivàoổnđịnh,cảhaiđiđếnnhữngsựcamkếtsâu
hơnvàsựrađờicủanhữngthiênthầnnhỏ.Vìsựphứctạpngàycànggiatăngvà
cóquánhiềunỗilo,cảhaivợchồngsẽgạtnhữngbấtđồng,nhữngýđịnhcá
nhânthậmchícảcảmxúcđểhợptác,nhấtlàtrongviệcnuôidạytrẻ.
Giaiđoạn5:Táihợp
Khibạncócon,giaiđoạnhợptácsẽkéodàikhoảng10đến20năm,sau
đócũngnhưgiaiđoạntrước,nósẽdầnbiếnmấtvàđượcthaythếbằngsựtái
hợp.Vớinhữngcặpvợchồnghạnhphúc,đâylàthờigianđểhọđánhgiálạibản
thân,đánhgiálạibạnđờicủamình,khôngchỉlàtrêndanhnghĩalànhữngngười
cha,ngườimẹ,màcònlànhữngngườiyêu,ngườibạn.Khinhìnlạichặng
đườngđãcùngnhauvượtqua,họsẽcảmthấycầnphảiđiềuchỉnhlạicuộc
hônnhânnày.
Giaiđoạn6:Bùngnổ
Khibạnbướcvàotuổitrungniên,cáituổimàngườitadầnphảiđốidiện
vớinhữngđiềumấtmátnhưnghỉhưu,cácvấnđềvềsứckhỏe,mấtngườithân

19. 19
thìdườngnhưcuộcsốngrẽsangmộtlốikhác.Trongkhinhữnggiaiđoạntrênsẽ
xảyratheotrìnhtựvàchỉtrongmộtthờiđiểmnhấtđịnhthìgiaiđoạnbùngnổ
cóthểxảyrabấtcứlúcnào,vànóthườngxảyđếnkhibạnkhoảng40đến
50tuổi.
Tronggiaiđoạnnàybạnsẽphảiđốimặtvớinhữngkhủnghoảngcánhân,
nhữnghạnchếmới,nhữnglongạimới,màhônnhânvàgiađìnhcóthểtrở
thànhchỗdựanhưngcũngcóthểtrởthànhnơibạncảmthấyáplựcnhất.Vì
vậy,tronggiaiđoạnnày,điềuquantrọngnhấtđốivớicáccặpvợchồnglàgiữ
chobảnthânhạnhphúcvàkhỏemạnh.Vàđểcóđượcđiềunày,vợchồngnên
họccáchchiasẻvàlắngnghe.
Giaiđoạn7:Hoànthành
Nhiềucuộckhảosátđãchothấyhạnhphúcsẽpháttriểntronghônnhân
saunhiềuthậpkỷchungsống.Đơngiảnlàbởivìởgiaiđoạnnày,nhữngđứa
conđãphầnnàoổnđịnh.Cáccặpvợchồngcónhiềuthờigianhơnvàhọhiểura
rằng,họlànhữngngườihiểunhaunhất.Họhiểunửakiacóýnghĩanhưthếnào
vớimình.Mặcchonhữngnếpnhăntrêngươngmặt,nhữngthayđổivềcơthể,
họvẫnnhìnthấytìnhyêuthờisontrẻngàynào.Họsẽthấynhữngnămthángđã
cùngnhautrảiquathậtsựchưabaogiờlàuổngphí.
II.XUNGĐỘTSAUHÔNNHÂN
Xungđộtlàmộthiệntượngphổbiến,khótránhkhỏitrongmỗigiađình.
Ngườixưađãnói:"Chồngđũa,chồngbátcòncólúcxô".Giađìnhdùhạnh
phúc,yênấmbaonhiêuchăngnữathìvẫncólúcnảysinhxungđột.Cácthành
viêngiađìnhphảinhậnthứcđượcđiềuđóvàthườngxuyênnỗlựcxâydựng
mốiquanhệtốtđẹpvớinhau,dámnhìnnhận,đươngđầukhixungđộtxảyravà
biếtcáchgiảiquyếtnómộtcáchhiệuquả.
1.Xungđộtlàgì?
Xungđộtlàsựvachạmgiữacácxuhướngđốilậpnhauvềquanđiểm,
niềmtin,lợiích,giátrị,nhucầu…củacáccánhântrongnhómlàmchonhóm

20. 20
bịmấtcânbằng.Kèmtheoxungđộtluônluônlànhữngcảmxúcvàphảnứng
tiêucựcởmỗicánhân.
Tronggiađình,sựxungđộtcóthểxuấtpháttừsựkhácbiệtvềquanđiểm,
lợiích...dẫnđếnmâuthuẫn,mâuthuẫncàngsâusắc,xungđộtcàngquyếtliệt.
Trongmộtgiađìnhcóthểcómâuthuẫngiữamộtthànhviênnàyvớinhững
thànhviêncònlại,cũngcóthểlàmâuthuẫngiữahai,bathànhviênvớinhau.
2.Cácbiểuhiệncủaxungđột
Mọixungđộtđềubiểuhiệnrahànhvi,cửchỉ,lờinóicủaconngườinhư:
lườmnguýt,rầyla,mắngmỏ,đánhđập...;quacơntứcgiận,cơnuấtức,tâm
trạngbiquan,chánnản.
Xungđộtthườngbắtđầubằngviệctranhluận.Nếukhônggiảiquyếtđược
thìphạmvitranhcãisẽmởrộngvàtạothànhhốngăncáchgiữahaibên;sauđó
chuyểnthànhviệcphêpháncátính,thóiquencủanhau.Lúcnày,tìnhhuống
xungđộtxuấthiện.Khihaibênquyếtgiữýkiếncủamìnhvàkhôngmuốnnghe
ýkiếncủanhau,mọingườichỉmuốnthanhminhvàlôikéonhữngngườikhác
vàocuộcthìxungđộtđãcôngkhai.
Xungđộtcóthểxảyratrongbấtkìmốiquanhệnàocủagiađình.Trong
quanhệvợchồng,xungđộtđượcthểhiệnquatháiđộvàhànhviứngxửgiữavợ
vàchồng;sựbấtlực,thiếukhảnănggiảiquyếtnhữngmâuthuẫntrongnhận
thức,quanđiểm...vàthườnggâyranhữngcảmxúctiêucực.Biểuhiệncủaxung
độtvợchồngcóthểchialàmbốnmứcđộkhácnhau.
Mứcđộ1:Sựkhônghàilòng,khóchịunhấtthờinảysinhtừnhữnghiểu
lầm,thiếuhụtthôngtintrongsinhhoạthằngngày,nhữngtráchcứ,phêphán,
giậndỗi,xíchmích,cãicọvụnvặt.
Mứcđộ2:Sựphêphán,chỉtrích,lênáncótínhchấthệthống,sựkhônghài
lòngkéodài,nhữngcuộccãicọ,xôxát,vachạm…xuấtpháttừsựthiếuhòa
hợptrongtínhcáchcủahaivợchồngkhichưatìmđượcđiểmdunghòa.

21. 21
Mứcđộ3:Sựkhóchịu,sựkhônghàilòngbiểuhiệnngàycàngrõrệttạo
nênbầukhôngkhítâmlýnặngnề,căngthẳnggiữahaivợchồngkhiếnhọsẵn
sàngquáttháo,gâygổvớinhauvớinhữngphảnứngbộcphát,thiếukiềmchế.
Mứcđộ4:Xungđộtlênđếnđỉnhđiểm.Haivợchồnghànhhạnhaucảvề
thểxáclẫntinhthần,cónhữnglờilẽsỉnhụclẫnnhau,cóthể“thượngcẳng
chân,hạcẳngtay”mộtcáchthôbạo.Cảhaingườiđềucócảmgiáchẫnghụt,
thấtvọng,cămgiậnnhau.
3.Nguyênnhâncủaxungđộtgiađình
Nguyênnhângâyxungđộtgiađìnhgồm:cácnguyênnhânkháchquantác
độngtừbênngoàigiađìnhnhư:đờisốngkinhtếgiađình,cácvấnđềcủagia
đìnhnhưconkhôngngoan...làmquanhệgiữacácthànhviêntronggiađìnhtrở
nêncăngthẳng;cácnguyênnhânchủquannằmngaytronggiađìnhvàtrong
mỗicánhânthànhviênnhư:cátínhcủamỗingười,phẩmchấtnhâncách,quan
điểmriêng...
Mộtsốnguyênnhânchủyếudẫnđếnxungđộtgiađình:
Domâuthuẫnthếhệ.Mâuthuẫnthếhệxuấtpháttừsựthiếuhiểubiếtlẫn
nhaugiữacácthếhệtronggiađình.Cácthếhệsốngtrongcácthờikỳlịchsửxã
hộikhácnhaucónhữngquanniệmkhôngtươngđồng,thậmchítráingượcnhau
mặcdùthườngxuyêntiếpxúc,quanhệvớinhau.
Dothiếukỹnănggiaotiếp.Đólàcáchđốixử,ứngxửthiếuphùhợpvới
nhautrongcuộcsốnghằngngàygiữacácthànhviêntronggiađình.Đâylà
nguyênnhânchủquandẫnđếnxungđộtgiữachamẹvàcon,giữavợvàchồng,
giữaanhchịemruột.
Dovịthếkhácnhaucủatừngthànhviêntronggiađìnhvàmứcđộquan
tâm,kỳvọnglẫnnhau.Điềunàycóthểthấyrấtrõtrongcácgiađìnhhoặcrất
đôngcon,hoặcrấtítcon(conmột).
Dotruyềnthốnggiađìnhvàbầukhôngkhítâmlýcủagiađình.Mộtgia
đìnhcótruyềnthốngtốtđẹp,cóbầukhôngkhíđầmấmvớinhữngtấmgươngvề
nhâncáchcủaôngbà,chamẹ…sẽcóýnghĩalớnlaotrongđờisốngtinhthần

22. 22
củanhữngthếhệnốitiếp.Truyềnthốnggiađìnhthiếunềnnếp,cácbậcchamẹ
thiếugươngmẫulànguyênnhândẫnđếnxungđộtgiađình.
Ngoàira,trìnhđộhọcvấncủachamẹ:cáctệnạnxãhội,quanhệvớibạn
bèvànhữngngườixungquanh...cũnglànhữngnguyênnhândẫnđếnnhững
xungđộtgiađình,đặcbiệtlàxungđộtgiữachamẹvàcon.Mộtđiềuđángchúý
nữalànhiềuxungđộtgiađìnhxảyrachỉvìnhữnghiểulầmnhonhỏkhông
đượcgiảitỏakịpthời.
Mộtsốnguyênnhânchủyếudẫnđếnxungđộtvợchồng:
-Khôngphùhợpnhauvềlýtưởng,tínhcách,quanđiểmvềgiáodụccon...
hoặcsởthích,hứngthú,thóiquen...quákhácnhau.
-Viphạmđạođứctrongquanhệvớichồng(ghentuông,ngoạitình).
-Cácmốiquanhệcủavợchồngvớigiađìnhlớn,họhàng.
-Khônghoàhợpvềtìnhdục.
-Vấnđềkinhtếgiađình.
Trongthờikỳđầucủacuộcsốngvợchồngthườngxuấthiệnnhữngkhó
khăn,mànếukhôngđượckhắcphụcsẽtrởthànhnhữngnguyênnhândẫnđến
xungđột.Đólà:
-Tâmlýnhàmchándosựđơnđiệu,lặpđilặplạicủacuộcsốnghằngngày.
-Tâmtrạngthấtvọngvìhìnhmẫungườitìnhlýtưởngbịsụpđổdolúcnày
mọinéttínhcáchcủangườivợ/ngườichồngđềuđượcbộclộtrongcuộcsống
thườngnhật.
-Thiếusựhoàhợptrongcuộcsốngtìnhdục.Cóthểlàdocảhaibênchưa
đượcchuẩnbịkiếnthứcvềquanhệtìnhdụchoặchạnchếkhảnăngdosức
khoẻ,docódịtậtbẩmsinhởbộphậnsinhdục,dosựthôbạo,đòihỏiquánhiều
từphíangườichồng/ngườivợ...
-Thiếusựhoànthiệnbảnthâncủamỗingười.Thựcchấtđâylàquátrình
mỗingườitựtudưỡngbảnthân;cảmhoá,giáodụclẫnnhau,làmchonhautrở
nêntốtđẹphơn.

23. 23
-Nhữngkhókhăntrongcuộcsốngkinhtếcủagiađình.
-Thiếukinhnghiệmứngxử,chưabiếtcáchtổchứccuộcsốnggiađình
4.Hậuquảcủaxungđộtgiađình
-Tạonênbầukhôngkhítâmlýnặngnềtronggiađình,gâycăngthẳngtinh
thầnchocácthànhviêntronggiađình.
-Khixungđộtgâyrabạolựcgiađình,cósựhànhhạngượcđãilẫnnhau
giữacácthànhviên(vợvàchồng;chamẹvàcon;anh/chịvàem)sẽdẫnđến
nhữngvếtthươngvềthểchấtcũngnhưtinhthầnchocảhaibên.
-Làmgiảmhiệuquảhoạtđộngchungtronggiađìnhcũngnhưđốivớixã
hội.Nếuxungđộtdẫnđếnsựkhủnghoảngsâusắcsẽlàmtanvỡgiađình
(lythân,lyhôn,ngoạitình...).
-Làmchogiađìnhkhôngthựchiệnđầyđủcácchứcnăngcủamình(nhưlà
mộtđơnvịkinhtế;táisảnxuấtconngười;chămsócnuôidạycon...).
-Làmảnhhưởngđếncuộcsốngcộngđồngxungquanh,gâybấtổntrong
xãhội(làmmấttrậttựxãhội...).
-Đặcbiệt,xungđộtvợchồngthườngảnhhưởngkhôngtốtđếncon:Làm
chotrẻemtrongcácgiađìnhđótrởnênhoangmang,sợhãihoặchưhỏng,bất
cầnđời.Trẻbịcảntrởsựhìnhthànhnhữngbiểutượngphùhợpvềhônnhânvà
giađìnhsaunày.Trẻkhôngpháttriểnđầyđủvềtinhthầnvàtâmlý,cónguycơ
rốiloạntâmthần;làmtrẻkhônglĩnhhộiđượccácchuẩnmựchànhvixãhội.
Trẻhìnhthànhnhữngtìnhcảmmâuthuẫnđốivớichamẹ,thậmchícóthểhình
thànhmốiquanhệthùđịchđốivớichahoặcmẹ.
5.Kỹnănggiảiquyếtxungđột
a)Mộtsốnguyêntắcchungtrongviệcgiảiquyếtcácxungđộtgiađình
-Mỗingườiphảicốgắngthựchiệntốtvaitròcủamìnhđốivớigiađình.
-Hãyđặtmìnhvàovịtrícủangườikhácđểsuynghĩvàhànhđộng.Không
nênbắtngườikhácphảitrởthànhngườilýtưởngmàhãycóýthứchoànthiện
bảnthânmình.

24. 24
-Hãyluônbiếtcáchchiasẻvàlắngnghenhau.
-Khicóbuồnbựctronglòng,khôngnêngiấukínmàhãycởimở,chiasẻ
vớingườithân.
-Phảibìnhtĩnh,ônhoàtrìnhbàyvàlắngnghenhauchohếtlờihếtlý.Phải
bìnhđẳng,tựdotrìnhbàyquanđiểmchứkhôngápđặtquanđiểmchonhau.
-Khixungđộtxảyracầnthậntrọngtìmkiếmnguyênnhânthậtsựgâyra
tranhcãi,bấthoàvàchămchúlắngngheđểđềramộtcáchgiảiquyếthợplý
nhất.Hãytìmsựthoảhiệp.Khôngnêncótháiđộhiếuthắng.
-Nhữnglờiphêbình,tráchcứcầnđúngmực,đúnglúc,ônhoàvàtếnhịđể
tránhgâychonhausựxúcphạm.
-Phảimauchóngquênđinhữngxungđộtthìgiađìnhmớiêmấm,hoà
thuận,hạnhphúc.
b)Mộtsốđiềukiệnđểgiađìnhhoàthuận,hạnhphúc
-Giaotiếpbìnhthườngkhôngxungđột.
-Tincậyvàđồngcảmlẫnnhau.
-Hiểubiếtlẫnnhaudựatrêncơsởcósựquantâmlẫnnhau.
-Cuộcsốngriêngtưbìnhthường(khôngcónhữnghànhvitiêucực,tham
giacáctệnạnxãhội…).
-Cónơiở.Nhàkhôngchỉlàchỗtrúchânmàcònlàmộtnơiđểmỗingười
vàmọingườitronggiađìnhcóthểnghỉngơi,thưgiãnthựcsự,tránhkhỏinhững
ưuphiền,khókhăncủacuộcsốngthườngngày.
c)Kỹnănggiảiquyếtcácxungđộttrongquanhệvợchồng
Xungđộtvợchồnglàkhótránhkhỏinhưngnếubiếtcách,chúngtacóthể
vàcầnphảitránhđượcnó.
Nhữngnguyêntắcgiảiquyếtxungđộttrongquanhệvợchồng:
-Cốgắngđừngđitớixungđột.Cầncótínhnhânnhượng.Muốnthếphải
cólòngđộlượng,sựtựchủtinhthần,sứcmạnhýchí.

25. 25
-Đừngchegiấusựbựcbộiđếnhômsau.Xungđộtbộclộcàngsớmthìảnh
hưởngmanglạicàngnhỏ.
-Trướckhiđưaranhữngđòihỏiđốivớingườikhác,phảitựmìnhnhìnrõ
điềugìđãlàmmìnhkhôngvừaý.
-Hãytínhđếntâmtrạngvàsựđaukhổcủangườikhác,ngaycảkhingười
đósai.Hãyđặtmìnhvàovịtrícủangườikhác.Đólàđiềuhếtsứccóíchchocả
haibên.
-Đừngtráchmócvìđólàsựđánhgiáthấpngườithânyêucủamình.
-Họccáchdànhòavớinhau.Cầnphảidànhòađúnglúc:khôngsớmhơn
hoặckhôngmuộnhơnthờiđiểmcầnthiết(từsựnhạycảmvàtrựcgiácmànhận
rathờiđiểmấy).
-Họccáchthườngxuyênduytrìkhôngkhítốtlànhtronggiađình.Học
cáchkiênnhẫn.Quanhệtốtđẹptronggiađìnhđượchìnhthànhtừnhữngcái
dườngnhưnhỏnhặt.Nhữnggiađìnhhạnhphúcthườngtếnhị,lịchthiệp,quan
tâmlẫnnhau;mỗivẻmặt,giọngnói,cửchỉđềuquantrọng.Hiểunhau,thông
cảmvàgiúpđỡlẫnnhau,nhưngkhôngaidựadẫmvàongườikhác,đừngyêu
cầuđiềugìkhitựmìnhcóthểlàmđược.
Nhữngkỹnănggiảiquyếttốtxungđộtvợchồng:
-Biếtchấpnhậnsựkhácbiệtvềtínhcáchcủanhau.Khôngnêncốgắng
“thuầnhoá”ngườimìnhyêu.
-Biếttổchứccuộcsốnggiađình.Phâncôngnhiệmvụgiađìnhhợplý(hỗ
trợlẫnnhau).Chẳnghạn,ngườivợnênđềnghịchồnglàmmộtsốviệcgiađình
nếuanhấykhôngtựgiáclàm;trangtrínhàcửađểbiếnngôinhàcủamìnhthành
một“vươngquốc”bénhỏcủahaivợchồng.
-Biếtphânbiệtsựbìnhđẳngtrongkhácbiệt.Bìnhđẳngtrongsựphùhợp
vớigiớitính,chứcphậnvàvaitròcủamỗingười(vềchứcnăngxãhội,vềcá
tính,thóiquentrongsinhhoạt;vềhoàncảnhnghềnghiệp...)đểthíchnghivà
chiasẻ.

26. 26
-Biếtthỏahiệpvàthỏahiệpđúnglúc.Khôngnêncóýđịnhgiànhchiến
thắngchobảnthânmình.Trongmọicuộctranhcãi,khôngcóaituyệtđốiđúng
hoặctuyệtđốisai.Hơnnữa,thắnglợicủamộtngườibaogiờcũngbiếnthành
thấtbạicủagiađìnhnóichung.
-Biếtthathứ,nhườngnhịn.Ngườinhườngnhịnđầutiênlàngườicólòng
nhânáicaohơnvàlàngườicaothượng,độlượnghơn.
-Biếtđặtmìnhvàovịtrícủangườikhácđểtôntrọng,quantâm,chiasẻ.
Khôngnêncốchấplụclọitâmhồnngườibạnđờicủamình.Hãyđểcho
vợ/chồngcủamìnhcóquyềncónhữngsởthíchriêng.
-Biếtbàytỏvàkiênnhẫnlắngnghe.Đừngđểdànhsựbựctứcđếnhôm
saubởisẽchỉlàmtrầmtrọngthêmmâuthuẫn.Hãychântình,thẳngthắnbàytỏ
nhữngsuynghĩ,khúcmắccủamìnhvớibạnđờiđểpháttriểnnhữngmặttốtcủa
nhau,hiểunhauhơnvàtrêncơsởđógiúpnhaucùngtiếnbộ.
-Biếttôntrọngnếpsống,tậpquántronggiađìnhcủavợ/chồng.Đặcbiệt
ngườivợnênkhắcphụcđịnhkiếnmẹchồng-nàngdâubằngnhữngcưxửtếnhị,
ýtứthểhiệnsựquantâm.
-Biếttraudồivàbổsungkiếnthứcvềmọimặt.
-Biếtvàsửdụnghợplýngônngữgiaotiếp:Biếtcáchlắngnghe,cótháiđộ
ôntồnhòanhãtrongmọitrườnghợp,biếtcáchimlặng,biếtdùngnhữnglờinói
dịudàng,giọngnóibìnhthảnnhẹnhàngtronggiaotiếpvớinhau(cầnthiếtđối
vớicảhaivợchồngnhưngđặcbiệtcầnđốivớingườivợ).

27. 27
CHUYÊNĐỀ3
NHỮNGNGUYÊNTẮCỨNGXỬCHUNGTRONGGIAĐÌNH
Giađìnhlàmộtcộngđồngngườisốngchungvàgắnbóvớinhaubởicác
mốiquanhệtìnhcảm,quanhệhônnhân,quanhệhuyếtthống,quanhệnuôi
dưỡngvàhoặcquanhệgiáodục.
Giađìnhlàmộtthiếtchếxãhộibaogồmcácyếutốsinhhọc,tâmlý,văn
hóa,kinhtếv.v...khiếnchogiađìnhkhônggiốngvớibấtkỳmộtnhómxãhội
nào.Theocácnhàxãhộihọc,giađìnhthuộcvềphạmtrùcộngđồngxãhội.Vì
vậy,cóthểxemxétgiađìnhnhưmộtnhómxãhộinhỏ,đồngthờinhưmộtthiết
chếxãhộimàcóvaitròđặcbiệtquantrọngtrongquátrìnhxãhộihóacon
người.Giađìnhlàmộtthiếtchếxãhộiđặcthù,mộtnhómxãhộinhỏmàcác
thànhviêncủanógắnbóvớinhaubởiquanhệhônnhân,quanhệhuyếtthống
hoặcquanhệconnuôi,bởitínhcộngđồngvềsinhhoạt,tráchnhiệmđạođứcvới
nhaunhằmđápứngnhữngnhucầuriêngcủamỗithànhviêncũngnhưđểthực
hiệntínhtấtyếucủaxãhộivềtáisảnxuấtconngười.
Sựtồntạivàpháttriểncủagiađìnhchođếnngàynaychínhlàdocácmối
quanhệ,ứngxửvàtươngtácgiữacácthànhviêntronggiađìnhvàngoàixãhội.
Mộtgiađìnhthuậnhòa,hạnhphúc,cácthànhviênluônyêuthương,quantâm,
tôntrọngvàchiasẻcũngnhư“hysinh”vìnhau,khôngngạithiệtthòi,không
suybìhơnthua.
Giađìnhởnướctatrongthờikỳcôngnghiệphóa,hiệnđạihóađãđược
coilàmộtvấnđềxãhộilớn,đượcđánhgiálàmộttrongnhiềubiệnphápquan
trọngđểthúcđẩysựpháttriểnbềnvữngcủaxãhội.Việctổchứcgiađìnhtốtvà
giáodụctronggiađìnhchuđáosẽcótácđộngsâuxađếnviệchìnhthànhnhân
cáchconngười,tạotiềnđềquantrọngđểcungcấpnguồnnhânlựcđápứngvới
yêucầucủađấtnướctrongquátrìnhpháttriển.Vìvậy,giáodụcgiađìnhthể
hiệntínhđadạngvànhiềuchiều,nóvừacóảnhhưởngcủacánhânđốivớicá
nhân(giữachamẹvớiconcái;giữaôngbàvớicháu)vừacóảnhhưởngcủacả

28. 28
tậpthểgiađìnhliênkếtvớinhautácđộngđếntừngcánhânqualốisống,nếp
sốngởmỗigiađình.
Giađìnhvẫnđượccoilàmộttrongnhữnggiátrịtinhthầnvôcùngquý
giácủanhânloại,cầnđượcgiữgìnvàpháthuy.ĐặcbiệtởViệtNam,vấnđềgia
đìnhđãđượcĐảng,Nhànướcrấtquantâm,banhànhnhiềuvănbảnchỉđạo,
luậtpháp,chínhsách.ThủtướngChínhphủchọnngày28/6làngàygiađình
ViệtNamnhằmkêugọitoànxãhội,mỗingườihướngtớimụctiêuxâydựnggia
đìnhViệtNam“Noấm,bìnhđẳng,tiếnbộ,hạnhphúcvàpháttriểnbềnvững”.
Ứngxửtronggiađìnhlàhoạtđộngquantrọnggópphầnthựchiệncác
chứcnăngcủagiađìnhnhư,đặcbiệtlàchứcnănggiáodụcvàxãhộihóacon
người.Thôngquahoạtđộngứngxử,giaotiếpgiữacácthànhviêngiađình,giữa
giađìnhvàngoàixãhộitạonênnétvănhóamangmàusắccủatừnggiađình
riêngvàcũngquađótạonênmộtvănhóalớnhơncủacảmộtdântộc.Giađình
lànơiyênbìnhđểtrởvề,nơinhucầutinhthần,tâmtư,tìnhcảmđượcxâyđắp,
nơilàmvơinhẹnỗikhókhănnhọcnhằncủaconngườitrongcuộcsống.Trong
xãhộihiệnđạivớinhiềuphươngtiệnkếtnốihơnnhưngthờigiansinhhoạtgia
đìnhbịbóhẹpdovậyứngxửcàngítđivàchấtlượngứngxửcóchiềuhướng
suygiảm.
Ứngxửtronggiađìnhlàcáchthứcmàmỗithànhviênphảnhồitrước
nhữnghànhvi,cửchỉvàlờinóicủathànhviênkhácnhằmthểhiệnsựđồng
thuận,thờơhaybấtđồngtrướcmộtvấnđềcủagiađìnhhayngoàixãhội.Cách
ứngxửcủamỗithànhviêncóthểlàmchokhôngkhígiađình,mỗiquanhệ
tronggiađìnhtừvuivẻthànhcăngthẳnghoặcngượclại.Ứngxửcủacácthành
viêntronggiađìnhvớicácthànhviênhayvớicácmốiquanhệkhácngoàixã
hộilàhìnhảnhphảnchiếusựnềnnếp,nềngiáodục,vănhóacủatừnggiađình.
VănhóaứngxửtronggiađìnhViệtNamngàynaylàsựkếthừacácgiátrịvăn
hóadântộcvàtiếpnhậncácgiátrịmớinhưbìnhđẳng,dânchủphùhợpsựphát
triểncủathờiđại.

29. 29
I.NHỮNGNGUYÊNTẮCỨNGXỬCHUNGTRONGGIAĐÌNH
Nhữngnguyêntắcứngxửtronggiađìnhlànhữngquyđịnhmàcácthành
viêntronggiađìnhcầntuântheonhằmduytrìchogiađìnhhoạtđộngtheomột
nềnếpnhấtđịnh.Nhữngquytắcnàyđóngvaitròrấtquantrọngtrongviệcxác
địnhchuẩnmựcchomỗihànhvicủacácthànhviêntronggiađình.Những
nguyêntắcchungcủagiađìnhkhôngchỉgiúpcácthànhviêntronggiađìnhđiều
chỉnhđượcnhữnghànhvicủamìnhmàcòngiúpmọingườibiếtcáchtôntrọng,
chiasẻvàcũnggiúpđỡlẫnnhau.
ĐốivớinhiềugiađìnhphươngTây,khixâydựnggiađìnhhaivợchồng
cùngnhauthốngnhấtnhữngnguyêntắcứngxửnhằmkhôngngừngnângcao
chấtlượngcuộcsốnghônnhân,tránhnhữngmâuthuẫnkhôngđángcóhoặc
tránhnhữngkỳvọngcủavợvớichồnghoặcngượclạinhưnglạikhôngđượcthể
hiệnrõ.Nhữngnguyêntắcứngxửtronggiađìnhthườngđượcviếtdướidạng
nhữngcâumệnhlệnh.Dướiđâylàmộtvídụvềnguyêntắcứngxửtronggia
đình.Trảidàisuốtquátrìnhlịchsử,giađìnhViệtNamluôntồntạivàpháttriển
cùngđấtnước.NguyêntắcứngxửcủagiađìnhViệtNamluôntồntạivàthích
nghivớiđiềukiệnkinhtế-xãhộicủamỗithờikỳ.Sựkhácbiệtgiữaxãhội
phươngTâyvàViệtNamnóiriênglàkhônghẳnlúcnàocũngđưaranguyêntắc
chungđómàtựtronglòngmỗithànhviênthầmghinhớvàứngdụngtrongđiều
kiệncủamỗigiađình.Nhữngnguyêntắcấyđượcchamẹtraotruyềnchocon
trongquátrìnhlaođộng,họctậpvàgiaotiếptronggiađìnhvàngoàixãhội.Khi
xâydựngmộtgiađìnhmớikhôngphảicặpvợchồngnàocũngtraođổithẳng
thắnvềnhữngnguyêntắcvàmongđợicáchứngxửởngườichồnghayngười
vợvớinhauvàvớithànhviênkhác.Điềunàydẫntớinhữngkỳvọngkhông
tươngđồnggiữacácthànhviên.Đâylàmộttrongnhữngđiểmmâuchốtgây
xungđột,bấthòahoặcthậmchíxungkhắcgaygắtvớinhautrongđờisống
hằngngày.

30. 30
Tùytheovaitrò,lứatuổi,mốiquanhệgiữachủthểvàkháchthểtrong
cuộcứngxửmàcácnguyêntắcđượcvậndụngphùhợptrongđờisốnggiađình.
Córấtnhiềunguyêntắctrongứngxửtronggiađìnhnhưngcácnguyêntắcsau
đâylàcốtlõi,làmkimchỉnamgiữchođờisốngtronggiađìnhđượcanlànhvà
hạnhphúc.
1.Tìnhyêuthương
Córấtnhiềuđịnhnghĩavềcụmtừyêuthương.Dùđịnhnghĩabằngbấtcứ
cáchnàonhưngngônngữlàcôngcụđểchuyểntàithìkhôngthểchuyểntảihết
nộihàmcủayêuthương.Tìnhyêuthươngởđâyđượchiểulàtìnhyêuchânthật
luônluôncósựcảmthôngvàsựhiểubiết.Hiểubiếtsẽđemlạichochúngtamột
nguồnyêuthương.Khôngcóhiểuđươngnhiênsẽkhôngcóthương,vìhiểubiết
vàthươngyêuthườngluônsonghànhvàonhau.Giốngnhưđôicánhcủacon
chim,nósẽkhôngthểbaynếuthiếuđimộttronghaicánhkia.
Yêuthươnglàmộtkháiniệmtìnhcảmrộnglớn,khôngchỉgiớihạngiữa
conngườivớinhaumàrộnghơnsangthiênnhiên,cảnhvậtvàmuônloài.Có
tìnhyêuthươngchỉlàđiềukiệncần.Điềukiệnđủlàcáchthểhiệntìnhyêu
thươngcủamìnhnhưthếnào?Nếuthànhviêngiađìnhkhônghẳnlàkhôngcó
tìnhyêuthươngnhưngtìnhyêuthươngấyđượcthểhiệnbằngcáchvụngvềthì
cóthểbịhiểusaikhácrấtnhiều.Cóvôvàncáchđểchúngtathểhiệnyêu
thương,bằnglờinóichânthành,bằngtháiđộcởimở,bằnghànhđộngthiếtthực
v.v….Nhữngcửchỉyêuthương,từcáinắmtay,chiếchôn,cáiôm,nhữnglá
thư,lờiđộngviênhaytấtcảnhữnggìmàthànhviêncholàcóthểgiúpthành
viênkháctronggiađìnhhiểuđượctìnhthươngyêuđó.Đóchínhlàcáchchúng
taứngxử-chuyểntàiyêuthươngthànhhànhđộng.

31. 31
2.Sựbìnhđẳng
TheoTừđiểntiếngViệtthì“bìnhđẳnglàngangnhauvềđịavịvàquyền
lợi”.Bìnhđẳnggiớilàviệcnam,nữcóvịtrí,vaitròngangnhau,đượctạođiều
kiệnvàcơhộipháthuynănglựccủamìnhchosựpháttriểncủacộngđồng,của
giađìnhvàthụhưởngnhưnhauvềthànhquảcủasựpháttriểnđó.Bìnhđẳng
giớilàbìnhđẳngvềphápluật,vềcơhộivàcácthànhquảtạora,baogồmbình
đẳngtrongviệcquyếtđịnhcácvấnđềliênquanđếnbảnthân,giađìnhvàxã
hội.Dướigócđộkhoahọcpháplý,bìnhđẳnggiớitronggiađìnhlàviệcvợvà
chồng,contraivàcongái,cácthànhviênnamvànữtronggiađìnhcóvịtrí,vai
tròngangnhau,quyềnđượctạođiềukiệnvàcơhộipháthuynănglựccủamình
chosựpháttriểncủagiađìnhnhưnhau,quyềnđượcthụhưởngvềthànhquả
pháttriểncủagiađìnhvàxãhộingangnhau,quyềnđượcthamgiaquyếtđịnh
cácvấnđềcủabảnthânvàcủagiađình.Trêncơsởcácquyềnđó,cácthành
viêntronggiađìnhđượctựdothamgiavàocáccôngviệcgiađìnhvàngoàixã
hộitùytheokhảnăngvàsởthíchcủamình,đượctựdolựachọnnhữngvaitrò
giốngnhauhoặckhácnhautronggiađìnhtùytheomụcđíchcủamỗingười,
đượctựdolựachọncáchthứcthụhưởngcácthànhquảtùytheosởthíchcủa
mỗingười.Tuynhiên,bìnhđẳngkhôngcónghĩalàbằngnhau,dođặcđiểmsinh
họckhácnhauvàtínhchấtvaitròkhácnhaumàsẽcónhữngsựbìnhđẳngthực
chấtphùhợpvớitừngcánhântronggiađình.Phụnữbìnhđẳngvớinamgiới
khôngchỉgópsứcchoxãhộigiàumạnh,vănminhmàtronggiađìnhlàngọn
nguồncủahạnhphúc,đãsảnsinhvànuôidưỡngthếhệtrẻtốtđẹp.Bìnhđẳng
namnữlànềntảngvănhoácủaconngười,củagiađìnhvàhạnhphúc.Vaitrò
củaphụnữđượcpháthuybìnhđẳngtrongxãhộivàtronggiađình,mangmộtý
nghĩalớnđốivớisựgiữgìnvàpháthuytruyềnthốngtốtđẹpcủagiađình
ViệtNamvàtruyềnthốngvănhoácủadântộc.Vănhoágiađìnhlànềntảngcủa
vănhoáxãhội,ởđóvaitròcủangườiphụnữvớichứcnăngsànglọcvàgiữgìn
vănhoádântộcmangýnghĩađặcbiệt.Đểphụnữlàmđượcchứcnăngquan
trọngnàyvớigiađìnhvàdântộc,trướchếthọphảiđượcbìnhđẳngđểtiếnbộ
vàtheokịpthờiđại.

32. 32
Trongcuộcsốngđổimớivàpháttriểnđấtnướctheođịnhhướngxãhội
chủnghĩa,ĐảngvàNhànướctalấydânlàmgốc,lấyviệctrồngngườiđểmưu
cầulợiíchtrămnăm.Trồngngườilàsựnghiệptạodựngthếhệcôngdânmớicó
đức,cótài,thểlựctốtmàgiađìnhlàcáinôibanđầuvàngườimẹđồngthời
cũnglàngườithầydạyconngaytừthờimớicònchậpchững.Bìnhđẳngtrong
giađìnhcóýnghĩaquantrọngtrongmọithờiđại,đặcbiệtlàởcuộcsốnghiện
đạihóacôngnghiệphóahiệnnay.Bìnhđẳngtronggiađìnhlàmôitrườnglành
mạnhđểconngười,đặcbiệtlàtrẻemđượcđốixửbìnhđẳng,đượcgiáodụcvề
quyềnbìnhđẳng,đượchànhđộngbìnhđẳng;bìnhđẳnggiớitronggiađìnhlà
tiềnđềquantrọngchosựthànhcôngtrongviệcchămsóc,nuôidưỡng,giáodục
trẻem;bìnhđẳnggiớitronggiađìnhgópphầntăngchấtlượngcuộcsốngcủa
cácthànhviêngiađình,gópphầntăngtrưởngkinhtếđấtnước;vàbìnhđẳng
giớitronggiađìnhgópphầngiảiphóngphụnữvàgópphầnxâydựngthểchế
giađìnhbềnvững.Cácthànhviêntronggiađìnhnêndànhthờigiancùngnhau
thảoluậnđểthốngnhấtcáchhiểuvềkháiniệmvàđặtthànhnhữngquytắcđể
pháthuysứcmạnhcủagiađìnhtốtnhất.
3.Sựtôntrọng
Tôntrọngngườikháclàđánhgiáđúngmức,coitrọngdanhdự,phẩm
giálợiíchngườikhác,thểhiệnlốisốngcóvănhoá.Khimộtngườinàođódùlà
ngườilớntuổihaytrẻemthìđềucảmthấymìnhđượctrântrọng,ngườiấysẽ
vuivẻ,giátrịđượcnângcaovàcảmthấydễdànghơntrongcuộcsống.Một
trongnhữngnguyênnhânchủyếudẫnđếnsựoánhậntrongrấtnhiềuquanhệ
hônnhân–đúngralàtronghầuhếtcácquanhệgiađình–làcảmgiácthấy
mìnhbịcoithường.Đángbuồnlànhiềungườitrongchúngtaquáquenthuộc
vớicácthànhviêngiađìnhởquanhmình,đếnnỗichúngtaquênhẳnđiviệcbày
tỏchonhaubiếtmìnhtôntrọngngườikhácnhưthếnào.Chúngtaquenxem
thườngmọingườikhác.Bốmẹxemthườngconvàngượclại.Nhiềuthànhviên
tronggiađình,đặcbiệtlànhữngcặpvợchồngđềumắcthóixấulàkhôngbàytỏ
sựtôntrọnglẫnnhau.

33. 33
Khôngcảmthấymìnhđượctôntrọnglàmộttrongnhữngnguyênnhân
chínhcủasựcạnkiệttìnhcảm.Quênthểhiệnhoặckhôngbiếtcáchthểhiệnsự
tôntrọnghủyhoạiđinhữngquanhệtốtđẹpbanđầucủacuộchônnhân,quan
hệgiữachamẹvàconcái,vàgiữaanhchịemmộtnhàvớinhau.Tôntrọnglà
gópý,giáodục,nângđỡtinhthầnkhicósaitráichứkhônglàmtổnthương
ngườikhác.
4.Sựchiasẻ
Chiasẻlàcácthànhviêntronggiađìnhcùngnhaugánhvácnhữngtrách
nhiệmvềduytrìvàpháttriểngiađình;cùngnhauhưởngthụnhữngthànhthành
quảcủaquátrìnhlaođộngdogiađìnhlàmra.Sẻchialàkếtquảcủayêuthương,
tôntrọngvàbìnhđẳngtronggiađình.Nếutronggiađìnhkhôngcótìnhyêu
thương,sựtôntrọngvàbìnhđẳngthìkhôngcósựsẻchia.
Trongthựctế,tấtcảchúngtađềucónhucầuchiasẻvàđượcchiasẻ,và
thựcrathìcuộcsốnggiađìnhsẽvôcùngtẻnhạt,ảmđạmnếukhôngcósựsẻ
chiacùngnhaugiữanhữngthànhviên.Hãycùngnhauchiasẻtráchnhiệm,chia
sẻniềmtin,chiasẻướcmơ,chiasẻtrithứcv.v…Khichúngtabiếtchiasẻthì
“niềmvuinhânđôivànỗibuồngiảmđimộtnửa”.
5.Phábỏcái“TÔI”
Cái“tôi”củamỗingườilàlòngtựtrọng,tựái,tínhkiêuhãnh.Mỗingười
dườngnhưcảmthấymìnhđánhmất“CÁITÔI”khithừanhậnlỗilầm.Song
thựcra,nhậnrasaisótvàchủđộngxinlỗichínhlàcáchđềcaolòngtựtrọng
củamình,đềcao“CÁITÔI”nhất.
6.Sựđoànkết
Đoànkếtlànguyêntắcbảovệsựbềnvữngvàpháttriểncủagiađình.
“Chịngã,emnâng”.Cầncósựđùmbọc,tươngtrợ,giúpđỡlẫnnhaucủacác
thànhviêntronggiađình,thântộc.Sứcmạnhcủagiađình,cộngđồngchínhlà
tìnhđoànkết.Ngàynay,vớichínhsáchgiađìnhítcon,càngphảipháthuytình
đoànkếttronggiađình,họhàng,thântộcđể“Gópgióthànhbão”,tươngtrợlẫn
nhaukhikhókhăn.

34. 34
II.CÁCMỐIQUANHỆỨNGXỬCHÍNHTRONGGIAĐÌNH
1.Ứngxửtrongquanhệvợchồng
Tronggiađình,ứngxửgiữavợvàchồnglàmốiquanhệcơbảnnhấtgiúp
chogiađìnhpháttriểnbềnvữngvàhạnhphúc.
-Hãynhớrằngcảhaivợchồnglàngườiđềuquantrọng,“Đànôngxây
nhà,đànbàxâytổấm”.
-Hãyphábỏ“CÁITÔI”vìthựcracáiđókhôngquantrọng–hạnhphúc
giađìnhlàquantrọng.
-Ngườichồngcầntôntrọng,quantâm,giúpđỡ,chiasẻgánhnặngcông
việcgiađìnhvớivợnhiềuhơn,tạođiềukiệnchovợthamgiacáchoạtđộngxã
hội,họctập,pháttriểnkinhtế,quanhệgiađình,xãhội,…nhằmgiảitỏacho
nhaunhữngáplựcvềtâmlý..
-Hãychiasẻviệcnhàcùngnhau.
-Hãynóilờiyêuthương,biểulộtìnhcảmtheocáchriêngcủamìnhvì
nhữngcâunói,lờiđộngviênlàcáchthểhiệntìnhcảmtốtnhất.
-Khôngnóilờinóicaynghiệtdùtrongbấtcứhoàncảnhnàotạosựtổn
thươngchobạnđờivàmấtmáttìnhcảm,đôikhikhónhìnmặtnhau.
-Hãytôntrọngcátínhcủanhauvìvợchồnglàmộtđôinhưnglàhaicá
thể,cókhirấttâmđầuýhợpnhưngcókhicónhữngkhácbiệtvềvốnsống,
sởthích.
-Hãychủđộnggiảiquyếtmâuthuẫntừnhữngđiềunhỏnhất,khôngđể
mâuthuẫntíchtụlâungày.Hãygiảiquyếtmâuthuẫncủangàyhômnaytrước
khilêngườngngủtheonguyêntắchòathuận,yêuthương,tôntrọngvìsựphát
triểnbềnvữngcủagiađình.
-Hãynóilờichânthànhxinlỗivàđừngbaogiờlặplạilỗilầmđó.
-Hãymởrộngtấmlòngvàsẵnsàngthathứtrênnguyêntắchiểuvà
thươngyêu.

35. 35
2.Ứngxửtrongquanhệchamẹ-con
TrongsuynghĩcủangườiViệt,concáilàtàisảnvôgiá.Dođó,quanhệ
giữachamẹvàconcáirấtthiêngliêng,baohàmmốiquanhệsinhthành,dưỡng
dục,làsựnốitiếpgiữahaithếhệ“Chatruyền,connối”.
-Hãytôntrọngconcáinhưmộtcánhâncóđầyđủnhânphẩmvà
tráchnhiệm.
-Hãyápdụngnhữngbiệnphápkỷluậttíchcựcthayvìđánhđập,đònroi.
-Hãylà“ngườibạnlớn”củaconđểchiasẻtâmtưvàhướngdẫncongiải
quyếtnhữngkhókhăntháchthứctrongđờisống.
-Hãylàtấmgươngchoconvềýchírènluyện,tudưỡngđểmìnhlàtấm
gươngsángvềđạođức,nhâncách,làđiểmtựatinhthầncủacon.
-Hãylắngnghevàchophépconthamgiaphátbiểu,hỏivềnhữngvấnđề
liênquanđếnbảnthânvàviệcchungcủagiađình.
-Hãyđốixửcôngbằng,khôngthiênvịgiữacáccon,suybìconnàyhơn
conkiavàngượclại.
-Hãyhọccáchkiềmchếtrướcnhữnglỗilầmcủacon.
-Nếubốmẹứngxửchưaphùhợp,hãytìmthờiđiểmthíchhợpnóilời
giảithíchvàxinlỗi.
Chamẹkhôngnên:
-Xúcphạmđếnnhânphẩm,thânthểcon(chửirủa,nhụcmạ,trừngphạt
thânthể…).
-Xâmphạmđếnnhữngvấnđềriêngtưcủaconcái,nhấtlàkhicáccon
cònởtuổivịthànhniên.
-Ápđặt,độcđoán;ngăncấmcácmốiquanhệxãhộicủaconmàkhông
giảithích.
-Nóimộtđằnglàmmộtnẻo,“tiềnhậubấtnhất”.
-Bỏbêconcái:xaolãng,bỏrơi,khôngnóichuyện,khôngdànhthờigian
chocon.

36. 36
-Phânxửkhôngcôngbằngtrongđốixửgiữacáccon.
-Chiềuchuộngquámức,làmngơcholỗilầmcủaconvàngượclại.
3.Ứngxửtrongquanhệconcái–chamẹ
Chamẹlànhữngngườicócôngsinhthành,dưỡngdụcconcái.Concái
đượcnhậnnuôidùkhôngcócôngsinhnhưngchamẹcócônglaodưỡngdục.
Khôngnênphânbiệtcondâu,conrể,vìvậy,làmconphảibiếtbàytỏlòngbiết
ơnđốivớichamẹ,thểhiệnlònghiếukínhchămsóc,phụngdưỡngsuốtđời.Tùy
theotuổinhỏhayđãtrưởngthànhmàcónhữngứngxửchophùhợp.
-Phảikínhtrọngbốmẹcụthểbằnglờinóilễphép,thưagửiv.v…
-Phảichămchỉhọctậpvàlaođộngphùhợpvớilứatuổi,giúpđỡchamẹ
nhữngcôngviệcphùhợp.
-Phảithườngxuyênthămviếng,nóichuyện,hỏihan.Báochochamẹ
biếtnhữngviệcvuimừngtronggiađình.Nếuởxanêngọiđiệnthoạithường
xuyênthămhỏichamẹ.
-Nênhỏiýkiếnchamẹtrongnhữngviệclớn,coitrọngýkiếncủacha
mẹ.Mờichamẹchủtrìnhữngviệcquantrọng,thaymặtgiađìnhtiếpxúcvới
ôngbà,họhàng,giúpchamẹchămlohươngkhóitổtiên.
-Nênchămsócđờisốngvậtchất(tùytheođiềukiện),quantâm,động
viêntinhthầnkhichamẹtuổicao.
-Nênchiasẻ,gánhváccôngviệccủađôibêngiađình(nội,ngoại).
4.Ứngxửtrongquanhệôngbà-cháu
Quanhệôngbà–cháulàmốiquanhệcótínhchấttiếpnốicủaquanhệ
chamẹ-con.Bêncạnhsựthươngyêu,kỳvọng,nhữngkhácbiệtvềtuổitác,
quanniệmsống,đặcđiểmtâmsinhlýcủalứatuổitạonêngiữathếhệôngbà
vớithếhệcháucónhữngkhácbiệtnhấtđịnh.Điềukiệnngàynay,doxuhướng
giađìnhhạtnhânhóa,tốcđộdicưnhanhnênđiềukiệnởgần,chămsóccóphần
suygiảm.Tuynhiên,concháuphải:
-Hiếuthảo,kínhtrọngđốivớiông,bàthôngqualờinóilễphép.Tùyđiều
kiệnkinhtếcóthểbiếuquà,biếutiền.

37. 37
-Thườngxuyênthămhỏi,độngviênvàchiasẻtâmtìnhvìngườigià
thườngcócảmgiáccôđơn.
-Thamgiacácsựkiệncủagiađình,dòngtộcđểôngbàthầysựquantâm
củaconcháuvớingườicaotuổi.
5.Ứngxửtrongquanhệanhem
Ngàynay,môhìnhgiađìnhđãthunhỏlại.Giađìnhcóítanhchịemruột
hơn.Dùlàmốiquanhệhuyếtthốnghayđượcnhậnnuôi,anhchịemtronggia
đình,họhàngđềucầnđượcgiáodụccáchứngxửđoànkết,thânái.Anhchịem
cầnphải:
-Hòathuận,thươngyêu,chiasẻtráchnhiệmchungcủagiađìnhnhưnuôi
dưỡngôngbà,chamẹ,việchọhàng,thântộc
-Luônyêuthương,tôntrọngđốivớianh,chị,baodungđốivớicácem,
giữgìnsựbìnhđẳng
-Tươnghỗvớinhau,hướngdẫnnhautronghọctập,hành,chiasẻviệc
nhàtheokhảnăng(khicònnhỏ),hỗtrợnhaulúckhókhăn,đồngcảmchiasẻnỗi
đauthương,độngviêntinhthầnđểgiađìnhcùngpháttriển./.

38. 38
CHUYÊNĐỀ4
NHỮNGNGUYÊNTẮCỨNGXỬGIỮAVỢVÀCHỒNG
CadaoViệtNamcócâu:"Đạonàobằngđạophuthê/Tayấp,mákề,
sinhtửcónhau".Đâychínhlàquanniệmđượcđúckếttừxaxưakhinhắcđến
tỉnhcảm,cáchứngxửgiữavợvàchồng.
QuanniệmcủangườiViệtNamđốivớimốiquanhệvợchồngđềulấy
tìnhyêuchungthủy,sắtsonmộtlònglàmtrọng.Quanniệmmộtvợ,mộtchồng
trởthànhnétđẹpvănhóatruyềnthốngvàđượcđúckếtchothếhệmaisaubài
họcvềhạnhphúcgiađình,cáinôicủamáiấmtìnhyêu.
Giađìnhlàtếbàocủaxãhội,lànhữnghìnhảnhthunhỏcủaxãhộimột
cáchtrựcquanvàsinhđộngnhất.Giađìnhcũnglànơiduytrìnòigiống,lànơi
nuôidưỡngranhữngthếhệtươnglai,cũnglànơihìnhthànhnhâncáchcon
ngườinơibảotồn,duytrìvàpháthuynhữngtruyềnthốngtốtđẹpcủadântộc,
chốnglạicáctệnạnxãhội.Đồngthờitạoranguồnnhânlựcphụcvụchosự
nghiệpxâydựngvàbảovệtổquốc.Ngàynay,hônnhânvàgiađìnhlàluônmối
quantâmlớncủatoànxãhội,vìđâyvừalànềntảngxâydựngmộtxãhộitốt
đẹpvănminhvừalàmụctiêuchungtrongcácđườnglốicủaĐảngvàNhànước.
Tuynhiênvớitìnhhìnhtăngtrưởngkinhtếvàtốcđộđôthịhóanhưhiệnnay
mộtsốngườichạytheolốisốngcholàhiệnđại,vàxemtrọngquanniệm“có
tiềnlàcótấtcả”màkhôngquantâmnhiềuđếnsựchungthủytrongcuộcsống
giữavợvàchồng,làmlưumờđinhữnggiátrịtruyềnthốngtốtđẹpvốncócủa
giađìnhViệtNam.
CácvănbảnLuậthônnhânvàgiađìnhnăm1959,năm1986,năm2000
chođếnLuậthônnhânvàgiađìnhnăm2014đềucóquiđịnhvềnguyêntắchôn
nhân“mộtvợmộtchồng”.Nguyêntắcnàynhưmộtchếđịnhkhẳngđịnhrằng
tronghônnhân,vợchồngluôncầnđảmbảothủychung,nghĩatình.
Thủychung,nghĩatìnhđượcthểhiệnđậmnéttrongtruyềnthốngcủadân
tộcta,đặcbiệttrongcácchếđịnhcủaLuậtHônnhânvàGiađình.

39. 39
I.QUANNIỆMVỀCHUNGTHỦY,NGHĨATÌNHTRONG
ĐỜISỐNGVỢCHỒNG
1.Kháiniệmvềnghĩavụchungthủycủavợchồng
-Từxaxưa,theoquanniệmtruyềnthống,chungthủycónghĩalàchỉcó
mộtbạntìnhduynhấttrênmọidiệnphươngdiệntìnhcảm,tìnhdụcvàtâmlý.
-TheotừđiểnTiếngViệt:chungthủylàcótìnhcảmtrướcsaunhư
một,vẫncótìnhcảmgắnbókhôngthayđổi.Nhưvậy,kháiniệmchungthủylà
kháiniệmrộng.Nghĩavụchungthủycủavợchồnglànghĩavụvềđạođứcvà
nhânvănmanggiátrịtruyềnthốngtốtđẹpcủadântộcViệtNamvàđượcnâng
lênthànhquyđịnhcủaphápluậtchodùphápluậtchưaquyđịnhviệcthựchiện
nghĩavụchungthủycủavợchồngnhưthếnào.Tómlạinghĩavụchungthủylà:
Trongquanhệgiữavợchồngthìnghĩavụchungthủyđượchiểulàvợ
chồngphảiluôngắnbótìnhcảmyêuthươngvềmặttinhthầnvàthểxácnhằm
thựchiệntráchnhiệmđốivớigiađình,đồngthờigópphầnvàosựbềnvữngcủa
giátrịđạođứcxãhội.
2.Lịchsửcủacácquyđịnhnghĩavụchungthủycủavợchồng
Trongthờinguyênthủycủaxãhộiloàingười,quanhệgiữangườiđàn
ôngvàngườiđànbàgọilàquanhệtínhgiao,mangtínhchấtbầyđàn.Cónghĩa
mọingườiđànbàđềuthuộcmọingườiđànôngvàngượclại,điềunàyđượccoi
làphùhợpvớitậpquánlúcbấygiờ.Thựctếlúcbấygiờ,dođiềukiệntựnhiên
quyếtđịnhnênconngườiphảichấpnhậncuộcsốngănởchung.Dầndầndoxã
hộipháttriển,cáchìnhtháihônnhângiađìnhcũngthayđổitừchếđộquầnhôn,
hônnhânđốingẫu,hônnhânmộtvợmộtchồng.Từgiađìnhđốingẫuđếnmột
vợmộtchồng,kháiniệmchungthủyđãbắtđầuhìnhthànhnhưngchỉvềphía
ngườiphụnữ.Nhưvậytronggiaiđoạnnày,sựchungthủychỉđượcápđặtvới
ngườivợvàquanniệmnàyđượcduytrìkhálâutronglịchsửpháttriểncủa
thờiđại.

40. 40
2.1.BộluậtnhàLê
TrongxãhộiphongkiếnViệtNam,cácquanhệhônnhânvàgiađìnhảnh
hưởngnặngnềtưtưởngnhogiáo.Nhogiáotrởthànhtưtưởngthốngtrịtrongxã
hội.Mộttrongnhữngmốiquanhệcơbảnquantrọngnhấttrongxãhộilàquan
hệphuphụ(vợchồng).PhápluậtnhàLêđãquyđịnhnhữngquyềncơbảncủa
nghĩavụvợvàchồngnhư:Nghĩavụđồngcư,nghĩavụphùtrợ,nghĩavụtrung
thànhvànghĩavụtòngphu.Nghĩavụchungthủyđặtragiữangườivợvàngười
chồngmangtínhchấttươngđốivìtrongthờigiannàyngườichồngvẫncó
quyềnđathê.NhưngbêncạnhđóĐiều401củabộluậtquyđịnh:“Giandâmvới
vợkẻkhácbịlưuhoặcchết,vớivợlẽ(thiếp)củangườikhácthìtộigiảmmột
bựctội,vớingườicóquyềnquýthìxửriêng.Kẻphạmtộiphảinộptiềntạlỗi
nhưluậtđịnh.Vợlớnvợbéphạmtộiđiềuxửlưu,điềnsảntrảlạichongười
chồng.Nếuvợchưacướithìcảhaiđiềuđượcgiảmmộtbực”.Đồngthờitại
Điều405quyđịnh:“Ngoạitìnhvớivợngườikhácthìxửđánh60trượng,biếm
haixathìxửriêng”.Ngườivợcóhànhvidâmđãngbịcoilàphạmvào“thất
xuất”vàngườichồngcóthểlyhôn.Mặtkháctheotậpquánlúcbấygiờthì
nhữngngườiphụnữkhôngđoanchínhbịkỳthịvàtrừngtrịrấttànác.
Tronggiaiđoạnnàynghĩavụchungthủycủacảngườivợvàchồngcũng
đượcphápluậtquyđịnh,nhưngchỉmangtínhchấttươngđốivớingườichồng.
2.2.LuậtHônnhânvàGiađìnhnăm1959
ĐâylàbộLuậtHônnhânvàGiađìnhcủathờikỳViệtNamDânchủ
CộnghòađãđượcQuốchộinướcViệtNamdânchủcộnghoàkhoáthứnhất,kỳ
họpthứ11,thôngquatrongphiênhọpngày29tháng12năm1959.
Nộidungvềnghĩavụchungthủychưađượcquyđịnhrõràngtrongphần
tráchnhiệmgiữavợchồngmàđượcquyđịnhtrongcácđiềukhoảnnhưĐiều3
“Cấmtảohôn,cưỡngépkếthôn,cảntrởhônnhântựdo,yêusáchcủacảitrong
việccướihỏi,đánhđậphoặcngượcđãivợ.Cấmlấyvợlẽ.”;Điều5“Cấmngười
đangcóvợ,cóchồngkếthônvớingườikhác.”

41. 41
2.3.LuậtHônnhânvàGiađìnhnăm1986
QuốchộikhóaVI,kìhọpthứ7đãchínhthứcthôngquabảnHiếnpháp
thứ3củanướcta,làmnềntảngchobướcpháttriểnmớicủaLuậtHônnhânvà
GiađìnhởViệtNam.
Hiếnpháp1980-đạoluậtcơbảncủaNhànướcđãquiđịnhcácnguyên
tắccơbảncủachếđộhônnhânvàgiađìnhxãhộichủnghĩatạicácĐiều38,47,
63,64củaHiếnpháp.ViệcápdụngLuậtHônnhânvàGiađìnhnăm1959,có
mộtsốđiềukhôngphùhợpchẳnghạnnhưchưathểhiệnđượcđầyđủphongtục
tậpquáncủamiềnNam.Quátrìnhthihànhởcảhaimiềnđãchothấymộtsố
quanhệmớicầnphảiđượcđiềuchỉnh,cácnguyêntắccơbảncầnđượccụthể
hơn.ViệcbanhànhLuậtHônnhânvàGiađìnhmớilàmộtyếutốkháchquanđể
thúcđẩysựnghiệpxâydựngchủnghĩaxãhộitrongphạmvicảnước.Ngày
25/12/1986,Hộiđồngbộtrưởng(naylàChínhphủ)đãquyếtđịnhthànhlậpban
dựthảoLuậtHônnhânvàGiađìnhmới:DựluậtđãđượcquốchộikhóaVII,kì
họpthứ12thôngqua29/12/1986vàđượcHộiđồngnhànướccôngbốngày
01/01/1987.
LuậtHônnhânvàGiađìnhnăm1986làsựkếthừavàpháttriểncủaLuật
HônnhânvàGiađìnhnăm1959.NhiệmvụcủaLuậtđượcđặtralànhằmtiếp
tụcxâydựngvàcũngcốgiađìnhxãhộichủnghĩa,giữgìnvàpháthuynhững
phongtục,tậpquántốtđẹpcủadântộc,xóabỏnhữngtụclệlạchậu,nhữngtàn
tíchcủachếđộhônnhânvàgiađìnhphongkiến,chốnglạisựảnhhưởngcủa
chếđộhônnhânvàgiađìnhtưsảntrongđócónhiệmvụxâydựngvàcũngcố
chếđộhônnhânvàgiađìnhmớilànhiệmvụhàngđầu.CácnguyêntắccủaLuật
HônnhânvàGiađìnhnăm1959tiếptụcđượccoilànhữngnguyêntắcquán
triệttrongtoànbộnộidungcủaLuậtHônnhânvàGiađìnhnăm1986.Những
nguyêntắc,nguyênlýcơbảncủaLuậtHônnhânvàGiađìnhnăm1986là:
-Hônnhântựnguyện,tiếnbộ;mộtvợmộtchồng;vợchồngbìnhđẳng;
bảovệquyềnlợicủachamẹconcái;bảovệbàmẹvàtrẻem.TạiĐiều1của
Luậtquyđịnh:“Nhànướcbảođảmthựchiệnchếđộhônnhântựnguyện,tiến

42. 42
bộ,mộtvợmộtchồng,vợchồngbìnhđẳng,nhằmxâydựnggiađìnhdânchủ,
hòathuận,hạnhphúc,bềnvững”.
TạimộtquyđịnhkháctạiĐiều11củaLuậtHônnhânvàHiađìnhnăm
1986nhằmquiđịnhrõhơnvàbổtrợchonguyêntắchônnhânmộtvợmột
chồng:“Vợchồngcónghĩavụchungthủyvớinhau”cũngnhưĐiều4củaLuật
quyđịnh:“Cấmngườiđangcóvợ,cóchồngkếthônhoặcchungsốngnhưvợ
chồngvớingườikhác”.Đồngthờicónhữngchếtàicấmngườiđangcóvợcó
chồngmàkếthônvớingườiđangcóvợcóchồnghoặcchungsốngnhưvợ
chồngvớingườiđangcóvợcóchồng,hoặccấmngườiđangcóvợcóchồngmà
kếthônhoặcchungsốngnhưvợchồngvớingườichưacóvợcóchồng.
2.4.LuậtHônnhânvàGiađìnhnăm2000vàcácvănbảnđiềuchỉnh
cácvấnđềtrên
Tiếptụckếthừa,pháttriểnhệthốngphápluậthônnhânvàgiađìnhViệt
NamcùngvớiHiếnpháp1992,trongđiềukiệnđổimới,ThủtướngChínhphủ
cóchỉthịvềtổngkếtthihànhLuậtHônnhânvàHiađìnhnăm1986vàdựthảo
cácđiềusửađổi,bổsung.LuậtHônnhânvàHiađìnhnăm2000đượcQuốchội
khóaXngày09/06/2000,gồm13chương,110điềuđãkếthừa,cụthểhóanhiều
quyđịnhđểđiềuchỉnhcácquanhệtrongđiềukiệnnềnkinhtếthịtrường.Nhằm
pháthuybảnsắcvănhóatruyềnthốngcủagiađìnhtrongtìnhcảmvợchồng.
LuậtHônnhânvàGiađìnhnăm2000tạiĐiều18quyđịnh:“Vợchồngchung
thủy,yêuthương,quýtrọng,chămsócgiúpđỡlẫnnhau”.Quađâychothấy,
phápluậtvềhônnhânvàgiađìnhđãtừngbướccụthểhóanhữngquanhệxãhội
mớiphátsinhtrongcuộcsốnggiađình,tuykhôngthểnàođiềuchỉnhhếttấtcả
cácmốiquanhệđadạngphátsinhtrongđờisốnggiađìnhnhưngđãphầnnào
hướngtớixâydựnggiađìnhấmno,bìnhđẳngtiếnbộ,hạnhphúc,bềnvữngnhư
nhiệmvụcủaLuậtHônnhânvàHiađìnhnăm2000đãđặtra.Tómlại,trong
quátrìnhpháttriểnlịchsửxãhộivớisựđiềuchỉnhtươngứngcủacácquyđịnh
củaLuậtHônnhânvàGiađìnhchothấyĐảngvàNhànướctaluônquantâm
đếnlĩnhvựchônnhânvàgiađình,trêncơsởquántriệtnguyêntắc“namnữ
bìnhđẳng”.Mặtkháckiênquyếtxóabỏnhữngphongtụctậpquánlạchậucủa

43. 43
chếđộhônnhânđathêphongkiến,xâydựngvàcủngcốnguyêntắchônnhân
mộtvợmộtchồngbêncạnhnghĩavụchungthủycủavợchồng.
2.5.LuậtHônnhânvàGiađìnhnăm2014
KếthừavàpháttriểnhệthốngphápluậthônnhânvàgiađìnhViệtnam
cùngvớiHiếnpháp1992,trongxãhộicácmốiquanhệtronglĩnhvựchônnhân
vàgiađìnhluôndiễnrađadạng,phứctạp,vớinhữnghìnhthứckhácnhau.Vì
vậyđểxâydựngvàhoànthiệnchếđộhônnhânvàgiađìnhtiếnbộ,xóabỏ
nhữngphongtụctậpquánlạchậu,chậmtiếnbộtronglĩnhvựchônnhânvàgia
đìnhlàvấnđềđangđượcquantâm.
Ngày19tháng6năm2014,QuốchộinướcCộnghòaxãhộichủnghĩa
ViệtNam,khóaXIII,kỳhọpthứ7đãthôngquaLuậtHônnhânvàGiađình,có
hiệulựcthihànhkểtừngày01tháng01năm2015,thaythếLuậtHônnhânvà
Giađìnhnăm2000.LuậtHônnhânvàGiađìnhnăm2014có9chương,133
Điều,sovớiLuậtHônnhânvàGiađình2000íthơn4chương,nhưngtănglên
23Điều.LuậtHônnhânvàHiađìnhnăm2014đãcónhiềuquyđịnhmới,có
nhữngsữađổibổsung.Đólàviệcsửađổi,bổsung“Nhữngnguyêntắccơbản
củachếđộhônnhânvàgiađình”.Bêncạnhviệctiếptụckhẳngđịnhnguyêntắc
hônnhântựnguyện,tiếnbộ,mộtvợmộtchồng,vợchồngbìnhđẳng,Luậtnhấn
mạnhmụctiêuxâydựnggiađìnhViệtNamấmno,tiếnbộ,hạnhphúc.Nhằm
pháthuybảnsắcvănhóatruyềnthốngcủagiađìnhtrongtìnhcảmvợchồng,
LuậtHônnhânvàHiađìnhnăm2014quyđịnh:
-Khoản2,Điều5.Bảovệchếđộhônnhânquyđịnhcấmcáchànhvikết
hônsau:Ngườiđangcóvợ,cóchồngmàkếthônhoặcchungsốngnhưvợ
chồngvớingườikháchoặcchưacóvợ,chưacóchồngmàkếthônhoặcchung
sốngnhưvợchồngvớingườiđangcóchồng,cóvợ.
-Điểmd,khoản1.Điều8.Điềukiệnkếthônquyđịnhkhôngđăngkýkết
hônchonhữngtrườnghợpquyđịnhtạiKhoản2,Điều5củaLuậtnày.
-Điều19.Tìnhnghĩavợchồngquyđịnh:“Vợchồngcónghĩavụyêu
thương,chungthủy,tôntrọng,quantâm,chămsóc,giúpđỡnhau;cùngnhau

44. 44
chiasẻ,thựchiệncáccôngviệctronggiađình”Điềunàyđượcsửađổi,bổsung
trêncơsởcủaĐiều18củaLuậtHônnhânvàGiađình2000.Theođó,bổsung
nộidungsau:“Vợchồngcónghĩavụsốngchungvớinhau,trừtrườnghợpvợ
chồngcóthỏathuậnkháchoặcdoyêucầucủanghềnghiệp,côngtác,họctập,
thamgiacáchoạtđộngchínhtrị,kinhtế,vănhóa,xãhộivàlýdochínhđáng
khác”.
Quađâychothấyphápluậtvềhônnhânvàgiađìnhđãtừngbướccụthể
hóanhữngquanhệxãhộimớiphátsinhtrongcuộcsốnggiađình.Trongquá
trìnhpháttriểncủaxãhộivớisựđiềuchỉnhtươngứngcủacácquyđịnhcủa
LuậthônnhânvàgiađìnhchothấyĐảngvàNhànướctaluônquantâmđếnlĩnh
vựchônnhânvàgiađình,trêncơsởquántriệtnguyêntắc“hônnhântựnguyện,
tiếnbộ,mộtchồngmộtvợ,vợchồngbìnhđẳng”.Vìgiađìnhlàtếbàocủaxã
hội,làcáinôinuôidưỡngconngười,làmôitrườngquantrọnghìnhthànhvà
giáodụcnhâncách,gópphầnvàosựnghiệpxâydựngvàbảovệTổquốc.Gia
đìnhtốtthìxãhộimớitốt,xãhộitốtthìgiađìnhcàngtốt.
3.Thựchiệnứngxửchungthủy,nghĩatình
Vợchồngcónghĩavụyêuthương,chungthủyvớinhau.Tuynhiênpháp
luậtkhôngđịnhnghĩacụmtừ«chungthủy”lànhưthếnào?Nhưnghiểutheo
tinhthầncủaLuậtHônnhânvàGiađìnhnăm2000quyđịnhthìnghĩavụchung
thủynàylànhữnghànhvimàngườichồng(vợ)phảithựchiệnthểhiệntrách
nhiệmcủamìnhnhằmthểhiệntìnhcảmtrướcsaunhưmộtvềcảmặttìnhcảm,
tìnhdụcvàtâmlýchỉvớingườivợhoặcngườichồngcủamìnhmàthôinhằm
thựchiệnthểhiệntráchnhiệmđốivớigiađình.Đểgópphầnxâydựnggiađình
noấm,bìnhđẳng,tiếnbộhạnhphúcvàbềnvững.Bêncạnhmanglạisựtin
tưởngcủavợvàchồngđốivớinhautạokhôngkhígiađìnhhạnhphúc,ấmáp
chongườivợ(chồng)mình,đồngthờixâydựngnênmộtbứctườngvữngchắc
gópphầnlàmgiảmsựviphạmnguyêntắchônnhânmộtvợmộtchồngcũng
nhưphòngtránhcáccănbệnhnhưHIV/AIDSmàmộttrongnhữngnguyênnhân
làdoviphạmnghĩavụchungthủy.Vớimụcđíchcủahônnhândướichếđộxã
hộichủnghĩalàxâydựnggiađìnhnoấm,bìnhđẳng,tiếnbộ,hạnhphúc,bền

45. 45
vữngvàđểđạtđượcmụcđíchđóthìđiềucơbảnlàhaingườitrongquanhệhôn
nhânphảiyêuthươngnhau,chungthủyvớinhau,quýtrọngnhau,chămsóc
giúpđỡnhaucùngtiếnbộ.
Cơsởxáclậpquanhệvợchồngcũngcóthểxuấtpháttừtìnhyêugiữa
namvànữhọyêuthươngnhau,hiểunhauvàthôngcảmchonhauvàkhihọ
quyếtđịnhxáclậpquanhệhônnhânvàtrởthànhvợchồngcủanhaukhiđótình
cảmyêuthươngđóvẫnđượcduytrìtrongsuốtthờikìhônnhân.Đókhôngchỉ
đòihỏivềphápluậtmàcònlàyêucầucủađạođức.Sựxuấtpháttừtìnhyêu
thươngấymàvợchồnggiữlòngchungthủyvớinhau,tìnhcảmcủahọtrướcsau
nhưmột.Chínhhaiyếutốyêuthươngvàchungthủyđãgiúpchovợchồng
chungsốnghạnhphúcvàlàcơsởduytrìquanhệhônnhânbềnvững.
Bêncạnhđóquyđịnhvềnghĩavụchungthủycủavợchồngthểhiện
quyềnbìnhđẳnggiữavợvàchồngtrongmốiquanhệnhânthângiữavợvà
chồng,vìphápluậtquyđịnhđâylànghĩavụcủacảvợvàchồngmàkhôngphải
lànghĩavụriêngcủavợhoặccủachồngnhưquanniệmtrongthờiphongkiến
nữa.Nghĩavụnàyđượcphápluậtquyđịnhvàxemnhưlàmộttráchnhiệmcủa
vợchồngđốivớinhautheoquanniệmvềmặtđạođức.Sựquyđịnhcủapháp
luậtnhằmđảmbảoquyềnbìnhđẳnggiữavợ,chồngtrongcácquanhệnhân
thân,đồngthờingănchặnvợchồngcóquanhệnam-nữbấtchính,bảovệhạnh
phúcgiađình.
Đốivớiviệcyêuthươngngườikháckhôngphảichồnghoặcvợmình.
Luậtpháphiệnhànhkhôngcóquyđịnhcụthểởđiểmnày,nhưngchắcchắn,tất
cảnhữngthỏathuậnchophépvợ,chồngquanhệxácthịt,yêuthươngbừabãi
đềuvôhiệudotráivớiđạođứcxãhội.Tìnhyêuthươngcủavợchồngkhông
giốngnhưtìnhyêuthươnggiữachamẹvàcon,nhữngngườicóquanhệhuyết
thốngnóichung,cũngnhưgiữanhữngngườibạn,nhữngngườiđồngnghiệp.
Đólàtìnhcảmgắnbógiữahaiconngườikhácgiớitrongcuộcsốngchung.
Tuynhiên,trongđiềukiệnkinhtếxãhộihiệnnay,nhữngquanniệmvề
tìnhyêu,hônnhân,giađìnhkhôngcònmangnguyênýnghĩatruyềnthống.Mỗi
thếhệ,mỗicánhânquanniệmkhácnhauvềcáigọilà“chungthuỷ”.Luậthôn

46. 46
nhânvàgiađìnhquyđịnhđólànghĩavụchungcủahaivợchồng.Vàbêncạnh
đóđãđưaranhữngcơchếnhằmđảmbảothựchiệnnghĩavụđó.Ởđâychúngta
thấynảysinhvấnđề:Mộtbênlàtìnhcảmtựnhiêncủaconngườivàcònbênkia
lànhữngquyđịnhluậtpháp.Mộtbênlàbảnnăngtựnhiênvàmộtbênlàràng
buộcvềluậtpháp,xãhội.
Bảnchấtcủaquanhệvợchồngbaogồmtìnhyêuvànghĩavụ.Nhưvậy,
cáitựnhiênvàcáixãhộiluônđanxennhau,quanhệbiệnchứngvớinhauvà
khôngthểtáchrờinhau.Chínhvìvậy,trongquanhệvợchồngcảhaibênđều
mongmuốnđượcthểhiệntìnhyêuvàphảithựchiệnđầyđủnghĩavụđốivới
nhau,điềuđóthểhiệnsựchungthuỷ.Nếumộttronghaibênvợ,chồnghoặccả
haibênlạithểhiệntìnhyêuvớingườikhác,thựchiệnnghĩavụvớingườikhác
thìđólàbiểuhiệncủasựkhôngchungthuỷ.Hiệnnay,phápluậtđãquyđịnh
mộtsốchếtàikèmtheokhivợchồngviphạmnghĩavụnàyđólàhuỷviệckết
hôntráiphápluậtkhiviphạmnguyêntắchônnhânmộtvợmộtchồng,tuyênbố
khôngcôngnhậnhọlàvợchồng…Hoặcápdụngxửphạthànhchính,ápdụng
chếtàihìnhsự.Tuyvậy,việcápdụngchếtàinàychỉđượcmộtsốtrườnghợp
khicóđủnhữngđiềukiệnnhấtđịnh.Trênthựctếcórấtnhiềuhànhviviphạm
nghĩavụchungthuỷnhưngkhôngthểápdụngchếtàivớihọđược.
Thựctếhiệnnaychúngtathấycómấydạngviphạmnghĩavụchungthuỷ
haycòngọilàngoạitình:
+Vợhoặcchồngcóquanhệtìnhcảmngoàihônnhânnhưngvẫnthực
hiệnđầyđủquyềnvànghĩavụvớigiađình.Dạngviphạmnàythườngkhông
gâyrahậuquảnghiêmtrọngvềvậtchất,bạolựcđốivớigiađình.Tuyvậycó
thểgâyrasựtổnthấtvềmặttinhthầnkhánặngnề.Sựviphạmnàycóthểkéo
dàiliêntục,cóthểcôngkhaihoặcbímật.Tuỳtheotừngtrườnghợpđểxửlý
theoquyđịnhcủaphápluật.Vềvấnđềnàycónhiềuýkiếnkhácnhau,cóýkiến
thìchorằngđãlàviphạmquyềnvànghĩavụtheoquyđịnhcủaphápluậtthìnên
xửlýthíchđáng.Ýkiếnkhácthìlạichorằngphảituỳtừngtrườnghợpcụthể
màxemxétcóxửlýhaykhông.Chẳnghạn,trongthựctếcórấtnhiềutrường
hợpdovợhoặcchồngbịbệnhnằmliệtgiườnghoặcbịbệnhtâmthần.Ngườikia

47. 47
khôngmuốnlyhônmàvẫntậntìnhchămsóc,họchỉmuốncómộtquanhệ
ngoàihônnhânđểbùđắpnhữngkhoảngtrốngtronghọmàthôi.Vậynênchăng
coiđâylàmộttrườnghợpngoạilệ?
+Vợhoặcchồngcóquanhệtìnhcảmngoàihônnhânvàkhôngthựchiện
đầyđủquyềnvànghĩavụvớigiađình.Quanhệnàycóthểcôngkhaihoặcbí
mậtvàcóthểkéodàihoặcnhấtthời.Trườnghợpnàyrõrànglàcóthểcónguy
cơgâyrahậuquảnghiêmtrọnghơnđốivớigiađìnhsovớitrườnghợptrên,do
đónênápdụnghìnhthứcxửlýthíchhợp.
Tuyvậy,cảhaitrườnghợptrênđềurấtkhóxácđịnh“ngưỡng”đểáp
dụngchếtài.Nếuhọkếthôntráiphápluậtthìcóthểtiếnhànhhuỷviệckếthôn
tráiphápluậtđó;nếuhọchungsốngnhưvợchồngvớingườikhácthìtheoquy
địnhcủaphápluậtchỉtuyênbốkhôngcôngnhậnhọlàvợchồng.Theoquan
điểmcủatôi,biệnphápxửlýnhưvậylàchưađủmàcầnbuộchọphảichấmdứt
hànhvichungsốngnhưvợchồngtráiphápluật.
4.Ýnghĩacủasựchungthủy,nghĩatìnhtrongquanhệvợchồng
4.1.Ýnghĩacủanghĩavụchungthủyđốivớinguyêntắchônnhân
mộtvợmộtchồng
Trongđờisốngxãhội,phápluậtcóvaitròđặcbiệtnghiêmtrọng.Đólà
phươngtiệnkhôngthểthiếuđểđảmbảosựtồntại,sựvậnhànhchobìnhthường
choxãhộinóichungvànềnđạođứcnóiriêng.Phápluậtkhôngchỉlàcôngcụ
pháplýNhànướchữuhiệumàcòntạoramộtmôitrườngthuậnlợichosựphát
triểnýthứcđạođức,lànhmạnhhóađờisốngcủaconngườitrongđờisốngxã
hội,gópphầngiữgìngiátrịvănhóatruyềnthốngtiếnbộđồngthờigópphần
bồiđắpnênnhữnggiátrịvănhóamớiphùhợpvớiquyđịnhcủaphápluậtvà
đạođứcxãhội.Cùngvớitầmquantrọngđóthìphápluậtvềhônnhânvàgia
đìnhcũngmangmộtgiátrịpháplýcaotrongđờisốngxãhội.Việcbổtrợthêm
chonguyêntắchônnhânmộtvợmộtchồngnhằmtạosựổnđịnhxãhội,thì
phápluậtquyđịnhthêmvợchồngphảicónghĩavụchungthủyvớinhauthìtheo
ngườiviếtnghĩrằngbêncạnhsựổnđịnhcủagiađìnhvềmặtcấutrúcmộtvợ