1. Çoklu Zeka Kuramı Çoklu zeka, Howard Gardner’in zekayı yeniden tanımlaması olarak çıkmış bir kavramdır. Çoklu zeka, çevresel ve genetik etmenlerle birlikte insanı yorumlamaya dair yeni bir bakış açısıdır. Buna göre insan çevresi ile kurduğu tüm ilişkide, iletişim ve etkileşimde zekasını kullanmaktadır. Ancak Gardner’ın yeni eklediği içten gelen bir form ile dünyayı algılayıp ilişkiye başlayıp sürdürdüğümüzdür. Çünkü beynimizin pek çok sayıda farklı çalışma merkezi ve işlevi bulunmakta ve bu işlevler her bireyde farklılık göstermektedir. Birbirinden bağımsız ve ayrı olarak çalışan bu merkezler aynı zamanda bireyin öğrenme kimliğini ve bilişsel niteliğini de ortaya koymaktadır. Gardner çalışmaları sırasında insanın sözel, dilsel, içsel, kişilerarası, görsel, işitsel, bedensel gibi bilinen türlerde zeka türleri ortaya atmamış, bunun dışında duyundevinişsel, kinestetik, tatsal gibi diğer duyulara yönelik olarak da zeka alanları belirlemiştir.
9. Mantıksal Matematiksel Zeka Bu zeka türüne sahip insanlar; düşünme, satıları etkin kullanma, problemlere bilimsel çözümler üretme ve kavramlar arasında ilişkileri ayırt etme, sınıflama, genelleme yapma, matematiksel bir formülle ifade etme, hesaplama, hipotez test etme, benzetmeler yapma gibi davranışları gösterirler. Bilimadamları, matematikçiler, mühendisler, bilgisayar programcıları, istatikçiler ve bu tarz işlerle uğraşanlar bu zeka türüne sahip insanlardır. Karakteristik Özellikleri: * Z ihinden işlemleri kolayca yapar. * Tümevarım ve tümdengelim ile ilgilidir. * Güçlü bir muhakemesi vardır. * Kategorileri, ilişkileri fark eder, açıklar. * Doğal olaylar hakkında meraklıdır. * Bilgiler arasında bağlantılar kurar. * Rakamlarla ilgili işlemleri yapmaktan hoşlanır. * Matematik hesapları ile ilgili işlemleri yapmaktan hoşlanır.
10. Sözel-Dilsel Zeka Sozel – Dilsel Zekaya Sahip İnsanların Özellikleri: Farklı kelimeleri, sesleri, ritimleri, renkleri dinler ve tepkide bulunur. * Diğer insanların seslerini, dil üslubunu, okumasını ve yazmasını taklit edebilir. * Dinleyerek, okuyarak, yazarak ve konuşarak öğrenir. * Cümleleri dinler, yorumlar, farklı bir tarzda ifade eder ve söylediklerini hatırlar. * Okuduklarını anlar, özetler ve kolaylıkla hatırlar. * Farklı zamanlarda, farklı amaçlar için, farklı gruplara etkili bir biçimde hitap edebilir. * Dinleyicileri, konuşmaları ile etkiler. Okuma, yazma, dinleme ve konuşma gibi dil sanatlarında farklı yapılar oluşturabilir. * Dilbilgisi kurallarını etkili bir biçimde kullanarak yazar. Kelime dağarcığı zengindir. * Farklı dilleri öğrenme becerisine sahiptir. * Hikaye, şiir yazma gibi etkinliklerden zevk alır. * Yeni dil formları oluşturur. * Etkili dinleme becerilerine sahiptir. Sözel – Dilsel Zeka, dili etkili bir biçimde kullanma, kelimelerle ve seslerle düşünme, dildeki kompleks anlamları kavrayabilme, insanları ikna edebilme, dildeki farklı yapıları fark edebilme, yeni yapılar oluşturabilme, farklı dilsel kalıplarla ilgilenme becerisidir .
11. Görsel - Uzamsal Zeka Bazı açılardan görsel zekanın insan beyninin ilk dili olduğu söylenebilir.Beyin doğuştan itibaren görüntülerle ve resimlerle düşünür, hatta onları sözcüklerle ilişkilendirmeden bile önce. Görsel zeka gördüğümüz her şeyle ilgilenir: hayal edebildiğimiz her türlü şekil, desen ve tasarımlar (düzenli ya da düzensiz), somut ya da soyut görüntüler ve renklerin ve dokuların tüm yelpazesi. Bunlar sadece gerçek, somut dış dünyamızda (fiziksel gözlerimizle izlediğimiz) değil aynı zamanda zihin gözümüzle görebildiğimiz hayal dünyamızın derinliklerindedir (mümkün olan şeyi gözümüzde canlandırıp hayal kurabilme, hayal dünyasına dalabilme, hayalimizdeki yerlere hayali yolculuklar yapabilme ve daha önce hiç yapmadığımız şeyleri yaratabilme ve icat edebilme yetenekleri de dahil olmak üzere).
12. Görsel Zekanın Temel Özellikleri Şunlardır: * Etkin hayalgücü * Görüntüleri hayalinizde oluşturabilme (görselleştirebilme) * Boşlukta yolunu bulabilme * Grafiksel gösterim (resim ya da çizim yapma, heykeltraşlık) * Uzaydaki nesneler arasındaki ilişkileri algılayabilme * Nesneleri zihinden kullanabilme * Farklı açılardan doğru algılama
13.
14. Sosyal Kişiler Arası Zeka Kişilerarası – Sosyal Zeka insanlarla birlikte çalışabilme, Sözel – Bedensel Zeka dilini etkili bir biçimde kullanarak çok farklı karakterlere sahip insanlarla kolaylıkla iletişim kurabilme, insanları yönetebilme, onlarla uyumlu çalışabilme ve insanları ikna edebilme becerisidir. Sosyal Zekaya Sahip Bireylerin Özellikleri : * Yaşıtları ile ya da farklı yaş grupları ile birlikte olmaktan zevk alır. * Diğer insanların duygularına karşı duyarlıdır. * Diğer insanları konuşmaları ile etkiler. * Grup ve takım çalışmalarından, çok özel ve mükemmel ürünler ortaya çıkararak, gruplar halinde çalışmaktan zevk alır. * Farklı kültürler, farklı yaşam tarzları konusunda çok meraklıdır. * Çok küçük yaşlarda bile toplumsal ve politik sorunlarla ilgilenebilir. * Güçlü bir espri yeteneğine sahiptir. * Davranışlarının sonuçlarını değerlendirebilir. * İnsanların her tür davranışına karşı kabul edicidir. * Sözel ve bedensel dili etkili bir biçimde kullanır. * Farklı ortamlara, farklı insan topluluklarına girdiklerinde kolaylıkla uyum sağlayabilir. * İnsanları organize etme yetenekleri vardır.Liderlik vasıflarını taşır.
15. Müziksel- Ritmik Zeka Müziksel – Ritmik Zeka, sesler, notalar, ritimlerle düşünme, farklı sesleri tanıma ve yeni sesler, ritimler üretme, ritmik ve tonal kavramları tanıma ve kullanma, çevreden gelen seslere ve müzik aletlerine karşı duyarlı olabilme becerisidir. Müziksel Zekaya Sahip İnsanların Özellikleri : * İnsan sesi ve çevreden gelen sesler gibi çok farklı seslere karşı duyarlıdır, dinler ve tepkide bulunur. * Müziği yaşamında kullanmak için fırsatlar oluşturur. * Seslerle nota ve ritimlere karşı özel bir ilgiye sahiptir. * Müziği hareketlerle birleştirerek farklı figürler ortaya çıkarabilir. * Müziksel enstrümanlara karşı ilgilidir. Enstrümanları kullanmayı kolaylıkla öğrenebilir. * Orijinal müzik kompozisyonları oluşturabilir. * Ritim tutar. * Öğrendiği şarkıları mırıldanarak gezer.
16. Doğa Zekası Doğa Zekası, doğadaki tüm canlıları tanıma, araştırma ve canlıların yaratılışları üzerine düşünme becerisidir. Doğa Zekası Gelişmiş İnsanların Özellikleri : * Doğadaki hemen her canlının yaşamına ilgi duyar. Farklı canlı türlerinin isimlerine karşı dikkatlidir; çiçek türleri, hayvan türleri onlar için çok çekicidir. * Zooloji, botanik, organik kimya, tıp, fotoğrafçılık, dağcılık, izcilik...vb alanlara ilgi duyar. * Seyahat etmeyi, belgeseller izlemeyi severken, doğa ve gezi dergilerini incelemekten hoşlanır. * Doğadaki bitki türlerine karşı duyarlıdır. * Doğanın insanlar üzerindeki ya da insanın doğa üzerindeki etkisi ile ilgilenir.
17. Kinestetik - Bedenesel Zeka Bedensel zeka, kişinin vücudunu ve hareketlerini kullanma biçimini ifade eder. bu tür zekaya sahip kişiler, spor hareketleri, ritmik oyunları kolayca uygulayabilir. bu kişilerde koordinasyon, denge, hız, kol- bacak becerisi ve esneklik ön plandadır. balerinler, sporcular, aktörler, pandomim sanatçıları, cerrahlar, teknisyenler bu zeka türüne sahip kişilerdir. Karakteristik Özellikleri: * Duygularını belirgin olarak vücut diliyle ifade ederler. * Boya ve hamurla oynamayı severler. * Nesneleri parçalayıp birleştirmeyi severler. * Küçük kas gelişimleri kusursuzdur. * Bir veya daha fazla sporla uğraşırlar. * Uzun süre oturduklarında el ve ayaklarıyla oynarlar. * Yerlerinde duramazlar.
![Bu çoklu zeka kuramının türleri insan beyni ve zekası ile çevre etkileşimi sonucu daha da çoğalabilir. 8 ana gruba ayrılır: ,[object Object]]()