2. SEXU-EZAUGARRIAK
ZER DIRA SEXU-EZAUGARRIAK?
Gizonen eta emakumeen arteko
desberdintasun fisikoak dira
2 motakoak dira.
Lehen mailako ezaugarriak Bigarren mailako ezaugarriak
Ugalketarekin,lotura ez duten ezaugarri
fisikoak dira.Gizonak eta emakumeak
• Ugaltze-organoak bereizten dituzte:
dira. GIZONAK EMAKUMEAK
• Bizarra • Titiak
• Ahots baxua • Ile gutxi
• Ile asko gorputzean
gorputzean • Aldaka zabalak
• Emakumeek • Ahots altua
baino gihar
handiagoak
3. PUBERTAROA
Jaiotzean sexu-organoak
baditugu ere, pubertaroan
garatu egiten ditugu. Hipofisiak
sortutako hormona batzuek
jartzen dute abian prozesu hori.
Etapa horretan neska eta mutilei
ilea ateratzen zaie pubisean eta
galtzarbeetan. Horrez gain, 2.
mailako sexu-ezaugarri guztiak
garatzen hasten zaizkie. Neskak
hamaika urtetik aurrera eta
mutilak aldiz hamairu urtetik
aurrera garatzen hasten dira.
Hala eta guztiz ere, ez dira
guztiak adin horretan garatzen
hasten.
4. EMAKUMEEN
UGALTZE-APARATUA
Ugaltze-aparatua hainbat organoz osatuta dago.Sexu-organo deritze.
Emakumeen ugaltze-aparatua bost atal ditu
Obulutegiak Falopioren
Umetokia Bagina Alua
trompak
Gameto emeak Kanpoaldea
Trompak Haurdunaldian, Bi larruazal- tolesturaz
organo horiek eta umetokia
umetokia eta hemen haurra osatua dago.Baginako
sortzen dira
obulutegiak garatzen da,huts lotzen ditu. zuloa babesten du.
Sexu-hormonak
lotzen dituzte. malgu bat da
ere bertan sortzen
dituzte.
5. GIZONEN
UGALTZE-APARATUA
Gizonen ugaltze-aparatua sei atal ditu
Barrabilak Hodi Gernu bidea
deferentea Gurinak Eskrotoa Zakila
Espermatozoide- Gernu - Semen Gernubidea-
Espermatozoi- Barrabilak
gameto arrak bideraino besikula hor amaitzen
deak kanpora babesten
organo horietan eramaten eta da gernu-
eramaten ditu. duen
sortzen dira. dituzte. prostata bidean zehar
ehun-polt-
dira. kanporatzen
sa da.
dira
espermatoz-
oideak
6. SEXU-ZELULA EMEA
Emakumeen sexu-zelulak
obuluak dira.Gamento eme ere
esaten zaie.
Pubertaroan,obuluak heltzen
hasten dira 28 egunez behin
gutxigorabehera,obulua
obulutegitik ateratzen da,eta
Falopioren tronpatik
kanpoaldera ateratzen da.Horri
mentruzio edo hileko esaten
zaio.Berrogeita hamar urte inguru
arte hilekoa bukatzen ari denean
menopausia deritzo.
7. SEXU-ZELULA ARRAK
Gizonen sexu-zelulak
espermatozoideak dira.Obuluak
baino askoz txikiagoak
dira.Pubertarotik
aurrera,espermatozoideak
etengabe sortzen
dira.Barrabiletatik atera,hodi
deferenteetan eta gernubidean
zehar ibiltzen dira kanpoaldera
atera aurretik.Semena besikulek
eta prostatak sortutako likidoa da.
8. ERNALKETA
Obulu bat eta espermatozoide bat
elkartzeari ernalketa esaten
zaio.Obulu bat obulutegitik
Falopioren tronpara igarotzen
denean tronpan espermatozoide bat
aurkitzen badu,ernalketa gerta
daiteke.Ernalketa
gertatzeko,gizonaren semenak
emakumearen baginara iritsi behar
du(Falopioren tronparaino).Zigotoa
gizakiaren zelula,obulua eta
espermatozoidea elkartzean sortzen
da.Zigotoa hainbat zatitan
banatzean, enbrioia sortzen
da.Enbrioiak Falopioren tronpa
zeharkatu eta umetokira iritsi hor
paretan itsatsi eta hazten jarraitzen
du.
9. ENBRIOIAREN GARAPENA
Zelula ugaritu egiten denean,
umetokiko paretan itsasten da.
Enbrioia likidoz osatuta
dago,likido horrek likido-
amniotiko deritze,enbrioia
babesten du. Plazentaren bidez
jasotzen dute mantenugaiak eta
amarengatik oxigenoa hartzen
dute.Zibor-hestea, lotuta dago
plazentara. Hainbat odol-hodi
daude,mantenugaiak eta
oxigenoa eramateko.Enbrioia
aldatu eta hazi egiten da , formaz
algatzen da,eta organoak
garatzen dira.
10. FETUAREN GARAPENA
Hirugarren hilabetean enbrioiaren
organo guztiak osatuta daude.
Enbrioiari Fetua esaten
zaio.Fetua heldu eta hazi egiten
da. Fetuak, guztiz osatuta
dagoenean ,50 zentimetro luzera
du gutxi gorabehera,3.300
gramoko pisua du.
11. HAURDUNALDIA
Haurdunaldia gertatzen da
zigotoa eta enbroia garatzen den
denboran.Haurdunaldian, amaren
gorputzak hainbat aldaketa izaten
ditu.Ez dute obulurik sortzen,ez du
hilekorik izaten,sabela hazi egiten
zaio pixkanaka,gizondu egiten da
eta titiak ere handitu egiten
zaizkio.Emakumeak bere burua
zaindu behar du, ezin du edozer
gauza jan,ez ditu tabakoa eta
alkohola kontsumitu behar.
12. ERDITZEA
Haurtxoa amaren baginatik
kanpora ateratzeari ezaten zaio
erditzea. Likido,amniotikoa duen
poltsa apurtu egiten da.Likido hori
baginatik ateratzen da.
Erditzearen lehengo-fasea da
luzeena dilatoz-fasea deritzo.
Dilatoz-fasea:Umetokiaren irteera
pixkanaka-pixkanaka irekitzen
da.Hurrengo fasea egozte-fasea
da.
Egozte-fasea:Haurra kanpora
ateratzen denean da.Haurra jaio
ondoren zibor-hestea mozten da.
13. EDOSKITZEA
Lehendabiziko hilabeteetan, haurtxoek
esnea bakarrik edaten dute. Aldi horri
edoskitzaro esaten zaio. Amaren
esnea oso osasungarria da; izan ere,
haurtxoak behar dituen elikagai guztiak
dituelako, baita gaixotasun askoren
kontrako defentsak ere. Amaren esnea
ez ezik, esne artifiziala ere har
dezakete haurtxoek.
