1. Νίκοσ Εγγονόπουλοσ
Ο Καραγκιόηθσ. Ζνα ελλθνικό
κζατρο ςκιϊν.
Το δοκίμιο ζχει ωσ κζμα του τθ δθμιουργία του κεάτρου
αυτοφ. Παρουςιάηει ςτοιχεία για τθν ξενικι του
προζλευςθ , τισ διαφορζσ του από το τοφρκικο κζατρο
ςκιϊν, τα ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά του ελλθνικοφ
Καραγκιόηθ και τθ λειτουργία του ςτο κοινωνικό
περιβάλλον και ςτθν αιςκθτικι.
2. 1.Σε τι διαφζρουν οι φιγοφρεσ του ελλθνικοφ
κεάτρου ςκιϊν από εκείνεσ των χωρϊν τθσ
Ανατολισ ;
Οι μορφζσ του Καραγκιόηθ τθσ Ανατολισ καταςκευάηονται με βάςθ το
πρότυπο των αρχαίων περςικϊν παραςτάςεων. Βαςίηονται ςτον εξωτερικό
εντυπωςιαςμό και τονίηονται οι λεπτομζρειεσ. Στόχοσ τθσ καταςκευισ είναι
να εντυπωςιάςει ο όγκοσ και ο ςτολιςμόσ τθσ φιγοφρασ. Αντίκετα, οι
ελλθνικζσ φιγοφρεσ παρουςιάηουν απλι αιςκθτικι. Επικρατεί το μζτρο και θ
απλότθτα τθσ φιγοφρασ. Δεν είναι περίπλοκεσ οφτε φορτωμζνεσ με περιττά
διακοςμθτικά. Στόχοσ τθσ καταςκευισ είναι να διακρίνονται τα πρόςωπα και
να μθν κρφβονται κάτω από τον ζντονο και περιττό ςτολιςμό. Ζμφαςθ ςτθν
Ανατολι δίνεται ςτο κζαμα ενϊ ςτο ελλθνικό κζατρο ςτο πρόςωπο,το
περιεχόμενο
των
χαρακτιρων
και
ςτο
νόθμα.
3. 2.Ποια είναι τα κτίρια που εμφανίηονται ςτακερά ςτο
ςκθνικό του ελλθνικοφ κεάτρου ςκιϊν και ποια είναι τα
χαρακτθριςτικά τουσ γνωρίςματα ;
Στο ελλθνικό κζατρο ςκιϊν τα μόνιμα ςτοιχειά του ςκθνικοφ είναι το ςπίτι
του Καραγκιόηθ(καλφβα) και θ κατοικία του παςά(ςαραι του
παςά).Ανάμεςά τουσ λαμβάνουν χϊρα όλα τα γεγονότα. Θ καλφβα
παρουςιάηεται ωσ ζνα ερειπωμζνο κτίριο όπου τονίηονται οι άκλιεσ
ςυνκικεσ διαβίωςθσ και θ χαμθλι κοινωνικι κατάςταςθ του θρϊα. Το
ςαράι από τθν άλλθ, αν και διακοςμείται με το διακριτικό ςφμβολο τθσ
οκωμανικισ εξουςίασ μιςό φεγγάρι, αρχιτεκτονικά ακολουκεί τα πρότυπα
των κτιρίων τθσ βυηαντινισ αρχιτεκτονικισ, ςτοιχείο που δείχνει ότι ο
ελλθνικόσ Καραγκιόηθσ ζχει αιςκθτικι και ιςτορικι αυτονομία.
4. 3.Πϊσ τεκμθριϊνει ο ςυγγραφζασ τθν παρατιρθςι του ότι
«το ελλθνικό κζατρο ςκιϊν είναι πραγματικό κζατρο ;
Το τοφρκικο κζατρο ςκιϊν δεν είναι κζατρο αλλά πρόκειται για
επιφανειακζσ απλοϊκζσ ψυχαγωγικζσ παραςτάςεισ. Υπάρχει ζνασ
υποτυπϊδθσ διάλογοσ γεμάτοσ χοντροκομμζνα αςτεία που προκαλοφν το
γζλιο του απλοϊκοφ
ακροατθρίου. Αντίκετα, οι παραςτάςεισ του
ελλθνικοφ Καραγκιόηθ είναι ολοκλθρωμζνα κεατρικά ζργα. Διακζτουν
άρτια ιςτορία με αρχι μζςθ και τζλοσ, ανεπτυγμζνουσ διαλόγουσ και
υπόκεςθ που εξελίςςεται. Προςφζρει ψυχαγωγία αλλά και διδαχι για το
κοινό.
5. 4. Από ποφ αντλεί τα κζματά το ελλθνικό κζατρο του
Καραγκιόηθ και με ποιουσ τρόπουσ εμπλουτίηει το
κζμα που προςφζρει;
Το ελλθνικό κζατρο αντλεί τα κζματά του από γεγονότα τθσ
κακθμερινότθτασ
οποφ
πρωταγωνιςτισ
είναι
ο
Καραγκιόηθσ, από τθν ιςτορία κυρίωσ για τθν περίοδο τθσ
τουρκοκρατίασ αλλά και από τθν αρχαιότθτα και από τθ
μυκολογία οπότε και ο ρόλοσ του Καραγκιόηθ εδϊ είναι πιο
περιοριςμζνοσ. Οι παραςτάςεισ αυτζσ αποτελοφν λαϊκό κζαμα
που ςκοπόσ του είναι θ τζρψθ, θ ευχαρίςτθςθ. Για τθν
αποφυγι τθσ μονοτονίασ από τα επαναλαμβανόμενα ςκθνικά
ςτθ ςκθνι ειςζρχονται απροςδόκθτα διάφορεσ μορφζσ και
αντικείμενα που ξαφνιάηουν ευχαρίςτα και αυξάνουν το γζλιο.
Το κλείςιμο των παραςτάςεων γίνεται πανθγυρικά και ςυχνά
ενςωματϊνονται και τραγοφδια και χοροί.
6. 5.Ποιοι είναι οι δυο κόςμοι που ςυγκροφονται ςτο
ελλθνικό κζατρο ςκιϊν και ποια μθνφματα προβάλλει
ο Καραγκιόηθσ μζςα από τισ καταςτάςεισ που
κεατροποιεί;
Από τθ μια ζχουμε τον Καραγκιόηθ που αντιπροςωπεφοντασ ζνα
βαςανιςμζνο λαό αγωνίηεται να επιβιϊςει μζςα από τισ
αντίξοεσ ςυνκικεσ τθσ κοινωνικισ ανιςότθτασ. Στθν άλλθ
πλευρά βρίςκεται ο κάτοχοσ τθσ εξουςίασ, κοινωνικά ιςχυρόσ
που πίςω από τθν ξεδιάντροπθ υποκριςία του κρφβει τθ
ςκλθρότθτα του κοινωνικοφ δυνάςτθ. Πρόκειται επομζνωσ για 2
εκ διαμζτρου αντίκετεσ προςωπικότθτεσ(παςάσ-Καραγκιόηθσ).Ο
ελλθνικόσ Καραγκιόηθσ δεν είναι ο πατριϊτθσ που αντιςτζκεται
ςτθν οκωμανικι εξουςία. Αυτι είναι θ ςυμβολικι μορφι του
νοιματοσ. Στο πρόςωπο του παςά ςυμβολίηονται οι
αςυνείδθτοι ιςχυροί τθσ ελλθνικισ κοινωνίασ που ςτα μάτια του
λαοφ είναι οι ςυνεχιςτζσ τθσ ςκλθρότθτασ των ξζνων και οι
εκμεταλλευτζσ. Το μινυμα του Καραγκιόηθ είναι αντιφεμινιςτικό
αφοφ δεν παριςτάνει τον υπερπατριϊτθ οφτε εκδθλϊνει μίςοσ
και εχκρικότατα με εκνικά χαρακτθριςτικά. Ταυτόχρονα είναι
μινυμα αντιςταςιακό αφοφ προτείνει τθν ανυπακοι ςτισ
αυκαιρεςίεσ των ιςχυρϊν.
Κωνςταντίνα Ηικου Β1
