Grade 5 Araling Panlipunan

2. Pagbabagong Panlipunan

3. Antas sa Lipunan
Mga Espanyol
Peninsulares – Espanyol na ipinanganak sa Spain
Insulares- Espanyol na ipinanganak sa Pilipinas
Mga Pilipino
Principalia-inapo ng mga datu at Maharlika, mayayamang hacendero,
mga pinuno, at dating pinuno ng pamahalaang lokal.
- karapatang bumoto sa halalan, may tungkulin sa pamahalaang lokal,
at malibre sa polo y servicio

4. Mga Pilipino
Principalia-inapo ng mga datu at Maharlika, mayayamang hacendero,
mga pinuno, at dating pinuno ng pamahalaang lokal.
- karapatang bumoto sa halalan, may tungkulin sa pamahalaang lokal,
at malibre sa polo y servicio
Inquilino-tagapangasiwa ng lupa ng mga panginoong may lupa.
Karaniwang tao- kinabibilangan ng mga manggagawa at
magbubukid.

5. Peninsulares
Insulares
Espanyol
Principalia
Inquilino
Karaniwang
Tao
Pilipino

6. Pagbabago sa Katayuan ng Kababaihan
Ina – unang guro ng mga anak
Ama- haligi ng tahanan
Ang mga babae ay nagging tagalingkod sa mga Parokya, pasyon at
iba pang katekismo.
Ang mga babae ay hindi na pinahintulutan sa mga gawaing political
at pansibiko.
Reyna Isabel II-nagtalaga ng Education Decree of 1863,
pagpapatayo ng dalawang paaralan, isang panlalaki at isang
pambabae sa bawat munisipalidad.

7. • Ang salitang Indio ay isang mapanghamak na tawag sa mga
katutubong Pilipino noong panahong kolonyal. Itinuturing silang hindi
sibilisado sa lipunan.

8. Isulat ang titik ng tamang sagot.
1. Mga Espanyol na ipinanganak sa Spain
a. Inquilino b. Peninsulares C. Insulares
2. Mga Espanyol na isinilang sa Pilipinas
a. Inquilino b. Peninsulares C. Insulares
3. Sila ang mga inapo ng mga datu at Maharlika.
a. Inquilino b. Principalia c. Karaniwang Tao
4. Sila ang may Karapatan sa hanay ng mga Pilipino na bumoto sa halalan.
a. Inquilino b. Principalia c. Karaniwang Tao
5. Binubuo ng mga tagapangasiwa ng lupa ng mga panginoong may lupa.
a. Inquilino b. Principalia c. Karaniwang Tao

9. Isulat ang titik ng tamang sagot.
II. Tama o Mali
6. Ang mga Inquilino ay mga inapo ng mga datu.
7. Ang mga Insulares ay mga Espanyol na isinilang sa Spain.
8. Si Reyna Isabel II ang nagtalag ng Education Decree of 1863.
9. Sa panahon ng Espanyol, ang ina ang itinuturing na haligi ng
tahanan.
10. Hindi man tinuring bilang mga alipin, sa ilalim ng mga Espanyol ,
ang mga kababihan ay bumaba ang katayuan sa lipunang kolonyal ng
Pilipinas.

10. PAGBABAGONG KULTURAL
• Pananamit at Palamuti
• Pagpapangalan- Gobernador Heneral Narciso Claveria Bautista
• Musika, Sayaw at Pagdiriwang
• Pabasa- pag-awit o pagbasa ng pasyon
• Flores de mayo- prusisyon para kay Birheng Maria
• Santacruzan-prusisyon na nagsasadula sa pagkatuklas ni Reyna Helena sa
tunay na krus ni Hesus
• Panunuluyan- pagsasadula sa pagsilang kay Hesukristo
• Salubong- pagsasadula sa pagkitang muli ng nabuhay na si Krsito at ni Birheng
Maria

11. I. Tukuyin ang mga sumusunod sa bawat
bilang. Isulat ang titik ng tamang sagot.
1. Pagsasadula sa pagkitang
muli ng nabuhay na si
Krsito at ni Birheng Maria
2. Pag-awit o pagbasa ng
pasyon
3. Pagsasadula sa pagsilang
kay Hesukristo
4. Prusisyon na nagsasadula
sa pagkatuklas ni Reyna
Helena sa tunay na krus ni
Hesus
5. Prusisyon para kay Birheng
Maria
A. Pabasa
B. Flores de mayo
C. Santacruzan
D. Panunuluyan
E. Salubong

12. II. Tukuyin ang binabanggit sa mga sumusunod na
bilang. Pumili ng sagot sa loob ng kahon.
6. Ipinag-utos ang pagpapatayo ng
dalawang paaralan, isa para sa
lalaki at isa para sa babae
7. Sayaw ng panliligaw
8. Bilang ng mapagpipiliang apelyido
sa Catalogo alfabetico de apellidos
9. Kautusuan sa pagbibigay ng
apelyidong Espanyol sa mga Pilipino
10. Pag-awit ng mga kalalkihan Filipino
sa kanilang napupusuang babae.
• Carinosa
• Harana
• Higit 51,000
• Higit 61,000
• Claveria Decree of 1849
• Education Decree of 1863

13. Susi sa Pagwawasto
1. E
2. A
3. D
4. C
5. B
6. Education Decree of 1863
7. Carinosa
8. Higit 61, 000
9. Claveria Decree of 1849
10. Harana

14. PAGBABAGO sa PANITIKAN AT SINING
• Carinosa- sayaw ng panliligaw
• Awit-berso o tulang nagsasalaysay ng kabayanihan at
pakikipagsapalaran ng isang kabalyero
• Korido- isang tulang panrelihiyon
• Senakulo-dula tungkol sa pagpapakasakit at pagkamatay sa krus ni
Hesus
• Komedya- tula tungkol sa tunggalian ng Kristiano at mga Muslim
• Sarsuwela-dulang may saliw ng musika at tungkol sa mga karaniwang
panlipunan at pampolitika
• Doctrina Christiana – unang aklat sa Pilipinas na naglalaman ng mga dasal na
nailimbag noong 1593.
• Ladino – ang mga tagapagsalin na mga Filipino ang siyang nagging unang manunulat sa
wikang Espanyol

15. Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. isang tulang panrelihiyon
2. unang aklat sa Pilipinas na naglalaman
ng mga dasal na nailimbag noong 1593.
3. dula tungkol sa pagpapakasakit at
pagkamatay sa krus ni Hesus
4. ang mga tagapagsalin na mga Filipino
ang siyang nagging unang manunulat sa
wikang Espanyol
5. berso o tulang nagsasalaysay ng
kabayanihan at pakikipagsapalaran ng
isang kabalyero
6. dulang may saliw ng musika at tungkol
sa mga karaniwang panlipunan at
pampolitika
7. sayaw ng panliligaw
8. tula tungkol sa tunggalian ng Kristiano at
mga Muslim
A. Carinosa
B. Awit
C. Korido
D. Senakulo
E. Komedya
F. Sarsuwela
G. Doctrina Christiana
H. Ladino

16. Piliin ang titik ng tamang sagot.
6. dulang may saliw ng
musika at tungkol sa mga
karaniwang panlipunan
at pampolitika
7. sayaw ng panliligaw
8. tula tungkol sa
tunggalian ng Kristiano
at mga Muslim
A. Carinosa
B. Awit
C. Korido
D. Senakulo
E. Komedya
F. Sarsuwela
G. Doctrina Christiana
H. Ladino

17. Tama o Mali
9. Upang mapabilis ang pagpapalaganap ng mga aral ng Kristiyanismo,
dinala ng mga Espanyol sa Pilipinas ang Sistema ng palimbagan.
10. Itinago ang ilang nasulat na katutubong panitikan at idinagdag sa
mga kuwentong pagpapakasakit ni Kristo at ang pangako niyang buhay
na walang hanggan.
CORRECTED BY:
Juan Dela Cruz

18. Susi sa Pagwawasto
1. C
2. G
3. D
4. H
5. B
6. F
7. A
8. E
9. TAMA
10. MALI

19. Arkitektura
• Estilong Antillean – ang estilong buhat sa Antilles sa Central America
at hindi mula sa Spain
• Nagpatayo ang mga Espanyol ng mga simbahang Katoliko, gusaling
pampubliko at bahay na bato.

20. Wika at Sistema ng Pagsulat
• Gaspar Aquino de Belen – ang manunulat ng Mahal na Pasion ni
Hesu Cristo, isang patulang salaysay sa pasyon, kamatayan, at muling
pagkabuhay ni Hesus.
• Chavacano –isang wikang creole na nabuo sa pagsasama-sama ng
Spanish at katutubong wika.
• Talamak ito sa Cavite, Ternate, Zamboanga, Cotabato, Davao, Basilan at
Isabela hanggang sa kasalukuyan.

21. Sistemang Pang-edukasyon
• Ang kauna-unahang paaralang pamparokya ay itinatag ng mga
misyonerong Augustinian sa Cebu.
• Ang mga pari ang nangasiwa sa sistemang eduaksyong pinairal ng
mga Espanyol sa Pilipinas.

22. Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. Ang manunulat ng Mahal na Pasion ni Hesu Cristo, isang patulang
salaysay sa pasyon, kamatayan, at muling pagkabuhay ni Hesus.
A. Miguel Aquino De Jesus
B. Gaspar Aquino De Belen
C. Miguel Aquino de Belen

23. 2. Isang aklat-dasaln na nasusulat sa Spanish at may kasamang
pagsasalin nito sa wikang Tagalog.
A. Doctor Christiano
B. Doctrina Christiano
C. Doctrina Christiana

24. 3. Mga simbahang itinayo ng Espanyol sa Estilong Antillean noong
panahon ng kolonyalismo sa Pilipinas, maliban sa isa.
A. San Agustin Church
B. Manila Cathedral
C. Lutheran Church

25. 4. Ang mga tagapagsalin na mga Filipino ang siyang nagging unang
manunulat sa wikang Espanyol .
A. Prayle
B. Principalia
C. Ladino

26. 5. Isang wikang creole na nabuo sa pagsasama-sama ng Spanish at
katutubong wika.
A. Visayan
B. Moro
C. Chavacano

27. Tama o Mali
6. Layunin ng kolehiyong para sa kababaihan na ihanda sila sa pag-
aasawa o sa pagpasok sa kumbento.
7. Ang kauna-unahang paaralang pamparokya ay itinatag ng mga
misyonerong Augustinian sa Cebu.
8. Ang mga madre ang nangasiwa sa sistemang eduaksyong pinairal ng
mga Espanyol sa Pilipinas.
9. Layunin ng Spain na turuan ang mga Filipino na mamuhay ayon sa
pamaraang Budismo.
10. Sa panahon ng kolonyalismong Espanyol, may mga paaralan ding
itinayo upang magturo ng eduaksyong bokasyonal.

28. ISIP, HAMUNIN
A.
1. Sapilitang paglipat ng tirahan ng mga katutubong Filipino sa mga
kabayanan.
2. Unang aklat sa Pilipinas na naglalaman ng mga dasal na isinalin sa
wikang Tagalog
3. Antas ng mga Filipino na kinabibilangan ng mga inapo ng mga datu
at maharlika, mayayamang hacendero, o may-ari ng lupa, at mga
pinuno at dating pinuno ng pamahalaang lokal.
REDUCCION
DOCTRINA CHRISTIANA
PRINCIPALIA

29. 4. Unang paaralang itinayo ng mga prayle kung saan itinuturo ang mga
asignaturang tulad ng relihiyon, pagsulat, pagbasa, aritmetika,
musika, sining, at mga kasanayang pangkabuhayan. Paaralang ___.
5. Isang uri ng tirahan na malaki at matibay na nagging simbolo ng
antas ng pamumuhay ng isang pamilya.
PAMPORAKYA
BAHAY NA BATO

30. • SEKULARISASYON - Tawag sa paglalagay ng mga paring sekular sa parokya.
• PARING REGULAR - Hindi maaaring italaga sa mga parokya ng walang pahintulot
ng Obispo.
• LIBERAL -Ito ay tumutukoy sa kaisipang Malaya.
• LA ILUSTRACION - Ang kaisipang pinangunahan ng mga ilustrado na
nangangahulugan ng naliwanagan.
• ILUSTRADO - Ang tawag sa mga Pilipino na nagkaroon ng pormal na edukasyon.

31. Mga Salik sa Pag-usbong ng
Nasyonalismo sa Pilipinas
• Nasyonalismo
Ito ay ang katawagan sa maalab na pagmamahal at pag-aalaga
sa lupang sinilangan.

32. Mga Salik sa Pag-usbong ng
Nasyonalismo sa Pilipinas
1. Pag-usbong ng Gitnang Uri sa Lipunan
2. Ang Intramuros ang nagging politico-religious center ng
Spanish enclave sa Pilipinas.

33. 3. Pagbubukas ng Suez Canal noong 1869.
• Ang pagbubukas ng Suez Canal, sa bansang Egypt, noong
Nobyembre 17, 1869 ay ang nagbigay-daan sa
pakikipagkalakalan ng Espanya at ng Pilipinas nang direkta. Ito
ay nagbunga ng mas maraming tao ang naging mayaman.

34. 4. Paglakas ng mga Ilustrado.
• Ang mga Ilustrado ang tawag sa mga may kayang tao noong Panahon
ng mga Espanyol.
• GomBurZa – Ang GomBurZa ay tatlong paring Pilipino (Mariano
Gomez, Jose Burgos at Jacinto Zamora) na pinatay gamit ang paraan
ng garote noong Pebrero 17, 1882 sa Bagumbayan (ngayo’y Luneta)
dahil sa pag-aakusa sa kanila na may kinalaman sila sa pag-aaklas sa
Cavite.

35. GomBurZa

36. Kilusang Propaganda