τα μέρη του αρχαίου θεάτρου. εισαγωγή αρχαία β΄λυκείου. Σοφοκλέους Αντιγόνη.

1. ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Το αρχαίο ελληνικό θέατρο, θεσμός της
αρχαιοελληνικής πόλης κράτους, διδασκαλία και
τέλεση θεατρικών παραστάσεων, επ' ευκαιρία
των εορτασμών του Διονύσου, αναπτύχθηκε στα
τέλη της αρχαϊκής περιόδου και διαμορφώθηκε
πλήρως κατά την κλασική περίοδο -κυρίως στην
Αθήνα. Φέρει έναν έντονο θρησκευτικό και
μυστηριακό χαρακτήρα κατά τη διαδικασία της
γέννησής του, αλλά και έναν εξίσου έντονο
κοινωνικό και πολιτικό χαρακτήρα κατά την
περίοδο της ανάπτυξής του.

2. Τα κύρια μέρη του αρχαίου ελληνικού
θεάτρου ήταν :
Το κυρίως θέατρο ή κοίλον, το μέρος που
προοριζόταν για τους θεατές.
Η ορχήστρα, ο κυκλικός ή ημικυκλικός χώρος
που βρισκόταν ο χώρος.
Η σκηνή, ο χώρος των ηθοποιών.

3. Το κυρίως θέατρο ή κοίλον είναι ολος ο
αμφιθεατρικός χώρος γύρω από την ορχήστρα,
όπου κάθονταν οι θεατές.
Χωρίζεται σε επιμέρους μέρη:
Τα εδώλια: τα καθίσματα, οι θέσεις των θεατών.
Τα διαζώματα: οριζόντιοι διάδρομοι που χωρίζουν
τις θέσεις των θεατών σε οριζόντιες ζώνες και
διευκολύνουν τη μετακίνηση τους.
Κλίμακες: οι σκάλες που είναι κάθετες στην
ορχήστρα.
Τις κερκίδες: ομάδες καθισμάτων σε σφηνοειδή
τμήματα που δημιουργούνται από το χωρισμό των
ζωνών με τις σκάλες.

5. Η ορχήστρα χωρίζεται σε επιμέρους μέρη:
Τις παρόδους: οι διάδρομοι δεξιά και αριστερά
από τη σκηνή που οδηγούν στην ορχήστρα. Η
δεξιά είσοδος ήταν για όσους έρχονταν από πόλη
ή λιμάνι και η αριστερή για όσους έρχονταν από
αγρούς. Συνήθως σκεπάζονταν από αψίδες.
Τη θυμέλη: ο βωμός του Διονύσου στο κέντρο
της ορχήστρας.(από πίσω ήταν ο αυλητής και ο
υποβολέας)

6. Η σκηνή
Ήταν ορθογώνιο, μακρόστενο κτήριο, που
προστέθηκε κατά τον 5ο αι. π.Χ. στην περιφέρεια της
ορχήστρας απέναντι από το κοίλον. Στην αρχή ήταν
ισόγεια και χρησιμοποιούταν μόνο ως αποδυτήρια,
όπως τα σημερινά παρασκήνια. Αρχικός σκοπός ήταν
η φύλαξη σκευών των υποκριτών. Κατά μήκος του
τοίχου της, ο οποίος απεικονίζει ναό ή ανάκτορο,
κατασκευάζεται το λογέιον. (υπερυψωμένο δάπεδο
για να παίζουν οι ηθοποιοί.

7. ΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ
Ήταν μια στοά με κίονες μπροστά από τη σκηνή.
Ανάμεσα στα διαστήματα των κιόνων βρίσκονταν
θυρώματα και ζωγραφικοί πίνακες (τα σκηνικά).
Τα θυρώματα του προσκηνίου απέδιδαν τρεις
πύλες, από τις οποίες έβγαιναν οι υποκριτές. Το
προσκήνιο ήταν αρχικά πτυσσόμενο, πιθανώς
ξύλινο.
ΤΑ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ
Ήταν τα δύο άκρα της σκηνής που προεξείχαν
δίνοντάς της σχήμα Π στην κάτοψη.

8. Τέλος υπήρχαν κάποια μηχανήματα:
Οι περίακτοι
 Το εκκύκλημα
Το θεολογείο
Η μηχανή ή αιώρημα
Οι χαρώνειες, κλίμακες
Το βροντείο

9. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ...
(Ο θεός κάποιες φορές παρουσιαζόταν από μία πλατφόρμα που ανύψωνε
ένας ξύλινος γερανός (μηχανή) πάνω από την οροφή του οίκου· στην
περίπτωση αυτή ο θεός αποκαλούνταν «από μηχανής θεός». Το
"εκκύκλημα", ήταν μια εξέδρα με ρόδες συρόμενη επί σκηνής με τη
βοήθεια ενός βαρούλκου (μοχλού περιστρεφόμενου) στο οποίο ήταν
δεμένο. Το εκκύκλημα χρησίμευε για να παρουσιάζονται προς θέαση τα
αποτελέσματα σκηνών που διαδραματίζονταν στο παρασκήνιο. Πάνω
στο πατάρι του λογείου υπήρχε μια καταπακτή, από την οποία με
σκαλάκια ανέβαινε ο ηθοποιός που παρίστανε την ψυχή ενός νεκρού και
εμφανιζόταν για να μιλήσει προς τους ήρωες του έργου. Τα σκαλάκια
αυτά ονομάζονταν "κλίμακες του Χάρωνα". Οι ζωγραφικοί πίνακες
ξετυλίγονταν από πρισματικά δοκάρια (που ονομάζονταν "περίακτοι")
δεξιά και αριστερά του λογείου πάνω σε τετράγωνα πλαίσια-τελάρα και
παρίσταναν άλλους χώρους (π.χ. ύπαιθρο, το λιμάνι) που δεν μπορούσε
να παρουσιάσει ο οίκος, το οικοδόμημα της σκηνής. Ο οίκος διέθετε
στην πρόσοψή του τρεις πύλες και μπορούσε να παριστάνει ένα παλάτι ή
ένα ναό.