Versión gallego. Contaminantes de las aguas, Formas de contaminación. Evaluación de la contaminación. Parámetros físicos, químicos y biológicos. Indicadores biológicos de la contaminación del agua. Depuración y potabilización.

1. Contaminación das augas

2. 2

3. Distribución da auga
terrestre:
•Auga salgada de mares e
océanos
• Auga doce de:
• xeo de glaciares
• auga subterránea
• lagos
• ríos
• solo
• atmosfera
Soamente a auga de ríos e lagos está dispoñible directamente para o seu uso

4. Contaminación da auga
Alteración da composición da auga que modifica as súas propiedades en
estado natural
As modificacións fan que a auga non poida ser destinada aos usos previstos

5. 5

6. 6
Exemplos de contaminación difusa e puntual das augas

7. Contaminación das augas, segundo a súa orixe
• Natural
(contaminantes que arrastra a chuvia e o xeo, polen e esporas, restos vexetais e animais, etc.)
• Antropoxénico
➢ Urbana ou doméstica (augas residuais de vivendas e locais comerciais e oficinas, restos
orgánicos e sustancias químicas como lixivias e deterxentes)
➢ Agrícola (restos de praguicidas e fertilizantes que son compostos de N, P, S, Cl, restos
orgánicos)
➢ Industrial (materia orgánica, metais pesados, cambios de PH e temperatura,
radiactividade)
➢ Outros
➢ Verquidoiros de residuos domésticos, hospitalarios, industriais, agrarios, etc.
➢ Restos de substancias relacionadas cos automóbiles (anticonxelantes, aceites,
asfaltos, combustibles)
➢ Fugas en conduccións e depósitos industriais
➢ Verquidos de buques, especialmente petróleo, tanto por accidente (mareas negras)
como voluntario, por lavado de tanques ou verquidos intencionados

8. TIPOS DE CONTAMINANTES: FISICOS
Tipo Procedencia Efectos
Temperatura •Actividades industriais (usan a
auga como refrixerante
•A auga vertida ós encoros
desde as turbinas (-Ta)
•Reducción do osíxeno disolto
•Desaparición de especies limitadas
pola temperatura
•Variación en ciclos de reproducción
e/ou crecemento de determinadas
especies
Partículas radiactivas •Circuitos de refrixeración das
centrais térmicas nucleares
•Residuos radiactivos
•Acumulación nas lamas dos ríos,
encoros e no fondo do mar
•Enfermidades como o cancro por
inhalación de radón
Sólidos en suspensión:
•Inorgánicos
•Orgánicos
• Augas residuais
• Erosión de ladeiras e do solo
•Infiltracións incontroladas
•Aumento da turbidez da auga, por
tanto diminución da actividade
fotosintética e alteracións na cadea
trófica
•Dificultade de movilidade e
respiración para algúns seres vivos
•Modificación das propiedades
organolépticas da auga como olor,
sabor, color, etc.

9. Tipo Procedencia Efectos
Substancias
orgánicas
•Hidrocarburos
•Glícidos e proteínas
•Graxas e aceites
•Pesticidas
•Fenoles
•augas residuais
•Actividades agrícolas
•Vertidos industriais
•Malos olores
•Variaciones de color
•Alteraciones nas cadenas tróficas
Sustancias
inorgánicas
•Substancias alcalinas
•Cloruros e carbonatos
•Metais pesados
•compostos
nitroxenados
•Fósforo e derivados
•compostos de xofre
•Cambios de PH
•augas de suministro e augas
residuais domésticas
•augas de intrusión marina e
de infiltración
•augas residuais da industria
e vertidos industriais
•augas residuais e vertidos
agrícolas e gandeiros
•Descomposición de restos
animais e vexetais
•Restos de deterxentes en
todo tipo de augas residuais
•Eutrofización das augas
•modificacións del Ph del medio
acuático: acidificación o alcalinización
•Salinización das augas
•Aumento da dureza del auga
•Bioacumulación dalgúns elementos e
compostos nas cadeas tróficas
•Envelenamento de seres vivos por
metais pesados
•envelenamento e trastornos
metabólicos por nitratos e outros
compostosquímicos.
Gases
•Sulfuro de hidrógeno
•Metano
•Descomposición das augas
residuais
•Variaciións en olor, sabor da auga
Tipos de contaminantes: químicos

10. Tipos de contaminantes biolóxicos
Tipo Procedencia Efectos, enfermedades
Bacterias
•Plantas de tratamento de
augas fecales
•augas residuais
domésticas e agrícolas
Tifus, Cólera, Disentería bacteriana,
Gastroenterite, Conxuntivite
Virus Hepatite, Poliomelite
Protozoos patóxenos
Disentería amebiana, Paludismo
Gusanos patóxenos
Hidatidose, Esquistosomiase

11. 11

12. ➢ Modificacións na apariencia, color, olor
e sabor del auga
➢ Restriccións dos usos da auga
➢ Alteracións na fauna e flora acuáticas
➢ Eutrofización
Efectos da contaminación en ríos e lagos

13. A eutrofización das augas

14. Vertidos ricos en
nitratos e fosfatos
(Abonos e detergentes)
> Concentración de
nutrientes para os
PRODUCTORES
> >Población de
FITOPLANCTON
< Fotosíntesis
> TURBIEDAD DEL
auga
< Luz en o fondo
Vertidos ricos en
materia orgánica
(augas residuais e
purines de granjas)
Agotamiento de
nutrientes
Agotamiento de O2
(ANOXIA)
> Concentración
de materia
orgánica
Se desprenden
CH4, NH3, H2S
MALOS
OLORES
Muerte masiva de
FITOPLANCTON e
ALGAS
Muerte masiva
de seres vivos
> Descomposición
aerobia
(Combustión)
Desarrollo de descomponedores
anaerobios
(FERMENTACIÓN)
< Concentración
de O2
Como se produce a eutrofización?

15. Esquema dos principais procesos da eutrofización

16. Crecemento explosivo de algas debido al aporte de nutrientes
Morte de algas, que caen e se pudren no fondo, producindo anoxia e acúmulo de nutrientes
Nova proliferación de algas na seguinte estación cálida
Principales etapas da eutrofización

17. 17
A eutrofización pode aparecer tamén en esteiros costeiros e mares pechados (Báltico, Negro,
Mediterráneo), provocando a aparición de algas tóxicas e flaxelados que poden afectar a aves,
peixes e mamíferos marinos.
EUTROFIZACIÓN MARIÑA

18. 18
MAREAS VERMELLAS
Un caso especial de eutrofización son
as “mareas vermellas” que se producen
en áreas costeiras no verán.
O mar toma cores vermellas, ocres ou
amarelas debido á presenza masiva de
organismos fitoplanctónicos que nalgúns
casos producen toxinas que provocan
graves danos económicos por afectar á
pesca e ao marisqueo.

19. 19
Medidas que limitan ou eliminan a eutrofización
• Limitar ou prohibir vertidos domésticos e agrícolas en ecosistemas acuáticos con escasa
dinámica.
• Tratar as aguas residuais en EDAR antes do vertido, eliminando o fósforo, o nitróxeno e a
materia orgánica.
• Diminuír o contido de polifosfatos nos deterxentes.
• Inxectar 02 puro en lagoas e encoros afectados.
• Engadir nitróxeno na auga para evitar o crecemento das algas cianofíceas.

20. Esquema dun
acuífero
• BAIXA CONCENTRACIÓN DE
MICROOORGANISMOS
• BAIXA CONCENTRACIÓN DE
OSÍXENO
Características da auga subterránea
• BAIXA CAPACIDADE DE
REXENERACIÓN E
AUTODEPURACIÓN
• DIFICULTADE PARA SER CONTAMINADA
• DIFICULTADE PARA SER DEPURADA
• POUCO ACCESIBLE

21. Fugas de minas,de vertederos industriais e urbanos, de
incineradoras de residuos, de depuradoras, etc.
Fertilizantes e pesticidas que difunden al subsuelo
desde tierras de labor
* CONTAMINACIÓN
➢ DIFUSA
➢ PUNTUAL
* SOBREEXPLOTACIÓN
• Creación de urbanizaciones turísticas (césped, piscinas, golf, etc.)
•Cambio de tipo de cultivos (de secano a regadío)
•Aumento de demanda por aumento de población
➢ Contaminación de pozos, ríos, lagos e océanos
➢ Pérdida de calidad del auga de uso doméstico
➢ Alteraciones nas comunidades de seres vivos subterráneos
* SALINIZACIÓN
➢Salinización del suelo cultivable, pérdida de fertilidad
➢Pérdida de calidad del auga de uso doméstico
➢Pérdida de vegetación e incluso desertización
Tipos e efectos da contaminación en augas subterráneas

22. Exemplos de contaminación das augas subterráneas

23. Proceso de intrusión de
auga salina nun
acuífero preto á costa
Extracción de auga > Recarga Esgotamento da auga doce dos pozos
Baléiranse os acuíferos de auga doce
a auga salgada do mar introdúcese nos
acuíferos
os pozos conteñen auga
salgada
A explotación dos acuíferos produce a salinización.

24. Contaminación en mares e océanos
Características xerais
▪ Elevado volúme de auga
▪ Dinámica variable segúndo o tipo e intensidade das correntes, as
características físicas da cuenca, etc.
▪ Elevada DIVERSIDADE biolóxica, variable segundo zonas
▪ Gran capacidade de DISPERSIÓN e AUTODEPURACIÓN

25. Fontes de contaminación da auga mariña
De orixe natural (en grao moi pequeno)
Afluencia de ríos contaminados
Vertidos de industrias ubicadas na costa (sustancias químicas tóxicas e radiactivas)
Vertidos domésticos de poboacións costeiras (materia orgánica, microorganismos,
substancias químicas)
Escapes de actividades mineras situadas en o mar o na costa (vertido de petróleo nas
plataformas petrolíferas)
Procedentes de barcos (refugallos, restos de combustible, vertidos da carga por
accidente, como petróleo o substancias tóxicas)

26. Vertidos no mar

27. ø Alteración de ecosistemas mariños e costeiros
ø Morte dalgúns organismos acuáticos
ø Diminución das capturas de peixes e outras especies
ø Deterioro de praias e outros lugares de recreo
ø Graves perdas económicas
Consecuencias da contaminación marina

28. Mareas
➢ LIMPEZA DE TANQUES
➢ ESCAPES DE PLATAFORMAS 88 %
➢ VERTIDOS DE REFINERÍAS
ACCIDENTES DE
PETROLEIROS 12%
3-4 MILL.
TONELADAS
ANUAIS

29. O accidente do Prestige

30. Desprazamento e dispersión da
contaminación de fuel procedente
dun accidente no mar

31. Como evoluciona la marea negra en o tiempo

32. Efectos da marea negra en os ecosistemas

34. • Leis e reglamentacións axeitadas
• Barcos de dobre casco para transportar
substancias perigosas
• Illamento das manchas con flotadores e
barreiras
• Limpeza de area e rochas de forma mecánica
(en terra)
•Recollida de petróleo con aspiradores ou
espumadeiras (no mar)
• Tratamento das manchas con xeles (dispersión)
e aglomerantes (afundimento)
• Biorremediación (tratamento con bacterias
saprófagas)
• Combustión (xera contaminación atmosférica)
Propostas de solución

37. Determínase mediante:
• PARÁMETROS e ÍNDICES DE MEDIDA:
físicos, químicos e biolóxicos
• INDICADORES BIOLÓXICOS
A CALIDADE DAS AUGAS
Avaliación dacordo aos usos previstos: agrícola, industrial,
baño, consumo, etc.

38. Características organolépticas
Depende da concentración de ións e sales
Parametros físicos
Transparencia / Turbidez
Depende da abudancia de sedimentos e
microorganismos en suspensión
Conductividade eléctrica
Color, olor e sabor

39. • Presencia de sustancias tóxicas e metales pesados
PARÁMETROS QUÍMICOS
• Presencia de iones carbonato, sulfato, nitrato, fosfato, etc.
• OD (osíxeno disuelto) Las augas limpias e poco contaminadas están saturadas de osíxeno
• DBO (Demanda biológica de osíxeno) Cantidad de osíxeno que os microorganismos presentes en o
auga necesitan para oxidar toda la materia orgánica presente en ella
• DQO (Demanda química de osíxeno) Cantidad de osíxeno necesario para la oxidación da materia orgánica
sen la intervención de seres vivos.
• COT (Carbono orgánico total) Medida del carbono contenido en os compostos orgánicos
• pH e pOH Respectivamente, concentraciones de H+ e OH-, que influyen na velocidad das
reacciones químicas e la actividad biológica
• Dureza del auga Concentración de carbonatos en mg/litro. o auga dura requiere mayor gasto de
detergente e jabón, produce precipitaciones de carbonatos nas resistencias de aparatos eléctricos e en os
riñones (cálculos renales)
• Concentración de nitrógeno En sus diversas formas, orgánico, amoniacal, nitritos, nitratos, informa
del tipo de contaminación.

40. Parámetro sen contaminación Contaminación débil Contaminación fuerte
OD (mg/l) 7 5 3
DBO (mg/l) 5 20 50
DQO (mg/l) 20-40 80
CONTAMINACIÓN ÓRGÁNICADBO, DQO, COT
os microorganismos aerobios:
• Consumen materia orgánica (Autodepuración)
• Gastan osíxeno
Parámetro Valor Tipo de contaminación
DBO / DQO
< 0,2 Inorgánica
> 0,6 Orgánica
ÍNDICE Valores posibles Valores recomendados
pH <7 ácido
>7 básico o alcalino
6-8,5
(actividad biológica normal)
Dureza <50 auga blanda
>200 auga dura
100-500
(auga de bebida)
Evaluación da contaminación a partir de parámetros químicos

41. ❖ Concentración de virus
❖ Concentración de bacterias coliformes
❖ Concentración de fungos
❖ Concentración de protozoos
❖ Concentración de cianofíceas
A presenza e concentración de diferentes grupos de seres vivos
poden producir trastornos como enfermidades, problemas de cor, olor
e sabor da auga, aumentar a turbidez.
En concentracións pequenas, a presenza dalgúns microorganismos
aerobios favorece a AUTODEPURACIÓN das augas, que oxidan a
materia orgánica en suspensión.
Os microorganismos fotosintéticos (fitoplancton) favorecen a
OXIGENACIÓN das augas.
PARÁMETROS BIOLÓXICOS

42. A presenza e/o abundancia de determinadas especies de seres vivos nas augas proporciona información
sobre o grao de contaminación e alteración do medio acuático nun período amplio de tempo.
INDICADORES BIOLÓXICOS DE CONTAMINACIÓN

43. USO DE INDICADORES BIOLÓXICOS NAS AUGAS FLUVIAIS

44. Contaminación Clasificación Nutrientes (ppm) DBO5 Millares de Coliformes / litro
sen contaminación
Ligera
Moderada
Media
Fuerte
Muy fuerte
Fuertísima
Oligosaprobio
Mesosaprobio α
Mesosaprobio β
Polisaprobio
1
1-2
2-6
5-10
7-13
10-20
>15
5
5-10
10-20
20-40
40-70
70-95
>95
<50
50-100
100-1.000
1.000-20.000
ÍNDICE COMPOSTO PARA MEDIR o GRAO DE CONTAMINACIÓN EN RÍOS
ÍNDICES compostos
Combinan varios dos parámetros anteriores, sirven para dar unha valoración
xeral da calidade da auga

45. CICLO DE UTILIZACIÓN DEL auga
auga no
medio natural
Potabilización
augas residuais
auga potable
Recollida
Almacenaxe e distribución
Usos da auga potable
Devolución á naturaleza
Recollida
(Rede de alcantarillado)
Depuración Tratamento de augas residuais
para su devolución á
naturaleza
Tratamento de auga
natural para que sexa apta
para o consumo

46. Eliminación de sedimentos e partículas, sustancias tóxicas, malos olores, colores e
sabores, microorganismos patógenos
A POTABILIZACIÓN DA AUGA

47. 47
TRATAMENTOS DE
POTABILIZACIÓN

48. Tratamento das augas para devolverles as súas características naturais
Depuración das augas contaminadas
DEPURACIÓN DURA
OU TECNOLÓXICA
DEPURACIÓN
NATURAL
DEPURACIÓN
BLANDA
DEPURACIÓN
ARTIFICIAL
TIPOS DE DEPURACIÓN DE AUGAS

49. 49
Depuración natural (Autodepuración)
•Tralo vertido aumenta a
cantidade de sólidos en
suspensión e materia orgánica.
•Os microorganismos da auga
descompoñen a materia orgánica
vertida.
• A materia orgánica transfórmase
en substancias inorgánicas con
gasto de osíxeno.
• Con altas concentracións de
materia orgánica requírese moito
osíxeno para degradala (elevado
DBO)
•Segundo se degrada a materia
orgánica diminúe a demanda de
osíxeno (baixa o DBO)
• As substancias inorgánicas
actúan como fertilizantes para as
algas e outros seres
fotosintéticos.
•A fotosíntese que realizan ditas
algas permite recuperar os niveis
de osíxeno iniciais

50. 50
• Imita a autodepuración natural
• Require instalacións sinxelas
• Consumo enerxético e de materiais
mínimo
• Proceso lento (varios meses)
• Depura pequenos volúmes de auga
residual
• Axeitado para poboacións pequenas ou
con pocos recursos económicos
• Utiliza procesos químicos, físicos e
biolóxicos.
• Require instalacións con tecnoloxía
sofisticada.
• Consumo enerxético e de materiais
alto.
• Proceso rápido.
• Depura grandes volúmes de auga
residual.
• Axeitado para grandes poboacións
con grandes recursos económicos.
DEPURACIÓN BLANDA DEPURACIÓN DURA OU TECNOLÓXICA
• A auga usada nos fogares e comercios chega polas redes de alcantarillado ata as estacións
depuradoras
• A súa función é eliminar a contaminación das augas para poder reutilizalas ou poder devolvelas á
naturezas nas mellores condicións
DEPURACIÓN ARTIFICIAL DAS AUGAS CONTAMINADAS

51. Depuración blanda
•Reproducen os procesos de autodepuración da natureza, tanto a realizada en ríos e lagos como no solo.
•Baixa sofisticación, gasto mínimo de instalación e mantemento
•Proceso de depuración lento e con pequenos volúmenes de depuración, válido para pequenas poboacións

52. 52
En lagoas artificiais vértense as augas residuais, produciíndose a sedimentación de sólidos e a
degradación da materia orgánica por parte dos microorganismos por vía aerobia e/ou anaerobia
DEPURACIÓN BLANDA: LAGOAXE (LAGUNAXE)

53. 53
Terreos cubertos por vexetación de humidais (chopos, plantas de zonas húmidas, etc.) nos que
se realiza o vertido de augas residuais, permitindo que os procesos naturais do solo realicen a
depuración.
DEPURACIÓN BLANDA: FILTROS VERDES

54. Depuración dura ou tecnolóxica
Inclúe procesos físicos, químicos e biolóxicos, combinados ou aislados que utilizan equipos
mecánicos, eléctricos de alto custo e gran gasto de enerxía, que en conxunto constitúen a
ESTACIÓN DEPURADORA DE AUGAS RESIDUAIS (EDAR)

55. Os procesos a realizar deben ter en conta as características da auga residual
que se quere depurar, o que determina o deseño e instalacións da EDAR
DESEÑO dunha EDAR

56. ESQUEMA DE unha EDAR
ESQUEMA XERAL DUNHA EDAR

57. 57
FUNCIONAMENTO BÁSICO DUNHA EDAR
Existen tres liñas de tratamento: liña de auga, liña de fangos e liña de gas
Transformacións que sufre a auga que entra na planta (auga contaminada) ata que sae como auga limpa
Nas distintas fases da depuración das augas residuais obtéñense materiais sólidos que constitúen os
lodos ou lamas que deben ser transformados antes do seu vertido.
A dixestión dos lodos orixina de forma
residual biogás, que pode queimarse
para obter enerxía.

58. 58
FUNCIONAMENTO BÁSICO DUNHA EDAR: LIÑA DE AUGA
Tratamento
2ario
Tratamento 3ario
Pretratamento
Tratamento
1ario
Transformacións que sofre a auga residual que entra na planta ata que sae como auga limpa

59. Funcionamiento dunha EDAR: liña de auga
PRETRATAMENTO Conxunto de operacións físicas e mecánicas destinadas a retirar das augas
residuais os elementos sólidos que dificultan os tratamentos posteriores.

60. Funcionamiento dunha EDAR: liña de auga
PRETRATAMENTO
Os métodos de pretratamento das augas residuais combinan algunhas destas operacións:
1) Desbaste: a auga pasa por un sistema de rexas que eliminan os residuos sólidos máis grandes
2) Desareado e desengraxado: remóvese a auga e inxéctase auga a presión o que favorece a
flotación de graxas, pelos, aceites, etc. que se recollen en superficie; as areas caen ao fondo e se
recollen.
Os residuos sólidos obtidos se eliminarán normalmente en vertedoiro controlado ou son incinerados.

61. 61
Funcionamiento dunha EDAR: liña de auga
TRATAMENTO PRIMARIO
Este proceso realízase nos tanques de decantación primaria.
Consiste en eliminar:
1) as partículas sólidas en suspensión e flotación
2) os materiais que van sedimentando por gravidade ou con axuda de substancias que
favorecen a floculación e a sedimentación
Os materiais obtidos constitúen os fangos ou lodos primarios

62. 62
Funcionamiento dunha EDAR: liña de auga
TRATAMENTO SECUNDARIO
Inclúe un tratamento biolóxico nel que os microorganismos descompoñen a materia orgánica
presente na auga que imos depurar.
A transformación pode ser aerobia ou anaerobia. No primeiro caso soe engadirse osíxeno para
facilitar a acción bacteriana.
Existen dúas variantes deste tratamento biolóxico:
1) Fangos activos
2) Leitos bacterianos

63. 63
Funcionamiento dunha EDAR: liña de auga
TRATAMENTO 2ario: FANGOS ACTIVOS
FANGOS ACTIVOS :
Nun gran depósito axitado e aireado un cultivo bacteriano metaboliza a materia orgánica presente na
auga residual.
Habitualmente este proceso desenvólvese en dúas cámaras: un reactor biolóxico onde ten lugar a
metabolización e un decantador secundario onde sedimenta o fango producido.
Este fango é conducido á liña de lodos., excepto unha pequena porción que é recirculado á cámara
anterior.

64. 64
Funcionamiento dunha EDAR: liña de auga
TRATAMENTO 2ario: LEITOS BACTERIANOS
O sistema dispón dun aspersor que “rega” con auga
residual un leito poroso que actúa como filtro;
Este leito pode ser de diferentes materiais e nel se
adhiere unha fina capa de bacterias encargadas do
proceso de dixestión da materia orgánica.
A auga depurada é recollida na parte inferior, tras
atravesar o leito.
Se as bacterias son aerobias deben incorporarse uns
aireadores que aporten osíxeno ás reaccións.

65. 65
Funcionamiento dunha EDAR: liña de auga
TRATAMENTO 3ario
Métodos complementarios para eliminar N, P, sales inorgánicas e parte de materia orgánica aínda non
eliminada. Inclúe tratamentos químicos, filtración, etc.
Outro tipo de tratamento é a desinfección (incluído por algúns autores no tratamento 3ario), que consiste na
eliminación de microorganismos patóxenos por cloración, radiación u ozonización.
Todos estes tratamentos non sempre se realizan e son similares á potabilización , permitindo a reutilización da auga
depurada.

66. 1) ESPESAMENTO DE FANGOS: Redución do volume de fangos deshidratando as lamas ou
fangos. Realízase nos espesadores mediante mecanismos de gravidade e flotación.
2) ESTABILIZACIÓN DE FANGOS: Eliminación da materia orgánica por vía aerobia ou
anaerobia. Se realiza con bacterias nos DIXESTORES, depósitos cerrados onde teñen lugar as
reaccións de combustión e fermentación, que orixinan BIOGÁS (metano e dióxido de
carbono).
3) ACONDICIONAMIENTO QUÍMICO: Adición de compostos químicos e calor para a
coagulación de sólidos
4) DESHIDRATACIÓN: Por centrifugación ou filtros de prensado elimínase a auga dos fangos.
LIÑA DE LAMAS (LODOS) OU BIOSÓLIDOS

67. 67
LIÑA DE LAMAS (LODOS) OU BIOSÓLIDOS

68. LIÑA DE GAS
O biogás obténse da dixestión das lamas (lodos)
Este gas (metano e dióxido de carbono)
pódese usar para obter enerxía eléctrica ou
calorífica.
A enerxía obtida pode abastecer as
necesidades enerxéticas da EDAR.