1. IZAKI BIZIDUNAK
Izaki bizidun guztiak zelula izeneko egitura mikroskpiko
batzues osotuta dagoz. Zelulek hiru bizi funtzino euren kontura
egiteko gaitasuna daukie.
Nutrizionaren didez,bizitzeko behar dabezan ura eta elikagaiak lortzen
dabez ingurutik eta hondakinak kanporatzen dabez.
Erlazino funtzionaren bidez,inguruan gertatzen diran aldaketei
atzemoten deutzue(argia, temperaturea...)eta horeen erabera
erantzuten dabe.
2. Ugalketearen bidez zatitu egiten dira,eta ezaugarri berberak daukiezan
zelula, umeak sortzen dabez.
Mota askotako zelulak dagozan arren.Haimbat elementu komun
daukie gehienek:mintza,nukleoa,organuluak eta zitoplasmea.
Mintza zeluraren inguratzen daguan geruzea da.
Nukleoa zelulearen garuna da.
3. Organuluak era askotakoak izan daitekes
Zitoplasma mintzaren eta nukleoaren artean dagoan substantzia
da.
Lurreko izaki bizidun guztiok,txikienetik hasi eta
handieneraino,oinarrizko osogai berbera daukagu:zelula.
4. Organismo zelulabakarrak izakirik bakunenak dira,modu
independentean biziteko gai dan zelula bakarrez osotuta dagoz.
bost talde edo erreinu handitan saikatzen dira:animalien
erreinua,landaren erreinua,onddoen erreinua, protistoen erreinua
eta moneroen erreinua
Animali ornodunak barruko eskeletoa eta bizkarazurra daukie bost
taldetan banatzen dira:arrainak,anfibioak,narrastiak,hegaztiak eta
ugaztunak
Animali ornobakoak ez daukie ez barruko eskeletorik eta
bizkarrazurrik.ornobako ugari dago,baina honangoak dira
ezagunenak:antropodoak,moluskuak,ekinodermatuak,
anelidoak,kinidariok eta poriferoak.
5. Landarak izaki bizidun zelulaniztunak dira, eurek elikagaia zortzeko
ahalmena daukie eta mogitzeko ahalmena ere
badaukienarren,ezinezkoa jake lekuz aldatzea.
Lorak daukiezan landarak edo landara fanerogamoak(adibidez,
larrosondoa)hazien bidez ugaltzen dira.
Lorak ez daukien ez lorarik landara kriptogamoak
(adibides,iratzeak)ez daukie ez lorarik ez asirik
Onddoak izaki bizidun zelulabakarrak zein zelulaniztunak dira,beste
izaki bizidunen hondakinez elikatzen dira.
6. Onddo zelulabakarrak dira,adibidez legamia
Onddo zelulaniztunak dira,adibdez perretxikoak osotzen dabenak.
Protistoen erreinua izakizelulabakarrez nahiz zelulaniztunez osotuta
dago,eta bakarrik nahiz koloniatan
batuta bizi daitekez.
Algek gehienak uretan bizi dira
Protozooak beste izaki bizidun batzues elikatzen eta batzuk
parasitoak dira beste organismo baten barruan edo berari itxatxita
bizi dira.
