1. Esaten zaie jarduerak egitean denbora aurrezteko eta
ahalegin gutxiago egin behar izateko erabiltzen ditugun
objetu guztiei.
2. • MAKINAK, ETA ZERTARAKO
ERABILTZEN DIREN:
-Zertarako balio dute makinek?
-Makina mekanikoak.
-Makina termikoak.
-Komunikatzeko eta informazioa
erabiltzeko makinak.
• MAKINEN ZATIAK:
-Egitura eta karkasa.
-Motorra eta zati higikorrak.
-Zirkuitu elektrikoak eta elektronikoak.
-Sentsoreak.
-Adierazgailuak pantailak.
• ERAGILE MEKANIKOAK:
-Hainbat eratako eragile mekanikoak.
-Engranajeak
-Kremailera eta pinoi-mekanismoa.
-Martxa-aldagailuak.
• AURRERAPEN TEKNOLOGIKOAK
ETA GIZARTEA:
-Lan egiteko moduen aldaketak.
-Garraio bideen aldaketak.
-Osasungintzako aldaketak.
-Komunikabideetako aldaketak.
-Kulturako eta asiako aldaketak.
3. MAKINAK, ETA ZERTARAKO ERABILTZEN DIREN.
ZERTARAKO BALIO DUTE MAKINAK?
Jarduerak errazago
egiten laguntzeko.
Energia
eraldatzeko balio
Denbora Zeregin dute.
gutxiagoan arriskutsuak
zereginak egiteko. egiten
laguntzeko.
Alegin gutxiago egin
behar da. Zereginak zehatz
egiteko.
4. MAKINA MEKANIKOAK
Makina mekanikoak erabiltzen dira objetu astunak higitzeko eta altxatxeko dira.
Adibidez:Mailuek eta kortxo-kentzeko.
MAKINA TERMIKOAK
Makina termikoa berotzeko eta hozteko erabiltzen diren makinak dira.
5. KOMUNIKATZEKO ETA INFORMAZIOA ERABILTZEKO
MAKINAK
Elektrizitatearen, elektronikoaren eta informatikaren bidez, hainbat makinak
sortu dira: komunikatzeko, argazkiak ateratzeko...
• Telefonoak, irratiak eta telebistak urrutira komunikatzeko eta munduko
tokitan zer pasa den jakiteko.
• CD-irakurgailuak eta mp3-irakurgailuak musika entzuteko.
• Argazki -kamerak eta bideo-grabagailuak irudi finkoak eta higikorrak
egiteko.
• GPS-hargailuak orientatzeko.
• Bideo-kontsolak jolasteko.
• Oradenagailuekin: idatzi eta gorde, kalkulatu, jolastu, argazkiak eta bideoak
maneiatu, web-orriak ikusi eta beste pertsonekin komunikatu.
6. MAKINEN ZATIAK.
MOTORRA ETA ZATI HIGIKORRAK
Higidura sortzen duten makinak dira.
Bi mota daude:
Erregaiz dabiltzan motorrak:
Ibilgailu gehienek eta makina batzuek erabiltzen dute. Adib: Motozerrek eta
zapagailuek.
Motor elektrikoak:
Makina mota gehienak: Etxe tresna elektrikoak, tren makinak elektrikoa...
EGITURA ETA KARKASA
Makina baten egitura gainerako elementuak hartzen dituen oinarria da.
- Karkasak makina babesten du.
- Karkasaren gainean jartzen dira makinaren funtzionamendua kontrolatzeko
elementuak.
7. ZIRKUITU ELEKTRIKOAK ETA ELEKTRONIKOAK
Energia elektrikoaren bidez funtzionatzen duten makinetan daude. Zirkuituak energia
eramaten dute motorrera, baita energia erabiltzen duten beste zatietara.
Zirkuitu elektrikoen osagaiak txiki-txikiakdira. Zigilubaten tamainako zirkuitu batek
milioika osagai izan ditzake; txipak adibidez.
Zirkuitu elektrikoen edo elektrikoen dituzten makinek sare elektrikora, piletara edo
berriz kargatzeko baterien bidez funtzionatzen dute.
SENTSOREAK
• Informazioa jasotzeko:
- Temperatura.
- Argi sentsorea.
- Infragorri sentsorea.
- Antenak.
8. ADIERAZGAILUAK ETA PANTAILAK
Makinak nola funtzionatzen duen inguruko informazioa ematen
duen elementua da.Autoetan hainbat adierazgailu daude:
tenperatura jakiteko eta abiadura jakiteko adierazgailua.
Adierazgailu eta pantailak ere bai dauzkate:sakelako telefonoetan,
bideo kameratan,igogailuetan...
9. ERAGILE MEKANIKOAK
HAINBAT ERATAKO ERAGILE MEKANIKOAK
Eragile mekaniko deritze makina mekanikoetan higidura eta indarra transmititzeko
erabiltzen diren pieza higikorrei. Eragile mekaniko hauek daude:
Gurpilak, ardatzak, uhalak edo kateak, palankak, malgukiak, biraderak eta
kremailerak.
Mekanismo esaten zaio hainbat eragilez osatutako multzoari.
10. ENGRANAJEAK
Engranajeak bi eragilez edo gehiagoz osatutako mekanismoak dira.
Engranaje simple bat:
•
• Bi gurpil akoplatzean, kontrako noranzkoetan biratzen dute.
Gurpilak kate baten bidez lotzean, noranzko berean biratzen dute.
Biraketa-abiadura alda dezakete:
•
• Hortz kopuru bera badute, abiadura berean biratzen dute.
Hortz kopuru desberdina badute, gurpil txikiena azkarrago biratzen du.
11. KREMAILERA-ETA PINIOI-MEKANISMOA
Gurpilak erabiliz, higidura zirkular bat transmititu eta biraketa abiadura alda
ditzakegu. Higidura zirkularra higidura lineal bihurtu nahi badugu, engranaje
berezi bat erabili: pinoi-eta kremailera-mekanismoa.
Mekanismo horretan, pinoi deritzon gurpil hortzaduna kremailera batean akoplatu
behar da. Pinoia biratzean, kremailera noranzkoan higitzen da. Pinoia kontrako
noranzkoan higitzean, kremailera beste noranzkora joaten da.
12. MARTXA-ALDAGAILUAK
Martxa aldagailu edo trasmisio aldagailua esaten zaio. Bizikleta,
kotxea... dauzkate.
Atzeko gurpil txiki hortzdunak pinoiak deritze eta aurrekoak
platerrak. Horrekin indar handiago edo gutxiago egin al da
txirrindulan.
13. AURRERAPEN TEKNIKOAK ETA GIZARTEA
LAN EGITEKO MODUEN ALDAKETAK
Makinei esker, pertsonek ez dituzte eskuz egin behar izaten lan gogor eta
nekagarrienak, bestela oso nekatutak bukatuko ziren.
Makinak, pertsonen lana egin dezakete. Jende askok galdu du bere lana makinengatik.
Informatika eta elektronika asko aldatu du zerbitzu-sektorean lan egiteko moduan.
14. GARRAIOBIDEEN ALDAKETAK
Garraiobideen esker erraz higitzen gara. Asko aldatu dira garraiobideak:
• Pertsonak trenean, autobusean, kotxean edo beste garraiobidean joan
daitezke.
• Urrutiko herrialdeetara joan gaitezke hegazkinez.
• Salgaiak munduan zehar ibiltzen dira itsasontzietan eta hegazkinetan.
• Garraiobideek erregai fosilak erabiltzen dituzte.
15. OSASUNGINTZAKO ALDAKETAK
Duela mende bat inguru ez zegoen erradiografiarik, anestesiarik ezta txertorik. Gaur
egun, hainbat botika eta txerto daude, eta makina batzuk daude gorputzaren
barrualdea ikusteko. Aurrerapenak ez dira munduko toki guztietara iritsi.
KOMUNIKABIDEETAKO ALDAKETAK
Elektizitatea asmatu aurretik,oinezko edo zaldizko mezularien bidez bidaltzen ziren
mezuak.Gaur egun ,telefonoa,irratia,telebista eta internet ditugu.Posta elektrikoak
posta arruntaren tokia hartu du.
16. KULTURAKO ETA AISIAKO ALDAKETAK
Inprentaren sorrerak azkarrago eta merkeago kopia zitezkeen
liburuak, gerora, zinema, irratia, telebista eta internet asmatu zituzten.
