1. IZAKI BIZIDUNAK
Izaki bizidun guztiak zelula izeneko egitura mikroskopiko
batzues osotuta dagoz.Zelulek hiru bizi funtzino euren
kontura egiteko gaitazuna daukie.
Nutrizioaren bidez,biziteko behar dabezan ura eta
elikagaiak lortzen dabez ingurutik,eta hondakinak
kamporatzen
Erlazino funtzinoaren bidez,inguruan gertatzen diran
aldakatei antzemoten deutzie (argia,temperaturea.....)
eta horren arabera erantzuten dabe.
2. Ugalketearen bidez,zatitu egiten dira,eta zelula amen
ezaugarri berberak daukiezan zelula umeak sortzen dabez.
Zelularen atalak Mintza zelula
inguratzen dauan geruzea da;zelula ingurutik babesten
dau,eta elikagaiak sartzen eta hondakinak urtetea
ahalbidetzen dau.
Nukleoa zelularen garuna da,eta horren funtzionamendua
zuzentzen dau.
Organuluak era askotakoak izan daitekez,batzuk elikagaiak
digeritzen dabez,eta beste batzuk hondakinak botaten
dabez.
3. Zitoplasmea mintzaren eta nukleoaren artean dagoan
substantzia da.Zitoplasman organuluak dagoz.
Lurreko izaki bizidun guztiok,txikienetik hasi eta handienetik,
oinarrizko osogai berbera daukagi:zelulea.Zelula bakarrez
zelulabakar.
Organismo zelulabakarrak izakirik bakuenak dira,modu
independentean biziteko gai dan zelula bakarrez osotuta
dagoz,eta mikroskopio bidez baino ezin daitekez
ikusi.Hainbat formatakoak izan daitekez adibidez,luzangak
ado biribilduak;haimbat ingurutan bizi daitekez;esate
baterako,uretan edo lehorretan;eta batzuk mogidu egiten
dira,flageroa izenekoegitura luzanga batzubidez.Organismo
zelulabakarrak dira,besteak beste,bakterioak etahaimbat
onddoa nahiz alga mota.
4. Animalien erreinu,landaren erreinua,onddoen
erreinua,protistoen erreinua eta moneroen erreinua.
ANIMALIEN ERREINUA
Animalia ornodunak barruko ezkeletoaeta bizkarrazurra
daukiez.Bost taldetan banatzen dira:arrainak,amfibioak,
narrastiak,hegastiak eta ugastuna.
Animali ornobakoak ez daukie ez barruko eskeletorik ez
bizkarrazurrik.Ornobako ugari dago,baina honangoak dira
ezagunenak:artoprodoak,moluskuak,ekidodermatuak,
anelidoak,knidarioak eta poriferoa.
5. LANDAREN ERREINUA
Ladarak izaki bizidun zelulaniztunak dira,euren elikagaia
sortzeko ahalmena daukie,eta,mogitzeko ahalmena
badaukien ezinezkoan jake lekuz aldatzea lurzoruari lotuta
bizi diralako.
Lorak daukiezan landarak landara fanerogramoak hazien
bidez ugaltzen dira.
Lorarik ez daukien landarak edo landara kriptogramoak ez
daukie landarek lorarik ez hazirik.
ONDDOEN ERREINUA
Onddoen izaki bizidun zelulabakarrak zein zelulaniztunak
dira,beste izaki bizidunen hondakinez elikatzen dira.
Onddoen zelulabakarrak legamiak.
Onddo zelulaniztunak perretxikoak.
6. PROTISTOEN ERREINUA
Protistoen erreinua izaki zelulabakarrez nahiz
zelulanistunek osotuta dago,nahiz koloniatan batuta bizi
daitekez.
Algek gehienak uretan bizi dira
.
Protozooak beste izaki bizidun batzuez elikatzen
dira,parasitoak dira,beste organismo baten barruan edo
berari itsatsita bizi dira.
MONEROEN ERREINUA
Moneroak izaki bizidun zelulabakarrak dira,Lurreko inguru
guztietan bizi dira.Bakterioak.
7. PROTISTOEN ERREINUA
Protistoen erreinua izaki zelulabakarrez nahiz
zelulanistunek osotuta dago,nahiz koloniatan batuta bizi
daitekez.
Algek gehienak uretan bizi dira
.
Protozooak beste izaki bizidun batzuez elikatzen
dira,parasitoak dira,beste organismo baten barruan edo
berari itsatsita bizi dira.
MONEROEN ERREINUA
Moneroak izaki bizidun zelulabakarrak dira,Lurreko inguru
guztietan bizi dira.Bakterioak.