Download luận án tiến sĩ với đề tài: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên quan điểm phát triển bền vững của vùng kinh tế trọng điểm Bắc bộ - Việt Nam, cho các bạn có thể tham khảo

1. L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u, k t qu trong
lu n án là trung th c và chưa t ng ai công b trong b t kỳ công trình nào khác.
Tác gi lu n án
T ðình Thi

2. iii
M C L C
Trang
Trang ph bìa
L i cam ñoan
M c l c
Danh m c ký hi u, ch vi t t t
Danh m c b ng
Danh m c sơ ñ , hình, b n ñ
M ñ u
i
ii
iii
iv
v
ix
1
Chương 1. NH NG V N ð CH Y U V LÝ LU N VÀ TH C
TI N CHUY N D CH CƠ C U KINH T TRÊN QUAN ðI M PHÁT
TRI N B N V NG
1.1. Cơ c u kinh t : Khái ni m và b n ch t
1.2. Phát tri n b n v ng: Lý lu n và ng d ng
1.3. Chuy n d ch cơ c u kinh t trên quan ñi m phát tri n
b n v ng
1.4. ðánh giá s b n v ng c a chuy n d ch cơ c u kinh t
1.5. Ti u k t
10
10
21
31
61
71
Chương 2. HI N TR NG CHUY N D CH CƠ C U KINH T
C A VÙNG KINH T TR NG ðI M B C B TRÊN QUAN ðI M
PHÁT TRI N B N V NG
2.1. Khái quát v v trí, vai trò, ti m năng và th m nh
c a Vùng kinh t tr ng ñi m B c B
2.2. Hi n tr ng chuy n d ch cơ c u kinh t c a Vùng kinh t
tr ng ñi m B c B trong giai ño n 2001 - 2005
2.3. ðánh giá s b n v ng c a chuy n d ch cơ c u kinh t c a
Vùng kinh t tr ng ñi m B c B trong giai ño n 2001 - 2005
2.4. Ti u k t
74
74
86
101
129
Chương 3. ð NH HƯ NG VÀ CÁC GI I PHÁP CH Y U B O
ð M CHUY N D CH CƠ C U KINH T C A VÙNG KINH T
TR NG ðI M B C B TRÊN QUAN ðI M PHÁT TRI N B N V NG
3.1. ð nh hư ng ch y u ñ n năm 2020 v chuy n d ch cơ c u
kinh t trên quan ñi m phát tri n b n v ng c a Vùng kinh t
tr ng ñi m B c B
3.2. Phân tích và d báo s b n v ng c a chuy n d ch cơ c u
kinh t trên quan ñi m phát tri n b n v ng theo k ch b n
phát tri n ñ n năm 2020
3.3. Các gi i pháp ch y u b o ñ m chuy n d ch cơ c u kinh t
trên quan ñi m phát tri n b n v ng
3.4. Ti u k t
K t lu n và ki n ngh
Danh m c công trình c a tác gi
Danh m c tài li u tham kh o
Ph l c
132
132
145
162
185
187
191
192
201

3. iv
DANH M C KÝ HI U, CH VI T T T
TT Vi t t t Vi t ñ y ñ ti ng Anh Vi t ñ y ñ ti ng Vi t
I. CÁC KÝ HI U
1 BOD Biological Oxygen Demand Tiêu hao ô xy sinh h c
2 COD Chemical Oxygen Demand Tiêu hao ô xy hoá h c
3 DO Dissolved Oxygen Ô xy hoà tan
4 H2S Hydrogen Sulfide Sulfur hydro
5 NH4N Ammonium Amôn
6 NOx(NO2, NO3) Nitrogen Dioxide Oxít nitơ
7 SOx(SO2, SO3) Sulfur Dioxide Oxit lưu huỳnh
8 TSS Total Suspended Solid T ng ch t r n lơ l ng
II. CÁC CH VI T T T
9 APEC Asia- Pacific Economic
Cooperation Forum
Di n ñàn h p tác kinh t Châu Á -
Thái Bình dương
10 CDS Commission on Sustainable
Development
U ban Phát tri n b n v ng
c a Liên H p qu c
11 CLPT Chi n lư c phát tri n
12 DWT Deadweight tonnage T ng tr ng t i toàn ph n
c a tàu thu
13 ðBSH ð ng b ng sông H ng
14 FDI Foreign Direct Investment ð u tư tr c ti p nư c ngoài
15 GDP Gross Domestic Product T ng s n ph m qu c n i
16 I/O Input/Output B ng cân ñ i liên ngành (Vào/Ra)
17 IMF International Monetary Fund Qu Ti n t qu c t
18 IUCN The World Conservation Union T ch c B o t n thiên nhiên th gi i
19 KTTðBB Kinh t tr ng ñi m B c B
20 KTTðMT Kinh t tr ng ñi m mi n Trung
21 KTTðPN Kinh t tr ng ñi m phía Nam
22 MDG Millennium Development Goal M c tiêu phát tri n thiên niên k
23 ODA Official Development Assistance H tr phát tri n chính th c
24 TCVN Tiêu chu n Vi t Nam
25 UNESCAP United Nations Economic and
Social Commission for Asia and the
Pacific
U ban kinh t - xã h i Châu Á -
Thái Bình dương c a Liên H p qu c
26 UNESCO United Nations Educational,
Scientific and Cultural Organization
T ch c Văn hoá, Khoa h c và Giáo
d c c a Liên H p qu c
27 WCED World Commission on Environment
and Development
U ban Th gi i v Môi trư ng và
Phát tri n
28 WTO World Trade Organization T ch c Thương m i Th gi i
29 WWF World Wildlife Fund Qu B o v ñ ng v t hoang dã

4. v
DANH M C B NG
Tên b ng Trang
I. CÁC B NG C A CHƯƠNG I
B ng 1.1. Các giai ño n phát tri n kinh t theo W. W. Rostow 41
B ng 1.2. Các giai ño n phát tri n kinh t theo Tatyana P. Soubbotina 42
B ng 1.3. Nhóm các ch tiêu v phát tri n b n v ng c a Liên H p qu c
và m t s nư c
62
B ng 1.4. Phân tích s b n v ng v kinh t c a chuy n d ch cơ c u kinh t 200
B ng 1.5. Phân tích s b n v ng v môi trư ng c a chuy n d ch
cơ c u kinh t
201
B ng 1.6. Phân tích s b n v ng v môi trư ng c a chuy n d ch cơ c u
kinh t theo các phân ngành công nghi p
201
B ng 1.7. Phân tích s b n v ng v môi trư ng c a chuy n d ch cơ c u
kinh t theo các phân ngành nông nghi p
202
B ng 1.8. Phân tích s b n v ng v môi trư ng c a chuy n d ch cơ c u
kinh t theo lãnh th
202
B ng 1.9. Phân tích s b n v ng v xã h i c a chuy n d ch cơ c u kinh t 202
II. CÁC B NG C A CHƯƠNG II
B ng 2.1. S phong phú thành ph n loài sinh v t Vư n qu c gia Cát Bà 203
B ng 2.2. S phong phú thành ph n loài sinh v t vùng Chí Linh 203
B ng 2.3. Các h sinh thái ven bi n ñi n hình trong Vùng KTTðBB 204
B ng 2.4. H th ng cơ s y t ch y u thu c các Vùng KTTð năm 2005 205
B ng 2.5. Cơ c u ngành kinh t c a Vùng KTTðBB
trong các giai ño n 1995 - 2000, 2001 - 2005
205b
B ng 2.6. So sánh tăng trư ng kinh t Vùng KTTðBB
v i các vùng khác và c nư c, giai ño n 2001 - 2005
205
B ng 2.7. T c ñ tăng bình quân GDP c a các t nh, thành ph
trong Vùng KTTðBB, giai ño n 2001 - 2005
205
B ng 2.8. Phát tri n doanh nghi p trong các Vùng KTTð,
giai ño n 2001 - 2005
206
B ng 2.9. Cơ c u GDP c a các t nh, thành ph theo các kh i ngành
Vùng KTTðBB, giai ño n 2000 - 2005
206b
B ng 2.10. Kh i lư ng v n chuy n hành khách và hàng hóa Vùng
KTTðBB so v i các Vùng KTTð khác, giai ño n 2001 - 2005
206

5. vi
B ng 2.11. S ñi n tho i c a Vùng KTTðBB tính ñ n cu i năm 2005 207
B ng 2.12. S phát tri n y t c a Vùng KTTðBB, giai ño n 2001 - 2005 207
B ng 2.13. S phát tri n giáo d c c a Vùng KTTðBB,
giai ño n 2001 - 2005
208
B ng 2.14. Cơ c u và chuy n d ch cơ c u kinh t lãnh th
c a Vùng KTTðBB, giai ño n 2000 - 2005
96
B ng 2.15. Di n tích và s ñơn v hành chính c a Vùng KTTðBB,
giai ño n 2000 - 2005
208
B ng 2.16. Cơ c u GDP c a Vùng KTTðBB theo thành ph n kinh t ,
giai ño n 2000 - 2005
98
B ng 2.17. GDP theo thành ph n kinh t c a các t nh, thành ph
trong Vùng KTTðBB, giai ño n 1995 - 2005
208
B ng 2.18. Th c tr ng v n ñ u tư theo thành ph n kinh t c a các t nh,
thành ph trong Vùng KTTðBB, giai ño n 1995 - 2005
209b
B ng 2.19. ð u tư nư c ngoài vào các t nh, thành ph
trong Vùng KTTðBB, giai ño n 1998 - 2005
210
B ng 2.20. Vi n tr ODA gi i ngân theo vùng năm 2005 211
B ng 2.21. Thu ngân sách nhà nư c trên ñ a bàn Vùng KTTðBB,
giai ño n 2000 - 2005
211
B ng 2.22. T c ñ tăng thu ngân sách nhà nư c trên ñ a bàn
Vùng KTTðBB, giai ño n 2000 - 2005
212
B ng 2.23. Cơ c u ngu n thu ngân sách nhà nư c c a Vùng KTTðBB,
giai ño n 2000 - 2005
212
B ng 2.24. GDP/ngư i c a Vùng KTTðBB, giai ño n 2000 - 2005 102
B ng 2.25. Thu nh p bình quân hàng tháng c a lao ñ ng khu v c nhà nư c
do ñ a phương qu n lý trong các Vùng KTTð,
giai ño n 2001 - 2005
213
B ng 2.26. Tình hình thu ngân sách/GDP c a các t nh, thành ph
trong Vùng KTTðBB, giai ño n 1995 - 2005
213
B ng 2.27. T ng h p tình hình phân b và ho t ñ ng c a các khu
công nghi p, khu ch xu t tính ñ n tháng 6 năm 2006
213
B ng 2.28. Kim ng ch xu t - nh p kh u các vùng KTTð,
giai ño n 2001 - 2005
214
B ng 2.29. Kim ng ch xu t - nh p kh u các t nh, thành ph trong
Vùng KTTðBB, giai ño n 2000 - 2005
214b
B ng 2.30. T ng h p tình hình phân b các d án ñ u tư xây d ng khu
ñô th m i và khu dân cư nông thôn tính ñ n tháng 6 năm 2006
215
B ng 2.31. Năng su t lao ñ ng Vùng KTTðBB, giai ño n 1995 - 2005 109
B ng 2.32. V n ñ u tư phát tri n xã h i các Vùng KTTð,
giai ño n 2001 - 2005
216
B ng 2.33. Th c tr ng v n ñ u tư theo ngành kinh t c a các t nh, 216b

6. vii
thành ph trong Vùng KTTðBB, giai ño n 1995 - 2005
B ng 2.34. T ng h p v t l co dãn gi a m t s ch tiêu chuy n d ch
cơ c u kinh t c a Vùng KTTðBB, giai ño n 2000 - 2005
111
B ng 2.35. Tính toán chi ngân sách nhà nư c năm 2006 t ngu n chi
s nghi p môi trư ng t i ñ a phương Vùng KTTðBB
112
B ng 2.36. Dân s c a Vùng KTTðBB, giai ño n 1995 - 2005 216
B ng 2.37. Dân s các t nh trong Vùng KTTðBB, giai ño n 2000 - 2005 216
B ng 2.38. T l l c lư ng lao ñ ng có chuyên môn k thu t trong t ng s
l c lư ng lao ñ ng c a các t nh, thành ph Vùng KTTðBB,
giai ño n 2000 - 2003
217
B ng 2.39. Cơ c u lao ñ ng phân theo ngành c a Vùng KTTðBB,
giai ño n 2000 - 2005
217
B ng 2.40. Tình hình ñ i s ng, lao ñ ng và vi c làm c a nông dân
Vùng KTTðBB theo s li u ñi u tra xã h i h c năm 2005
218
B ng 2.41. Các ch s MDG c a các t nh, thành ph Vùng KTTðBB
ñã ñư c x p h ng năm 2002
218b
B ng 2.42. Thi t h i v ngư i do tai n n giao thông năm 2005 - 2006
và ch tiêu gi m thi t h i năm 2007
219
B ng 2.43. T l co dãn gi a chuy n d ch cơ c u kinh t và m c ñ
gia tăng ô nhi m môi trư ng Vùng KTTðBB,
giai ño n 2000 - 2005
118
B ng 2.44. S b n v ng v môi trư ng c a chuy n d ch cơ c u kinh t
trong n i b ngành công nghi p, giai ño n 2000 - 2005
119
B ng 2.45. S b n v ng v môi trư ng c a chuy n d ch cơ c u kinh t
trong n i b ngành nông nghi p, giai ño n 2000 - 2005
120
B ng 2.46. S b n v ng v môi trư ng c a chuy n d ch cơ c u kinh t
lãnh th , giai ño n 2000 - 2005
120
B ng 2.47. Tình hình s d ng phân bón m t s xã
thu c Vùng KTTðBB, năm 2000
219
B ng 2.48. Dư lư ng thu c b o v th c v t trong rau c i
và ñ u ñ , năm 2002
220
B ng 2.49. Ch t lư ng nư c sông H ng mùa lũ năm 2002 - 2003 220
B ng 2.50. Ch t lư ng nư c m t s sông h chính t nh Qu ng Ninh,
năm 2004
221
B ng 2.51. K t qu phân tích m u nư c m t t i các h H i Dương,
năm 2004
222
B ng 2.52. Hi n tr ng r ng Vùng KTTðBB ñ n tháng 6 năm 2003 222
B ng 2.53. Di n tích r ng b m t do chuy n ñ i s d ng ñ t
Vùng KTTðBB, giai ño n 1990 - 2002
223
B ng 2.54. Di n bi n tiêu c c c a r ng Vùng KTTðBB
và Vùng KTTðPN trong th i gian 1990 - 2002
223
B ng 2.55. Kh i lư ng ch t th i r n công nghi p phát sinh m t s t nh,
thành ph Vùng KTTðBB năm 2002
224

7. viii
B ng 2.56. Kh i lư ng rác th i sinh ho t c a các ñô th trong Vùng
KTTðBB trong năm 2003 theo các ñ t quan tr c khác nhau
225
B ng 2.57. Kh i lư ng ch t th i r n ñô th phát sinh và t l ch t th i r n
ñư c thu gom các ñô th trong Vùng KTTðBB năm 2002
225
B ng 2.58. Kh i lư ng ch t th i r n y t m t s t nh, thành ph trong
Vùng KTTðBB năm 2003
225
B ng 2.59. Tình hình x lý các cơ s n m trong danh m c Quy t ñ nh s
64/2003/Qð-TTg c a Vùng KTTðBB tính ñ n cu i năm 2005
226
III. CÁC B NG C A CHƯƠNG III
B ng 3.1. M t s h n ch v chính sách b o v môi trư ng
c a các ñ a phương trong Vùng KTTðBB trên quan ñi m
phát tri n b n v ng
226
B ng 3.2. ð nh hư ng chuy n d ch cơ c u kinh t ñ n các năm 2010, 2020
c a Vùng KTTðBB
139
B ng 3.3. D ki n các ch tiêu v chuy n d ch cơ c u ngành kinh t ñ n
năm 2010 và 2020 c a các t nh, thành ph trong Vùng KTTðBB
143
B ng 3.4. D báo tăng trư ng kinh t c a Vùng KTTðBB ñ n năm 2020 146
B ng 3.5. M t s ch tiêu v tăng trư ng kinh t c a Vùng KTTðBB
theo k ch b n I
228
B ng 3.6. B ng I/O theo giá tr ngư i s n xu t Vùng KTTðBB năm 2005 149b
B ng 3.7. Cơ c u kinh t trong GDP theo các kh i ngành
c a Vùng KTTðBB (theo hai k ch b n I, II)
149
B ng 3.8. M c tăng GDP theo các phân ngành kinh t th i kỳ 2005- 2010
và 2005 -2020 (tính theo giá so sánh 2005 )
150
B ng 3.9. D báo xu t kh u và nh p kh u c a Vùng KTTðBB,
giai ño n 2006 - 2010
229
B ng 3.10. ð nh hư ng b trí s d ng ñ t toàn Vùng KTTðBB
ñ n năm 2020
230
B ng 3.11. D báo cơ c u ñ u tư theo các ngu n v n c a Vùng KTTðBB
ñ n năm 2020
230
B ng 3.12. D báo s n ph m công nghi p ch y u c a Vùng KTTðBB,
giai ño n 2006 - 2020
230
B ng 3.13. D báo s n ph m nông nghi p ch y u c a Vùng KTTðBB,
giai ño n 2006 - 2020
231
B ng 3.14. D báo s n ph m d ch v ch y u c a Vùng KTTðBB,
giai ño n 2006 - 2020
232
B ng 3.15. D báo cơ c u ñ u tư theo ngành Vùng KTTðBB
ñ n năm 2020
232
B ng 3.16. D báo cơ c u lao ñ ng Vùng KTTðBB, giai ño n 2006 - 2020 233

8. ix
DANH M C SƠ ð , HÌNH, B N ð
Tên hình, ñ th Trang
I. CÁC SƠ ð
Sơ ñ 1.1. Cơ c u c a n n kinh t (y u t hình thành và hình th c k t c u) 12
Sơ ñ 1.2. Các y u t hình thành cơ c u kinh t 35
Sơ ñ 1.3. M i quan h gi a tăng trư ng công nghi p và ô nhi m
môi trư ng
59
II. CÁC HÌNH
Hình 1.1. Quan ñi m v phát tri n b n v ng 23
Hình 1.2. Các d ng quan h gi a ô nhi m môi trư ng và phát tri n kinh t 45
Hình 1.3. Nh ng ch tiêu ph n ánh s b n v ng c a chuy n d ch
cơ c u kinh t
62
Hình 2.1. Tăng trư ng GDP giai ño n 2001 - 2005 c a Vùng KTTðBB 87
Hình 2.2. Tăng trư ng các ngành c a các ñ a phương
trong Vùng KTTðBB (a) năm 2000; (b) năm 2005
90
Hình 2.3. ð u tư nư c ngoài vào các t nh, thành ph
trong Vùng KTTðBB, giai ño n 1998 - 2005
100
Hình 3.1. D báo tăng trư ng kinh t c a Vùng KTTðBB ñ n năm 2020 148
Hình 3.2. D báo m c ñ gia tăng ô nhi m môi trư ng theo hai k ch b n 157
III. CÁC B N ð
B n ñ 2.1. Vùng KTTðBB trong lãnh th Vi t Nam 74b
B n ñ 2.2. Tài nguyên thiên nhiên c a Vùng KTTðBB 77b
B n ñ 2.3. Hi n tr ng s d ng ñ t năm 2005 c a Vùng KTTðBB 77c
B n ñ 2.4. Hi n tr ng kinh t c a Vùng KTTðBB trong giai ño n
2001 - 2005
86b
B n ñ 3.1. ð nh hư ng chuy n d ch cơ c u kinh t c a Vùng KTTðBB
ñ n năm 2020
138b

9. M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài
Tăng trư ng và phát tri n quy t ñ nh s th nh vư ng c a xã h i m i qu c gia.
Nói t i tăng trư ng và phát tri n kinh t , ngư i ta nghĩ ngay t i n n kinh t v i tư cách
là m t h th ng. Cơ c u kinh t là thu c tính cơ b n c a n n kinh t , nó có ý nghĩa
quy t ñ nh ñ i v i s hình thành và phát tri n c a h th ng kinh t . V i cách ñ t v n
ñ như v y, tác gi mong mu n làm sáng t v n ñ cơ c u kinh t và chuy n d ch cơ
c u kinh t . Cơ c u kinh t là t ng th các ngành, các lĩnh v c, b ph n kinh t có
quan h h u cơ h p thành. Chuy n d ch cơ c u kinh t là s thay ñ i t l thành ph n
trong cơ c u kinh t t tr ng thái này sang tr ng thái khác nh m có ñư c s phát tri n
t t hơn, hi u qu hơn. ðây không ph i ñơn thu n là s thay ñ i v trí, mà là s bi n ñ i
c v s lư ng và ch t lư ng trong n i b cơ c u. Chuy n d ch cơ c u nh hư ng ñ n
cơ s tài nguyên thiên nhiên, làm bi n ñ i môi trư ng và ñ t ra nh ng v n ñ xã h i.
M t n n kinh t ch y u d a vào tài nguyên thiên nhiên và lao ñ ng giá r thì vi c m
r ng s n xu t, tăng m c tiêu th s làm gia tăng m c ñ khai thác, s d ng tài nguyên
thiên nhiên, gia tăng kh i lư ng ch t th i làm cho tình tr ng môi trư ng có chi u
hư ng ngày càng x u ñi. Nh ng v n ñ xã h i như n n th t nghi p, s b t bình ñ ng
trong thu nh p, nghèo ñói, t n n xã h i cũng s có chi u hư ng gia tăng và ñ t ra
nh ng thách th c gay g t. Nh ng v n ñ môi trư ng và xã h i s tác ñ ng tr l i ho t
ñ ng kinh t và cu c s ng con ngư i.
ð ñáp ng nhu c u phát tri n c a xã h i, trong nh ng th p k g n ñây ñã xu t
hi n tri t lý "phát tri n b n v ng", nhi u h c gi ñã coi ñây là bư c ti n có tính cách
m ng v quan ni m phát tri n, phù h p v i văn minh c a loài ngư i. M c dù, hi n nay
cách hi u và ng d ng tri t lý "phát tri n b n v ng" v n còn khác nhau, nhưng nói ñ n
phát tri n b n v ng là nói ñ n yêu c u cân ñ i, hài hoà gi a ba m t kinh t , xã h i và
môi trư ng. N u b sót m t trong ba yêu c u này thì ý nghĩa b n v ng c a s phát
tri n không còn ñ y ñ . Tri t lý "phát tri n b n v ng" không ch ñang chi ph i ñư ng

10. 2
l i phát tri n c a nhi u qu c gia mà ñã ñư c th hi n trong các văn ki n c a ð ng và
trong các chính sách, pháp lu t c a Nhà nư c Vi t Nam.
Phát tri n b n v ng cũng có nghĩa là ph i có chuy n d ch cơ c u kinh t theo
hư ng hoàn thi n hơn. Vì v y, nhi m v ñ t ra là ph i nghiên c u cho ra nh ng n i
hàm căn b n c a chuy n d ch cơ c u kinh t trên quan ñi m phát tri n b n v ng và
tri n khai ng d ng nó trong th c ti n. V n ñ này r t có ý nghĩa ñ i v i Vi t Nam,
khi nư c ta ñ t quy t tâm theo con ñư ng phát tri n b n v ng và còn thi u kinh
nghi m v xây d ng cơ c u kinh t trong ñi u ki n kinh t th trư ng ñ nh hư ng xã
h i ch nghĩa, h i nh p kinh t qu c t .
V i ch trương t p trung ñ u tư phát tri n các vùng kinh t tr ng ñi m có ý
nghĩa ñ ng l c, lôi kéo các vùng khác cùng phát tri n, ð ng và Nhà nư c ñã thành l p
ba vùng kinh t tr ng ñi m, trong ñó có Vùng kinh t tr ng ñi m B c B (KTTðBB).
Vùng kinh t tr ng ñi m này g m có 8 t nh, thành ph Hà N i, H i Dương, Hưng Yên,
H i Phòng, Qu ng Ninh, Hà Tây, B c Ninh và Vĩnh Phúc. ðây là vùng có v trí quan
tr ng trong s nghi p phát tri n kinh t - xã h i c a c nư c. Trong th i gian g y ñây,
vùng này ñã có nh ng chuy n d ch theo hư ng công nghi p hoá, hi n ñ i hoá, ch
ñ ng h i nh p kinh t qu c t ; nhưng s chuy n d ch ñó ñã làm xu t hi n nh ng xung
ñ t gi a kinh t , xã h i, môi trư ng, ti m n các nguy cơ, rào c n ñ i v i s phát tri n
b n v ng c a b n thân Vùng KTTðBB và c a c nư c.
Vi c nghiên c u làm sáng t thêm nh ng v n ñ ch y u v lý lu n và th c ti n
v chuy n d ch cơ c u kinh t trên quan ñi m phát tri n b n v ng ñ i v i Vùng
KTTðBB có ý nghĩa quan tr ng ñ tìm ra các gi i pháp h u hi u b o ñ m s b n
v ng c a chuy n d ch và rút kinh nghi m ñ i v i các vùng kinh t tr ng ñi m khác
trong c nư c.
2. T ng quan các công trình nghiên c u liên quan ñ n ñ tài
Cơ c u kinh t , chuy n d ch cơ c u kinh t , phát tri n b n v ng là nh ng v n ñ
ñư c r t nhi u h c gi trong và ngoài nư c quan tâm nghiên c u và là ch ñ ñư c
ñưa ra trao ñ i, bàn lu n trong nhi u h i th o, h i ngh trong nư c và qu c t .

11. 3
V n ñ chuy n d ch cơ c u kinh t ñã ñư c C. Mác ñ c p trong h c thuy t v
phân công lao ñ ng xã h i và h c thuy t v tái s n xu t xã h i.
Kinh t h c thu c trào lưu chính ñã ñi sâu phân tích các ñi u ki n b o ñ m s
ho t ñ ng h u hi u c a th trư ng, coi ñây là ñ ng l c phát tri n kinh t , nhưng cũng
ñã ñ cao vai trò can thi p c a nhà nư c thông qua các chính sách kinh t vĩ mô nh m
b o ñ m ho t ñ ng bình thư ng c a th trư ng, duy trì n ñ nh vĩ mô.
Lý lu n v giai ño n phát tri n kinh t v i ñ i bi u n i b t W. W. Rostow ñã
chia quá trình phát tri n kinh t c a m t nư c thành 5 giai ño n: xã h i truy n th ng,
chu n b c t cánh, c t cánh, tăng trư ng và m c tiêu dùng cao. Sau nhà kinh t h c D.
Bell, m i ñây, h c gi Tatyana P. Soubbotina ñã làm rõ thêm quá trình phát tri n kinh
t qua các giai ño n nông nghi p, công nghi p hoá, h u công nghi p. H c gi Tatyana
cũng r t quan tâm ñ n cu c cách m ng tri th c, trong ñó ñ cao vai trò c a khoa h c,
công ngh và ch t xám trong quá trình phát tri n c a các qu c gia. Ngân hàng Th gi i
cho r ng quá trình phát tri n kinh t bao g m các giai ño n nghèo ñói, công nghi p
hoá, phát tri n tiêu th . ð ng sau s phát tri n kinh t là m i quan h khăng khít gi a
tăng trư ng kinh t v i chuy n d ch cơ c u kinh t . N u không có chi n lư c phát tri n
b n v ng thì mâu thu n gi a phát tri n kinh t và b o v môi trư ng hay mâu thu n
gi a chuy n d ch cơ c u kinh t và b o v môi trư ng s không th gi i quy t ñư c.
Hi n nay ñã xu t hi n "trư ng phái cơ c u lu n" v i nh ng quan ñi m v phát
tri n cơ c u kinh t trong b i c nh toàn c u hoá và s bành trư ng c a chu i giá tr
toàn c u. Trong ñó, lý lu n v s bi n ñ ng cơ c u c a trư ng phái c ñi n gi v trí
ch y u, tiêu bi u là "mô hình kinh t nh nguyên c a Lewis- Fellner- Ranis" và mô
hình phân tích cơ c u c a Chenery. V n ñ c t lõi là các nư c ñang phát tri n ph i v n
d ng cơ c u kinh t nào thì m i có th làm cho cơ c u c a n n kinh t chuy n t m t
xã h i nông nghi p truy n th ng là ch y u thành xã h i công nghi p hoá, hi n ñ i
hoá, ñô th hoá, ña d ng hoá l y ngành ch t o, ngành d ch v làm nòng c t. Trong
nh ng năm 1950, 1960, "mô hình kinh t nh nguyên" ñã ñư c th a nh n là nguyên lý
ph bi n ñ gi i thích quá trình, cơ ch phát tri n c a nh ng nư c dư th a lao ñ ng.
V cơ b n, nó cũng ñã ph n ánh ñư c m t s quy lu t khách quan c a s v n ñ ng ñ i

12. 4
l p, chuy n hoá gi a công nghi p và nông nghi p, gi a thành th và nông thôn, gi a
chuy n d ch dân cư và ñô th hoá trong quá trình phát tri n kinh t c a các nư c ñang
phát tri n. Tuy nhiên, mô hình này ñã có m t s khi m khuy t do các gi thuy t ñưa ra
không phù h p v i th c t c a các nư c ñang phát tri n hi n nay.
Xét v ngu n g c tri t lý "phát tri n b n v ng" ñã có nh ng nhìn nh n trư c
ñây. H c thuy t Mác ñã coi con ngư i là m t b ph n không th tách r i c a gi i t
nhiên. Chính Ăngghen ñã c nh báo v “s tr thù c a gi i t nhiên” khi chúng b t n
thương. Trong th p k 1960 và 1970, các v n ñ môi trư ng ñã ñư c nh n th c v i s
tiên ñoán c a nh ng ngư i theo ch nghĩa Malthus m i (neo-Malthusian) v s bùng
n dân s các nư c ñang phát tri n hay s c n ki t các ngu n tài nguyên thiên nhiên,
s gia tăng ô nhi m môi trư ng. Tuy v y, ñ n H i ngh c a Liên h p qu c (LHQ) v
Môi trư ng con ngư i (năm 1972 t i Stockholm), t m quan tr ng c a v n ñ môi
trư ng m i chính th c ñư c th a nh n. Trong báo cáo “Tương lai chung c a chúng ta”
(còn ñư c g i là Báo cáo Brundtland) c a U ban Th gi i v Môi trư ng và Phát
tri n (WCED) năm 1987, ngư i ta ñã th a nh n m i liên k t ch t ch gi a môi trư ng
và phát tri n và l n ñ u tiên khái ni m phát tri n b n v ng m i ñư c hi u m t cách
ñ y ñ "phát tri n b n v ng là s phát tri n v a ñáp ng ñư c nhu c u c a các th h
hi n t i mà không làm t n h i ñ n các th h tương lai trong vi c ñáp ng các yêu c u
c a h ". T ñó ñ n nay, khái ni m này liên t c ñư c phát tri n và hoàn thi n, ñ c bi t
k t sau H i ngh Thư ng ñ nh Trái ñ t v Môi trư ng và Phát tri n (năm 1992 t i
Rio de Janeiro, Braxin) và H i ngh Thư ng ñ nh Th gi i v Phát tri n b n v ng
(năm 2002 t i Johannesburg, Nam Phi). V n ñ c t lõi nh t c a phát tri n b n v ng
chính là s phát tri n b o ñ m s b n v ng trên c ba m t kinh t , xã h i và môi
trư ng.
Vi t Nam, do s m nh n th c ñư c t m quan tr ng, tính b c thi t c a v n ñ
môi trư ng và phát tri n b n v ng, ngay sau Tuyên b Rio, ð ng và Nhà nư c ñã ban
hành h th ng các cơ ch , chính sách, pháp lu t v b o v môi trư ng và phát tri n b n
v ng và các chính sách, pháp lu t ñó ñã bư c ñ u ñi vào cu c s ng.

13. 5
H c gi Ngô Doãn V nh cũng có m t s công trình nghiên c u liên quan. Trong
tác ph m "Bàn v phát tri n kinh t (Nghiên c u con ñư ng d n t i giàu sang)", h c
gi ñã t p trung lu n gi i nh ng v n ñ liên quan ñ n phát tri n b n v ng và ñã ñưa ra
khái ni m "phát tri n ñ n ngư ng cho phép"; ñ ng th i nh ng v n ñ cơ s lý lu n và
th c ti n liên quan ñ n cơ c u kinh t , chuy n d ch cơ c u kinh t và m i quan h gi a
tăng trư ng kinh t và phát tri n b n v ng cũng ñã ñư c phân tích, làm sáng t ph n
nào.
G n ñây, ñư c s quan tâm ñ u tư c a Nhà nư c, m t s công trình nghiên c u
liên quan ñ n nh ng v n ñ nêu trên ñ i v i Vùng KTTðBB cũng ñã và ñang ñư c
ti n hành; trong ñó, ñi n hình là các nghiên c u do Vi n Chi n lư c phát tri n th c
hi n v quy ho ch t ng th phát tri n kinh t - xã h i ñ a bàn tr ng ñi m B c B (th c
hi n năm 1995); quy ho ch t ng th phát tri n kinh t - xã h i Vùng KTTðBB th i kỳ
2006 - 2020 và ð tài thu th p, xây d ng h th ng ch tiêu và ñánh giá ti m năng th
m nh hi n tr ng phát tri n kinh t - xã h i các vùng KTTð Vi t Nam (th c hi n năm
2006).
T các công trình nghiên c u trên cho th y:
Th nh t, cho ñ n nay v n chưa có công trình nghiên c u nào mang tính toàn
di n, sâu s c, bài b n v v n ñ chuy n d ch cơ c u kinh t trên quan ñi m phát tri n
b n v ng ñ i v i m t vùng kinh t , nh t là ñ i v i m t vùng lãnh th kinh t quan
tr ng như Vùng KTTðBB. H u h t các công trình m i ch d ng l i t ng v n ñ ñơn
l như cơ c u kinh t , chuy n d ch cơ c u kinh t , môi trư ng và phát tri n, phát tri n
b n v ng, m i quan h gi a tăng trư ng kinh t và phát tri n b n v ng. Vì v y, trong
lu n án này, tác gi ñi sâu phân tích, lu n gi i nh ng v n ñ ch y u v lý lu n và th c
ti n chuy n d ch cơ c u kinh t trên quan ñi m phát tri n b n v ng c a Vùng
KTTðBB; ñ xu t nh ng gi i pháp c th nh m b o ñ m s b n v ng c a quá trình
chuy n d ch ñó.
Th hai, các công trình nghiên c u thông thư ng là ñ nh tính. Vì v y, trong
lu n án, tác gi ñã ñ xu t h th ng các nhóm ch tiêu ph n ánh s b n v ng c a
chuy n d ch cơ c u kinh t trên c ba m t kinh t , xã h i và môi trư ng. Trên cơ s ñó,

14. 6
thông qua vi c s d ng mô hình B ng cân ñ i liên ngành I/O và s d ng phương pháp
th ng kê, so sánh, tác gi ñã ño lư ng s b n v ng c a chuy n d ch cơ c u kinh t c a
Vùng KTTðBB. ðây là tài li u tham kh o có giá tr cho các nhà ho ch ñ nh chính
sách phát tri n, các nhà nghiên c u lý lu n khi xem xét, ñánh giá chuy n d ch cơ c u
kinh t c a m t vùng lãnh th trên quan ñi m phát tri n b n v ng.
3. M c ñích nghiên c u
Lu n án t p trung ñưa ra nh ng quan ñi m, phương pháp ti p c n v n ñ
chuy n d ch cơ c u kinh t trên quan ñi m phát tri n b n v ng c a Vùng KTTðBB.
(i) V lý lu n: H th ng hoá và v n d ng vào ñi u ki n Vi t Nam, tr c ti p là
Vùng KTTðBB nh ng v n ñ ch y u v lý lu n và th c ti n v cơ c u kinh t ,
chuy n d ch cơ c u kinh t , phát tri n b n v ng. T ñó, lu n gi i nh ng v n ñ cơ b n
v chuy n d ch cơ c u kinh t trên quan ñi m phát tri n b n v ng.
(ii) V th c ti n: Phân tích, ñánh giá s b n v ng c a chuy n d ch cơ c u kinh
t c a Vùng KTTðBB trên c ba m t kinh t , xã h i và môi trư ng trong th i gian g n
ñây và d báo ñ n năm 2020. Trên cơ s ñó, ñ xu t các gi i pháp b o ñ m chuy n
d ch cơ c u kinh t trên quan ñi m phát tri n b n v ng c a Vùng KTTðBB.
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
4.1. ð i tư ng nghiên c u
ð i tư ng nghiên c u c a lu n án này là cơ c u kinh t , chuy n d ch cơ c u
kinh t , phát tri n b n v ng, chuy n d ch cơ c u kinh t trên quan ñi m phát tri n b n
v ng c a Vùng KTTðBB.
4.2. Ph m vi nghiên c u
(i) Ph m vi khoa h c
Lu n án t p trung nghiên c u nh ng v n ñ ch y u v lý lu n và th c ti n
chuy n d ch cơ c u kinh t trên quan ñi m phát tri n b n v ng c a Vùng KTTðBB.
Tuy nhiên, ñây là v n ñ m i, ph c t p và trong khuôn kh c a lu n án này không th
ñ c p, gi i quy t h t các v n ñ có liên quan, do v y, lu n án t p trung làm rõ nh ng
v n ñ lý lu n và th c ti n v chuy n d ch cơ c u kinh t trên quan ñi m phát tri n b n

15. 7
v ng theo ba khía c nh kinh t , xã h i và môi trư ng, trong ñó khía c nh môi trư ng
s ñư c chú tr ng, phân tích sâu hơn so v i các khía c nh kinh t , xã h i; lý do cơ b n
là do các khía c nh kinh t , xã h i ñã ñư c ñ c p khá nhi u trong các công trình
nghiên c u khác, trong khi ñó khía c nh môi trư ng ít ñư c quan tâm hơn; ñ ng th i
ñ nâng cao kh năng ng d ng các k t qu nghiên c u vào công vi c c th c a tác
gi , hi n nay ñang công tác t i cơ quan qu n lý nhà nư c v tài nguyên và môi trư ng
c p vĩ mô. M t khác, ñ tránh dàn tr i, tác gi ñã t p trung hơn vào vi c lu n gi i
nh ng v n ñ v chuy n d ch cơ c u ngành kinh t , coi ñây là cơ c u "tr ".
(ii) Ph m vi th i gian
M c dù, tác gi ñã c g ng t p h p, x lý các s li u c a giai ño n trư c năm
2000. Song do s thay ñ i ranh gi i (s ñơn v t nh) c a b n thân Vùng KTTðBB nên
vi c t p h p s li u th ng kê trong giai ño n này (bao g m c các s li u v kinh t , xã
h i, môi trư ng) h t s c khó khăn. Vi c th ng kê theo lãnh th nư c ta chưa th t ñ y
ñ , toàn di n. Do ñó, s li u ph i x lý ph c v vào vi c nghiên c u c a ñ tài là r t
l n và ñư c c p nh t, tính toán ch y u trong giai ño n t năm 2000 ñ n năm 2005, d
báo cho c th i kỳ ñ y m nh công nghi p hoá, hi n ñ i hoá ñ t nư c ñ n các năm
2010 và 2020.
(iii) Ph m vi không gian
Lu n án t p trung nghiên c u ch y u Vùng KTTðBB, g m 8 t nh, thành ph
tr c thu c Trung ương Hà N i, H i Dương, Hưng Yên, H i Phòng, Qu ng Ninh, Hà
Tây, B c Ninh và Vĩnh Phúc. Ngày 11 tháng 9 năm 1997, Th tư ng Chính ph ñã ra
Quy t ñ nh s 747/TTg phê duy t Quy ho ch t ng th phát tri n kinh t - xã h i Vùng
KTTðBB th i kỳ 1996- 2010; ñánh d u m c ra ñ i Vùng KTTðBB v i ph m vi ban
ñ u g m 5 t nh, thành ph Hà N i, H i Phòng, Qu ng Ninh, H i Dương và Hưng Yên.
Tháng 7 năm 2003, Th tư ng Chính ph ñã quy t ñ nh b sung ba t nh Vĩnh Phúc,
Hà Tây và B c Ninh vào Vùng KTTðBB, m r ng ph m vi Vùng KTTðBB g m toàn
b 8 t nh, thành ph nêu trên. Ngày 13 tháng 8 năm 2004, Th tư ng Chính ph ban
hành Quy t ñ nh s 145/2004/Qð-TTg phê duy t phương hư ng ch y u phát tri n
kinh t - xã h i Vùng KTTðBB ñ n năm 2010 và t m nhìn ñ n năm 2020. Ngày 14

16. 8
tháng 9 năm 2005, B Chính tr ñã ra Ngh quy t s 54-NQ/TW v phát tri n kinh t ,
xã h i và b o ñ m qu c phòng, an ninh Vùng ñ ng b ng sông H ng (trong ñó g m c
Vùng KTTðBB) ñ n năm 2010 và ñ nh hư ng ñ n năm 2020. Ngày 17 tháng 8 năm
2006, Th tư ng Chính ph ñã ra Quy t ñ nh s 191/2006/Qð-TTg v vi c ban hành
Chương trình hành ñ ng c a Chính ph tri n khai th c hi n Ngh quy t s 54-
NQ/TW.
5. Phương pháp lu n, phương pháp nghiên c u và ngu n s li u
5.1. Phương pháp lu n
- D a trên quan ñi m, lý lu n c a ch nghĩa Mác - Lê nin và tư tư ng H Chí
Minh v phát tri n kinh t , cơ c u kinh t , chuy n d ch cơ c u kinh t , phát tri n b n
v ng; lu n án cũng ñư c xây d ng trên quan ñi m c a ð ng ñ i v i th i kỳ công
nghi p hoá, hi n ñ i hoá ñ t nư c, s d ng nh ng công trình nghiên c u có giá tr trên
th gi i ñ phân tích, lu n gi i nh ng v n ñ có liên quan.
- Quá trình nghiên c u ñã s d ng tư duy bi n ch ng, l ch s và quan ñi m t ng
h p liên ngành cho m t lãnh th .
5.2. Phương pháp nghiên c u
- S d ng các phương pháp th ng kê, so sánh, phân tích, quy n p, di n d ch,
th c ch ng, mô hình, xây d ng k ch b n, ñánh giá theo k ch b n; trong ñó, tác gi ñã
s d ng phương pháp th ng kê, so sánh ñ gi i quy t các v n ñ trong Chương II;
phương pháp mô hình I/O ñ gi i quy t các v n ñ trong Chương III.
- ð b sung thông tin, nghiên c u sâu hơn các v n ñ , tác gi ñã dành th i gian
ñi kh o sát th c t , thu th p thông tin, s li u c a các ñ a phương trong Vùng
KTTðBB.
- S d ng phương pháp b n ñ ñ nghiên c u, phân tích các m i quan h không
gian.
5.3. Ngu n s li u
- S li u th c p: s li u báo cáo t các cơ quan có liên quan c a ð ng và Nhà
nư c (như B Chính tr Ban Ch p hành Trung ương ð ng, Chính ph , Văn phòng

17. 9
Trung ương, Văn phòng Chính ph , B K ho ch và ð u tư, B Tài nguyên và Môi
trư ng, T ng c c Th ng kê...); các k t qu ñã công b c a các h i ngh , h i th o, các
cu c ñi u tra, kh o sát và ñ tài nghiên c u khoa h c do các t ch c, cá nhân có liên
quan trong và ngoài nư c th c hi n.
- S li u sơ c p: nh ng thông tin, s li u thu th p thông qua vi c ñi kh o sát
th c t t i các ñ a phương trong Vùng KTTðBB.
6. Nh ng ñóng góp c a lu n án
Lu n án ñã có nh ng ñóng góp chính sau ñây:
- Góp ph n làm rõ nh ng v n ñ ch y u v lý lu n và th c ti n liên quan ñ n
cơ c u kinh t , chuy n d ch cơ c u kinh t , phát tri n b n v ng, chuy n d ch cơ c u
kinh t trên quan ñi m phát tri n b n v ng; xây d ng ñư c các nhóm ch tiêu ñánh giá
s b n v ng c a chuy n d ch cơ c u kinh t v kinh t , xã h i, môi trư ng.
- ðánh giá ñư c quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t trên quan ñi m phát tri n
b n v ng c a Vùng KTTðBB trong th i gian g n ñây và d báo cho c th i kỳ ñ y
m nh công nghi p hoá, hi n ñ i hoá ñ n năm 2020.
- Xây d ng quan ñi m, ñ xu t ñư c ñ nh hư ng và các gi i pháp ch y u b o
ñ m chuy n d ch cơ c u kinh t trên quan ñi m phát tri n b n v ng c a Vùng
KTTðBB.
7. K t c u c a lu n án
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, các ph l c và tài li u tham kh o, lu n án có k t
c u g m 3 chương:
Chương 1. Nh ng v n ñ ch y u v lý lu n và th c ti n chuy n d ch cơ c u
kinh t trên quan ñi m phát tri n b n v ng.
Chương 2. Hi n tr ng chuy n d ch cơ c u kinh t c a Vùng KTTðBB trên quan
ñi m phát tri n b n v ng.
Chương 3. ð nh hư ng và các gi i pháp ch y u b o ñ m chuy n d ch cơ c u
kinh t c a Vùng KTTðBB trên quan ñi m phát tri n b n v ng.

18. 10
Chương 1
NH NG V N ð CH Y U V LÝ LU N
VÀ TH C TI N CHUY N D CH CƠ C U KINH T
TRÊN QUAN ðI M PHÁT TRI N B N V NG
1.1. CƠ C U KINH T : KHÁI NI M VÀ B N CH T
1.1.1. Khái ni m
Hi n nay có nhi u quan ni m v cơ c u c a n n kinh t (hay nói g n là cơ c u
kinh t ). V n ñ quan tr ng trong nh n th c v cơ c u kinh t là nh t thi t ph i th
hi n rõ ñư c b n ch t c a m t h th ng kinh t , h th ng này h p thành b i các b
ph n hay phân h kinh t .
Theo quan ñi m duy v t bi n ch ng và lý thuy t h th ng, cơ c u kinh t là
thu c tính c a h th ng kinh t , bi u th n i dung, cách th c liên k t, ph i h p gi a
các ph n t c u thành nên h th ng kinh t . Nó ph n ánh tính ch t và trình ñ phát
tri n c a h th ng kinh t luôn luôn v n ñ ng và phát tri n có s ñi u khi n c a con
ngư i. Trong nh ng ñi u ki n kinh t c th , các b ph n h p thành có m i quan h
tương tác, h u cơ; s lư ng và ch t lư ng c a các b ph n và quan h gi a chúng b
chi ph i b i yêu c u phát tri n trong t ng th i kỳ c a ñ t nư c nh m ñ t t i nh ng
m c tiêu nh t ñ nh. S liên k t, ph i h p gi a các b ph n h p thành h th ng càng
ch t ch , tương tác gi a các b ph n h p thành trình ñ càng cao thì s phát tri n hài
hoà ñư c b o ñ m, h th ng càng phát tri n và cơ h i ñem l i k t qu càng cao, hi u
qu càng l n. [83, tr. 96], [84, tr. 210]. Vì v y, có th th y r ng, cơ c u kinh t là t ng
th nh ng m i quan h v ch t lư ng (ñư c ño b ng m c ñ ch t- l ng c a m i quan
h tương tác gi a các ph n t c u thành) và s lư ng (ñư c ño b ng t l ph n trăm
c a m i ph n t , %) gi a các b ph n c u thành ñó trong m t th i gian và trong nh ng
ñi u ki n kinh t - xã h i nh t ñ nh. [55, tr. 29], [79, tr. 33].
Cơ c u c a h th ng ph i ñư c nhìn nh n là m t th c th g m r t nhi u ph n t
hay phân h ; có c u trúc theo các ki u cách nh t ñ nh. Khi thay ñ i ki u cách k t c u
hay thay ñ i c u trúc thì h th ng s thay ñ i c v hình d ng, tính ch t và trình ñ . H
th ng l n bao g m nhi u h th ng con, ñ n lư t mình h th ng con l i có nhi u ph n
t nh hơn. Ph n t nh hơn ñó l i có cơ c u riêng. Trong m t h th ng t n t i t p h p

19. 11
các ph n t theo m t tr t t và quan h t l nh t ñ nh. M i ph n t có v trí trong tr t
t cơ c u và có vai trò khác nhau. Cơ c u chuy n ñ ng và bi n ñ i không ng ng và
làm cho tính ch t, trình ñ c a h th ng thay ñ i theo. [83, tr. 97 - 98]. Nói cách khác,
cơ c u kinh t ñư c hi u là cách th c k t c u c a các ph n t cơ c u t o nên h th ng
kinh t . [79, tr. 33].
Cơ c u kinh t là thu c tính c a h th ng kinh t , m t ph m trù kinh t , th hi n
c tính kinh t , tính xã h i và tính l ch s cũng như c tính ch t c a quan h s n xu t
và l c lư ng s n xu t. [55]. Cơ c u kinh t là s n ph m tr c ti p c a phân công lao
ñ ng xã h i. Nh ng ngành, lĩnh v c và lãnh th ch ñ o và có ý nghĩa ñ ng l c, mũi
nh n gi vai trò quy t ñ nh s t n t i và phát tri n c a cơ c u kinh t . Khi nói v cơ
c u kinh t ph i nói c v m t s lư ng (ñư c ño b ng t l ph n trăm c a các ph n t
trong toàn b h th ng) và m t ch t lư ng (ñư c ño b ng m c ñ ch t hay l ng c a
m i liên k t gi a các ph n t h p thành h th ng và k t qu ho t ñ ng c a h th ng
kinh t ). [84, tr. 208], [79, tr. 33].
Qua phân tích trên, tác gi ñ ng tình v i ñ nh nghĩa v cơ c u kinh t ñư c ñ
c p trong T ñi n bách khoa Vi t Nam [75] “cơ c u kinh t là t ng th các ngành, các
lĩnh v c, b ph n kinh t có quan h h u cơ tương ñ i n ñ nh h p thành”.
Khi xem xét cơ c u kinh t ñ th y rõ b n ch t c a nó, tác gi ñ ng tình v i m t
s h c gi khi chia các ph n t cơ c u thành hai nhóm [5], [83, tr. 98 - 99, 102 - 103]:
(i) Nhóm các ph n t cơ c u: ðây là nh ng ph n t (ngành, lãnh th , thành
ph n) có ý nghĩa quy t ñ nh tính ch t, trình ñ phát tri n c a cơ c u kinh t . V trí, vai
trò c a nh ng ph n t cơ c u là r t l n.
(ii) Nhóm các ph n t phi cơ c u: ðây là nh ng ph n t ít ho c không có ý
nghĩa quy t ñ nh ñ n cơ c u c a n n kinh t . Khi phân tích cơ c u c n có s hi u bi t
các ph n t này ñ làm cho chúng không c n tr s phát tri n c a các ph n t cơ c u
khác cũng như toàn b h th ng.
Cơ c u kinh t c a m t vùng hay c a m t qu c gia là t ng th nh ng m i liên
h gi a các b ph n h p thành n n kinh t c a vùng ñó hay qu c gia ñó, bao g m các
lĩnh v c (s n xu t, phân ph i, trao ñ i, tiêu dùng); các ngành kinh t (công nghi p,
nông nghi p, ngư nghi p, giao thông v n t i...); các thành ph n kinh t (qu c doanh,

20. 12
t p th , tư nhân...); các vùng lãnh th kinh t ... Ngành, lĩnh v c cùng v i thành ph n
kinh t và vùng lãnh th là ba b ph n h p thành quan tr ng nh t c a n n kinh t . ð n
lư t mình, m i vùng, m i ngành l i có cơ c u kinh t riêng trong t ng th i kỳ phát
tri n tuỳ theo các ñi u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c th . Suy cho cùng, xí nghi p
hay doanh nghi p là t bào hay ñơn v c p cơ s c a n n kinh t . Dư i nh ng góc ñ
khác nhau, các xí nghi p ñang ho t ñ ng ñư c "x p" l i v i nhau, ho c theo ngành,
ho c theo lãnh th , ho c theo thành ph n kinh t (d a trên cơ s s h u) thành các
nhóm t o nên cơ c u - các ph n t cơ c u.
1.1.2. Phân lo i cơ c u kinh t
ð quan sát s chuy n d ch c a cơ c u kinh t , nh t thi t ph i nghiên c u làm
rõ các lo i hình cơ c u kinh t . T góc ñ nhìn nh n c a quá trình phân công lao ñ ng
xã h i và tái s n xu t xã h i, có th phân chia cơ c u kinh t theo các lo i cơ c u khác
nhau. Các lo i cơ c u ñ u bi u hi n tính ch t, ñ c trưng ch y u c a chúng, c th
g m: cơ c u kinh t ngành, xét theo góc ñ phân công lao ñ ng xã h i theo ngành; cơ
c u kinh t lãnh th , xét theo góc ñ phân công lao ñ ng theo vùng lãnh th ; cơ c u
thành ph n kinh t , xét theo góc ñ quan h s h u; cơ c u kinh t k thu t, xét theo
góc ñ trình ñ khoa h c, công ngh ... (Sơ ñ 1.1).
Sơ ñ 1.1. Cơ c u c a n n kinh t (y u t hình thành và hình th c k t c u)
Ngu n: Ngô Doãn V nh, 2005 [84, tr. 222]

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 54380
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562