1. เตรียมรับการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสาม
โดย ศน.วิไล
สพป.นครปฐม เขต 1
26/04/2011
วันนี้ผ้เขียนมีแนวคิดเกียวกับการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสามมาแลกเปลี่ยน
ู ่
เรียนรู้เพื่อการเตรียมพร้อมรับการประเมินดังกล่าวของสถานศึกษาทุกแห่งหลายประเด็นดังนี้
1. ขณะนี้สมศ.ได้มีการปรับปรุงรายละเอียดหลายประการในคู่มอการประเมินคุณภาพ
ื
ภายนอกรอบสาม (พ.ศ. 2554 – 2558) ทั้งระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานและระดับการศึกษา
ปฐมวัย โดยจัดทําเป็นใบแทรกคําผิดเพิ่มเติมมาให้ทั้งนี้ สมศ.เผยแพร่ข้อมูลดังกล่าวไว้ที่
www.onesqa.or.th จึงขอแนะนํา 3 ประการ คือ ประการที่ 1 ให้ผู้เกี่ยวข้องควรนําการแก้ไข
ในใบแทรกคําผิด ไปเขียนแทรกไว้ในเอกสารคู่มือการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสาม (พ.ศ.
2554 – 2558) ประการที่ 2 นําใบแทรกคําผิดเย็บติดกับเอกสารคู่มือฯ หรือประการสุดท้าย
ทําทั้ง 2 ประการข้างต้น เพื่อให้เกิดความเข้าใจในหลักเกณฑ์และวิธีการประเมินคุณภาพ
ภายนอกรอบสามที่ถูกต้องและตรงกัน
2. สมศ. กําหนดแนวทางในการประเมิน กลุ่มตัวบ่งชี้อัตลักษณ์ ซึ่งเป็นการ
ประเมินผลผลิตตามปรัชญา ปณิธาน/วิสัยทัศน์ พันธกิจ และวัตถุประสงค์ของการจัดตั้ง
สถานศึกษา รวมทั้งความสําเร็จตามจุดเน้น และจุดเด่นที่ส่งผลสะท้อน เป็นเอกลักษณ์ของแต่
ละสถานศึกษา โดยได้รบความเห็นชอบจากคณะกรรมการสถานศึกษาและหน่วยงานต้นสังกัด
ั
รวมทั้ง ตัวบ่งชี้มาตรการส่งเสริม ที่ประเมินผลการดําเนินงานของสถานศึกษา ที่กําหนดขึ้น
เพื่อร่วมกันชี้แนะ ป้องกันและแก้ไขปัญหาสังคมตามนโยบายของรัฐ ซึ่งสามารถปรับเปลี่ยน
ตามกาลเวลาและปัญหาสังคมที่เปลี่ยนไป โดยมีเป้าหมายที่แสดงถึง ความเป็นผู้ชวยเหลือ
่
สังคมและแก้ปัญหาสังคมของสถานศึกษา เช่น การปฏิรูปการศึกษา การส่งเสริม และสืบสาน
โครงการตามพระราชดําริ และหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง การส่งเสริมประชาธิปไตยใน
สถานศึกษา การป้องกันสิ่งเสพติด การพร้อมรับการเป็นสมาชิกสังคมอาเซียน การอนุรักษ์
พลังงาน การอนุรกษ์สิ่งแวดล้อม การป้องกันอุบัติภัย การแก้ปัญหาความขัดแย้ง การสร้าง
ั
สังคมสันติสขและความปรองดอง ฯลฯ โดยสถานศึกษาเป็นผู้กําหนดและหน่วยงานต้นสังกัด
ุ
ให้การรับรอง
เมื่อพิจารณาตามเกณฑ์การพิจารณากลุ่มตัวบ่งชี้อตลักษณ์ ตามตัวบ่งชี้ท่ี 9 ผลการ
ั
พัฒนาให้บรรลุตามปรัชญา ปณิธาน/วิสัยทัศน์ พันธกิจ และวัตถุประสงค์ของ การจัดตั้ง
สถานศึกษา ตัวบ่งชี้ที่ ๑๐ ผลการพัฒนาตามจุดเน้นและจุดเด่นที่ส่งผลสะท้อนเป็นเอกลักษณ์
ของสถานศึกษา และกลุ่มตัวบ่งชี้มาตรการส่งเสริม ตัวบ่งชี้ที่ ๑๑ ผลการดำเนินงานโครงการ
พิเศษเพื่อส่งเสริมบทบาทของสถานศึกษา จะพบว่าร่องรอยการดําเนินการและข้อมูล

2. ประกอบการพิจารณาแต่ละตัวบ่งชี้ จะปรากฏในแผนพัฒนา/แผนกลยุทธ์ และแผนปฏิบัติ
ราชการประจําปีของโรงเรียนเป็นหลัก นอกจากนั้นยังสอดคล้องกับที่กระทรวงศึกษาธิการ
ประกาศ ณ วันที่ 16 กุมภาพันธ. พ.ศ. 2554 ให้สถานศึกษาที่เปิดสอนระดับการศึกษาขันพืนฐาน
้ ้
ทุกสังกัดใช้มาตรฐานขั้นพื้นฐานเพื่อการประกันคุณภาพภายใน 15 มาตรฐาน ซึ่งในมาตรฐาน
ที่ 14 การพัฒนาสถานศึกษาให้บรรลุเป้าหมายตามวิสยทัศน์ ปรัชญา และจุดเน้นที่กําหนด
ั
ขี้น และมาตรฐานที่ 15 การจัดกิจกรรมตามนโยบาย จุดเน้น แนวทางการปฏิรูปการศึกษา
เพื่อพัฒนาและส่งเสริมสถานศึกษาให้ยกระดับคุณภาพสูงขึ้น เมื่อพิจารณาตัวบ่งชี้ยอยทั้ง 2
่
มาตรฐาน ก็ระบุเกี่ยวกับการจัดทําโครงการที่ส่งเสริมกับอัตลักษณ์และมาตรการส่งเสริมของ
โรงเรียนด้วยเช่นเดียวกัน
ดังนั้นผู้เขียนจึงมีความคิดเห็นเกี่ยวกับเรื่องนี้ 3 ประเด็นคือ ประเด็นที่ 1 เมื่อโรงเรียน
มีการจัดทําแผนพัฒนา/แผนกลยุทธ์ซึ่งเท่าที่พบโรงเรียนจะพัฒนาปรับแผนพัฒนา/แผนกล
ยุทธ์ทุก 3 – 5 ปีอยู่แล้ว รวมทั้งต้องทําแผนปฏิบัตราชการประจําปีของโรงเรียนให้สอดคล้อง
ิ
กับแผนพัฒนา/แผนกลยุทธ์ของโรงเรียน ซึ่งต้องทําทุกปี (ทั้งนี้ก็พบว่าบางโรงเรียนก็จัดทําเป็น
ปีงบประมาณ บางโรงเรียนก็จัดทําเป็นปีการศึกษา) สิ่งที่โรงเรียนควรพิจารณาเพิมเติม คือ ่
งานโครงการที่ทําขึ้นนั้นครอบคลุม สอดคล้องมาตรฐานหรือตัวชีวัดใดบ้าง ทั้งระดับการศึกษา
้
ปฐมวัยและระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานและควรมีการพิจารณาและระบุให้ชัดเจนว่ามีโครงการ
ใดบ้างที่มุ่งสู่อตลักษณ์ของโรงเรียน และมีโครงการใดบ้างที่เป็นมาตรการส่งเสริมของโรงเรียน
ั
เมื่อจัดทําแผนพัฒนา/แผนกลยุทธ์ และแผนปฏิบติราชการประจําปีของโรงเรียนเสร็จแล้ว
ั
ต้องนําเสนอต่อต้นสังกัดให้ความเห็นชอบด้วย เพื่อให้เป็นไปตามเกณฑ์การพิจารณาการ
ประเมินคุณภาพภายนอกกลุ่มตัวบ่งชี้อัตลักษณ์ เมื่อต้นสังกัดให้ความเห็นชอบต่อแผนพัฒนา/
แผนกลยุทธ์ และแผนปฏิบติราชการประจําปีของโรงเรียนเสร็จแล้ว ก็จะถือได้ว่าให้การรับรอง
ั
โครงการที่อยู่ในมาตรการส่งเสริมด้วยในคราวเดียวกัน และผู้เขียนก็เชื่อว่า เมื่อสพฐ.จะจัดทํา
รายละเอียดเกี่ยวกับหลักเกณฑ์วิธีการประเมินตามมาตรฐานเพื่อการประกันคุณภาพภายใน
15 มาตรฐานก็จะมีวธีพิจารณาทีสอดคล้องกับที่สมศ.กําหนดด้วยเช่นเดียวกัน เป็นการ
ิ ่
ประเมินจากวิถีชีวิตการทํางานอย่างเป็นระบบของทุกโรงเรียนที่ควรจะเป็นอยู่แล้ว
ประเด็นที่ 2 งานประจําที่ทุกโรงเรียนต้องทําทุกปีอย่างน้อยปีละ 1 ครัง คือการจัดทํา
้
รายงานผลการดําเนินการตามโครงการที่ระบุไว้ในแผนปฏิบตราชการประจําปี รายงานนั้นควร
ั ิ
สะท้อนให้เห็นภาพว่า ทําทําไม ทําอย่างไร และได้ผลอย่างไร บรรลุตามวัตถุประสงค์และ
เป้าหมายที่กําหนดไว้หรือไม่ ผู้เกี่ยวข้องมีความพึงพอใจอย่างไร และควรมีการสรุปและ
อภิปรายบ้าง พร้อมทั้งข้อเสนอแนะเพื่อปรับปรุงพัฒนาในโอกาสต่อไป การเก็บรวบรวมงาน
ควรอยู่ในลักษณะงานตามปกติ ให้เห็นภาพ PDCA ไม่จําเป็นต้องแยกเก็บงานตามมาตรฐาน
และตัวชี้วด เพราะจะเป็นการทํางานแบบซ้ําซ้อนและสิ้นเปลือง ถ้าพิจารณาตามประเด็นที่ 1
ั
มาอย่างดีแล้ว

3. ประเด็นที่ 3 การจัดทํารายงานประจําปี (SAR) ตามรูปแบบที่สพป.นครปฐม เขต 1
กําหนด ควรจะต้องมีการเพิ่มเติมผลการดําเนินงานตามอัตลักษณ์ และมาตรการส่งเสริม ซึ่ง
อาจจะอยู่ตอท้ายจากผลการประเมินมาตรฐานระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ตรงนี้ สมศ.
้
เสนอแนะไว้จากการประชุม ที่โรงแรมเวล เมื่อวันที่ 21 เมษายน 2554 ซึ่งผู้เขียนเห็นด้วย
เนื่องจากมีการให้ความสําคัญไว้ในระดับมาตรฐานและตัวบ่งชี้ สําหรับรูปแบบการนําเสนอ
กลุ่มงานส่งเสริมระบบประกันฯ อยู่ระหว่างระดมความคิดหารูปแบบทีเหมาะสมเพื่อเผยแพร่
่
ในโอกาสต่อไป
3. กรณีโรงเรียนที่จะรับการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสามตั้งแต่เดือนมิถุนายนเป็น
ต้นไป ตามที่ สมศ. ประกาศรายชื่อไว้แล้ว มีความเคลื่อนไหวจากการประชุมโดยศูนย์เครือข่าย
ของสมศ.ที่โรงแรมเวล เมื่อวันที่ 21 เมษายน 2554 มีประเด็นที่เพิ่มเติมสําหรับโรงเรียน
กลุ่มเป้าหมายแรก (สพป.นครปฐม เขต 1 มี 31 โรงเรียน) หรืออาจเป็นแนวทางสําหรับ
โรงเรียนอื่นๆ ได้ด้วย ดังนี้
3.1 สมศ.จะพิจารณา รายงานการประเมินตนเองปี 2553 เป็นหลัก (เฉพาะ 31
โรงเรียน)
3.2 ข้อมูลสารสนเทศด้านผลการจัดการศึกษาควรจัดทําให้มี 3 ย้อนหลังเนื่องจาก
มีหลายตัวบ่งชี้ที่มีคะแนนพัฒนาการด้วย
3.3 ส่วนที่เป็นอัตลักษณ์และมาตรการส่งเสริม (โครงการ/แผน/กิจกรรมต่าง)
อาจใช้วิธีทําเอกสารเพิ่มเติมแนบท้ายแผนฯเดิม
3.4 ตัวบ่งชีที่ 11 โครงการพิเศษตามมาตรการส่งเสริมมีอย่างน้อย 1 โครงการ
้
อย่างไรก็ตามประการสุดท้ายที่ผู้เขียนเสนอแนะให้ทุกโรงเรียนสร้างบรรยากาศ
และส่งเสริมทุกรูปแบบให้บุคลากรที่เกี่ยวข้องของโรงเรียนทุกฝ่ายศึกษาหลักเกณฑ์
วิธีการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสามคิดวิเคราะห์อย่างจริงจัง เพื่อให้เกิดความรู้
ความเข้าใจและเห็นแนวทางในการพัฒนางาน การเก็บรวมรวมงาน ที่โรงเรียน
ดําเนินการมาแล้วให้สอดรับการเกณฑ์การประเมิน ซึ่งผู้เขียนพิจารณาว่าการ
ประเมินคุณภาพภายนอกรอบสามครั้งนี้ เป็นการประเมินจากวิถีชีวิตของโรงเรียน
มากที่สุดคือ ประเมินจากผลผลิตตามหลักสูตรสถานศึกษา ประเมินตามวิสัยทัศน์ของ
โรงเรียนและประเมินจากบทบาทของสถานศึกษา.........ขอเป็นกําลังใจให้ทุกโรงเรียน
พัฒนาการศึกษาให้ได้มาตรฐานต่อไป