1. Uluslararası Bilgi ve Belge Yönetimi Öğrenci Kongresi için hazırlamış olduğum, Türkiye'deki Bilgi ve Belge Yönetimi (BBY) bölümlerinde uygulanmakta olan stajları inceleyen bir çalışma. This presentation is prepared for 1. International Congress on Department of Information and Records Management Students. In this presentation, internships being done for Information and Records Management Department in Turkey has being analyzed.

1. S
Bilgi ve Belge Yönetimi
Eğitiminde Uygulamanın
Önemi: Stajlar Üzerine Bir
Araştırma
Özhan SAĞLIK
İstanbul Üniversitesi

2. S Türk Dil Kurumu (TDK) Sözlüğünde staj; "bir
kimsenin meslek bilgisini artırmak için bir kurumun
bir veya birçok bölümünde çalışarak geçirdiği dönem
olarak" tanımlanmaktadır.

3. S Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğünde ise; "herhangi bir
iş ve meslekte, meslek bilgisini artırmak ve
geliştirmek için deneyimli görevliler yanında ve
onların gözetimi altında yapılan uygulama
çalışmaları" olarak ifade edilmektedir.
S Bu tanımlardan da anlaşıldığı üzere stajlar meslek
bilgisini artırıcı uygulama deneyimini kazandıran
süreçler olarak tanımlanabilir.

4. S Türkiye'de Bilgi ve Belge Yönetimi (BBY) Bölümü 2002 yılında;
Kütüphanecilik, Arşivcilik, Dokümantasyon-Enformasyon
bölümlerinin birleştirilmesiyle tesis edilmiştir. 2014 yılı itibariyle 8
üniversitede BBY eğitim-öğretimi verilmektedir. Bu üniversiteler;
Ankara, Atatürk, Çankırı Karatekin, Hacettepe, İstanbul, Marmara,
Yakındoğu ve Yıldırım Beyazıt Üniversitesi olarak belirtilebilir. 4
yıllık lisans eğitimi veren BBY programlarında zorunlu stajlar
mevcut olmaktadır. Bu stajlar üniversitelere göre çeşitlilik
göstermektedir.
S Bu aşamada, genel bir fikir verebilmesi açısından zorunlu staj
uygulamaları ile staj yapan öğrencileri olan Ankara, Atatürk,
Hacettepe, İstanbul, Marmara ve Yakındoğu Üniversitesinin staj
uygulamalarından kısaca bahsedilecektir.

5. S Ankara Üniversitesi BBY stajları biri halk
kütüphanesi, diğeri ise araştırma/kurum/özel
kütüphaneler veya arşiv/dokümantasyon merkezinde
yapılıp, yaz döneminde gerçekleştirilmektedir.

6. S Erzurum Atatürk Üniversitesinde ise bir zorunlu staj
uygulaması olup, stajlar yaz döneminde
gerçekleştirilmektedir. BBY mezunu en az bir
uzmanın bulunduğu arşiv ya da kütüphanelerde
stajlar yapılabilmektedir.

7. S Hacettepe Üniversitesinde BBY Bölümünde 3. sınıfın
sonunda yapılan bir zorunlu staj uygulaması
mevcuttu. Yapılan son düzenleme ile staj
uygulaması 3. sınıfın 2. yarıyılında haftanın iki günü
okula gidip, diğer günlerde staj yapılarak
gerçekleştirilecektir.

8. S İstanbul Üniversitesinde biri üniversite kütüphanesi,
diğeri ise kurum arşivinde yapılmak üzere iki adet
zorunlu staj uygulaması mevcuttur. Bu stajlar yaz
döneminde yapılmaktadır.

9. S Marmara Üniversitesinde zorunlu olarak iki staj
yapılmaktadır. Bu stajların her ikisi de arşiv veya
kütüphanede ya da biri arşiv diğeri kütüphanede
çalışarak yapılabilir. Stajlar yaz döneminde
yapılmaktadır.

10. S Yakındoğu Üniversitesinde bir zorunlu staj
uygulaması mevcut olup, arşiv ya da kütüphanede
yaz döneminde yapılmaktadır.

11. Yurtdışında BBY Stajları
S Lund Üniversitesinde Arşivcilik ve Kütüphanecilik eğitimi
yüksek lisans düzeyinde verilmektedir. Lund
Üniversitesinde arşiv veya kütüphane stajları eğitim-öğretim
dönemi içerisinde derslerle birlikte götürülerek
yapılmaktadır.

12. Lund University Department of Arts and
Cultural Sciences (Güzel Sanatlar ve Kültürel
İlimler Okulu)

13. S Manchester Metropolitan Üniversitesinde
Kütüphanecilik ve Bilgibilim olarak adlandırıp, BBY
Bölümünün muadili olarak değerlendirebileceğimiz
bölümde BBY eğitimi yüksek lisans derecesinde
verilmektedir. Eğitim müfredatında Araştırma ve
Uygulama adı ile okutulan ders kapsamında belirli
bir dönem araştırma yapıldıktan sonra, kurumlarda
staj türünden uygulamalar yapılmaktadır.

14. S Rhode Island Üniversitesinde de yüksek lisans
düzeyinde eğitim veren Kütüphanecilik ve Bilgibilim
Bölümünde staj uygulaması mevcuttur. Staj
uygulaması eğitim-öğretimi dönemi içerisinde
derslerle birlikte yürütülerek yapılmaktadır.

15. The University of Rhode Island Harrington
School of Communication and Media Library
and Information Studies Building

16. S British Columbia Üniversitesinde yüksek lisans
düzeyinde eğitim veren Kütüphane&Arşiv ve
Bilgibilimi Okulu mevcuttur. Bu okulda bir dönem
içerisinde 3 ay süren staj uygulamaları
bulunmaktadır.

17. S Türkiye'deki BBY mezunları stajlarını kütüphane ya da
arşiv üzerine yapmaktadır. 2002 yılında BBY adını alarak
tek bir biçime kavuşan bölümde ilk mezunlar 2006 yılında
verilmiştir. Anket çalışması yürütülürken, rastgele seçilen
katılımcılar 2006 ve sonrasında mezun olanlardan
seçilmiştir.
S Bununla birlikte; yaptıkları stajların işleri ile uyumlu olup
olmadığını fark etmeleri için en az 18 aylık bir tecrübeye
sahip olmaları gerektiği düşünülmüştür. Bu nedenle
katılımcılar en az 18 aylık iş tecrübesine sahip
olmaktadır.

18. S Ayrıca; katılımcıların staj yaptıkları kurum göz
önünde bulundurulmuştur. Kütüphane/arşiv stajı
yapmayıp, kütüphanede/arşivde çalışanlar ankete
katılmamış, çalıştığı kurumun işlevi ile aynı işlev
üzerine staj yapanların ankete katılımı sağlanmıştır.
Bu niteliklerde katılımcılar aranırken; rastgele
seçilen kurumların yönetici ya da ilgilileriyle yapılan
yazışmalar sonucunda anket katılımcıları
belirlenmiştir.

19. BBY Mezunlarının Stajlar Hakkındaki
Düşünceleri
S Ankete 21 kişi katılmış olup, 14 kişi kütüphaneci 7 kişi ise
arşivci konumunda çalışmaktadır.
S 12 kişi kamu, 9 kişi ise özel kurumlarda çalışmaktadır.
S 11 kişi İstanbul, 6 kişi Marmara, 4 kişi ise Hacettepe
Üniversitesinden mezun olmuştur.
S 11 kişi stajını kamu, 10 kişi de özel kurumlarda yapmıştır. Kamu
kurumlarında staj yapan 4 kişi şu anda özel, 7 kişi ise kamu
kurumlarında çalışmaktadır. Stajını özel kurumlarda yapan 5
kişi kamu, diğer 5 kişi ise özel kurumlarda görev yapmaktadır.

20. S Ankete katılan 14 kişi kadın, 7 kişi erkektir.
S 14 kişi 26-30, 2 kişi 31-40, 5 kişi ise 18-25 yaş
aralığındadır.
S 1 kişi Doktora, 4 kişi Yüksek Lisans, 16 kişi Lisans
mezunudur.

21. Soru 1. Staj süresi bakımından meslek hayatımda
yapacağım işler hakkında fikir verebilecek
nitelikteydi.
14%
67%
9%
10%
Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

22. Soru 2. Staj, süresi bakımından beni mesleğe
hazırlayabilecek nitelikteydi.
14%
19%
19%
48%
Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

23. Soru 3. Staj, süresi bakımından uzmanlaşma alanı
konusunda fikir verebilecek nitelikteydi.
38%
33%
29%
Katılıyorum Katılmıyorum Kararsızım

24. Soru 4. Staj iş tecrübesi kazandırmıştır.
14%
66%
14%
6%
Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

25. Soru 5. Staj yeteneklerimi geliştirmiştir.
11%
49%
33%
7%
Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

26. Soru 6. Üniversitede gördüğüm teorik bilgiyi,
stajda uygulamaya aktarabildim.
19%
37%
37%
7%
Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

27. Soru 7. Eğitim-öğretim yılının bir dönemi boyunca okula
gidip, diğer dönemi süresince özlük haklarım korunarak
(maaş,yol,yemek vb. gibi ) staj yapsaydım, kendimi
mesleğe daha hazır hissederdim.
33%
11%
49%
7%
Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

28. Soru 8. Yaz dönemi yerine, haftanın belirli günleri
okula gidip, diğer günlerde özlük haklarım korunarak
(maaş,yol,yemek vb. gibi) stajı gerçekleştirseydim
kendimi mesleğe daha hazır hissederdim.
43%
5%
43%
9%
Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

29. Soru 9. Stajı bir yıl boyunca özlük haklarım
korunarak (maaş,yol,yemek vb. gibi ) yapsaydım,
kendimi mesleğe daha hazır hissederdim.
37%
12%
43%
8%
Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

30. Soru 10. Staj öncesi üniversitede gördüğüm
dersler, stajda ihtiyaç duyduğum bilgileri
sağlamıştır.
6%
43%
43%
8%
Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

31. Soru 11. Stajda ihtiyaç duyduğum bilgileri sağlayan
dersleri stajdan sonra gördüm.
4%
48%
48%
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

32. Soru 12. Staj yaptığım kurumdaki BBY
mezunları, beni gelecekteki meslektaşları
olarak görmüşlerdir.
21%
57%
16%
6%
Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

33. Soru 13. Staj süresince zihinsel çaba
gerektirmeyen, rutin işlemlerle meşgul oldum.
(raf kaydırma, sırt etiketi verme vb. gibi)
14%
24%
14%
38%
10%
Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım
Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum

34. Soru 14. İşimi yaparken edindiğim tecrübeler,
staj sürelerinin yetersiz kaldığını göstermiştir.
31%
47%
16%
6%
Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

35. Sonuçlar
Çalışma sonunda elde edilen bulgular şöyle belirtilebilir:
S Stajların meslekte ne yapılacağına dair fikir verebilecek bir
süreye sahip olduğu dile getirilmektedir.
S Stajların, uzmanlaşma alanı konusunda bir fikir verdiği ya da
vermediğini belirten cevaplar neredeyse aynı sayıda
olmaktadır. Bu soruda 6 kişi kararsız kalmıştır. Bu durum, bu
husus hakkında meslektaşlarımızın aklında soru işareti
bulunduğunu göstermektedir.
S Stajların, yetenekleri geliştirip, iş tecrübesi kazandırdığı dile
getirilmektedir.

36. S Stajlar süresi bakımından öğrencileri mesleğe hazırlamak
konusunda yetersiz kalmaktadır.
S Yaz dönemi yerine, haftanın belirli günleri okula gidip diğer
günlerde staja gidilmesi ya da bir dönem okul, bir dönem staj
uygulaması ile veya bir yıl boyunca staj yapıldığı takdirde,
meslektaşlarımız kendilerini mesleğe daha hazır görecektir.
Haftanın belirli günleri okula gidip diğer günler staja gidilmesi
daha çok benimsenen bir yöntem olmaktadır.
S İş hayatında edinilen tecrübeler, staj sürelerinin yetersiz
kaldığını göstermektedir.