Βασικά χαρακτηριστικά της αρχαϊκής εποχής στον πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό τομέα

1. Επιμέλεια : Μ. Βερνάρδου
1ο ΓΕΛ Χανίων

2. Χαρακτηρισμός : Περίοδος προετοιμασίας ∙ απαρχές της οικονομικής,
πολιτικής και πολιτιστικής εξέλιξης του ελληνικού κόσμου.
Χαρακτηριστικά (κατά χρονολογική σειρά):
1. Οργάνωση πόλεων – κρατών και ίδρυση αποικιών (Β΄ ελληνικός
αποικισμός) για να αντιμετωπιστεί η οικονομική και κοινωνική κρίση του
τέλους της ομηρικής εποχής (μέσα 8ου αι.).
2. Πνευματικές αναζητήσεις και διαμόρφωση του χαρακτήρα του αρχαίου
πολιτισμού (7ος και 6ος αι.).
3. Νικηφόροι αγώνες των Ελλήνων ενάντια στους «βαρβάρους» (Περσικοί
Πόλεμοι) →ενίσχυση της εθνικής συνείδησης και του θεσμού της πόλης –
κράτους (αρχή 5ου αι).

3. Η γένεση της πόλης – κράτους:
Η πόλη – κράτος περιλαμβάνει τις έννοιες του χώρου και
της διοικητικής οργάνωσης.
χώρος → μία πόλη με ή χωρίς την ευρύτερη περιοχή
 διοικητική οργάνωση → ενιαία εξουσία για όλους όσους
υπάγονται στην πόλη ή/και στην ευρύτερη περιοχή, με
στόχο την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων

4.  Γεωγραφικά : α) η πόλις ή άστυ β) η ύπαιθρος χώρα κάτω
από μία εξουσία
 Οργανωτικά : α) οι πολίτες β) το πολίτευμα
 «Ο πολίτης δεν είναι πολίτης επειδή κατοικεί σε έναν ορισμένο τόπο –
διότι και οι μέτοικοι και οι δούλοι συγκατοικούν με τους πολίτες...
Πολίτης είναι εκείνος που έχει δικαίωμα να μετέχει στη βουλευτική ή
δικαστική εξουσία». Αριστοτέλης, Πολιτικά 3.1.1.
 Οι πολίτες είχαν 3 βασικές επιδιώξεις:
 Ελευθερία
 Αυτονομία αποτελούσαν και προϋποθέσεις
 Αυτάρκεια της ύπαρξης της πόλης-κράτους

5.  Η οργάνωση των ανθρώπων σε πόλεις δεν ήταν
καινούριο ιστορικό φαινόμενο (βλ. Σουμέριους σε
Μεσοποταμία το 4000π.Χ.). Σε καμία όμως από τις
παλιότερες πόλεις δεν ανέπτυξαν πολιτική
δραστηριότητα. Δεν είδαν δηλ. τη ζωή τους συνδεδεμένη
με τις ιδέες της ελευθερίας και της αυτόβουλης δράσης
για τα προβλήματα της πόλης.
 Τα επιτεύγματα του ελληνικού πολιτισμού (η δημοκρατία, η
ποίηση, το θέατρο, η φιλοσοφία, η ρητορεία κ.τ.λ.
γεννήθηκαν στο πλαίσιο της λειτουργίας της πόλης-κράτους

6.  Δημιουργήθηκε μία μορφή πατριωτισμού με έντονο
τοπικιστικό χαρακτήρα, τονίζονταν οι διαφορές μεταξύ των
ελλήνων (όχι οι ομοιότητες), προκαλούνταν εμφύλιες
συγκρούσεις και δεν διαμορφώνονταν οι προϋποθέσεις για
τη συγκρότηση ενιαίου ελληνικού κράτους.
 Ωστόσο, η τριπλή βάση (ελευθερία, αυτονομία, αυτάρκεια)
μετέτρεψε τον απλό κάτοικο της πόλης σε πολίτη, με
πολιτική δραστηριότητα
α) για την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων και
β) για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων του. Αυτό
αποτέλεσε τη γενεσιουργό δύναμη των επιτευγμάτων και
της πολιτισμικής πορείας των Ελλήνων.

7.  - Ομηρικές κοινωνίες πόλεις-κράτη
 - Οι πρώτες πόλεις-κράτη πρέπει να
σχηματίστηκαν στα παράλια της Μ.Ασίας στη
διάρκεια του πρώτου αποικισμού.
 - Στον ελλαδικό χώρο :
α) ανεξαρτητοποιήθηκαν τμήματα διαφορετικών
φυλών και οργανώθηκαν μεταξύ τους
β) γειτονικές κοινότητες ενώθηκαν σε ενιαίο χώρο
γ) από διάφορες κώμες αποσπάστηκαν ομάδες κ αι ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΣ
συγκρότησαν δική τους ενιαία διοίκηση

8. Η σταδιακή αύξηση του πληθυσμού προς τα τέλη του 9ου αι. π.Χ.
επιφέρει οικονομική κρίση λόγω :
 Των περιορισμένων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης
 Των περιορισμένων μέσων εκμετάλλευσης
 Της συγκέντρωσης της γης σε λίγους
 Της απουσίας εργασιακής ειδίκευσης
 Της έλλειψης πόρων πέρα από την εκμετάλλευση της γης.
Κοινωνική κρίση
Περιορισμός της βασιλικής εξουσίας και αύξηση της δύναμης των ευγενών
λόγω της οικονομικής κρίσης και της έλλειψης οργανωμένου στρατού.

9.  ΕΥΓΕΝΕΙΣ: Η δύναμή τους στηριζόταν στην κατοχή της γης. Τα
ονόματα αγαθοί , εσθλοί , άριστοι , ευπατρίδες κ.α.
υποδήλωναν την προέλευση και την κοινωνική τους υπόσταση.
Ασχολούνταν με τη σωματική άσκηση και την καλλιέρεια του πνεύματος.
Βρίσκονταν σε συνεχή πολεμική ετοιμότητα και έτρεφαν άλογα. Γι΄ αυτό
και ονομάστηκαν ιππείς .
 ΠΛΗΘΟΣ, ΟΧΛΟΣ, ΚΑΚΟΙ
Μεγάλος αριθμός μικρών και μεσαίων καλλιεργητών ή ακτημόνων. Στ
η συνέχεια πολλοί ασχολήθηκαν με τη βιοτεχνία, το εμπόριο,
τη ναυτιλία και πλούτισαν, αλλά δεν εξισώθηκαν εξαρχής πολιτικά
εξαρχής πολιτικά με τους ευγενείς.
 ΔΟΥΛΟΙ : Η ανάπτυξη του θεσμού της δουλείας συνδέεται με την
αντίληψη ότι ο πολίτης πρέπει να είναι απαλλαγμένος από τις
εργασίες για να ασχολείται μόνο με τις υποθέσεις της πόλης.
Ο αριθμός των δούλων αυξήθηκε σε άλλες πόλεις λόγω των χρεών
προς τους ευγενείς (Αθήνα) και σε άλλες εξαιτίας των κατακτητικών
πολέμων (Σπάρτη) .

10.  Η δουλεία είναι δίκαιη: «Μερικοί ισχυρίζονται ότι η δουλεία δεν είναι
έργο της (φυσικής) δικαιοσύνης, αλλά της βίας… Δεν μπορούμε να
φανταστούμε οικογένεια χωρίς ορισμένα βοηθητικά εργαλεία. Ανάμεσα
στα εργαλεία, άλλα είναι άψυχα και άλλα έμψυχα. Ο δούλος είναι
εργαλείο έμψυχο. Εάν κάθε εργαλείο μπορούσε, με μια απλή εντολή, να
εκτελεί μόνο του την εργασία, τότε ο κύριος δεν θα χρειαζόταν τους
δούλους. Χρήσιμη για τους ίδιους τους δούλους, η δουλεία είναι δίκαιη.»
Αριστοτέλης, Πολιτικά, 1.2.4

11. Οι λύσεις που δόθηκαν για την αντιμετώπιση
της κρίσης ήταν :
ανάπτυξη της βιοτεχνίας και του εμπορίου
(Αθήνα)
κατακτητικοί πόλεμοι και εδαφική
επέκταση (Σπάρτη, Άργος, Ηλίδα)
ίδρυση αποικιών (Μέγαρα, Χαλκίδα, Μίλητος)

12.  «Αποικισμός» = αναγκαστική μετακίνηση,
εγκατάσταση σε άλλη περιοχή και δημιουργία
νέας πόλης.
 Ο δεύτερος αποικισμός διαφέρει από την
εξάπλωση των ελληνικών φύλων στα
μικρασιατικά παράλια (α΄ αποικισμός, 11ος-9ος αι).
Η ίδρυση αποικιών γίνεται οργανωμένα με την
αποστολή αποίκων από τη μητρόπολη. Οι
αποικίες αποτελούσαν αυτόνομες πόλεις-
κράτη.

13.  :
• Η στενοχωρία, η έλλειψη καλλιεργήσιμων γαιών
• Η έλλειψη πρώτων υλών (κυρίως μετάλλων)
• Η αναζήτηση νέων αγορών
• Οι εσωτερικές πολιτικές κρίσεις
• Οι γνώσεις για τη ναυσιπλοϊα και τις περιοχές
εγκατάστασης
• Ο ριψοκίνδυνος χαρακτήρας των Ελλήνων
 Από τα 750 ως τα 550 π.Χ. οι Έλληνες εξαπλώθηκαν στη
Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο οικονομική, κοινωνική και
πολιτιστική εξέλιξη

16. ΕΡΩΤΗΣΗ : Ποιες πληροφορίες μας δίνει το παράθεμα σχετικά με την ίδρυση των αποικιών και τις
σχέσεις των αποίκων με τους γηγενείς;
Τις Συρακούσες έκτισε ο Αρχίας αφού από την Κόρινθο έπλευσε εκεί την ίδια εποχή που
ιδρύθηκαν η Νάξος και τα Μέγαρα. Λέγεται ότι ο Μύσκελλος και ο Αρχίας συγχρόνως ήρθαν στους
Δελφούς και όταν ζήτησαν χρησμό από το θεό ρωτήθηκαν: τι από τα δύο προτιμούν πλούτο ή
υγεία. Ο Αρχίας λοιπόν προτίμησε τον πλούτο, ο Μύσκελλος όμως την υγεία· στον ένα έδωσε
χρησμό να ιδρύσει τις Συρακούσες και στον άλλο τον Κρότωνα. Έτσι λοιπόν συμβαίνει η πόλη των
Κροτωνιατών να είναι τόσο υγιεινή, όπως προηγούμενα ανέφερα. Οι Συρακούσες όμως έφθασαν σε
τέτοιο σημείο πλούτου, ώστε να διαδοθεί παροιμία γι' αυτές που λεγόταν για εκείνους που ζούσαν
πολυτελή ζωή. ότι δηλαδή δεν θα τους αρκούσε ούτε ο φόρος της δεκάτης των Συρακουσών.

17.  Ο Αρχίας όταν έπλεε προς τη Σικελία άφησε τον Χερσικράτη που καταγόταν
από το γένος των Ηρακλειδών με ένα μέρος της στρατιάς του για να ιδρύσει
την ονομαζόμενη τώρα Κέρκυρα, προηγουμένως όμως Σχερία. Εκείνος λοιπόν
αφού έδιωξε τους Λιβυρνούς που κατείχαν το νησί, ίδρυσε την αποικία ∙ ο
Αρχίας εξάλλου όταν έφτασε στο Ζεφύριο των Δωριέων και βρήκε εκεί
μερικούς που είχαν έρθει από τη Σικελία και είχαν σταλθεί από τους ιδρυτές
των Μεγάρων τους πήρε μαζί του και από κοινού ίδρυσε μ' αυτούς τις
Συρακούσες. Μεγάλωσε η πόλη αυτή και εξαιτίας της ευφορίας της γης και
των καλών της λιμανιών. Και οι κάτοικοι της έγιναν ηγήτορες και συνέβη ώστε
και όταν είχαν τυράννους οι Συρακούσιοι να κυριαρχούν σε άλλους και όταν
ήταν ελεύθεροι να ελευθερώνουν όσους ήταν υποδουλωμένοι από τους
βαρβάρους.

18.  Γιατί άλλοι από τους βαρβάρους ήταν κάτοικοι της χώρας και άλλοι από την
απέναντι στεριά έκαναν επιδρομές· κανένα όμως δεν άφηναν να αγγίζει τα
παράλια οι Έλληνες, αλλά δεν είχαν και τη δύναμη να τους εκδιώξουν εξ
ολοκλήρου από την ενδοχώρα και παρέμειναν μέχρι σήμερα οι Σικελοί, οι
Σικανοί, οι Μόργητες και μερικοί άλλοι να νέμονται το νησί μεταξύ των οποίων
ήταν και οι Ίβηρες, τους οποίους αναφέρει ο Έφορος ότι ήταν οι πρώτοι
οικιστές της Σικελίας από τους βάρβαρους.
Στράβων, Γεωγραφικά, VI, 2, 4.

19.  Σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς, συνήθως οι
πόλεις-κράτη έστελναν απεσταλμένους στο Μαντείο
των Δελφών, για να ρωτήσουν πού θα έπρεπε να
ιδρύσουν αποικία.
 Μετά οριζόταν ένας αρχηγός, o οικιστής. Η πόλη-
κράτος απ’ όπου έφευγαν οι άποικοι λεγόταν
μητρόπολη. Άποικοι γίνονταν είτε όποιοι ήθελαν να
φύγουν είτε εκείνοι που όριζε η πόλη-κράτος (π.χ. ένας
γιος από κάθε οικογένεια). Έτσι άλλοτε έφευγαν για
τους καινούργιους τόπους ολόκληρες οικογένειες και
άλλοτε μόνο άντρες που παντρεύονταν γυναίκες από
τον ντόπιο πληθυσμό. Κάποιες φορές οι άποικοι
προέρχονταν από δύο ή περισσότερες πόλεις-κράτη.

20.  Μαζί τους οι άποικοι έπαιρναν και το ιερό πυρ, τη
φωτιά δηλαδή που έκαιγε στο βωμό της πολιούχου
θεότητας της μητρόπολης. Με αυτήν άναβαν το
βωμό του νέου ναού στην αποικία.
 Οι αποικίες ήταν ανεξάρτητες πόλεις-κράτη, αλλά
είχαν δεσμούς με τη μητρόπολη. Έστελναν
αντιπροσωπείες στις γιορτές που έκανε η
μητρόπολη και όταν υπήρχε κίνδυνος ζητούσαν τη
βοήθειά της. Κάποιες φορές όμως οι σχέσεις μεταξύ
μητρόπολης και αποικίας ήταν εχθρικές, όταν για
παράδειγμα η μια ανταγωνιζόταν την άλλη στο
εμπόριο

21.  Πρώτη συνέπεια του αποικισμού ήταν η εξάπλωση του ελληνικού
πολιτισμού. Οι άποικοι έφερναν μαζί τους όλα τα χαρακτηριστικά της πόλης-
κράτους που αναφέραμε (θεοί, λατρείες, πολεμική τέχνη, πολιτική οργάνωση,
τέχνες και αλφαβητική γραφή). Ο αποικισμός επηρέασε τους λαούς με τους
οποίους ήρθαν σε επαφή οι Έλληνες. Για παράδειγμα, στις περιοχές που δεν
υπήρχε γραφή οι Έλληνες έφεραν το αλφάβητο. Από την ευβοϊκή αποικία της
Κύμης μεταδόθηκε το αλφάβητο στους λαούς που κατοικούσαν στην Ιταλική
χερσόνησο. Έτσι και οι Ετρούσκοι υιοθέτησαν το ελληνικό αλφάβητο, το οποίο
άλλαξαν για να ταιριάζει στη δική τους γλώσσα. Αλλά και τα ετρουσκικά έργα
επηρεάστηκαν πολύ από την ελληνική τέχνη (Γόνιμη αλληλεπίδραση)

22.  Μια δεύτερη συνέπεια του αποικισμού ήταν η ανάπτυξη των
εμπορικών ανταλλαγών στη Μεσόγειο από τις πόλεις-κράτη, τις
μητροπόλεις δηλαδή, προς τις αποικίες και από τις αποικίες στους
ντόπιους πληθυσμούς. ΄Οπλα, πολυτελή σκεύη και υφάσματα, πήλινα
αγγεία ήταν μερικά από τα προϊόντα των ανταλλαγών.
 Στους Έλληνες ήταν έντονη η ανατολική επίδραση. Αυτό είναι φανερό
τόσο στη μυθολογία όσο και στην τέχνη. Στη γλυπτική, αλλά και στα
πήλινα αγγεία, χρησιμοποιούνται από τους καλλιτέχνες του ελληνικού
κόσμου θέματα αγαπητά στους κατοίκους της Εγγύς Ανατολής και της
Αιγύπτου, όπως σφίγγες και γρύπες, λιοντάρια, φυτά
κ.ά. Γι’ αυτό η τέχνη του 7ου αιώνα π.Χ. ονομάζεται
ανατολίζουσα.

23.  Αλληλεπιδράσεις και σχέσεις εμφανίζονται και στο
πολιτικό πεδίο, όπως για παράδειγμα με συμμαχίες (ο
τύραννος της Σάμου Πολυκράτης συμμάχησε με το
φαραώ της Αιγύπτου κατά του Πέρση βασιλιά). Ακόμη,
Έλληνες μισθοφόροι πολέμησαν στην Αίγυπτο εναντίον
της ασσυριακής κυριαρχίας και στη Βαβυλωνία. Αλλά
και οι Λυδοί υπήρξαν μάλλον το πρότυπο για το
πολίτευμα της τυραννίδας.

25. Η οικονομική κρίση αντιμετωπίστηκε με την
ανάπτυξη του εμπορίου και της βιοτεχνίας
ΕΦΕΥΡΕΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
1] Διευκόλυνση οικονομικών δραστηριοτήτων
2] Συνέπειες στην κοινωνία – κρίση αριστοκρατικής
κοινωνίας
3] Ανάπτυξη δουλείας

26.  Στην οργάνωση της πόλης-κράτους βοήθησε και η διάδοση του
νομίσματος. Με το νόμισμα η πόλη-κράτος λειτουργούσε
καλύτερα. Σε νόμισμα πληρώνονταν πια οι φόροι και τα
πρόστιμα. Με τα χρήματα αυτά η πόλη-κράτος μπορούσε να
χτίζει ναούς και να πληρώνει στρατό. Το νόμισμα συμβόλιζε την
ανεξαρτησία της πόλης-κράτους, αφού μόνο οι ανεξάρτητες
πόλεις-κράτη μπορούσαν να έχουν δικό τους νόμισμα. Σιγά σιγά
το νόμισμα έγινε το μέσο για την ανάπτυξη του εμπορίου.

27. Νόμισμα ονομάζεται ένα μικρό μεταλλικό δισκόμορφο αντικείμενο,
που έχει κοπεί, έχει ζυγισθεί, έχει σφραγισθεί και τίθεται σε
κυκλοφορία από μία δημόσια αρχή, σύμφωνα πάντοτε με το νόμο
(νόμισμα - νόμος) που εγγυάται την καθορισμένη αξία του.
Το νόμισμα εφευρέθηκε στο γύρισμα του
7ου προς τον 6ο αιώνα π.Χ. από τους (Νόμισμα από την Έφεσο, 7ος αι. π.Χ.)
Έλληνες της δυτικής Μικράς Ασίας
(Ιωνία και Λυδία). Ο Ηρόδοτος
(Ι, 94) απέδωσε την εφεύρεση αυτή στους Λυδούς, φημισμένους και
ικανούς εμπόρους. Το νόμισμα ως κύριο μέσο συναλλαγών διαδόθηκε
αστραπιαία, καθώς πόλεις, έθνη, ενώσεις πόλεων ή πολιτειακών
ομάδων και βασιλείς έκοψαν νομίσματα από ποικιλία μετάλλων.

28. (Νόμισμα από την Έφεσο , 7ος αι. π.Χ.)

29. Αίγινα, Σίρκα, ημίδραχμο 500-480 π.χ

30. Βασιλεία ⇒ Αριστοκρατία ⇒ Ολιγαρχία
⇒ Τυραννίδα ⇒ Δημοκρατία
Η δημιουργία της πόλης-κράτους συνδέεται με την παρακμή
και την πτώση της βασιλείας ⇨ Αριστοκρατία

31. ΑΙΤΙΑ
α) οικονομικές εξελίξεις λόγω αποικισμού
β) δημιουργία οπλιτικής φάλαγγας
Νέες κοινωνικές ομάδες διεκδικούν μερίδιο στην εξουσία

33. «Το φαινόμενο της οπλιτικής φάλαγγας συνιστά ένα
νέο τρόπο διεξαγωγής του πολέμου, όπου η μάχη δεν είναι
σειρά μονομαχιών, αλλά σύγκρουση δύο πειθαρχημένων
κι ενοποιημένων συνόλων από οπλίτες και προεκτείνεται
στον πολιτικό χώρο ως ένα υπόβαθρο για την εμφάνιση
της δημοκρατίας. Το φαινόμενο αυτό όμως δεν προέρχεται
κατά βάθος απ’ την εφαρμογή κάποιας τεχνολογικής
ανακάλυψης,αλλά έχει κοινωνικό και πολιτικό περιεχόμενο».
( Κ. Καστοριάδης )

34. Τέλη 7ου/ αρχές 6ου αι π.Χ. : όξυνση κοινωνικών αγώνων
ευγενών ≠ πλουσίων + πλήθους
Αντιμετώπιση κατάστασης : καταγραφή νόμων (από πρόσωπα κοινής
αποδοχής) ⇨ ΝΟΜΟΘΕΤΕΣ ή ΑΙΣΥΜΝΗΤΕΣ
- Ζάλευκος & Χάρωνδας στις αποικίες της Δύσης
- Πιττακός ο Μυτιληναίος
- Λυκούργος ο Λακεδαιμόνιος
- Δράκων & Σόλων οι Αθηναίοι
Με την καταγραφή των νόμων διευρύνθηκε η πολιτική βάση
ολιγαρχία ή τιμοκρατία ↲
(κριτήριο της διάκρισης των πολιτών ήταν τα «τιμήματα» δηλ. τα εισοδήματα)

35. Διατήρηση αντιθέσεων : επιβολή τυραννίδας
Χαρακτηριστικές περιπτώσεις τυράννων :
- ο Πολυκράτης στη Σάμο
- ο Περίανδρος στην Κόρινθο
- ο Θεαγένης στα Μέγαρα
- ο Πεισίστρατος στην Αθήνα

36. Τέλη 6ου αι. π.Χ. : πτώση
τυραννικών καθεστώτων ⇛ ολιγαρχία
⇛ Δημοκρατία
*** εκκλησία του δήμου
*** ισηγορία
*** ισονομία

37. ΠΟΙΗΣΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Προσωπικό ύφος Φυσικοί φιλόσοφοι
Έκφραση προσωπικών Πρώτα δείγματα ιστορικής
βιωμάτων & συναισθημάτων γραφής (λογογράφοι)
ΤΕΧΝΗ : ⇨ α) Δωρικός – Ιωνικός ρυθμός
⇨ β) Αγάλματα : Κούροι & Κόρες
⇨ γ) Κεραμική τέχνη : ερυθρόμορφα &
Μελανόμορφα αγγεία
⇨ δ) Αποκρυστάλλωση θρησκευτικών
δοξασιών και τρόπου λατρείας θεών

40. Οι κούροι (μαζί με τις κόρες) θεωρούνται
οι πλέον χαρακτηριστικές δημιουργίες της
αρχαϊκής γλυπτικής. Τα πρωιμότερα
παραδείγματα χρονολογούνται στις
αρχές του 7ου αιώνα π.Χ. και προέρχονται
από τις Κυκλάδες και τη Σάμο.

41. Το πρόσωπο ενός κούρου, είτε είναι απαθές και ανέκφραστο,
είτε έχει το περίφημο «αρχαϊκό μειδίαμα». Αυτό το μειδίαμα
των κούρων δεν είναι ψεύτικο και δεν οφείλεται σε μία
αδεξιότητα των δημιουργών τους, όπως είχαν ισχυρισθεί
κάποιοι στο παρελθόν. Αντιθέτως, αποτελεί μία
χαρακτηριστική λεπτομέρεια, η οποία, μαζί
με όλη την άλλη επεξεργασία του σώματος
και, κυρίως, του προσώπου, εκφράζει τη
χαρά και την απέραντη αγαλλίαση του
ανθρώπου μπροστά στο θαύμα του κόσμου.
Ούτε πριν, αλλά ούτε και μετά, υπάρχει
αυτό το μειδίαμα.

42.  Εμφανώς επηρεασμένα από την αιγυπτιακή παράδοση, είναι
κολοσσιαίων διαστάσεων (έως 5 και πλέον μέτρα ύψος). Ωστόσο, σε
αντίθεση με τα αιγυπτιακά αγάλματα, οι κούροι είναι γυμνοί,
στοιχείο, το οποίο αποτελεί ελληνικό γνώρισμα. Οι Έλληνες
δημιουργοί, λοιπόν, «γύμνωσαν» το αιγυπτιακό πρότυπο. Στη συνέχεια
δε, ελευθέρωσαν τα χέρια από την πέτρα. Τα πρώιμα παραδείγματα
κούρων αντανακλούν τις πρώτες απόπειρες των Ελλήνων να
εξοικειωθούν με το υλικό των γλυπτών και την τεχνική κατεργασίας
του.

43. Η ερμηνεία των κούρων εξακολουθεί να αποτελεί
ένα αίνιγμα. Οι περισσότεροι μελετητές πιστεύουν
ότι αποτελούν εξιδανικευμένες απεικονίσεις ανδρών
και όχι συγκεκριμένων προσώπων.
Σε κάθε περίπτωση, οι κούροι χρησιμοποιήθηκαν,
τόσο ως ταφικά σήματα (επιτύμβια αγάλματα), όσο
και ως αναθήματα σε ιερά (λατρευτικά και
αναθηματικά αγάλματα)

44.  Κόρες: «Απέναντι στον γυμνό νέο στέκεται η ντυμένη νέα». Η κόρη, το
θηλυκό αντίστοιχο του Κούρου, είναι ο τύπος αγάλματος της Αρχαϊκής
περιόδου, ο οποίος απεικονίζει ντυμένη γυναικεία μορφή, που είχε
αντίστοιχη με τον κούρο αναθηματική ή ταφική χρήση.

45. Σε αντίθεση με τους κούρους, ο τύπος της
κόρης δεν είναι καθορισμένος με μεγάλη
αυστηρότητα. Πέραν της τυπικής όρθιας και
μετωπικής στάσεώς τους και την προβολή
του ενός χεριού, με το οποίο κρατούν μία
προσφορά, οι κόρες παρουσιάζουν μεγάλη
ποικιλία, κυρίως, ως προς τη μορφή του
ενδύματος και τον τρόπο, που το φορούν,
καθώς και ως προς τα κοσμήματα και τις
κινήσεις των χεριών. Στις κόρες, λοιπόν, η
εξέλιξη της τεχνοτροπίας επικεντρώνεται,
κυρίως, στην απόδοση των ενδυμάτων.