ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΟ ΓΕΛ ΠΑΡΟΥ, 2017: Οι Σταυροφορίες και η άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τους σταυροφόρους της Δ' Σταυροφορίας.

1. ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ

2. ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ
• Η ιδέα των σταυροφοριών εκδηλώθηκε στην Δυτική Ευρώπη
στη διάρκεια του 11ου αιώνα. Προήλθε από πρωτοβουλία των
παπών και πιο συγκεκριμένα με την έκκληση που έκανε ο
πάπας Ουρβανός Β’ στη σύνοδο της Clermont όπου βρήκε
μεγάλη απήχηση λόγω του θρησκευτικού ενθουσιασμού που
φούντωνε στη Δύση. Σκοπός των σταυροφοριών ήταν η
απελευθέρωση του Παναγίου Τάφου και των Αγίων Τόπων
όπου είχαν κατακτηθεί από τους Σελτζούκους το 1077.
Υπηρχε βέβαια και η φημολογία για ωμότητες σε βάρος των
προσκυνημάτων από την πλευρά των Τούρκων και των
Αράβων όλο κίνημα των σταυροφοριών ερέθισε τους
αριστοκράτες της Ευρώπης, που φιλοδοξούσαν να κερδίσουν
φέουδα στην Ανατολή και διψούσαν για νέες κατακτήσεις και
περιπέτειες καθώς και τις λαϊκές μάζες της Δύσης, που
βρίσκονταν σε οικονομική εξαθλίωση και σε θρησκευτική
έξαρση.

3. Α’ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ (1095-1099)
• Με αυτοκράτορα τον Αλέξιο Κομνηνό τον Νοέμβριο του
1095 ο πάπας Ουρβανός Β’ στη σύνοδο του Κλερμόν(1095)
θα κηρύξει επίσημα τη Σταυροφορία, τον Ιερό Πόλεμο
κατά των απίστων που κατείχαν τους Αγίους Τόπους. Η
Σταυροφορία παρουσιάστηκε ως «Θέλημα Θεού».
Ανοργάνωτη λαϊκή σταυροφορία αποτελούμενη από
φτωχούς και αγρότες, οι οποίοι διέσχισαν λεηλατώντας την
βυζαντινή επικράτεια αλλά στη Μ.Ασία εξοντώθηκαν ή
αιχμαλωτίστηκαν από τους Τούρκους δεύτερη στρατιά των
σταυροφόρων αποτελείται από φεουδάρχες οι οποίοι
έχουν στήριξη από τον Αλέξιος Α’ στον οποίο υποσχέθηκαν
πίστη. Βοηθούμενοι απ’ τον Αλέξιο πέρασαν στην Μ.Ασία
και νίκησαν τους Τούρκους στο Δορύλαιο (1097).Τα εδάφη
αποδόθηκαν στο Βυζάντιο. Τα Ιεροσόλυμα καταληφθήκαν
με έφοδο τον Ιούλιο 1099 και μετατράπηκαν σε φραγκικό
βασίλειο.

5. Β‘ Σταυροφορία (1147-1149)
• Η Δεύτερη σταυροφορία είχε αφετηρία την
Γερμανία και την Γαλλία με τον Κορράδο και τον
Λουδοβίκο αντίστοιχα οι οποίοι στην συνέχεια
ένωσαν τις δυνάμεις τους. Ο κύριος σκοπός της
δεύτερης σταυροφορίας ήταν η αντεπίθεση στην
αυξανόμενη πίεση των Τούρκων ενώ αφορμή
ήταν η ασφυχτική πίεση που ασκούσε στην
Αντιόχεια ο σουλτάνος του Χαλεπιού, Νουρεντίν.
Όμως, τελικά η συμμαχία Γερμανών και Γάλλων
απέτυχε με αποτέλεσμα ο Κορράδος να
αναχωρήσει άμεσα για την πατρίδα του ενώ ο
Λουδοβίκος παρέμεινε στην περιοχή μέχρι το
1149 αρνούμενος να παραδεχθεί την ήττα του.

7. Γ΄ Σταυροφορία (1187-1192)
• Η Τρίτη Σταυροφορία επίσης γνωστή ως η
Σταυροφορία των Βασιλιάδων ήταν η προσπάθεια των
Ευρωπαϊκών ηγετών για την ανακατάληψη των Αγίων
Τόπων από τον Σαλαντίν. Τον Σαλαντίν που κατάφερε
να ενώσει τους μουσουλμάνους της Μέσης Ανατολής
που για χρόνια πολεμούσαν μεταξύ τους και να
δημιουργήσει την δυναστεία των Αγιουβιδών.
Ωθούμενοι από θρησκευτικό ζήλο ο Ερρίκος Β΄ της
Αγγλίας και ο Φίλιππος Β' Αύγουστος της Γαλλίας
σταμάτησαν τη μεταξύ τους σύγκρουση για να
οδηγήσουν μια νέα σταυροφορία. Ο Σαλαντίν δεν
κατάφερε να κερδίσει καμία ένοπλη σύγκρουση και
έτσι οι σταυροφόροι εξασφάλισαν την διατήρηση ενός
βασιλείου με βάση την Κύπρο και την Συριακή ακτή.

9. Δ΄ Σταυροφορία (1202-1204)
• Η Δ' Σταυροφορία (1201-1204) είχε στόχο την κατάληψη
της Ιερουσαλήμ μέσω μιας εισβολής στην Αίγυπτο, αλλά
παρέκκλινε από το στόχο της και οι Σταυροφόροι
κατέλαβαν τελικά την Κωνσταντινούπολη, καταλύοντας
τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και ιδρύοντας τη Λατινική
Αυτοκρατορία. Ως ιστορικό γεγονός, η Δ' Σταυροφορία
αποτέλεσε ένα εξαιρετικά πολύπλοκο ιστορικό φαινόμενο,
το οποίο υπήρξε αποτέλεσμα διάφορων συμφερόντων και
συναισθημάτων: θρησκευτικά αισθήματα, ελπίδες των
Σταυροφόρων για ηθική ανταμοιβή και επιθυμία για κέρδη
και περιπέτειες και υλικά κέρδη από την άλλη πλευρά.
Όμως, η επικράτηση των υλικών συμφερόντων, η οποία
ήταν αισθητή και στις προηγούμενες Σταυροφορίες,
εκδηλώθηκε ξεκάθαρα κατά την Δ’ Σταυροφορία με την
κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1204.

10. Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1204)
• «Στις 13 Απριλίου 1204 η βυζαντινή πρωτεύουσα υπέκυψε μπροστά
στην υπεροχή των εισβολέων και οι κατακτητές εισέβαλαν στην
Κωνσταντινούπολη. Έτσι η Πόλη, που είχε μείνει απόρθητη από τα
χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου, που αντιστάθηκε πνευματικά στις
φοβερές επιθέσεις των Περσών και των Αράβων και των Αβάρων
και Βουλγάρων, έγινε τώρα λεία των σταυροφόρων και των
Βενετών. Τρεις ολόκληρες μέρες δοκιμαζόταν η Κωνσταντινούπολη
από τις λεηλασίες και τις δολοφονίες. Οι αμύθητοι θησαυροί του
μεγαλύτερου πολιτιστικού κέντρου του τότε κόσμου συλήθηκαν από
τους κατακτητές και σ’ ένα ποσοστό καταστράφηκαν με τον πιο
βάρβαρο τρόπο. «Από την δημιουργία του κόσμου δεν υπήρξε
τέτοιος πλούτος σε μια πόλη» αποκαλύπτει ο ιστορικός της
Σταυροφορίας. […] Για διάστημα μεγαλύτερο από 50 χρόνια θα
προσπαθούσε τώρα το Βυζάντιο να επιτύχει την παλινόρθωση του
και με αγώνα από τις επαρχίες της Αυτοκρατορίας.»
G. Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, τ. Γ’ σ. 89-90, 2008

11. Πορεία Δ’ Σταυροφορίας

12. Ε΄ Σταυροφορία (1217-1221)
• Η Σύνοδος του Λατερανού το 1215 αποφάσισε
την αποστολή της πέμπτης σταυροφορίας. Ο
βασιλιάς της Ιερουσαλήμ Ιωάννης Βρυέννιος και
ο βασιλιάς της Ουγγαρίας Ανδρέας Β΄ είχαν
μικρές επιτυχίες στην Αίγυπτο. Το 1217 μία
στρατιά από Ούγγρους και Αυστριακούς
αποβιβάστηκε στη Δαμιέττη της Αιγύπτου, την
οποία κατέλαβαν οι σταυροφόροι και κράτησαν
για δύο χρόνια έως το 1219. Η εκστρατεία κατά
του Καϊρου κατέληξε σε καταστροφή το 1221.

14. ΣΤ΄ Σταυροφορία (1228-1229)
• Μετά την αποτυχία της Πέμπτης Σταυροφορίας ο
αυτοκράτορας της Γερμανίας Φρειδερίκος Β' ανέλαβε να
εκστρατεύσει στην Παλαιστίνη. Αυτή του η εκστρατεία
αναφέρεται ως η Έκτη Σταυροφορία. Το καλοκαίρι
του 1228 ξεκίνησε για την Ανατολή, όντας αφορισμένος
από τον πάπα Γρηγόριο Θ', καθώς οι συνεχείς αναβολές
και καθυστερήσεις της αναχώρησης από τον Φρειδερίκο
τον είχαν εξοργίσει. Το 1229 σύνηψε ειρηνικά συνθήκη
δεκαετούς διάρκειας με το σουλτάνο της Αιγύπτου Μελίκ-
Ελ- Καμέλ με την οποία η Ιερουσαλήμ, η Βηθλεέμ και μία
λωρίδα εδάφους που οδηγούσε προς την θάλασσα
παραχωρήθηκαν στο Βασίλειο της Ιερουσαλήμ . Αυτό είναι
ένα μοναδικό γεγονός στην ιστορία των σταυροφοριών
καθώς η συμφωνία επιτεύχθηκε χωρίς σοβαρή
στρατιωτική αντιπαράθεση. Η Ιερουσαλήμ, όμως, έμεινε
στα χέρια των σταυροφόρων μόνο μέχρι το 1244.

15. Ζ΄ Σταυροφορία (1248-1254)
• Η σύνοδος των Λυών αποφάσισε το 1245 την
έβδομη στρατιωτική επιχείρηση με σκοπό την
απελευθέρωση των Αγίων Τόπων. Η
σταυροφορία οργανώθηκε από τον βασιλιά της
Γαλλίας Λουδοβίκο Θ΄, ο οποίος εκστράτευσε
εναντίων της Αιγύπτου όπου και κατέλαβε το
1249 την Δαμιέτη. Ακολούθησε η κρίσιμη μάχη
του Αλ Μανσούρα στις 6 Απριλίου 1250. Εκεί ο
βασιλιάς Λουδοβίκος Θ΄ συνελήφθη ως
αιχμάλωτος και ελευθερώθηκε το 1251.
Αναγκάστηκε να δώσει πίσω την πόλη της
Δαμιέτης και έμεινε στην Παλαιστίνη ως το 1254.

16. Η΄ Σταυροφορία (1270-1272)
• Ο βασιλιάς Λουδοβίκος Θ΄ συμμετείχε και στη
όγδοη σταυροφορία. Αφορμή της στάθηκε η
πτώση της Αντιόχειας το 1268. Ο σκοπός της
όγδοης σταυροφορίας ήταν η κατάληψη της
Τύνιδας την οποία θα χρησιμοποιούσαν ως βάση
για να επιτεθούν στην Αίγυπτο. Κατά τη διάρκεια
της σταυροφορίας όμως ο στρατός προσβλήθηκε
από διάφορες ασθένειες και ο βασιλιάς πέθανε
από πανώλη στις 25 Αυγούστου. Μία μέρα μετά
τον θάνατο του βασιλιά ο Κάρολος, βασιλιάς της
Σικελίας με τον ερχομό του έσωσε τους Γάλλους.
Στις 30 Οκτωβρίου έγινε συμφωνία ανάμεσα
στους Αντιπάλους.

18. Βιβλιογραφία –Δικτυογραφία
• Δημητρούκας Ι., Ιωάννου Θ., Μπαρούτας Κ., Ιστορία
του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου (565-
1815) Β’ Γενικού Λυκείου Γενικής Παιδείας, ΙΤΥΕ
«ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»
• OSTROGORSKY GEORG, ΙΣΤΟΡΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ
ΚΡΑΤΟΥΣ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ), μετάφραση
ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, εκδ. ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ,
2008
• Konstam Angus, Ιστορικός Άτλας της Mεσαιωνικής
Ευρώπης, εκδ. Σαββάλας, 2000
• https://el.wikipedia.org (λήμμα: Σταυροφορίες,
τελευταία τροποποίηση 13 /4/ 2017)

19. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ:
• Ραγκούση Ειρήνης
• Σκιαδά Σπύρου
• Τζίτζη Ιωάννας
• Τσάμπουρα Κυριακής
Μαθητών του Β4 τμήματος του ΓΕΛ Πάρου
Σχολικό έτος 2016-17