Relaciones tróficas y tipos de seres vivos en función de su forma de consumir y producir energía y materia. La regla del 10% en ecología.

1. Tema 4
Relacións tróficas
• Formas de nutrición e uso da materia orgánica
• As redes e cadeas tróficas
• Niveis tróficos
• Tipos de seres vivos segundo a súa alimentación
• Circulación de materia nun ecosistema
• Circulación de enerxía nun ecosistema
• Regra do 10%

2. Os nutrientes (MATERIA ORGÁNICA) proporcionan a materia e a enerxía que necesitan
os seres vivos para automanterse
ALIMENTOS
MATERIA
ENERXÍA
NUTRIENTES
SISTEMA BIOSFERA: RELACIÓNS TRÓFICAS. REPASO: ¿CAL É A FONTE DOS MATERIAIS E DA ENERXÍA QUE REQUIREN OS SERES VIVOS?

3. SISTEMA BIOSFERA: RELACIÓNS TRÓFICAS. REPASO: ¿CAL É O PROCESO QUE TRANSFORMA A MATERIA ORGÁNICA EN ENERXÍA?
A maioría dos seres vivos obteñen a enerxía necesaria para realizar os procesos vitais, a partir da
oxidación da materia orgánica (nutrientes) , proceso coñecido como RESPIRACIÓN
Materia orgánica + O2 —――→ CO2 + H2O + ENERXÍA

4. SISTEMA BIOSFERA: RELACIÓNS TRÓFICAS. REPASO: ¿CÓMO OBTEÑEN A MATERIA ORGÁNICA OS SERES VIVOS?
SERES VIVOS AUTÓTROFOS: conseguen a materia orgánica fabricándoa
eles mesmos (a partir de sustancias inorgánicas minerais e gasosas).
Son os que fabrican a materia orgánica nun ecosistema, por iso chámanse
PRODUTORES.
Segundo como consigan a materia orgánica temos:
SERES VIVOS HETERÓTROFOS, é dicir, incapaces de fabricar a súa propia
materia orgánica, deben conseguila consumindo as partes orgánicas doutros
seres vivos, por iso chámanse CONSUMIDORES
Algúns seres vivos heterótrofos transforman os restos orgánicos en materia
mineral ou inorgánica, dispoñible de novo para os produtores.
Estos seres nun ecosistema son os DESCOMPOÑEDORES

5. SISTEMA BIOSFERA: RELACIÓNS TRÓFICAS
Relacións entre os diferentes organismos dun ecosistema, en función de cómo se transfiren
os nutrientes entre eles.
As relacións tróficas represéntanse mediante CADEAS TRÓFICAS e mediante REDES TRÓFICAS.

6. SISTEMA BIOSFERA: RELACIÓNS TRÓFICAS. CADEAS E REDES TRÓFICAS FORMAN OS NIVEIS TRÓFICOS
Tanto as CADEAS TRÓFICAS como as REDES TRÓFICAS unen mediante frechas aos diferentes
organismos do ecosistema. Estes distribúense por eslabóns ou NIVEIS TRÓFICOS.

7. SISTEMA BIOSFERA: RELACIÓNS TRÓFICAS. OS PRODUTORES
OS PRODUTORES:
• Son o primeiro eslabón ou nivel trófico de calquera cadea trófica ou rede trófica
• Son ORGANISMOS AUTÓTROFOS, capaces de “fabricar” ou sintetizar materia orgánica a partir da
materia mineral ou inorgánica
• Fabricar materia orgánica require gasto de enerxía. Dita enerxía debe conseguirse dunha fonte externa
ENERXÍA
(solar ou de oxidación química)
ENERXÍA QUÍMICA
(contida nos enlaces da materia orgánica)

8. SISTEMA BIOSFERA: RELACIÓNS TRÓFICAS. OS PRODUTORES. TIPOS DE PRODUTORES
TIPOS DE PRODUTORES:
* ORGANISMOS FOTOSINTÉTICOS:
* Son as plantas verdes, as algas e as cianobacterias
* Utilizan a enerxía da luz solar para fabricar materia orgánica (FOTOSÍNTESE)
* ORGANISMOS QUIMIOSINTÉTICOS:
* Son bacterias que viven no solo, nas fontes sulfurosas, nalgúns volcáns, etc.
* Utilizan a enerxía química de oxidación que liberan algunhas reaccións químicas exotérmicas
(compostos de ferro, de xofre, de nitróxeno, etc. ) para fabricar materia orgánica
(QUIMIOSÍNTESE)
Bacterias
quimiosintéticas

9. SISTEMA BIOSFERA: RELACIÓNS TRÓFICAS. OS PRODUTORES E OS CONSUMIDORES
A MATERIA ORGÁNICA sintetizada polos ORGANISMOS PRODUTORES:
* pode consumirse mediante a RESPIRACIÓN, para obter enerxía
* pode almacenarse en forma de estruturas e tecidos (materia orgánica dispoñible para os seguintes
niveis tróficos)
* os PRODUTORES transfiren materia e enerxía aos CONSUMIDORES en forma de alimento
Materia
orgánica
Gasto enerxético
(Respiración)
Novas estruturas
(almacén de materia
orgánica)
Dispoñibles para o seguinte nivel trófico

10. SISTEMA BIOSFERA: RELACIÓNS TRÓFICAS. OS CONSUMIDORES
Os CONSUMIDORES:
* toman a materia orgánica das produtores, directa ou indirectamente.
* son sempre organismos heterótrofos, incapaces de fabricar por sí mesmos a materia orgánica que
necesitan
* segundo que se alimenten directa ou indirectamente dos consumidores distinguimos varios tipos

11. SISTEMA BIOSFERA: RELACIÓNS TRÓFICAS. OS TIPOS DE CONSUMIDORES
Os CONSUMIDORES pódense clasificar en:
* HERBÍVOROS ou CONSUMIDORES PRIMARIOS: os que se nutren directamente dos seres autótrofos,
sobre todo vexetais. Por exemplo un saltón que come cereais.
* CARNÍVOROS ou CONSUMIDORES SECUNDARIOS: os que se nutren de herbívoros, consumen a
materia orgánica fabricada polos productores de forma indirecta. Por exemplo un pardal (gorrión
común) que come a un saltón.
* CARNÍVOROS FINAIS ou CONSUMIDORES TERCIARIOS: os que se nutren de carnívoros, como un
miñato (ratonero común) que come ao gorrión.

12. SISTEMA BIOSFERA: RELACIÓNS TRÓFICAS. OS TIPOS DE CONSUMIDORES
Algúns casos especiais de CONSUMIDORES:
* OMNÍVOROS: aliméntanse de máis dun nivel trófico (home, xabarí)
* CARROÑEROS ou NECRÓFAGOS: aliméntanse de restos de organismos mortos (voitres, escarabellos)
* DETRITÍVOROS: consomen restos orgánicos descompostos e desmenuzados (lombrigas)

13. SISTEMA BIOSFERA: RELACIÓNS TRÓFICAS. OS DESCOMPOÑEDORES
• Son un tipo especial de
“detritívoros” que
transforman os restos de
materia orgánica en
materia inorgánica ou
mineral,
• A súa acción pecha o ciclo
da materia (a materia
mineral queda a
disposición dos
produtores).
• Está constituído polos
organismos do solo ou do
fondo oceánico (fungos,
bacterias).

14. SISTEMA BIOSFERA: CIRCULACIÓN DA MATERIA E DA ENERXÍA NUN ECOSISTEMA
• Os ecosistemas son capaces
de automanterse no tempo
(son sostibles).
• Reciclan a materia evitando
que os nutrientes escapen aos
outros subsistemas.
• Usan a luz solar como fonte
de enerxía.

15. SISTEMA BIOSFERA: CIRCULACIÓN DA MATERIA E DA ENERXÍA NUN ECOSISTEMA
• A materia segue un camiño circular e pechado: MATERIA INORGÁNICA - PRODUTORES (síntese de MATERIA ORGÁNICA) -
CONSUMIDORES 1arios - CONSUMIDORES 2arios - DESCOMPOÑEDORES (obtención de MATERIA INORGÁNICA) -
PRODUTORES.
• O CICLO DA MATERIA tende a ser pechado, aínda que poden existir “fugas” de materia aos outros subsistemas terrestres:
• por gasificación á atmosfera
• por lixiviado ao solo, (os minerais solubles son arrastrados pola auga)
• por transformación en turba e combustibles fósiles (carbón, petróleo, gas) forman parte da xeosfera.

16. SISTEMA BIOSFERA: CIRCULACIÓN DA MATERIA E DA ENERXÍA NUN ECOSISTEMA
• A enerxía que entra nos ecosistemas é
transformada en enerxía química (enlaces da
materia orgánica) polos produtores.
• A enerxía química pasa duns eslabóns tróficos
aos outros en forma de alimento.
• O uso da enerxía química polos seres vivos en
cada nivel trófico a transforma en enerxía
calorífica (pouco útil e alta entropía) que non é
recuperable.
• A saída de enerxía do ecosistema en forma de
calor fai que a enerxía dispoñible vaia
diminuíndo desde os produtores ata os últimos
niveis tróficos: a enerxía non se pode reciclar,
requírese un aporte continuo de enerxía
exterior (solar) para o funcionamento do
ecosistema.
• O FLUXO DE ENERXÍA é aberto e
unidireccional.

17. SISTEMA BIOSFERA: CIRCULACIÓN DA MATERIA E DA ENERXÍA NUN ECOSISTEMA. REGLA DO 10%
• O fluxo de enerxía nun ecosistema desde os niveis ou elos inferiores (produtores) ata os superiores (consumidores
de 3er orde) diminúe con arreglo á REGRA DO 10% .
• Esta regra indica que a enerxía que pasa dun nivel trófico ao seguinte é aproximadamente o 10% da acumulada
nel.
• Esta regra explica que o número de elos sexa tan limitado (4 ou 5 nos casos máis favorables)

18. SISTEMA BIOSFERA: CIRCULACIÓN DA MATERIA E DA ENERXÍA NUN ECOSISTEMA. REGLA DO 10%
• Según a regra do 10 % é máis eficiente a
alimentación baseada nos vexetais
(primeiro nivel trófico, productores)
• Aprovéitase mellor a enerxía diminuíndo
as perdas por respiración, pódense
alimentar máis individuos