Δημιουργική εργασία στην Ιστορία Β' Λυκείου των μαθητριών του Β3 τμήματος του ΓΕΛ Πάρου, Σ. Μπαρμπαρή και Ε. Πατρίκη (σχολικό έτος 2017-18).

1. ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
Θεοφανώ Σκλήραινα
Στα τέλη του 10ου
αι. μΧ. οι σχέσεις Ανατολής και Δύσης
περνούσαν κρίση. Αποφάσισαν να δώσουν μια λύση για να
σταματήσουν τις μακροχρόνιες συγκρούσεις , με ένα διπλωματικό
γάμο. Έτσι λοιπόν ο Όθων Α’ (912-973μ.Χ) δούκας της Σαξονίας
και βασιλιάς της Γερμανίας και Ιταλίας, πάντρεψε το γιο του
Όθωνα Β’ τον Ερυθρό, με μια Ελληνίδα πριγκίπισσα την
Θεοφανούς, το 972μ.Χ.
Η Θεοφανώ δεν ήταν πορφυρογέννητη. Αν και δεν είμαστε
σίγουροι για την καταγωγή της, η κυριότερη εκδοχή είναι ότι
ήταν ανιψιά του Ιωάννη Τσιμισκή. Την αρχοντοπούλα
συνόδεψαν στη νέα της πατρίδα άνθρωποι της εκκλησίας, των
γραμμάτων και των τεχνών. Μαζί με πολλούς θησαυρούς έφερε
και λείψανα Αγίων. Χαρακτηριστικό κομμάτι της προίκας της
ήταν το καρφί της σταύρωσης.
Η ομορφιά, η λεπτότητα, η μόρφωση της Θεοφανούς
εντυπωσίασε πολλούς. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να θέσει τα
θεμέλια του πολιτισμού σε ένα λαό πολιτιστικά υπανάπτυκτο.
Βέβαια αυτό δεν ήταν εύκολο, γιατί η Θεοφανώ βρίσκεται μέσα
σ’ ένα περιβάλλον πολύ εχθρικό. Αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία γιατί ήταν Βυζαντινή αλλά κυρίως για τις
προκαταλήψεις τους, συνυφασμένες με τη
βαρβαρότητα τους.
Παρά τα όποια προβλήματα είχε η Θεοφανώ, με το
περιβάλλον της, υπήρξε υποδειγματική μητέρα στην
ανατροφή των παιδιών της και στη μόρφωσή τους.
Γέννησε τρία κορίτσια την Σοφία, την Αδελαϊδα και τη
Ματθίλδη και ένα γιο τον Όθωνα Γ’ που απεκλήθη
«θαύμα του κόσμου» .Όταν ο Όθων Β’ πέθανε, ο γιος
του ήταν 3 ετών και έως την ενηλικίωση του η
Θεοφανώ αναλαμβάνει αντιβασίλισσα ή
Αυτοκράτειρα όπως την θέλουν.
Το πρώτο πράγμα που έμαθε η Θεοφανούς στους
Γερμανούς, ήταν η χρήση πιρουνιού. Ο Πέτρος
Δαμιανός, παπικός Θεολόγος του πάπα Γρηγορίου Ζ’
σε έργο του εκφράζει την συμπλεγματική νοοτροπία

2. των δυτικών έναντι των Ανατολικών.» Δεν καταδέχονταν να αγγίξει την τροφή με τα χέρια, αλλά την
παλούκωνε με ένα όργανο με δύο δόντια και την έφερνε στο στόμα της». Παρακάτω γράφει για μια άλλη
Ελληνίδα φορέα πολιτισμού και μόρφωσης, για τη Μαρία Αργυροπουλίνα, όταν πέθανε το παιδί της από
τη πανόλη και αργότερο εκείνη ότι «τη πανούκλα την έστειλε ο Θεός από οργή για την πολυτέλεια που
είχαν».
Οι απόψεις των χρονογράφων της εποχής αυτής ήταν κυρίως καλές για την Αυτοκράτειρα, όπως του
Γερμανού Φ.Σλόσσερ. Αν και η Θεοφανώ ανήκε στο ευαίσθητο φύλο, η μετριοφροσύνη της, η πίστη της
και ο τρόπος ζωής ήταν εξαιρετικά κάτι σπάνιο για τη Δύση. Επί μοναρχίας της ήταν ευνοϊκή και
φιλάνθρωπος προς τους νομιμόφρονες, αλλά τρομακτική
και νικηφόρα στους ταραχοποιούς ή επαναστάτες.
Μεγάλη ήταν η συμβολή της στην εκκλησιαστική
Αγιογραφία. Εισάγει νέα θέματα στη Δύση από την
Ανατολή, διάφορες σκηνές από τη Κ.Διαθήκη της Παναγίας
και του Ιησού. Επίσης συνέβαλε στην μικροτεχνία στη
ξυλογλυπτική και πάνω στο ελεφαντόδοντο. Οικοδόμησε
πολλούς ναούς και δημιούργησε ένα νέο ρυθμό το Γοτθικό.
Πολιτικά μεσολάβησε για την εξομάλυνση των σχέσεων
μεταξύ Ελλήνων της κάτω Ιταλίας και των Λατίνων.
Βελτίωσε τη θέση της γυναίκας στη Δύση. Έστρεψε το λαό
στο μόρφωση και στην ελεύθερη σκέψη, επηρεάζοντας
πολλές προσωπικότητες της εποχής όπως τον Bruno, το
Romuald, το Adalbert και άλλους.
Δυστυχώς η εποχή που βασίλεψε, στη Δύση, δεν ήταν η
κατάλληλη για να δεχτεί την Ελληνική σκέψη, αυτό έγινε αργότερα με την Αναγέννηση.
Η Θεοφανώ πέθανε το 991 σε ηλικία 31 ετών.

3. Ιωάννα της Λωραίνης
Η Ιωάννα της Λωραίνης ή Ζαν ντ'Αρκ γνωστή και ως Παρθένος της Ορλεάνης,
1412 - 1431) ήταν Γαλλίδα ηρωίδα επικεφαλής των Γαλλικών στρατευμάτων
στον Εκατονταετή Πόλεμο κατά των Άγγλων στην Γαλλία.
Σε ηλικία 13 ετών άρχισε να βλέπει οράματα με αγίους που την παρακινούσαν
να δράσει προκειμένου να απαλλάξει τη Γαλλία από την πιο κρίσιμη φάση του
Εκατονταετούς πολέμου, και να βοηθήσει τον διάδοχο του γαλλικού
θρόνου Κάρολο Z΄ να επανακτήσει το στέμμα.
Όμως, μόνο το 1429, αφού υπερνίκησε πολλές δυσκολίες, η Ιωάννα
κατόρθωσε να γίνει δεκτή από τον Κάρολο και να πάρει την άδεια να ηγηθεί
μιας μικρής στρατιωτικής δύναμης που είχε συγκροτηθεί για να ενισχύσει την Ορλεάνη, μία από τις λίγες
πόλεις που είχαν μείνει πιστές στον διάδοχο, την οποία πολιορκούσαν οι Άγγλοι. Μετά την
απελευθέρωση της Ορλεάνης, η Ιωάννα συνόδευσε τον Κάρολο στις κατοπινές επιχειρήσεις του
απελευθερωτικού πολέμου (Τουρ, Οσέρ, Τρουά) έως την είσοδο στη Ρενς, όπου ο δελφίνος στέφθηκε
επίσημα βασιλιάς (17 Ιουλίου 1429).
Αφού τραυματίστηκε κάτω από τα τείχη του Παρισιού, η
Ιωάννα αιχμαλωτίστηκε σε μια επιχείρηση κοντά στην
Κομπιένη από στρατιώτες του δούκα Φίλιππου της
Βουργουνδίας (Μάιος1430), ο οποίος την παρέδωσε
στους Άγγλους. Στη Ρουέν δικάστηκε από εκκλησιαστικό
δικαστήριο, που το είχε ορίσει το πανεπιστήμιο του
Παρισιού και ενεργούσε σύμφωνα με τις διαταγές των
Άγγλων. Κατηγορήθηκε για «κοντή κόμη», ότι «ντυνόταν
με ανδρικά ρούχα», για «μαγεία» και ως αιρετική επειδή
«ισχυριζόταν ότι ήταν απευθείας υπόλογη στον Θεό» και
καταδικάστηκε να καεί ζωντανή ως αιρετική. Κατά την
εκτέλεσή της μόνο ένας Άγγλος στρατιώτης τόλμησε να
φωνάξει «Είμαστε χαμένοι, κάψαμε μια αγία». Είκοσι
πέντε χρόνια αργότερα, όταν η Γαλλία είχε πια κερδίσει τον
πόλεμο και αναγνώρισε τη συμβολή της Ζαν ντ' Αρκ στους
νικηφόρους αγώνες, ένα νέο εκκλησιαστικό
δικαστήριο αποκατέστησε την τιμή της Παρθένας της
Ορλεάνης, η οποία στις 16 Μαΐου 1920 ανακηρύχθηκε
αγία από την Καθολική Εκκλησία, ενώ ανακηρύχθηκε Αγία
και προστάτιδα της Γαλλίας.

4. Ελισάβετ Α’ της Αγγλίας
Η Ελισάβετ Α΄ ( 1533 – 1603) ήταν βασίλισσα της Αγγλίας και της Ιρλανδίας από τις 17
Νοεμβρίου 1558 έως το θάνατό της. Η άτεκνη Ελισάβετ, μερικές φορές αποκαλούμενη και Παρθένος
Βασίλισσα, ήταν η πέμπτη και τελευταία μονάρχης της δυναστείας των Τυδώρ.Βασίλεψε επί 45 έτη, κατά
τη διάρκεια των οποίων η παγκόσμια ισχύς και επιρροή της Αγγλίας ενισχύθηκε σημαντικά.
Η Ελισάβετ ήταν το τρίτο παιδί του Ερρίκου Η΄ της Αγγλίας, από τη δεύτερη σύζυγό του, την Άννα
Μπολέυν. Κατάφερε να ανέβει στον θρόνο αφού όλοι οι προηγούμενοι διάδοχοι πέθαναν. Η Ελισάβετ
ήταν πολυμήχανη, αποφασιστική και ιδιαίτερα
έξυπνη. Αγαπούσε τη μάθηση για τη χαρά που
της προσέφερε. Όπως η μητέρα και ο πατέρας
της ήταν χαρισματική και της άρεσε να
φλερτάρει. Επίσης κληρονόμησε τις κοφτερές
τους γλώσσες και τον ευερέθιστο χαρακτήρα
τους. Έμαθε να μιλά και να διαβάζει σε έξι
γλώσσες: τη μητρική της τα αγγλικά, τα γαλλικά,
τα ιταλικά, τα ισπανικά, τα ελληνικά και
τα λατινικά. Η Ελισάβετ μεγάλωσε
ως Προτεστάντισσα
Κατά την ενθρόνισή της, έγινε δεκτή με χαρά
από τους απλούς ανθρώπους, που έπαιξαν θεατρικά έργα και διάβασαν ποίηση που υμνούσε την
ομορφιά και την εξυπνάδα της. Η στέψη της έλαβε χώρα στις 15 Ιανουαρίου 1559. Ήταν 25 ετών. Όταν οι
σημαντικότεροι αρχιεπίσκοποι αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην τελετή, επειδή η Ελισάβετ δεν ήταν
νόμιμη τόσο σύμφωνα με το Κανονικό Δίκαιο.
. Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα κατά τις απαρχές της
βασιλείας της Ελισάβετ ήταν η θρησκεία. Οι επαφές με
την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία είχαν αποκατασταθεί από τη
Μαρία Α', αλλά διακόπηκαν οριστικά από την Ελισάβετ.
Πολλοί επίσκοποι αρνήθηκαν να συμμορφωθούν στην
θρησκευτική πολιτική της Ελισάβετ. Αυτοί καθαιρέθηκαν και
αντικαταστάθηκαν από άλλους που συμφωνούσαν με τη
Βασίλισσα. Επίσης όρισε νέο Συμβούλιο, απομακρύνοντας
πολλά από τα μέλη του που πίστευαν στον Καθολικισμό.
Λίγο καιρό μετά τη στέψη της, πολλοί περίμεναν ότι θα
παντρευτεί η Ελισάβετ και το ερώτημα ήταν με ποιον. Ο
λόγος που ποτέ δεν το έκανε παραμένει άγνωστος. Η πιο
πιθανή αιτία, ωστόσο, ήταν μάλλον η επιφυλακτικότητά της
Ελισάβετ να μοιραστεί την εξουσία με κάποιον άλλο,
φοβούμενη πως ο γάμος με έναν ξένο θα προκαλούσε την
ίδια έχθρα με εκείνη που προκάλεσε ο γάμος της Μαρίας με το Φίλιππο Β΄ της Ισπανίας. Επίσης, δεν
διακινδύνευε να κάνει την Αγγλία όργανο της πολιτικής των ξένων, ούτε την πιθανότητα να τη βυθίσει σε
νέους πολέμους.

5. Παρόλο που τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια της βασιλείας της Ελισάβετ αμαυρώθηκαν από πολιτικές
ατυχίες, φωτίστηκαν από την καλλιτεχνική λάμψη των Σίδνεϋ, Έντμουντ Σπένσερ, Κρίστοφερ
Μάρλοου και Σαίξπηρ, από τις θαλάσσιες επιτυχίες των Ντρέικ και Χώκινς, και από την ίδρυση της πρώτης
αγγλικής αποικίας στην Βιρτζίνια, που ονομάστηκε από αυτήν ( στην αγγλική γλώσσα virgin = παρθένος ).
Η περίοδος αυτή ξεκίνησε από την απόκρουση της Ισπανικής Αρμάδας, που εξασφάλισε την κυριαρχία της
Ελισάβετ ως Προτεστάντη ηγεμόνα. Τελείωσε με τη μελαγχολία της προχωρημένης ηλικίας και τον
αυξανόμενο κυνισμό της Αυλής. Τις μέρες που είχε κατάθλιψη, ήταν ληθαργική και σιωπηλή, σε
αντιδιαστολή με το ζωντανό χαρακτήρα της. Στεκόταν στητή, χωρίς ξεκούραση για δύο ημέρες, σιωπηλή,
με το δάχτυλο στο στόμα σαν κουρασμένο παιδί. Ήταν σαν να ήξερε πως αν ξάπλωνε, δεν θα σηκωνόταν
ξανά.
Υποστηρίζεται μερικές φορές πως η Ελισάβετ
κατονόμασε το διάδοχό της στο νεκροκρέβατό της.
Σύμφωνα με μια ιστορία, όταν ρωτήθηκε ποιον θα
ονόμαζε διάδοχό της, απάντησε: « Ποιος άλλος θα
μπορούσε να είναι παρά ο ξάδερφός μου στη Σκωτία; ».
Σύμφωνα με άλλη μαρτυρία, είπε: « Ποιος παρά ένας
Βασιλιάς μπορεί να διαδεχτεί μια Βασίλισσα; ». Τελικά,
ένας τρίτος μύθος υποστηρίζει πως έμεινε σιωπηλή
μέχρι το θάνατό της. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη που να
επαληθεύει κάποια από αυτές τις εκδοχές. Η Βασίλισσα
ονομάζεται σήμερα Βασίλισσα Ελισάβετ Α΄ μετά τη
στέψη της Ελισάβετ Β΄ το 1952. Πριν από αυτή την
εποχή ήταν απλά γνωστή ως Βασίλισσα Ελισάβετ.
ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ
ΤΟΥ Β3 ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΓΕΛ ΠΑΡΟΥ
ΣΤΕΛΛΑΣ ΜΠΑΡΜΠΑΡΗ
ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΠΑΤΡΙΚΗ
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18