Ποντιακό Ελληνισμός 2020 - 2021 Δ' τάξη 3ο Δ.Σ. Παλλήνης

1. ΗΡΑΚΛΕΙΑ Η ΠΟΝΤΙΚΗ
ΜΑΡΙΑΛΕΝΑ ΠΡΑΠΠΑ
Τμήμα Δ2
3ο Δ.Σ. Παλλήνης

2. Η Ηράκλεια η Ποντική ήταν αρχαιά
ελληνική πόλη της Παφλαγονίας,
χτισμένη στις ακτές
της Βιθυνίας στη Μικρά Ασία, στις
εκβολές του ποταμού Λύκου.
Αντιστοιχεί στη σημερινή
πόλη Καραντενίζ Ερεγλί της Τουρκίας,
όπου το Καραντενίζ σημαίνει «Μαύρη
Θάλασσα» και το Ερεγλί είναι
παραφθορά του Ηράκλεια.
Σύμφωνα με τις πηγές, η Ηράκλεια
ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα π.Χ.
Χάρτης επί του οποίου εμφανίζεται η Ηράκλεια Ποντική (υπογραμμισμένη με
κόκκινο χρώμα) κατά την ρωμαϊκή επέκταση του 264 π.Χ.
 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ

3.  ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΟΥ
Η Ηράκλεια πήρε την ονομασία της
από τον Ηρακλή, υποδηλώνοντας ότι
οι πρώτοι ιδρυτές της πόλης τιμούσαν
ιδιαίτερα τον ήρωα. Η περιοχή γύρω
από την πόλη ήταν άμεσα
συνδεδεμένη με τους μυθολογικούς
άθλους του Ηρακλή και συγκεκριμένα
με την κάθοδό του στον Άδη,
προκειμένου να πάρει τον Κέρβερο.
Σύμφωνα με τον Απολλώνιο το Ρόδιο,
η Ηράκλεια ονομαζόταν και
«Σωοναύτης», αυτή που σώζει τους
ναυτικούς, ονομασία που της δόθηκε
από τους ιδρυτές της, οι οποίοι
κατέφυγαν στο φυσικό λιμάνι της,
προκειμένου να σωθούν από μια
τρικυμία.

4. ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ – ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η Ηράκλεια ιδρύθηκε από Έλληνες στη «χώρα των Μαριανδυνών». Στην περιοχή ζούσαν ήδη γηγενείς πληθυσμοί, οι
Μαριανδυνοί, απόγονοι του Μαριανδυνού, ο οποίος είχε έρθει από τη Θράκη και κατέλαβε την περιοχή. Αρχικά οι
Μαριανδυνοί ήταν ελεύθεροι, μια και το 480 π.Χ. έστειλαν στον Ξέρξη στρατιώτες για την εκστρατεία του εναντίον της
Ελλάδας. Όμως, ακολούθησαν συγκρούσεις μεταξύ Ελλήνων και γηγενών πληθυσμών, οι Μαριανδυνοί έχασαν και
αναγκάστηκαν να συνάψουν μια ιδιαίτερη συνθήκη με τους νέους αποίκους. Συμφώνησαν να γίνουν υποτελείς τους, με την
ιδιομορφία ότι οι Έλληνες κύριοί τους δεν μπορούσαν να τους πουλήσουν έξω από τη γενέτειρά τους. Είναι μάλλον
αναμενόμενο ότι οι Μαριανδυνοί εξελληνίστηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα, λόγω της επαφής που είχαν με τους
Έλληνες. Γενικά, ο πληθυσμός της Ηράκλειας αυξήθηκε αρκετά σύντομα, ώστε η πόλη να έχει τη δυνατότητα να ιδρύσει τη
Χερσόνησο στις βόρειες και την Καλλάτιδα στις δυτικές ακτές του Ευξείνου Πόντου.

5. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΩΣ ΤΟ 1922
 Η Ποντοηράκλεια, η οποία στα 1404 μ.χ. κατοικούνταν κυρίως από Έλληνες, φαίνεται ότι στη διάρκεια του 15ου
αιώνα έχασε ένα μέρος από τον ελληνικό πληθυσμό της.
 Οι ομαδικοί εξισλαμισμοί, βίαιοι ή εθελούσιοι, είχαν ήδη μειώσει σημαντικότατα το χριστιανικό πληθυσμό του
Δυτικού Πόντου, ο οποίος άλλωστε είχε υποταχθεί στους Τούρκους πολύ νωρίτερα (καταλήφθηκε το 1393 μ.χ. )
 Ωστόσο, στην πόλη έμεινε ένας μικρός πυρήνας του παλιού πληθυσμού της, ο οποίος ενισχύθηκε με την
προσέλευση νέων εποίκων από διάφορα μέρη της Μικράς Ασίας, κατά τα τέλη του 17ου αιώνα και έπειτα.
 Οι Τούρκοι της πόλης, στα μέσα του 17ου αιώνα μετοίκησαν στην παραλία, χτίζοντας ένα ξεχωριστό οικισμό,
που τον ονόμασαν Ερεγλί, ενώ η παλιά Ηράκλεια πήρε το όνομα Γκιαούρ Ερεγλί ή Τεπέκιοϊ. Όταν αυξήθηκε ο
χριστιανικός πληθυσμός της, έγινε η ανασύσταση της επισκοπής Ποντοηράκλειας (στα 1672).
Η Ποντοηράκλεια είχε πριν την Μικρασιατική καταστροφή 6.500 κατοίκους από τους οποίους οι 2.000 ήταν
Έλληνες.
ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ – ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

6.  ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
 Δεν είναι τυχαίο ότι η Ηράκλεια έγινε μία από τις σημαντικότερες οικονομικές δυνάμεις στις νότιες
ακτές του Ευξείνου Πόντου και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα.
 Η ευρύτερη περιοχή της Ηράκλειας, ήταν ιδιαίτερα πλούσια σε αγροτικά προϊόντα. Σιτάρι, κριθάρι,
οπωροκηπευτικά, κεχρί, σουσάμι, αμπέλια, ελιές, φουντουκιές, ρίγανη και το δηλητηριώδες φυτό
ακόνιτο, το οποίο είχε φαρμακευτικές ιδιότητες, είναι ορισμένα από τα φυσικά προϊόντα που παρήγε
ο τόπος. Η περιοχή ήταν επίσης πλούσια σε πεύκα, έλατα και οξιές, κάτι που υποδηλώνει την
ανάπτυξη της υλοτομίας.
 Άλλες δραστηριότητες ήταν η αλιεία, η ναυπήγηση των ψαράδικων πλοίων, το πάστωμα και η
συσκευασία των ψαριών, για παράδειγμα, του τόνου που αφθονούσε στη θάλασσα της Ηράκλειας.
 Τα φυσικά προϊόντα και το λιμάνι της πόλης βοήθησαν στην ανάπτυξη του εμπορίου.

7. ΘΡΗΣΚΕΙΑ
 Η περιοχή στην οποία ιδρύθηκε η Ηράκλεια είχε ιδιαίτερη θρησκευτική σημασία για τους Έλληνες.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ηρακλής έφτασε εκεί προκειμένου να κατέβει στον Άδη, να πάρει τον
Κέρβερο και να τον πάει στον Ευρυσθέα. Όταν τα σάλια του Κέρβερου, ο οποίος αντίκρισε το φως
του ήλιου για πρώτη φορά, έπεσαν σε ένα φυτό, αυτό μεταμορφώθηκε στο δηλητηριώδες ακόνιτο, για
το οποίο ήταν ιδιαίτερα γνωστή η Ηράκλεια. Στην περιοχή υπήρχε ένα από τα
τέσσερα νεκρομαντεία του αρχαίου ελληνικού κόσμου, το οποίο πιθανόν να προϋπήρχε της πόλης,
στην οποία έδωσε το όνομά της.
 Στην Ηράκλεια, ο τύραννος Κλέαρχος ήταν πιθανόν ο πρώτος θνητός της ευρύτερης περιοχής του
Ευξείνου Πόντου που υποστήριξε ότι είχε θεϊκή καταγωγή, όντας γιος του Δία, θεοποίησε τον εαυτό
του και απαίτησε να του αποδίδονται τιμές όμοιες με αυτές προς τους Ολύμπιους θεούς.
 Πιθανολογείται ότι τον χριστιανισμό στην περιοχή, τον δίδαξε ο Απόστολος Ανδρέας. Κατά την
βυζαντινή εποχή είχε εκκλησίες και σχολεία ανάμεσα τους και η Αγία Σοφία που σώζεται και σήμερα
και είναι Τζαμί.

8.  Στην ακρόπολη της Ηράκλειας υπάρχει ένα βυζαντινό φρούριο, όπου πιθανόν να ήταν το
παλάτι του Κλεάρχου. Το κτήριο κάηκε περίπου το 281 π.Χ., τη χρονιά που η Ηράκλεια
αποκατέστησε το δημοκρατικό της πολίτευμα.
 Στην ακρόπολη βρέθηκε και ιερό του 250 π.Χ., πιθανόν αφιερωμένο στον Ηρακλή,
φτιαγμένο από μάρμαρο της Προκοννήσου.
 Ως ελληνική πόλη είναι πιθανόν να είχε θέατρο και στάδιο και αρχαιολογικές μελέτες
υποδηλώνουν την ύπαρξή τους λίγο πιο χαμηλά από την ακρόπολη της πόλης.
 Επίσης, είναι γνωστό ότι ο Κλέαρχος οργάνωσε βιβλιοθήκη στην πόλη, αν και δεν έχει
βρεθεί κανένα ανάλογο κτήριο ακόμα.
ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑΤΑ - ΜΝΗΜΕΙΑ

9. Η ΠΟΛΗ ΣΗΜΕΡΑ
Λέγεται Εregli Karadeniz και ανήκει στη επαρχία Zonguldak, το 2012 η πόλη
έχει 102.828 κατοίκους.
Στην περιοχή υπάρχει το μεγαλύτερο εργοστάσιο χάλυβα της Τουρκίας που
απασχολεί πολύ κόσμο.
Το φυσικό λιμάνι, έχει εξελιχθεί έχοντας μεγάλη κίνηση και η αλιεία αποτελεί
καλή πηγή εσόδων για την πόλη.
Διαθέτει δε και αξιόλογα ναυπηγεία, συνεχίζοντας μια παράδοση στην
ναυπηγική που υπήρχε από τους αρχαίους χρόνους.
Καλά έσοδα και για την γύρω περιοχή δίνει και παραγόμενη φράουλα, που
λόγω και του κλίματος είναι εξαιρετικής ποιότητάς.
Η Ποντοηράκλεια, για τους Τούρκους, είναι ένας δημοφιλής τουριστικός
προορισμός, καθώς οι ακτές της Μαύρης θάλασσας είναι πανέμορφες.

10. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

11. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

12. ΠΗΓΕΣ
 https://el.wikipedia.org/wiki/Καραντενίζ_Ερεγλί
 https://el.wikipedia.org/wiki/Ηράκλεια_η_Ποντική
 http://blacksea.ehw.gr/Forms/fLemmaBody.aspx?lemmaId=4452
 https://efkozani.gr/μαριανδυνια-ηρακλεια-η-ποντικη-σωον/

13. Σας ευχαριστώ
πολύ!
Μαριαλένα Πράππα