Ханшатыр жанындағы Талдыкөлді ЕХРО 2017 туристері орталығына айналдыру

ЕХРО 2017 Көрмесі қарсаңында Ханшатыр кешені аумағындағы көл акваторийі инфрақұрылымын дамыту
мәселелері. проф.Құрсабаев М,Қ, Гусманова А.Қ, Қайырғалиқызы А , Канафина А, 64 мектеп Астана, 20.09.2014

Қазақстан Республикасы білім және ғылым Министрлігі
Республикалық «Дарын» ғылыми-практикалық Орталығы
Астана қаласы білім басқармасы
ЕХРО 2017 КӨРМЕСІ ҚАРСАҢЫНДА ХАНШАТЫР КЕШЕНІ АУМАҒЫНДАҒЫ
КӨЛ АКВАТОРИЙІ ИНФРАҚҰРЫЛЫМЫН ДАМЫТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
Ғылыми жоба авторлары:
Гуманова Айша, Қайырғалиқызы Амира, Астана қаласы №64 мектеп оқушылары
Ғылыми жетекшілер: педагогика ғылымдарының кандидаты, профессор Мұхамедрахим
Құрсабаев, Канафина Амангүл
Астана шаһары 2014 жыл
Геоархеологическо-туристические ценности конструкции жилищ (юрты) номадов и коренных этносов мира. Курсабаев М.К,
Джаппарова Г.А, Шайжанов М.К, Аяпбекова А.Е, Исабеков С.Б, Таймагамбетов Ж,Мазбаев О.Б, Темиржанов Б, Байтышев Г.А, и др

Т уелсіз аза Еліні астанасында ә Қ қ ң 2017 жылы Бүкіләлемдік
деңгейде «EXPO 2017 Astana, Kazakhstan» Көрмесінің
өткізілуі ұлт тарихындағы аса ерекше жарқын кезеңдерінің
бірі болып қалытыны сөзсіз. Қазақстан Республикасының
Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасы негізінде
дүниеге келген «Future energy» идеясы, аталмыш ұлы
оқиғаның бойтұмары іспеттес, парасатты һәм гуманды
идеяға айналып аймақтың деңгейден жаһандық масштабқа
ұласуда.
Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлының Қазақстан халқына
арнаған Жолдауындағы (2014) «Қазақстан 2050»
Стратегиясы мен «Мәңгілік ел» Ұлттық идеясы
іргетасының қалануы – Қазақ Елінің планетарлық
масштабта қарыштап дамуына жол сілтейтін даңғыл арна
болары анық. Демек, ел экономикасының тұтқасы болатын
Ұлттық туризм индустриясын дамыту һәм халық игілігіне
айналдыру – аталмыш ой-армандар мен игі мақсаттардың
жарқын болашағы болары сөзсіз.
Өскелең ұрпақ болашағының жарқын белестерін
көксейтін, өз кезегінде ел экономикасының дамуына
түбегейлі оң ықпал ететін туристік кластер орталықтары
(Жаңа Іле, Бурабай, Шығыс Қазақстан, Кендірлі және
Қасқарасу) қоғам игілігіне айналу барысында, аймақтық
масштабтағы ұлттық туризм индустриясының ерекше
сипат алуына мұрындық болатынын ескерген абзал.
https://www.google.kz/search?q=%D0%B5%D1%85%D1%80%D0%BE+2017+%D1%82%D1%83%
мәселелері. Гусманова Айша, Гусманова Амира , ғылыми жетекші проф. Құрсабаев М.Қ,, Астана, 20.09.2014

Бүгінде «Астана ЭКСПО» Ұлттық компаниясы құрылып
қоғам һәм халық игілігіне жұмыс істеуде. Дегенмен,
Астана қаласы инфрақұрылымын дамытуда Дүниежізілік
Көрменің ерекше серпін беріп жатқанын атай келе,
шаһардың одан ары гүлденуі мен дамуына жас ұрпақ
тарапынан ұсыныс-тілектің қажет екені және оған ресми
органдардың назар аударуы үлкен мәселе екенін
жеткіземіз.
Көрмеге қатысушы және тамашалаушы шет ел
қонақтарының жиі баратын жеріне шаһардың оңтүстік-
шығыс аумағында орналасқан «Ханшатыр» сауда-
экономикалық және мәдени-әлеуметтік кешені болып
табылатыны сөзсіз. Кешен аймағындағы тұрғын үйлер
алабы мен сауда-саттық һәм мәдени-спорттық
ғимараттардың, жол торабы мен коммуникациялық-
транспорттық нысандардың бой көтеруі ерекше көрік
беріп тұр.
http://yvision.kz/post/381601?fb_action_ids=777348538975873&fb_action_types=og.likes

2009-2010 жылдардан бері салына бастаған
«Ханшатыр» кесенесінің салынуы аталған аймақтағы
басқа құрылыс нысандарының мен басқа
инфрақұрылымдардың дамуына ықпал етуі және
соның салдарынан пайда болған бірқатар
антропогендік, әлеуметтік-экономикалық,
экологиялық һәм туристік-рекреациялық көріністер
біздің ғылыми-зерттеу жұмысымыздың «ЕХРО 2017
Көрмесі қарсаңында Ханшатыр кешені
аумағындағы көл акваторий инфрақұрылымын
дамыту мәселелері» тақырыбын айқындауға негіз
болды.
Зерттеу жұмысы бойынша материалдар жинастыру
барысында ғалымдар еңбектеріне назар аударып, өз
ойымызды тұжырымдау мен интерпретациялауда
пайдаландық. Біздің ойымызша жалпыға ортақ
бүгінде жоғарғы мінбелерден жиі айтыла бастаған
қазақстандық патриотизм идеясын жас ұрпақтың
санасында қалыптастыру үшін ел мен жердің сәулетті
болашағын көксеген әр азаматтың өзі мекен еткен
туған жеріндегі діни-рухани һәм тарихи-мәдени
мұраларды жан-жақты зерттеп, өткен тәжірибелерді
жинақтап, толықтырып ерен ғылыми-шығармашылық
еңбегі арқылы көрсете білуі абзал демекпіз.
https://www.facebook.com/muhamedrahim.kursabaev/posts/829651810412212?notif_t=like

Сондай-а аталмыш ылыми жоба қ ғ бойынша Астана
қаласы №57 мектеп базасында 2011 жылы бірқатар
зерттеу жұмыстары жүргізілгенін атап өтеміз.
Өз кезегінде, аталмыш зерттеу тақырыбына тікелей
қатысы бар мол мағлұматтар тезистер мен ғылыми
мақалар түрінде әдеби оқулықтар мен ғылыми-
практикалық конференциялар материалдарында,
атап айтқанда “Globethnics.net”, “Facebook”, “Slide
share”, “Outlook” ғаламдық ғылыми-техникалық
ақпарат ресурстарында (ҒҒТАР) көрніс тапқан.
Зерттеу жұмысы жалпы Астана қаласы тарихы
тұрғысынан алғанда тың тақырыптың бірі деуге
болады. Алда келе жатқан ЕХРО 2017 Дүниежүзілік
Көрмесі мерейтойы қарсаңында орындалып,
зерттеліп һәм зерделенген аталмыш еңбек, айтулы
оқиға жеке үлесін қоса алады деген сенімдеміз.
Еңбектің Астана қаласы «Тұран-Астана»
университеті «Туризм және сервис» кафедрасы
базасында және Елордамыздағы №58, 57, 68, 59 орта
мектеп оқушылары ғылыми қоғамы мүшелері
тарапынан қолға алынуы және біздің тарапымыздан
осы кезеңге дейін Астана биопаркін сақтау мен
қорғау мәселелеріне арналған еңбектерімізді
басшылыққа алып, өз кезегінде оны одан ары терең
зерттеуді көздеген жас өскіндердің мұндай
әрекеттері аса құптарлық іс.
https://onedrive.live.com/view.aspx?cid=0C75F6202BDF37A6&resid=C75F6202BDF37A6%211643&app

Ғ ылыми-зерттеу жұмысының мақсаты:
- Дүниежүзілік «EXPO 2017 Astana, Kazakhstan» Көрмесіне орай көл акваторийі аумағының табиғи
балансын сақтау мен дамытудың жолдары жөнінде маңызды мағлұматтар жинастыру һәм талдау;
- Аймақтың физикалық және географиялық сипаттамасын сұлбалау;
- Астана инфрақұрылымының гидросфера, ихтиофауна һәм орнитофауна дүниесіне тигізген ықпалын
қадағалау және сараптама жасау;
- Ғылыми-зерттеу жұмыстары жөнінде мағлұматтарды жүйелеу;
Ғылыми-зерттеу жұмысының міндеті:
- «Астана биологиялық паркі» бағдарламасын іске асырудың туристік-рекреациялық мүмкіндіктерін
анықтау;
- Астана қаласының Бас Жоспары кестесіне сәйкес көл акваторийі инфрақұрылымын электр қуатын
үнемдеу һәм жасыл технология жетістіктері негізінде орнықтыру мүмкіндіктерін белгілеу және
сыныстар білдіру; Аймақ жөнінде ғылыми мақалалар жазу, конференция жұмыстарына қатысу, цифрлық картасын
сұлбалау, экологиялық акциялар ұйымдастыру.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы. Астана қаласының оңтүстік-шығыс жағында орналасқан Ханшатыр
кешені мен Талдыкөл гидросферасы алқабындағы инфрақұрылым нысандарының қоршаған ортағы
ықпалы, құрылыс қалдықтары мен зардаптарының көл акваторийіне тигізген әсері, көл жағасындағы
транспорттық-коммуникациялық және туристік-рекреациялық жағдаяттар; сондай-ақ экологиялық,
ихтиофауна һәм териофауна жүйесі туралы ғылыми тұжырымдар мен қаулы-құжаттарға негізделген
көлемді ақпараттық-сараптамалық тың мағлұматтар жинастырылды.
Зерттеу жұмысының кезеңдері.
1-кезең (2014 қаңтар-ақпан).
2-кезең (2014 сәуір-мамыр).
3-кезең (2014 маусым-қыркүйек).
- Зерттеу жұмысын аяқтау;
- Ғылыми Геоархеологическо-жетекшілер туристические мен зерттеу ценности жұмысы конструкции жөнінде жилищ рецензия (юрты) номадов дайындау;
и коренных этносов мира. Курсабаев М.К,
- Салыстырмалы Джаппарова Г.А, Шайжанов мағлұматтар М.К, Аяпбекова бойынша А.Е, Исабеков сараптама С.Б, Таймагамбетов жасау;
Ж,Мазбаев О.Б, Темиржанов Б, Байтышев Г.А, и др
ұ-

Astana is located in central Kazakhstan on the
Ishim River in a very flat, semi-arid steppe region which
covers most of the country's territory. The elevation of
Astana is 347 m (1,138 ft) above sea level. Astana is in a
spacious steppe landscape, in the transitional area
between the north of Kazakhstan and the extremely
thinly settled national center, because of the river
Ishim. The older boroughs lie north of the river, whilst
the new boroughs are located south of the Ishim.
Astana is the second coldest capital city in the world
after Ulaanbaatar, Mongolia, a position formerly held
by Canada's capital, Ottawa, until Astana attained
capital city status in 1998. Astana has an extreme
continental climate with warm summers (featuring
occasional brief rain showers) and long, very cold, dry
winters. Summer temperatures occasionally reach 35 °C
(95 °F) while −30 to −35 °C (−22 to −31 °F) is not unusual
between mid-December and early March. The city also
holds the record for the lowest air temperature ever
recorded in Kazakhstan (-51 °C). Typically, the city's
river freezes over between the second week of
November and the beginning of April. Astana has a well
deserved reputation among Kazakhstanis for its
frequent high winds, the effects of which are felt
particularly strongly on the fast-developing but
relatively exposed Left Bank area of the city.
http://en.wikipedia.org/wiki/Astana

ТАР ресурстарында “Globethnics”, ҒҒ “Facebook”, “Slide
share”, “Outlook”, “Hangouts”, қазақстандық “G-Global”,
“Your vision” ол мәселе «Астана биопаркі» деген атпен
белгілі. Көпшілікке белгілі “Globethnics.net” (Swizerland)
ҒҒТАР порталында Астана қаласы маңында орналасқан
Ханшатыр кешені жанындағы гидросфералық, ихтофауналық
һәм териофауналық табиғи экожүйенің күн санап, қала
инфрақұрылымының қарқынды даму салдарынан ауқымды
ықпалдарға ұшырап келе жатқаны (шамамен 2009-2014
жылдар арасында) мазмұнды сипатталған. ҒҒТАР-ның
көмегімен біздің ұзақ жылдар бойы жинастырған
фотоматериалдар мен ғылыми мақалалар арқылы Ханшатыр
кешені маңындағы көл акваторийі туралы мағлұматтарды
бір жүйеге келтіру жөнінде іздену жұмыстары жүргізілді.
Байқап отырғанымыздай, суреттегі 2010 жылдың жаз –күз
айларында түсірілген фотоматериал арқылы көл жағалауы
айтарлықтай қатты өзгерістерге ұшырамағанын байқаймыз.
Расында, 2009-2010 жылдары қала инфрақұрылымының көл
аумағында құрылыс және инженерлік-коммуникациялық
объектілерді салу мен жоспарлауы 2014 жылға қарағанда
едәуір төмен дәрежеде болғанын ескерген жөн. Ханшатыр
аймағындағы гидросфера торабының жалпы Астана
қаласының оңтүстік-шығыс жағында орналасқан Талдыкөл
сазды-балшықты су алабы жүйесіне енуі, аталмыш ортадағы
тіршілік дүниесінің ортақ зонасы болып табылуына ұйытқы
болды.
http://www.globethics.net/web/11967161/~/13227565/my-blog/-/blogs/biopark-in-astana-m-kursabaev

Бай ап отыр анымыздай, қ ғ суреттегі 2010 жылдың
жаз –күз айларында түсірілген фотоматериал
арқылы көл жағалауы айтарлықтай қатты
өзгерістерге ұшырамағанын байқаймыз.
Расында, 2009-2010 жылдары қала
инфрақұрылымының көл аумағында құрылыс
және инженерлік-коммуникациялық
объектілерді салу мен жоспарлауы 2014 жылға
қарағанда едәуір төмен дәрежеде болғанын
ескерген жөн. Ханшатыр аймағындағы
гидросфера торабының жалпы Астана
қаласының оңтүстік-шығыс жағында орналасқан
Талдыкөл сазды-балшықты су алабы жүйесіне
енуі, аталмыш ортадағы тіршілік дүниесінің ортақ
зонасы болып табылуына ұйытқы болды. Оның
айқын себебі, көл суының бір жағынан тайыз
болуы, екінші үлкен мәселе – қала су құбыры
арқылы келетін қалдық шайынды қалдықтардың
көл акваторийіне төгіліп, ластануы жағдайында
Әкімшілік тарапынан аталмыш аймақты тазарту
шараларына қатысты көл айдынын құм-тас пен
шағыл төгу арқылы залалсыздандыру әрекетінен
деуге болады.

Біз 2009 жылды 11 ырк ң қ үйегінде «Хан шатыры»
құрылысының жанында орналасқан ғажайып көлді байқадық.
Келесі 2010 жылдың 6 шілдесінде «Хан шатыры» кешенінің
салтанатты ашылуына қатысып, көл туралы мағлұматтар
жинадық. «Хан шатыры» кешенінің ең жоғарғы қабатынан
(10.07.20010) «Талдыбұлақ» көл айдынын байқадық.
«Талдыбұлақ» көл айдынына (10.07.20010) саяхат жасаған
күні ауа райы бұлтты болды. Келесі 2010 жылдың 6
шілдесінде «Хан шатыры» кешенінің салтанатты ашылуына
қатысып, көл туралы мағлұматтар жинадық. «Хан шатыры»
кешенінің ең жоғарғы қабатынан (10.07.20010) «Талдыбұлақ»
көл айдынын байқадық. Көл шынымен ғажап екен. Көл жиегі
қамыс-құрақ пен шалғынды өсімдіктерге бай. Айдында
жабайы үйректер мен құстар кездеседі. Көл жағалауы
Астана инфрақұрылымына ерекше сән беріп тұр. Өсімдік
жамылғысының мол болуы өңірдің фито, орнито және
ихтиофаунасының ерекшелігін айқындап тұр. Көлдің
солтүстік-шығыс жағы антропогендік ықпалдарға ұшырай
бастаған. Онда құрылыс нысандары бой көтеріп, көл суының
ластануына қауіп төндіруде. Көлдің аумағы шамамен 2000
га алқапты алып жатыр. Айдынның ортасында аққу, бірқазан,
тырна, аққұтан, қасқалдақ, ондатара сияқты құстар мен
аңдар ұяларын салуға ыңғайлы ну қамыс-құрақ бар.
«Талдыкөлдің» оңтүстік-шығыс жағында қамыс-құрақ пен
өсімдік жамылғысы азайған. Көлдің суы тұщы әрі ішуге
жарамды. Гидросфера жүйесі өзінің табиғи қалпын сақтаған.

азіргі та да к л акваторийі адам Қ ң ө айтқысыз инженерлік-
құрылыс алаңына айналған. Әрине, қала
инфраструктурасының басқа аймақтармен салыстырғанда
аса интенсивті дамып келе жатқанына қуана көз
салғанымызбен, жалғыз біз емес сонымен бірге көпшіліктің
көкейінде жүрген бір мәселені айтуға тура келді. Ол - Есілдің
сол жағалауындағы оңтүстік-шығыс алқапта орналасқан
батпақты-шалғынды оазис болып табылады. Оазис, немесе
биопарк акватоийі жуықтап алғанда 2000 га жерді алып
жатыр. Оның шығыс бөлігі «Хан шатыры» ғимаратымен
шектессе, солтүстік-шығыс бөлігі зәулім тұрғын үй
кешендерімен, автотранспорт жол торабы арқылы,
батысында «Астана арена» спорт кешенімен шектеседі.
Оңтүстік бөлік далалы-шалғынды һәм тастақ жазықты
жерлерге ұласқан.
Көл айналасы қала инфрақұрылымының қарқынды дамуы
ықпалына ұшырау барысында 2009 жылмен салыстырғанда
көптеген бөліктерінен айырылған. Ханшатыр кешеніне
жақын орналасқан гидросфера жүйесі мен қамысты-
шалғынды (аққу-қаздар мен үйректер дүниесіне аса
қолайлы) жерлер қазынды алқапқа айналған. Су алабына
техникалық қалдықтар мен санитарлық талапқа қайшы
келетін зиянды заттардың жиі тасталынуы байқалады.
Зиянды заттардың көбеюі мен оның залалдарының молая
түсуімен қатар аймақта құрылыс жұмыстары аса белсенді
қолға алынуда.

Жалпы Астана (бұрынғы атауы – Ақмола,
Целиноград) шаһарының дамуы мен қалыптасуы
туралы тарихи һәм мәдени деректер XVII-XIX ғ.ғ
Еуропа саяхатшылары мен Ресей шығыстанушы
ғаламдар тарапынан кең тұрғыда зерттеле бастады.
Қаланың орналасуы мен оның географиялық орны,
рельефі мен гидросфералыһ һәм агротехникалық
басымдылықтары көрші мемлекеттердің сырты
экономикалық саясатына байланысты екені
анықталып отыр.
Кеңес үкіметі (Қызыл империя) тұсында
халықаралық деңгейдегі маңызы бар тарихи
оқиғалардың біріне саналған Қазақ даласының
орталық өңірінде тың жерлерді игеру мен жер
жырту бастамасы – Астана инфрақұрылымының
даму жолындағы ерекше оқиғалардың біріне
айналды. Бұл оқиғаның 1950 жылдардың басынан
бастау алғаны, сондай-ақ халық тұрмысы мен
әлеуметтік-экономикалық дамуы, мәдени-ағарту,
білім һәм ғылым және демогрфиялық
жағдайлардың күрт өзгеруіне орасан ықпалын
тигізгенін атап өткен жөн.
http://astana.gov.kz/ru/modules/material/42

Талдыкөл гидросфералық жүйесін шетел
қонақтарының жиі тамашалайтын саяхат аймағына
айналдыру мәселесін қолға алу керек.
Көпшілік назарына ұсынылып отырған мына
картадағы Талдыкөл аймағы – сөзсіз Астананың
санқырлы мүмкіндіктерінің бар екенін байқатып
отыр.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Астананың
жасыл белдеуі» бастамасының бір арнасы ретінде
аталмыш гидрожүйені сақтау мен дамытудың
алғышарттарын айқындағанымыз жөн.
Көлдің бүгінгі жағдай һақында мынадай
мағлұматтарды кездестіруге болады: «В настоящее
время проект прошел государственную экспертизу.
В Астане проект «Ликвидация накопителя сточных
вод Талдыколь с рекультивацией» включает в себя
две очереди строительства со сроками реализации
2011-2016 гг. его целью является уменьшение
накопителя со сбросом очищенных сточных вод в
реку Есиль, а также увеличение
производительности канализационных очистных
сооружений со 136 000 до 254 000 куб.м3 в сутки»,
— сообщает пресс-служба акима столицы.
http://newtimes.kz/eshche/ekologiya/item/3111-ozero-otstojnik-taldykol-likvidiruyut-v-astane

Атап айт анда қ аталмыш газеттегі: «Возвращение
Талдыколя к первозданным размерам отрицательно
скажется на фауне озера. Такое мнение высказывают
биологи и экологи Астаны. Мы не однократно писали в
нашей газете о природных проблемах, которые может
породить осушение этого водоема. Орнитолог
Александр Пивоваров не устает повторять: на
талдыкольских озерах обитают 12 видов уток, в том
числе редчайшая савка, занесенная в Красную книгу,
кулики, куропатки. Это прекрасная площадка для
занятия бердвотчингом, то есть наблюдением за
птицами. Если озеро осушить, мы потеряем гнездовья
многих видов пернатых. С ним соглашается и Куаныш
Сыздыков, заведующий кафедрой охотоведения и
рыбного хозяйства Аграрного университета имени С.
Сейфуллина: Это большое озеро является обиталищем
огромного количества водно-болотной дичи: различных
уток, гусей, здесь обитают лебеди в достаточно большой
популяции, весной гнездятся пеликаны. Условия для
гнездования птицы хорошие, кормовая база богатая. К
тому же фактор беспокойства там малый, несмотря на
близость города. Однозначно то, что мы разрушим
гнездовья. Такое уже было. Где сейчас построен «Хан
Шатыр» и дальше, там были озера, которые сейчас
осушают» атты тұжырымға назар аудару керек.
http://www.info-tses.kz/red/article.php?article=120194

Ханшатыр ма айы мен Талдык ң өл аймағын сақтау мен
дамыту тақырыбы 2010 жылдан бері көтеріліп келеді.
Тақырыптың негізгі мазмұны «C-Clobal» ақпараттық-
коммуникациялық порталында жарияланды. Сондай-
ақ, жобаға ұстаздар мен ғалымдар ат салысса,
студенттер мен мектеп оқушылары ғылыми жоба
ретінде қайта зерделеп, жеке ойлары мен
ұсыныстарын жариялауда.
http://gg-old.otgroup.kz/kz/blog/view/8483
Атап айтқанда «C-Clobal» блоггерлері Жұмағазы
Нұрғали (Л.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық
университеті), Ильясова Ақмарал, Хализуллина
Арайлым, Алиева Назерке, Рысбаева Гүлнұр (Әл
Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті),
Назерке Алиева өз ойларын ортаға салып, көл
аймағын қорғау мен дамытудың қажеттілігіне назар
аударды. Әсіресе, Әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық
университеті, георафия және табиғатты пайдалану
факультеті «Рекреациялық география және туризм»
кафедрасының студенті Рысбаева Гүлнұрдың
аталмыш территорияның туризм һәм саяхат аймағы
болып қана қоймай, табиғи ортадағы экологиялық
ахуалдың жақсаруына ықпал ететіні жөніндегі
ұсынысы құнды деуге тұрады.
http://gg-old.otgroup.kz/kz/blog/view/8483

К л айналасында ы ө ғ қалың шалғынды алаң мен
қамыс-құрақ тек қана ихтиофауна қорегі ғана
емес, сонымен бірге орнитофауна дүниесінің
табиғи жағдайда өмір сүруіне аса қажетті
ландшафт болғаны белгілі. Өкінішке орай, біздің
инженерлік-коммуникациялық және техникалық-
транспорттық қажеттілігіміз табиғи баланстың
ауытқуына қатты ұшырап жатқанын айғақтайды.
Мына суреттегі (6.09.2014) өсімдік-топырақ
жамылғысы өзінің биологиялық қалпында
сақталуы керек еді. Алайда, құрылыс
нысандарының ауқымдылығы мен қарқындылығы
өңірдегі экологиялық жағдайды теңестіруде
барынша парасаттылық танытып жатқаны
байқалмайды. Түптеп келгенде, көл акваторийі
маңайына физикалық-географиялық сипаттама
жасау барысында бір шаршы метр бөлікте
қаншама жәндіктер мен өсімдік түрлері бар
екенін ажырату, өз кезегінде қоршаған ортаға
қаншама пайдасы бар екенін білуімізге мүмкіндік
https://www.facebook.com/muhamedrahim.kursabaev береді.

Е ауыр, жан а бататын ң ғ тұс – көл акваторийін
паналайтын ихтиофауна мен орнитофауна дүниесі
болып табылады. Көл айдыны – көпшілік айтқандай
жуынды мен қалдық сулар (техникалық-санитарлық
лас сұйықтар мен зиянды қоспалар т.б) төгілетін
арнайы қазандық деген алып-қашпа сөздің аясына
сыймайтыны жоғарыда «Инфо-Цес» электронды
басылымындағы мағлұматтарда жеткілікті
айтылды. Қалай дегенмен көл бассейнінін мекен
етуші жыртқыш ондатралар мен тышқандар, аққу-
қаздар мен жабайы үйректер, тіпті бірқазандар мен
шағалалар дүниесі – өздерінің қорек көзі болып
саналатын ихтиофауна мен зоопланктондар
дүниесімен тығыз байланыстағы табиғи
биогеноценоз айналымы құбылысын танып-білу
һәм қорғау біздің парызымыз. Бүкіләлемдік
деңгейде Қазақ даласының кіндігінде өтетін
«EXPO 2017 Astana, Kazakhstan» Көрмесін
тамашалаушы туристер мен қонақтарға Ханшатыр
маңайындағы табиғи биопарк болып табылатын
Талдыкөл акваторийіне саяхат жасап, көл
айдынындағы жабайы құстарды көріп, су жиегіндегі
жабайы аңдардың тіршілігімен танысуы - «ХХІ
ғасырдағы адам мен табиғат гармониясы» іспеттес
гуманистік бастаманың нәтижесін көруге мүмкіндік
алады деген сенімдеміз.
https://www.facebook.com/muhamedrahim.
kursabaev

Талдык л айма ын тек ана ө ғ қ туристік-рекреациялық
һәм этномәдени-геоархеологиялық орталық қылып
қана қоймай, болашақ үнемді энергия көздері болып
табылатын түрлі қондырғыларды (гидроэлектр
станциясы, күн электр қондырғысы, жел арқылы
қуаттанатын қондырғылар т.б) орналастыру арқылы
да қоғам мен табиғатқа пайдалы істі ұрпақ игілігіне
айналдыруымызға болады.
Осылайша, көл аймағын тек қана тұрғын үйлер
алабы мен мәдени-спорттық ғимараттар нысаны ғана
емес, сонымен қатар табиғи биопарк жағдайында
тіршілік ете алатын ихтиофауна мен орнитофауна
дүниесін қорғау мен сақтауға мүмкіндік аламыз.
Біздің ойымызша, көл айдынына жақын аралықтарды
аспан астындағы этногрфиялық мұражайлар,
балалар мен жасөспірімдердің спорттық-
рекреациялық мүмкіндіктерін шыңдап һәм
шынықтыратын арнайы орындар мен алаңдарды
көптеп орнықтырғанымыз абзал. Астана қонақтары
мен шет елдік туристер тек қана қоршаған ортаға
зияны жоқ күн мен жел энергиясы арқылы қуат
алатын техникалық нысандар мен тарихи-мәдени,
спорттық-рекреациялық орталықтарды аралаумен
қатар көл айдынындағы ғажайып құбылыстарды
(жабайы құстар мен аңдардың тіршілік дүниесі)
тамашалауға мүмкіндік алар еді деп ойлаймыз.
http://www.slideshare.net/muhamedrahimkursabaev/s
s39175942?
fb_action_ids=835057209871672&fb_action_types=og.
likes

А мола ірі д ниеж қ өң ү үзінде тұңғыш рет адамзат
перзентінің жылқыны қолға үйреткен һәм қымызды
(жылқы сүтін ашыту технологиясы) дайындау өнерін
тұңғыш рет адамзат өркениетінде тұрмыс қажетіне
жаратқан әлемдік мәдениет ошағы болып
табылады.
Археолог Жакен Таймағамбетовтың айтуынша
бұдан 25 мың жыл бұрын Ертіс өзенінің жағасында
(Шүлбі қонысы) алғашқы адамдар қазіргі Сібір
көшпенділері мен Канада эскимостары күркелеріне
ұқсас (Чумм, Типпи – Chumm, Tippi) ежелгі қоныс
орнының табылғаны – қазақ даласының әлем
номадтары жұртордалары (киіз үйлері) отаны һәм
атажұрты екенін дәлелдейді.
Ботай қонысы (Солтүстік Қазақстан және Ақмола
облыстары) маңында энеолит дәуірінде (5-5,5 мың
жыл) ғұмыр кешкен адамдар тұрмыс-тіршіліктері
әлемде тұңғыш рет жылқыны қолға үйретіп, өз
кезегінде қымызды ашыту технологиясы мен
тұрақордаларын иеленгенін дәлелдеп отыр.
Аталмыш сала бойынша зерттеу жүргізген отандық
және шетел ғаламдарының тұжырымдары мен
ғылыми қағидалары жалпы әлем көшпенділері
«күркейлерінің» даму эволюциясын
қалыптастырды деуге болады.
https://www.facebook.com/muhamedrahim.kursab
aev

ҚОРЫТЫНДЫ
- Аталмыш заңдылық негізінде «Хан шатыры» жанындағы биопаркті мемлекеттік қорғауға алу
жөнінде экологиялық маңызы бар ауқымды шешімдер қабылдану қажет;
- Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың аталмыш биопарк айдынын сақтап
қалуға деген ықыласын білдіруін сұраймыз. Астана мектептері оқушылары мен «Атамекен» балалар
ұйымы мүшелерінің бастауымен биопарк айдынын қамқорлыққа алуға бағытталған экологиялық
десант шараларын ұйымдастыру;
- Мектеп оқушыларының ғылыми жобалар сайысында аталмыш биопарктегі экологиялық жағдайлар
тақырыбына байланысты ғылыми зерттеу жұмыстары жүргізілгені абзад.
- Қазақстандық және шет елдік эколог ғалымдар мен ұйымдардың назарына аталмыш биопарктың
аса ерекше феномендік табиғи құбылысы жөнінде бұқаралық ақпарат құралдары мен Интернет
ресурстар көмегі арқылы нақты ақпарат тарату.
- «Астана биопаркі» атты қор құрылып, оған мемлекеттік грант есебінде белгіленген қаржы
мөлшерінде көмек көрсету шаралары ҚР Үкіметі және Астана қаласы әкімдігі тарапынан анықтау;
- Биопарк айдынын арнайы қошауға алып, оның табиғи реликтілік қасиетін сақтай отырып, шет ел
туристері мен Астана қонақтарының саяхат жасауларына мемлекет тарапынан қажетті шараларды
қарастырған абзал.
- Бүкіләлемдік Көрменің ашылу салтанатына дейін Астана қаласындағы Талдыкөл акваторийі арқылы
кесіп өтетін аспалы көпір салыну құрылысын бастау жөнінде ұмыныс енгізу;
- Аймақтың архитектуралық жағынан ғана емес, сонымен қатар алып мегаполис жағдайында
гидросфера аймағындағы ихтиофауна мен орнитофауна дүниесінің гармониялық сипатта сақталып
һәм игіліктеніп жатқан ғажайып құбылысты елорда қонақтары мен туристерінің тамашалауына
жағдай туғызу;
Геоархеологическо-туристические ценности конструкции жилищ (юрты) номадов и коренных этносов мира. Курсабаев М.К,
Джаппарова Г.А, Шайжанов М.К, Аяпбекова А.Е, Исабеков С.Б, Таймагамбетов Ж,Мазбаев О.Б, Темиржанов Б, Байтышев Г.А, и др

Ханшатыр жанындағы Талдыкөлді ЕХРО 2017 туристері орталығына айналдыру

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (7)

Viewers also liked

Viewers also liked (12)

Similar to Ханшатыр жанындағы Талдыкөлді ЕХРО 2017 туристері орталығына айналдыру

Similar to Ханшатыр жанындағы Талдыкөлді ЕХРО 2017 туристері орталығына айналдыру (7)

More from Muhamedrahim Kursabaev61

More from Muhamedrahim Kursabaev61 (12)

Ханшатыр жанындағы Талдыкөлді ЕХРО 2017 туристері орталығына айналдыру