ένα άρθρο για την ελιά από μαθητές της Β΄ Τάξης

1. Ε Λ Ι Α Η Α Σ Η Μ Ο Φ Υ Λ Λ Η
Τ Η Σ Μ Ε Σ Ο Γ Ε Ι Ο Υ Η Κ Ο Ρ Η
7ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΝΙΚΑΙΑΣ
Β΄ ΤΑΞΗ
ΔΑΣΚΑΛΑ: ΜΑΡΙΑ ΖΟΥΜΠΟΥΛΟΓΛΟΥ
2014-2015
T H E O L I V E T R E E W I T H S I L V E R
L E A V E S, M E D I T E R R A N E A N’ S
D A U G T H E R
7TH PRIMARY SCHOOL OF NICKEA
SECOND CLASS
TEACHER: MARY ZOUMPOULOGLOU
2014-2015

2. Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
1. Η ΘΕΑ ΑΘΗΝΑ ΔΩΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Ο γνωστός μύθος αναφέρεται στη φιλονικία της Αθηνάς και του
Ποσειδώνα. Πρώτος ο Ποσειδώνας, με την τρίαινά του χτύπησε το έδαφος και
ξεπήδησε ένα κύμα αλμυρού νερού. Έπειτα η Αθηνά φύτεψε μια ελιά πάνω στο
βράχο, η οποία γέμισε καρπούς. Ο Κέκροπας, ο βασιλιάς της Αθήνας, θεώρησε
πως το δώρο της Αθηνάς ήταν πιο χρήσιμο και έτσι η θεά Αθηνά ανακηρύχθηκε
προστάτιδα της πόλης και της έδωσε και το όνομά της.
THE OLINE TREE IN MYTHOLOGY
1. THE GODDESS ATHENA GAVE THE OLIVE TREE TO ATHENS
The famous myth is mentioned to the quarrel between the goddess Athena and the
goddess
Neptune. First Neptune hit on the ground with his trident and a wave of water
spouted from it. Then Athena planted an olive tree on the rock and it suddenly filled
with olives. Cecropas, the king of ancient Athens, believed that Athena’s gift was
more useful and so Athena was dubbed as city’s protector and gave her name to it.

3. 1. ΑΡΙΣΤΑΙΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΤΩΝ ΕΛΑΙΟΚΑΛΛΙΕΡΤΗΤΩΝ
Ο Αρισταίος ήταν γιος του θεού Απόλλωνα και της Κυρήνης. Οι Νύμφες
του έμαθαν να καλλιεργεί τα αμπέλια και τις ελιές. Επίσης του έμαθαν να αλέθει
τον καρπό της ελιάς και να παράγει το λάδι. Αυτός μάλιστα ανακάλυψε το
ελαιοπιεστήριο.
Τα μυστικά αυτά ο Αρισταίος τα δίδαξε και στους ανθρώπους. Λατρεύτηκε
ως προστάτης των ελαιοκαλλιεργητών.
2. ARISTEOS OLIVE TREES GROWERS’ PROTECTOR
Aristeos was the son of the goddess Apollo and Cyrene. The Nymphs taught
him how to cultivate the vine and the olive tree. Also they taught him to make olive
oil. Aristeos was the man who invented the olive’s press. Furthermore he said all
these secrets to the people and so he was worshiped as olive trees growers’ protector.

4. 3.ΕΛΑΪΣ, ΣΠΕΡΜΩ ΚΑΙ ΟΙΝΩ
Η Ελαΐς, η Σπερμώ και η Οινώ ήταν κόρες του Άνιου. Ο Άνιος πήγε στο νησί της
Δήλου και παντρεύτηκε την Δωρίππη με την οποία απέκτησε τρεις κόρες. Σε
αυτές ο παππούς τους ο θεός Διόνυσος έδωσε το χάρισμα να παράγουν από τη γη
το λάδι (Ελαΐς), το ψωμί (Σπερμώ) και το κρασί (Οινώ).
1. ELAIS, SPERMO AND OINO
Elais, Spermo and Oino were Anion’s daughters. He went to the island of Delos and
was married Dorippe. Dionysius, their grandfather, gave to the three girls the gift to
produce oil from earth (oil the Greek word is Elais), bread from wheat (from the
Greek word Sperma) and wine (wine the Greek word is Oinos).

5. 4.ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ
Ο Ηρακλής μετά την ολοκλήρωση των άθλων του έφερε από τους
Υπερβόρειους λαούς την αγριελιά και την φύτεψε στην Ολυμπία. Από αυτή την
ελιά κατασκευάζονταν τα στεφάνια των Ολυμπιονικών. Το ρόπαλό του το είχε
κόψει από μια αγριελιά που είχε βρει κοντά στον Σαρωνικό κόλπο.
4. HERCYLES AND THE OLIVE TREE
Hercules, when has finished his feats, brought from the northern locations the wild
olive tree and planted it to Olympia. Wreaths of olive leaves for the athletes of
Olympic Games were made from this tree. Also his wooden cudgel was made from
this tree, which was planted near the Saronicos Gulf.

6. Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Η ΕΛΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ
O εχθρός μιας πόλης-κράτους κατέστρεφε τα ελαιόδεντρα με στόχο να
πλήξει την οικονομία του αντιπάλου του, μιας και θα χρειάζονταν πολλά χρόνια
για να ξανααναπτυχθούν.
Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Το πλεόνασμα της παραγωγής αποθηκευόταν σε μεγάλα πήλινα πιθάρια
ή το εμπορεύονταν. Η μεταφορά του στην ξηρά γινόταν με ασκούς που τους
μετέφεραν ζώα, ενώ στη θάλασσα το έβαζαν σe αμφορείς και το μετέφεραν με τα
πλοία της εποχής.
Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Οι βρώσιμες ελιές συμπλήρωναν το γεύμα όσων εργάζονταν και έτρωγαν
έξω από το σπίτι ή των στρατιωτών ή όσων ταξίδευαν. Κι αυτό διότι
μεταφέρονταν εύκολα και διατηρούνταν για πολύ καιρό. Υπήρχαν πολλά είδη
βρώσιμων ελιών.
ΛΑΔΙ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΗ
Η επάλειψη του σώματος με λάδι προστάτευε από τον ήλιο ή το κρύο.
Μετά το λουτρό άλειφαν το σώμα και τα μαλλιά με αρωματικά λάδια. Μάλιστα
οι αθλητές άλειφαν με αυτό όλο τους το σώμα, γιατί πίστευαν ότι θα τους χαρίσει
δύναμη.
ΟΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ
Το χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων, καθώς σε
τραύματα ή εγκαύματα. Παρόμοια χρησιμοποιούσαν τα άνθη και τα φύλλα της
ελιάς, από τα οποία παρασκεύαζαν ένα ρόφημα για διάφορες θεραπείες.
ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ
 Το χρησιμοποιούσαν για φωτισμό στα λυχνάρια.
 Το χρησιμοποιούσαν σε μεταλλικούς μηχανισμούς ή ξύλινα εργαλεία ως
λιπαντικό. Μάλιστα η συντήρηση του χρυσελεφάντινου αγάλματος του
Δία στην Ολυμπία γινόταν με λάδι.

7.  Οι σπονδές στους βωμούς γίνονταν με λάδι.
Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ
Το ξύλο της ελιάς το χρησιμοποιούσαν ως καύσιμη ύλη, για ξυλοδεσιές
στην αρχιτεκτονική, για την κατασκευή αγροτικών και άλλων εργαλείων, για
την κατασκευή ξύλινων αγαλμάτων (ξόανα).
Τα φύλλα και τα κλαδιά της χρησιμοποιούνταν επίσης για στρώματα.
OLIVE TREE AND THE OIL IN THE ANCIENT GREECE
OLIVE TREE IN THE WAR
The enemy of an ancient Greek city used to destroy the olive trees in order to hit the
city’s economy, while the olive trees would need many years for being fruited again.
THE OLIVE OIL IN THE ECONOMY
The surplus’s production of olive oil was stored in big earthenware jars for later or it
was sold to other locations. In the land it was transferred in skins which were
carried by animals. Also ancient ships were transferring it putted in amphorae.
OLIVE AND NUTRITION
The people who were working or eating out the house or the soldiers or the travelers
were used to accompany their lunch with olives, because olives were being carried
easily and were keeping for a long time. There were many kinds of olives.

8. OLIVE OIL AND HEALTH
Body’s smearing with olive oil was able to protect from sun and cold. After the bath
they used to smear the body and the hair with aromatic oils. Furthermore the
athletes were smearing their bodies with oil because they believed that oil would
offer them more power.
OIL AND MEDICINE
In the ancient years people were using oil for the therapy of many illnesses, different
kind of injury or burn. Also they were using flowers and leaves of olive tree to make
a beverage for some types of therapy.
OTHER USES OF OIL
 Our ancestors were using it in earthenware candles for light.
 They were using it also in metallic mechanisms or wooden tools as
lubrication.
 Furthermore they were using oil for the maintenance of Jupiter’s great statue
of gold and ivory in Olympia.
 At the end our forebears were pouring oil in honour of a god.
THE USEFULNESS OF OLIVE TREE’S WOOD
This tree’s wood were being used as combustible substance, also for wooden frames
in architecture, for making rural or other kinds of tools or making statues. The leaves
and the branches of this tree were using for mattress.

9. ΕΛΙΑ Η ΑΣΗΜΟΦΥΛΛΗ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ Η ΚΟΡΗ
Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους, και πιθανότατα
κατάγεται από το χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος
λαός που καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο.
Είναι δέντρο αειθαλές, έχει φύλλα με σκούρο πράσινο χρώμα στο επάνω
μέρος και ασημόχρωμα στο κάτω μέρος . Τα άνθη της είναι λευκά και πολύ μικρά,
και βγαίνουν στα τέλη του Μαΐου. Ο καρπός ωριμάζει και μαζεύεται περίπου στα
τέλη του φθινοπώρου και αρχές του χειμώνα. Ο κορμός της είναι αρκετά
χοντρός.
Υπάρχουν αρκετές ποικιλίες του δέντρου αυτού. Η ελιά ευδοκιμεί σε
κλίματα εύκρατα γι’ αυτό τη συναντάμε σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η
Ισπανία, η Τουρκία, η Αλγερία. Η περιοχή στην οποία καλλιεργούνται ελιές
ονομάζεται "ελαιώνας".
Το λιομάζωμα δηλαδή το μάζεμα του καρπού γίνεται παραδοσιακά με το χέρι με
τη χρήση ράβδων ή τα γνωστά χτένια.
Στο έδαφος κάτω από τις ελιές στρώνονται τα λιόπανα ή ένα ειδικό δίχτυ.
Αφού πέσουν οι καρποί πάνω σε αυτά απομακρύνονται με το χέρι τα χοντρά
κλαριά και τοποθετούνται σε σακιά για να μεταφερθούν στο ελαιοτριβείο, όπου
θα παραχθεί το ελαιόλαδο.
Τα είδη του ελαιόλαδου είναι:
 Εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο: είναι το καλύτερο σε ποιότητα.
 Παρθένο ελαιόλαδο: είναι διαφορετικό στη γεύση από το εξαιρετικά
παρθένο.
 Ελαιόλαδο από εξευγενισμένα και παρθένα ελαιόλαδα: έχει ευχάριστη
γεύση και οσμή καθώς και κιτρινοπράσινο χρώμα.
 Ραφιναρισμένο ελαιόλαδο: είναι άγευστο λάδι.
 Πυρηνέλαιο: έχει απαλή και ήπια γεύση.
 Αγουρέλαιο: είναι το πρώτο λάδι της ελιάς. Παράγεται από τις πιο
φρέσκες, άγουρες και πράσινες ελιές.

10. OLIVE TREE WITH SILVER LEAVES,
MEDITERRANEAN’S DAUGTHER
The olive tree is know from the ancient years and probably comes from the
location of Mediterranean eastern. Greek were the first people who cultivate this
tree in European Mediterranean land.
It’s an evergreen tree, it has dark green up the leaves and silver under them.
Its flowers are white and very small, they bloom at the end of May. The olives
mature and the farmers harvest them about at the end of autumn and at the
beginning of the winter. The tree is hard enough.
There are many races. The olive tree flourishes in temperate climates and so it
can grow in countries like Greece, Italy, Spain, Turkey and Algeria. The field with
olive trees is called olive grove.
The olive’s harvest becomes traditional with the hand or using staffs or with
the known tools as “combs”. Under the trees on the ground the farmers lay special
large linen or a special net. After the olives being fallen on them the farmers remove
the branches and put the olives in gunnysacks in order to be carried to the olive
press. There the oil will be produced.
The kinds of olive oil are:
 Extra virgin olive oil: it has the best quality.
 Virgin olive oil: it has different taste from the previous.
 Olive oil produced from refined and virgin olive oil: it has delicious taste and
smell. Its color is mixed yellow and green.
 Refined olive oil: it has no taste.
 Oil produced from the olive’s seed: it has smooth taste.
 Oil produced from unripe olives.

11. Η ΕΛΙΑ ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ
Κατακλυσμός του Νώε
Ο Θεός προειδοποίησε τον Νώε, επειδή ήταν πολύ πιστός, για τον
κατακλυσμό και τον καθοδήγησε να κατασκευάσει μια κιβωτό για να σωθεί
αυτός και τα ζώα. Όταν τελείωσε ο κατακλυσμός ο Νώε έστειλε ένα περιστέρι για
να σιγουρευτεί αν μπορούν να βγουν έξω από την κιβωτό. Το περιστέρι γύρισε
πίσω με ένα κλαδί ελιάς , γεγονός που αποδείκνυε ότι τα νερά είχαν
αποτραβηχτεί και μπορούσαν να βγουν.
Ελαιόλαδο – Μυστήρια στην Εκκλησία
Το ελαιόλαδο χρησιμοποιείται στη Βάφτιση και στο Ευχέλαιο.
Στη βάφτιση ο παπάς «λαδώνει» το μωρό για να το ευλογήσει.

12. Στο ευχέλαιο χρησιμοποιείται αλεύρι, λάδι κρασί. O ιερέας αλείφει τους
πιστούς με λάδι.
Το χρησιμοποιούμε στο καντήλι, το οποίο ανάβει μπροστά από τις εικόνες
και συμβολίζει το φως του Χριστού που φωτίζει κάθε άνθρωπο.

13. OLIVE IN CHRISTIAN RELEGION
Noah’s cataclysm
God warned Noah, because he was a religious person, about the cataclysm and
directed him how to make an ark in order to be survived with all the kinds of
animals. When the cataclysm has finished, Noah sent a dove for being sure if they
could disembark. The dove returned with an olive tree’s branch. That fact has proved
that the water was subsided and so they could disembark.
Olive oil and sacraments
The olive oil is being used in Baptism and in the sacrament of Extreme Unction.
At Baptism the priest smears the baby’s body with olive oil for blessing.
At the sacrament of Extreme Unction the priest blesses the flour, the olive oil and
the wine. Then he puts drops from it to the faces and the hands of the congregation.
The candle lights with olive oil in front the icons and symbolizes the Jesus’ light
which illuminates everyone.

14. Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Ιερό άλσος με ελιές τοιχογραφία από το ανάκτορο της Κνωσού (1600-
1425 π.χ Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου). Ανάμεσα στους χοντρούς
κορμούς των δέντρων ελιάς υπάρχουν άνθρωποι με υψωμένα χέρια
στον ουρανό. Πιθανότατα πρόκειται για κάποια λατρευτική τελετή.
OLIVE AND ART
Holy parkland with olive trees, it is mural painting of Knossos’ Palace
(1600-1425 B.C Archeological Museum Heraclion). Between the large
trees there people with raising hands to the heaven. Probably it is a
religious ceremony.

15. «Το μάζεμα των ελαιών, εν Μυτιλήνη» Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, 1933.
Είναι μια πιστή παρουσίαση της συγκομιδής της ελιάς από τους
αγρότες. Δείχνει τον κόπο που απαιτείται για το μάζεμα και τη
μεταφορά του καρπού του δέντρο.
“The olive’s harvest in Mytilene” is a painting of Theofilos (1933). It’s a
real presentation of olive’s harvest from the farmers. The painting shows
the great effort that is necessary for this work.

16. «Ελιές» Σπύρος Παπανικολάου.
Γηραιές φουντωτές ελιές φτάνουν μέχρι το βάθος, αφήνοντας να φανεί ελάχιστα
ο ουρανός. Ανάμεσα στους χοντρούς κορμούς τους, δύσκολα διακρίνεται ένας
άντρας που ετοιμάζεται να ραβδίσει. Λεπτές πινελιές πράσινων και γκρίζων
αποχρώσεων αποδίδουν τα πυκνά φυλλώματα, που σχεδόν όλα κλίνουν προς τα
αριστερά. Έτσι δημιουργείται έντονο το στοιχείο της κίνησης στον πίνακα. Ο
τρόπος που αποδίδονται τα δέντρα, μας θυμίζει έντονα έναν αντίστοιχο του Van
Gogh.
“Olive trees” is a painting of Spyros Papanikolaou
Old trees are reached to the fields fond and cover even the heaven. It’s
very difficult to see a man who is ready to hit the trees with a staff. The
leaves are green and grey and turn to the left. This fact gives a sense of
movement. This painting is similar to a Van Gogh’s one.

17. Van Gogh

18. Η ΕΛΙΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Ελιά του Κωστή Παλαμά
Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα
η πιο απ’ όλες χαϊδευτή.
Xρόνια η αγάπη του πατέρα
σ’ αυτόν τον κόσμο με κρατεί.
Όσο να πέσω νεκρωμένη,
αυτόν το μάτι μου ζητεί.
Eίμ’ η ελιά η τιμημένη.
Δεν είμ’ ολόξανθη, μοσχάτη
τριανταφυλλιά ή κιτριά·
θαμπώνω της ψυχής το μάτι,
για τ’ άλλα μάτια είμαι γριά.
Δε μ’ έχει αηδόνι ερωμένη,
μ’ αγάπησε μία θεά·
είμ’ η ελιά η τιμημένη.
Όπου κι αν λάχω κατοικία,
δε μ’ απολείπουν οι καρποί·
ως τα βαθιά μου γηρατεία
δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή·
μ’ έχει ο Θεός ευλογημένη
κι είμαι γεμάτη προκοπή·
είμ’ η ελιά η τιμημένη.
Φρίκη, ερημιά, νερά και σκότη,
τη γη εθάψαν μια φορά·
πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη
στο Nώε η περιστερά·
όλης της γης είχα γραμμένη
την εμορφιά και τη χαρά·
είμ’ η ελιά η τιμημένη.
Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου
ήρθ’ ο Χριστός ν’ αναπαυθεί,
κι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του
λίγο προτού να σταυρωθεί·
το δάκρυ του, δροσιά αγιασμένη,
έχει στη ρίζα μου χυθεί·
είμ’ η ελιά η τιμημένη.

19. OLIVE IN LITERATURE
Olive tree a poem of K. Palamas (famous Greek poet)
This poem calls the olive tree sun’s daughter and refers that a goddess in ancient years
has loved it. It has nuts wherever it is planted because God had blessed it. At Noah’
cataclysm a dove brought its branch. Also under its shadow Jesus had prayed and
teared before being crucified. Olive tree is glorified for all these reasons.

20. ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ ΜΕ ΛΑΔΙ ΕΛΙΑΣ
Λάδι ελιάς για υγιή μαλλιά
Αναμειγνύουμε 50 ml λάδι ελιάς και 50 ml δαφνέλαιο. Περνάμε όλα τα μαλλιά
και τα τυλίγουμε με μια ζεστή πετσέτα. Μετά από μισή ώρα λούζουμε τα μαλλιά
μας.
Λάδι για σκασμένα χείλη
Αλείφουμε το βράδυ τα χέρια με λίγες σταγόνες ελαιόλαδο. Αμέσως θα δούμε
πόσο μαλακά γίνονται.
Λάδι για την περιοχή των ματιών
Ρίχνουμε λίγες σταγόνες ελαιόλαδου πάνω σε ένα βαμβάκι και αλείφουμε την
περιοχή γύρω από τα μάτια. Έτσι εμποδίζεται η εμφάνιση των ρυτίδων στην
περιοχή αυτή.
RECIPS FOR BEAUTY
Olive oil for healthy hair
We mix 50 ml of olive oil and 5o ml of laurel oil. We put it on our hair and we wrap
them in a hot towel. After a half of an hour we shampoo our hair.
Olive oil for chapped lips
We smear our hands with some drops of olive oil at night. After awhile our hands
will be very smooth.

21. Olive oil for the wrinkles
We drop some drops of olive oil on a piece of cotton wool and we put it on the area
round our eyes. In this way we can avoid the appearance of wrinkles.

22. Η Ε Λ Ι Α
Φ Ρ Α Σ Η:
Η είναι
.
Η θάλασσα είναι λάδι δηλαδή η θάλασσα είναι ήρεμη.
C O M M O N F R A S E I N G R E E CE:
The sea is olive oil: that means “the sea is calm”.
Π Α Ρ Ο Ι Μ Ι Α:
χωρίς υπομονή δίχως λάδι.
G R E E K A D V E R B:
Man without patience oil lamp without olive oil.

23. Α Ι Ν Ι Γ Μ Α:
Μάνα και θυγατέρα
έχουν το ίδιο όνομα.
Τι είναι;
R I D D L E:
Mother and daughter
have the same name.
What is it?

24. ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ
ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΚΑΘΕΤΑ
1 Το ... βγάζει το λάδι από τις ελιές.
3 "Η ελιά" ποίημα του Κωστή ...
6 "Το μάζεμα των ελιών" πίνακας του ...
7
Το στρώνουν στο έδαφος, όταν
μαζεύουν τις ελιές.
8
Οι αρχαίοι έλληνες αθλητές αλείφονταν
με ...
9
Κρατούσε πάντα ένα ρόπαλο από
αγριελιά.
10
Μετά τον κατακλυσμό το περιστέρι
επέστρεψε με ένα κλαδί ...
1
Βασική τροφή στη
Μεσογειακή Διατροφή
2 Η ..... είναι λάδι.
4
Άνθρωπος χωρίς υπομονή ...
δίχως λάδι.
5
Προστάτιδα της αρχαίας
Αθήνας.

25. OLIVE’ S CROSS IN ENGLISH
DOWN
1. Country that has many olive trees
3. He was always holding a wooden cudgel
4. Basic food in Mediterranean nutrition
5. “Olive trees” Van…’s painting
ACROSS
2. The goddess who gave her name to Athens
6. The ancient athletes were smearing their bodies with… (one word)

26. Οι δημιουργίες μας- Our creations