Satın alma ve tedarik, satın alma kararları, satın almada enformasyonun önemi, satın alma faaliyetinin sınıflanması, tedarikçi ilişkileri, tedarikçi ilişkilerinde yaklaşımlar, tedarik zincirinde ilişki türleri, dış kaynak kullanımı, tedarikçi ortaklıkları ve işbirlikleri, tedarik zincirinde bütünleşme, tedarik zincirinde bütünleşmeyi artıran faktörler, tedarik zinciri bütünleşmesinde karşılaşılan sorunlar.

1. Tedarik Zincirinde Satın Alma
ve Örgütsel İlişkiler
Arş.Gör. Duran GÜLER
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Tarım Ekonomisi Bölümü
www.duranguler.com

2. Satın Alma ve Tedarik
Satın Alma: Üretimde kullanılmak ya da yeniden
satmak üzere bir işletme tarafından satın alınan,
kiralanan ya da bir diğer yasal yollarla
gereksinim duyulan donanım, malzeme, parça
tedariği ile hizmet elde etme sorumluluğunu
kapsayan bir işlevdir.
Tedarik: Malların, üretim ya da satış için gerekli
girdilerin ve hizmetlerin elde edilmesini kapsar.
www.duranguler.com

3. Satın Alma Kararları
 Doğru ürünler (beklenen mallar/hizmetler)
 Doğru yer (istenilen yerde)
 Doğru Zaman (istenilen zamanda)
 Doğru fiyat (beklenen fiyatta)
 Doğru kalite (istenen kalitede)
 Doğru miktar (istenen miktarda)
www.duranguler.com

4. Doğru Ürün
www.duranguler.com
Müşterilerin beklenti ve ihtiyaçlarını en iyi
şekilde karşılayan ve güvenilir niteliklere sahip
ürün/hizmetler doğru olarak kabul edilir.

5. www.duranguler.com
Alım kararlarının verilmesinde ürün
teslimatının nasıl, nerede ve ne zaman
yapılacağına ilişkin ayrıntılı belgelerin ve
talimatların hazırlanması oldukça önemlidir.
Doğru Yer

6. Stokların gereksinim duyulan zamanda yerine
ulaşmasını garanti altına almak etkin bir tedarik
zincirinde temel ve en önemli konudur.
www.duranguler.com
Doğru Zaman

7. Alıcının katlanacağı maliyetler ve sonuçta elde edeceği
kârlılık üzerinde, alımda doğru yerin bulunması ve bu
sayede ürünlerin doğru fiyattan elde edilmesi önemli
bir etki yaratır.
www.duranguler.com
Doğru Fiyat

8. Müşteri ya beklediği kaliteyi açıklıkla belirtir ya da
tedarikçinin bu tür bir yaklaşımla hareket edeceğini
bekler. Müşteri için kalite göstergesini kapsayan bir
diğer durum da satın aldığı ürünün iadesi ya da yeniden
sipariş vermesiyle ilgilidir.
www.duranguler.com
Doğru Kalite

9. Satın alma faaliyetlerini kapsayan altıncı doğru “doğru
miktarda ürün tedarik etmektir”. Aksi takdirde
işletmeler fazla miktardan dolayı yüksek stok maliyeti
veya düşük miktardan dolayı üretim için eksik girdi
sorunlarıyla karşılaşırlar.
www.duranguler.com
Doğru Miktar

10. Enformasyon satın alma yöneticileri için en önemli
kaynaklardan biridir. Enformasyona ilişkin gereksinim
duyulan unsurlar:
• Fiyat
• Nitelik
• Teknik özellikler
• İşe ilişkin koşullar (tedarikçinin koşulları, ödeme
şartları, teslim, satış sonrası destek, mülkiyet devri,
sigorta vb.)
www.duranguler.com
Satın Almada Enformasyonun Önemi

11. o Belirli bir amaç için hazırlanmış/önceden tasarlanmış
ya da bir kereye mahsus satın alma,
o Satın alınan kalemlerin rutin/düzenli tedariki
(Örneğin, stok tutma birimlerinde otomatik
tamamlamalar, ikmaller…),
o Sözleşmeye dayalı satın alma (Belirli bir amaç ya da
belirli bir özellik için kaynaktan ya da önceden
belirlenmiş tedarikçilerden ürün alımı) ve
o Katalogdan satın alma (tedarikçi kataloglarından
önceden belirlenmiş ürün alımları)
www.duranguler.com
Satın Alma Faaliyetinin Sınıflanması

12. Zincirde beklenen ve arzu edilen tedarikçi ilişkilerinin
tesisi oldukça önemlidir. İşletme, temelde
tedarikçilerinden beklentilerinin neler olduğunu açıkça
biliyorsa istenen ilişkilerin gerçekleşmesi de
sağlanabilir.
www.duranguler.com
Tedarikçi İlişkileri

13. Tedarik zincirinde ilişkilerin süreklilik açısından
birbirinden farklı altı türü bulunmaktadır:
 Tarafların bağımsız ve eşit koşullardaki ilişkileri
 Birinin diğeri üzerinde hâkimiyeti olmayan ilişkiler
 Ulusal müşterilerle ilişkiler
 Stratejik işbirlikleri
 Ortak girişimler
 Dikey bütünleşme
www.duranguler.com
Alıcı-Tedarikçi İlişkileri

14. Geleneksel tedarik zincirlerine ilişkin özellikler:
• Müşteriler ve tedarikçiler arasında kazan-kaybet
türünde anlaşmalara dayanan taraf ilişkileri
• Fayda ve risklerin paylaşımına çok az özen gösterme
• Kısa döneme odaklanma, karşılıklı uzun dönemli
başarılara yönelik çok az ilgi duyma
• Önceliğin maliyet ve teslimat üzerinde olması, katma
değer yaratımına yönelik çok az ilgi duyma
• Sınırlı iletişim
• Asıl imalatçılarla tedarikçiler arasında çok az etkileşim
www.duranguler.com
Tedarikçi İlişkilerinde Yaklaşımlar

15.  Bilgi paylaşımı
 Güven
 Eşgüdümlü planlamaya dayalı anlaşmalar
 Risklerin paylaşımı
 Karşılıklı avantajların (çıkarların) varlığı
 Bağımsızlığın tanınması
 Bütünleşik süreçler
 Kültür, beceri ve anlayış paylaşımı
 İşlemlerde karşılıklı şeffaflık
www.duranguler.com
Tedarik Zincirinde İlişki Türleri

16. Firmanın asıl faaliyetleri (temel yetenekleri) dışında
kabul edilen mal ya da hizmetlerin bağımsız olarak satın
alınmasıdır.
www.duranguler.com
Dış Kaynak Kullanımı

17. İşletme dışı iş ortaklarının sunabilecekleri üç olası avantaj
söz konusudur:
 Ölçek: İşletme dışı iş ortakları daha fazla kullanım oranına
sahip geniş müşteri kitlesi ve düşük birim maliyet
avantajına sahip olmaları nedeniyle hizmetleri daha
ucuza sağlarlar.
 Kapsam: Yeni pazar ve yeni coğrafyalara açılma isteğinde
olan işletme için dış kaynaklardan yararlanma yeni
bölgelere erişim olanağı sağlar.
 Teknolojik uzmanlık: Dış kaynaklardan yararlanma ile
işletmenin içsel olarak geliştirmesi gereken ve önemli
yatırım harcamaları gerektiren üretim ya da süreç
teknolojilerinde uzmanlaşma elde edilir.
www.duranguler.com
Dış Kaynak Kullanımı

18. Ortaklıklar genellikle, tedarik zincirinin farklı
aşamalarında iki ya da daha fazla farklı türde işletme
arasındaki ilişkileri kapsamaktadır. Örneğin perakendeci
ve sözleşmeli hazır giyim tedarikçisi.
Stratejik işbirlikleri, birlikte iş yapmayı kabul eden
benzer aşamadaki iki ya da daha fazla işletmenin bir
araya gelmesiyle oluşur.
www.duranguler.com
Tedarikçi Ortaklıkları ve İşbirlikleri

19. Tedarik zincirinde bütünleşme, nihai ürünün üretilmesi,
dağıtılması ve desteklenmesinde toplam başarı düzeyini
optimize etmek için birlikte çalışan, müşteri ve
tedarikçilerin oluşturduğu birlik.
Tedarik zinciri bütünleşmesi, sadece imalatçıların,
müşterilerin ve tedarikçilerin ilişkilerini geliştirmek için
birlikte çalıştıkları ve tüm katılımcıların zincirin tüm
seviyelerindeki önemli eylemlerin farkında oldukları
zaman yürütebilecek ve süreklilik gösterebilecek bir
süreçtir.
www.duranguler.com
Tedarik Zincirinde Bütünleşme

20.  Artan maliyet rekabeti
 Daha kısa ürün yaşam süresi
 Daha hızlı ürün geliştirme süreci
 Ürün sunumlarının küreselleşmesi
 Daha yüksek kalite
www.duranguler.com
Tedarik Zincirinde Bütünleşmeyi
Artıran Faktörler

21.  Talebin yanlış tahmin edilmesi
 Değişken pazar ve talep modelleri
 Bilgi paylaşımındaki isteksizlik
 Büyük baskın müşteriler tarafından yapılan zorlamalar
 Monopol haline gelmiş tedarikçilerin direnişi
 Yönetim tarz ve yaklaşımları
 Zayıf ve güvenilirliği düşük dağıtım performansı
 Global/uzun mesafe tedarikçiler ve/veya pazarlar
 Değişime karşı direniş
 Bilgi/kaynak eksikliği
www.duranguler.com
Tedarik Zinciri Bütünleşmesinde
Karşılaşılan Sorunlar