2. q Türkiye’de
zincir
işletmelerin
sayısı
1876...
Bunların
%24’ü
yabancı,
%74’ü
Türk
kökenli
markalar….
q Franchise
veya
bayilik
verenlerin
sayısı
1471.
q Zincirlerin
sektörlere
dağılımı
%24
yiyecek,
%27
ürün,
%16
hizmet,
%33
giyim
olarak
belirlendi.
q Avrupa
Franchise
Federasyonu
(EFF)
istaPsPklerine
göre,
Türkiye
franchise
zinciri
sayısında
Avrupa
birincisi…
q Türkiye’yi
1375
markayla
Fransa,
960
markayla
Almanya
izliyor.
3. Franchise
Nedir?
Franchising;
Ana
firmanın
ürePm
veya
hizmeP
alanında
denenmiş
ve
başarılı
olmuş
.cari
ve
hizmet
markasını,
ürünlerin
1. DağıXm
2. hizmeP
sunma
hakkını
belirli
süre,
şart
ve
sınırlamalarla
yasal
ve
finansal
açıdan
tamamen
bağımsız
olan
diğer
tarafa
verdiği
bir
pazarlama
ve
dağıXm
yönePmidir.
4. Ana
firma,
1. Ürün
veya
hizmetle
ilgili
bilgi,
2. Teknoloji
3. İşletme
yönePmi
4. Organizasyon
5. Pazarlama
konularında
franchise
alana
eği6m
ve
uzmanlık
yardımı
sağlar
ve
buna
karşılık
franchise
alan,
yıllık
saXşların
belirli
bir
yüzdesini
ve
diğer
belirli
ücretleri
ana
firmaya
öder,
ana
firmanın
standartlarını
aynen
koruyarak
faaliyetlerini
sürdürür.
5.
Ürün
veya
hizmeP
veren
taraf
FRANCHİSOR
Belli
bir
bölgede
alan
taraf
FRANCHİSEE
İşletme
sistemi,
know-‐how
iş
yöntemleri,
eği.m
Royalty
ödemesi
6. Franchising’in
Özellikleri
1. Pazarlama
ve
dağıXm
yöntemidir.
2. Ana
firma
franchisee
vereceği
coğrafyada
bölgeler
oluşturur.
3. Yasal
ve
finansal
anlamda
birbirinden
bağımsız
en
az
iki
taraf
arasında
bir
anlaşma
ile
yapılır
taraflar
arasında
sürekli
bir
ilişki
ile
kurulur.
4. Karşı
taraflı
sözleşme
ile
kurulur.
Franchise
veren
şirkePn
standartlarının
korunması
şarbr
bu
nedenle
hukuken
bağımsız
fiilen
ise
bağımlı
bir
işletmedir.
5. Müşteriler
açısından
ürün
ve
standartlar
aynıdır.
Ürün
başarısı
bunların
korunmasından
geçer.
6. Ana
firma,
ürün
ve
hizmet
hakkındaki
tüm
detayları
Franchise
alan
personele
öğrePr
ve
sürekli
yardım
sunar.
Bu
belirli
sürelerle
devam
eder.
7. 7. Frachise
alan
ana
firmaya
belirli
ücretler
öder.
Bu
ücretler,
a. Sisteme
girebilmek
ve
marka
adını
kullanabilmek
için
ödenen
başlangıç
ücreP
b. EğiPm
ve
sürekli
yardımlar
için
ödenen
royalty,
c. Reklam
d. Ana
firmadan
alınan
malzemelerin
ücretlerinden
oluşur.
8. Franchise
sözleşmesi
ile
özel
bir
kanuni
düzenleme
yapılmayıp
borçlar
kanunundaki
genel
hükümler
çerçevesinde
yapılır.
9. Ana
firma
öncelikle
ürün
ve
hizmete
talep
olup
olmadığını
pilot
birimlerde
dener
ve
başarılı
olursa
frachise
olarak
verir.
Frachise
verdiği
firmayı
da
destekler
ve
teşvik
verir.
Bu
destek
ve
teşvikin
derecesi
işin
türüne
ve
pazarlama
çerçevesine
göre
değişir.
9. Ana
firma
işin
kurulması
için
gerekli
maliyetleri
hesaplar,
frachise
alan
firmaya
finansman
bulmasında
yardımcı
olur
ve
çoğu
zaman
da
büyük
bankalardan
biriyle
anlaşarak
düşük
oranlı
kredi
pakeP
düzenler.
10. Ana
firma
elde
efği
bilgileri
ve
yenilikleri
aylık
bültenler
halinde
frachise
verdiği
yaXrımcılara
ulaşXrır.
8.
1. Kendi
şubelerini
açması
halinde
gereken
yaXrım,
franchise
sisteminde
tamamen
ortadan
kalkmaktadır.
Sadece
franchise
sistemini
yürütmek
için
gereken
altyapı
yaXrımı
yapılmaktadır.
2. Şubeler
açma
halinde
uzun
vadede
edilecek
olan
kar,
franchise
verme
halinde
kısa
sürede
franchise
giriş
bedeli
ile
realize
edilecekPr.
3. Franchise
verilmesi
halinde,
franchise
kullanım
bedeli
ödemeleri
franchise
veren
için
sürekli
ve
düzenli
bir
gelir
kaynağı
oluşturmaktadır.
4. Franchise
vererek
büyümede
yönePm
ve
yaXrım
yükü
dağıXlır,
yayılma
hızlanır.
Şubelerle
yayılma
için
geniş
bir
kadro,
büyük
yaXrım
ve
zaman
gerekir.
5. Şubeler
açılması
halinde,
işletmelerin
yönePminde
profesyonel
kadrolar
yer
alacak
ve
yönePm
verimliliği
düşük
kalacakXr.
Franchise
sisteminde
yaXrımcı
ve
işletmeci
aynı
kişi
olduğundan,
tüm
gücünü,
aklını
ve
emeğini
işine
verecekPr.
İşletme
verimi
artacak,
müşteriler
memnun
kalacak,
marka
imajı
güçlenecekPr.
6. Bir
veya
bir
kaç
işletmesi
olan
marka
sahibi,
şubeler
açma
yoluyla
bazı
pazarlara
hiç
bir
zaman
giremez.
Franchise
verilerek
hem
taklit
önlenmiş,
hem
ilave
gelir
sağlanmış
olur.
Franchising’in
Faydaları
9. 7. Franchise
zincirin
cirolarından
toplanan
makul
oranlardaki
reklam
fonu,
tek
bir
işletmenin
sınırlı
cirosu
ve
kısıtlı
reklam
bütçesiyle
hiç
bir
zaman
yapamayacağı
güçte
reklam
yapabilmektedir.
8. TükePci,
bir
çok
yerde
aynı
markalı
mağazayı
görünce
olumlu
etkilenmekte,
markaya
saygı
duymakta,
ürüne
değer
vermektedir.
Bayi
ve
şube
zincirleri
de
aynı
güçten
yararlanmaktadır.
Fakat
franchising
bu
gücü
en
iyi
şekilde
kullanmaktadır.
9. Hızlı
yayılmaya
paralel
olarak
ciro
ve
saXn
alma
da
artacakXr.
SaXn
alma
pazarlıklarında
etkinlik,
ancak
miktar
ile
sağlanabilir.
Belli
miktarların
üzerinde
alım
yapıldığında,
ürePci
firmanın
sadece
franchise
veren
için
çalışmakta
ve
gelişPrilen
teknolojiden
rakiplerin
yararlanması
önlenmektedir.
10. Mal
sahibi
olup
da,
kiradaki
mülkünü
kendi
işletmek
isteyen
kişiler,
franchise
almaya
yatkın
olmaktadırlar.
Bu
şekilde
parayla
sahip
olunamayacak
Kordon,
Alsancak
gibi
noktalarda
franchise
vererek
yerleşmek
mümkün
olmaktadır.
10. 12. Uzun
süreli
yapılmış
franchise
anlaşmaları
ile,
sağlam,
güvenilir
ve
sımsıkı
bağlı
saXş
noktaları
kazanılmış
olmaktadır.
Diğer
yandan,
franchise
anlaşmaları
genellikle
franchise
vereni
daha
çok
korumaktadır.
Sorun
çıkaran
veya
sisteme
zarar
veren
franchise
alanlar
olursa,
anlaşmaya
dayanarak
kolayca
tasfiye
edilebilirler.
13. Franchise
sistemlerde
alınan
malzeme
ve
ürünler
sınırlı,
teslim
adresleri
belli,
ihPyaç
duyulan
miktarlar
düzenlidir.
Bu
durum
göz
önüne
alınarak
kurulacak
düzenli
dağıXm
sistemi,
muhakkak
ki
bağımsız
işletmelerin
her
birinin
tek
tek
malzemelerini
temin
etmesinden
çok
daha
verimli
çalışacakXr.
14. Franchise
zinciri
kurulduğunda,
her
bir
işletmenin
saXş
ve
tahsilat
miktarları
izlenecek,
öngörülen
sürelerin
aşılması
veya
tahsilat
yapılamaması
söz
konusu
olmayacakXr.
15. Franchise
sistemi
kurulduğunda,
tükePci
ile
temas
eden
perakendeciler
yakın
takibe
alınmaktadır.
İşletmelerdeki
şikayet
kutuları,
merkezdeki
müşteri
şikayet
hab,
yapXrılan
anketler,
işletmelerde
yapılan
denePmler
vb.
ile
tükePcinin
nabzı
kolayca
tutulabilmektedir.
16. Franchise
veren,
saXş
noktaları
üzerinde
denePm
gücüne
sahipPr.
Dilediğinde
her
birinin
en
ince
hesaplarına
kadar
araşXrma
imkanı
vardır.
11. Frachising’in
Başarısı
1. Yapılan
araşXrmalara
göre
kendi
işini
kuranların
başarısız
olmalarının
nedenleri:
iş
tecrübesizliğinden
kaynaklanan
yetersiz
yönePm,
yetersiz
sermayedir.
İş
başarısızlığının
%90
ı
yetersiz
yönePmden
kaynaklanmışXr.
Bunun
farkında
olan
firmalar,
franchisee
verdikleri
kişilere
birimlerini
açmadan
önce
ve
daha
sonra
eğiPmler
vererek,
sürekli
rehberlik,
test
edilmiş
bir
ürün
ya
da
hizmePn
pazarlama
programını
sağlayarak
desteklerler.
Böylece
başarısızlık
riskini
azalXrlar.
Ana
firma,
reklam,
uygun
stok
seviyesinin
ayarlanması,
yer
seçimi,
mağaza
düzeni,
yönePm
ve
organizasyon,
muhasebe
sistemi,
kalite
kontrol
standartlarının
yerleşPrilmesi,
işletme
sisteminin
nasıl
olması
gerekPği
konularında
frachisee
verdiği
yaXrımcılarına
yardımcı
olur.
YaXrımcı
ana
firmandan
eğiPm
aldığı
ve
onun
tecrübesini
paylaşXğı
zaman
daha
az
hata
yapar.
Böylece
iş
yetersizliğinden
kaynaklı
başarısızlık
sistem
tarakndan
yok
edilir.
İstaPsPklere
göre
yeni
kurulan
işlerin
%90
ının
ilk
5
yıl
içerisinde
başarısız
olduğu,
franchising
kullanarak
işe
başlayan
yaXrımcılarda
ise
bu
oranın
sürekli
destek
ve
eğiPmler
sayesinde
%10
dan
az
olduğunu
göstermektedir.
12. 2. Ana
firma
sistemin
ayakta
kalabilmesi
için
sürekli
araşXrmalar
yaparak
kendini
gelişPrmelidir.
Böylece
frachise
kanalı
da
gelişir
ve
kazançları
artar.
Bu
aynı
zamanda
yeni
frachise
taleplerinin
doğmasına
neden
olur.
ŞirkePn
daha
çok
çalışarak
bu
talepleri
karşılama
yönündeki
çalışmaları
da
artacakXr.
3. Ana
şirket
franchisee
vereceği
coğrafyadaki
bölgeleri
oluşturmalı
ve
franchise
in
o
bölgede
başarılı
olabilmesi
için
her
bölgeye
bir
franchise
verme
konusunda
hassas
davranmalıdır.
4. Tek
bir
franchise
alanın
başarısızlığı
tüm
sistemi
etkileyebilir.
Standardizasyon
ve,
görünüm
ve
hizmet
anlayışı
çok
önemlidir.
5. Ana
firmanın
royalty
bedellerini
iyi
belirlemesi
gerekir
aksi
halde
yüksek
istenen
royalty
ler
faranchese
alan
firmanın
zarar
etmesine
neden
olabilir.
6. Ana
firma
franchise
vereceği
yaXrımcıyı
inceleyerek
seçeceği
için
işletmenin
devrine
de
belirli
kısıtlamalar
koymalıdır
aksi
halde
işletme
devir
edilirse
işletmeyi
devralan
kişi
ana
firma
için
uygun
yaXrımcı
olamayabilir.
7. Franchise
alan
personelini
dikkatli
bir
şekilde
seçemezse
kalitede
bozulma
söz
konusu
olabilir.
Bu
da
ana
firmanın
imajını
zedeler.
13. Franchising
Türleri
1. Ulusal
ve
Uluslararası
Franchising
2. Ürün
ve
Marka
Franchising:
Bu
tür
franchising'de
esas
olan
belirli
bir
marka
ya
da
Pcari
unvanının
kullanılmasıdır.
Otomobil
ve
kamyon
saXcıları,
benzin
istasyonları,
alkolsüz
içki
ürePcileri
bu
tür
franchisingin
en
Ppik
örneklerini
oluşturmaktadır.
3. İşletme
Sistemi
Franchising:
Burada
Franchisee
ve
Franchisor
arasında
sadece
ürün,
servis
ve
marka
alanında
değil,
bir
bütün
olarak
işletme
sistemi
içerisinde
pazarlama
ve
ürePmle
ilgili
tüm
faaliyetler
yer
alır.
Çok
basit
bir
anlaXmla,
bu
tür
franchising
"Akıl
Satmak"
şeklinde
tanımlanabilir.
Oteller,
restoranlar,
perakende
saXş
mağazaları,
kiralama
ve
danışmanlık
hizmetleri
bu
sınıflandırma
içerisinde
yer
alır.
14.
1. Franchisor
firma
öncellikle
franchisee'ye
bir
tanıXm
dosyası
hazırlamalıdır.
2. Franchisor'ın
Franchisee'ye
vermekle
yükümlü
olduğu
3
adet
el
kitabı
vardır.
Bunlardan
birincisi,
ana
şirket
içi
operasyonu
anlatan
kitap;
ikincisi,
franchisee'nin
uyması
zorunlu
olduğu
kuralları
içeren
franchisee
şirket
içi
operasyon
kitabı
ve
son
olarak
da
franchisee'ye
nasıl
işleteceğine
dair
tüm
bilgileri
içeren
işletme
bilgileridir.
3. Bilgi
(know-‐how)
4. Karşılıklı
olarak
tanıma
aşaması
tamamlandıktan
sonra
franchisor
ile
franchisee
görüşmelere
başlarlar.
5. Faaliyet
Bölgesi
belirlenir.
6. Fizibilite
çalışması
yapılır.
Franchising
Sisteminin
Uygulama
Aşamaları
15.
7.
Bu
fizibilite
çalışmasında
gerekli
sermaye,
ödeme
koşulları,
yaXrımın
ne
kadar
sürede
geri
amorP
edeceği
belirPlir
ve
bu
fizibilite
çalışması
franchisee'nin
önüne
konur.
8. Franchisee
karar
verdikten
sonra
sözleşme
imzalanır.
9. Sözleşmenin
imzalanması
ile
birlikte
franchisee'nin
ödemeleri
de
başlamalıdır.
10. Bu
anlaşmalardan
sonra
franchisee'nin
birim
hazırlığı
başlar.
Bu
birim
hazırlığı
mağazanın
dekorasyonunu,
franchisee'nin
ve
elemanlarının
eğiPmini
içermektedir.
11. Hazırlıklar
bifkten
sonra
franchisee
işe
başlar.
12. Bu
başlangıç
süresince
franchisee'ye
yardımcı
olmak
amacıyla
franchisor
firmadan
bir
destek
elemanı
franchisee'nin
yanında
olur.
16. Franchise
Sözleşmesi
Anlaşmada
mutlaka
yer
alması
gereken
önemli
konular
şunlardır;
*
Franchisor’a
tanınan
haklar,
*
Franchisee’ye
tanınan
haklar,
*
Bireysel
franchisee’ye
sunulacak
olan
mal
ve
hizmetler,
*
Franchisor’un
yükümlülükleri,
*
Bireysel
franchisee’nin
yükümlülükleri,
*
Bireysel
franchisee’nin
yapacağı
ödemelerin
şartları,
*
Bireysel
franchisee’nin
ilk
yaXrımını
çıkartmasına
yetecek
uzunlukta
olması
gereken
anlaşma
süresi,
*
Antlaşmanın
yenilenme
şartları,
17. *
Bireysel
franchisee’nin
franchise
işini
devir
ve
saXşına
hak
tanıyan
şartlar
ve
Franchisor’ın
olası
ilk
alım
hakkı,
*
Bireysel
franchisee’nin
Franchisor’un
ayırt
edici
işaret,
Pcari
ad,
Pcari
marka,
hizmet
markası,
dükkan
tabelaları,
logo
ve
diğer
ayırt
edici
belirPlerini
kullanma
şartları,
*
Franchisor’un
franchise
sistemini
yeni
ve
değişen
yöntemlere
uydurabilme
hakkı
*
Antlaşmanın
sona
ermesinin
şartları,
*
Antlaşmanın
sona
ermesinin
akabinde
franchisor’a
veya
başka
kişilere
ait
maddi
ve
gayri
maddi
şeylerin
teslim
şartları.