Lean 6 Sigma Số 47

Soá thaùng 11 naêm 201447 TRUNGTAÂMKYÕTHUAÄTTCÑLCL3
Coäng ñoàng kinh teá Asean AEC
Cô hoäi vaø thaùch thöùc
töø Coäng ñoàng Kinh teá ASEAN
Hieän thöïc hoùa coäng ñoàng
ASEAN 2015: Thuaän lôïi vaø trôû ngaïi
ASEANASEANCommunity 2015Community 2015
ประชาคมอาเซียนประชาคมอาเซียน

coäng ñoàng asean
Supported by
(2008 - 2013)
Nhöõng ngöôøi thöïc hieän baûn tin:
Ts. Nguyeãn Höõu Thieän
vôùi söï coäng taùc cuûa:
Ts. Ñaëng Minh Trang
Phaïm Thanh Dieäu
Coäng ñoàng kinh teá ASEAN
(tieáng Anh: ASEAN Economic
Community, vieát taét: AEC) laø moät
khoái kinh teá khu vöïc cuûa caùc quoác
gia thaønh vieân ASEAN döï ñònh seõ
ñöôïc thaønh laäp vaøo naêm 2015.
AEC laø moät trong ba truï coät quan
troïng cuûa Coäng ñoàng ASEAN
nhaèm thöïc hieän caùc muïc tieâu ñeà
ra trong Taàm nhìn ASEAN 2020.
Hai truï coät coøn laïi laø: Coäng ñoàng
An ninh ASEAN vaø Coäng ñoàng
Vaên hoùa - Xaõ hoäi ASEAN.
Muïc ñích thaønh laäp AEC
Theo döï ñònh cuûa caùc nhaø laõnh
ñaïo ASEAN, AEC seõ ñöôïc thaønh
laäp vaøo naêm 2015. Tuyeân boá Hoøa
hôïp ASEAN II nhaán maïnh: Coäng
ñoàng Kinh teá ASEAN laø vieäc thöïc
hieän muïc tieâu cuoái cuøng cuûa hoäi
nhaäp kinh teá trong "Taàm nhìn
ASEAN 2020", nhaèm hình thaønh
moät khu vöïc kinh teá ASEAN oån
ñònh, thònh vöôïng vaø coù khaû naêng
caïnh tranh cao, trong ñoù haøng
hoùa, dòch vuï, ñaàu tö seõ ñöôïc chu
chuyeån töï do, vaø voán ñöôïc löu
chuyeån töï do hôn, kinh teá phaùt
trieån ñoàng ñeàu, ñoùi ngheøo vaø
cheânh leäch kinh teá - xaõ hoäi ñöôïc
giaûm bôùt vaøo naêm 2020. Keá hoaïch
trung haïn 6 naêm laàn thöù hai cuûa
ASEAN (2004-2010) - Chöông
trình Haønh ñoäng Vientian - ñaõ xaùc
ñònh roõ hôn muïc ñích cuûa AEC laø:
taêng cöôøng naêng löïc caïnh tranh
thoâng qua hoäi nhaäp nhanh hôn,
nhaèm thuùc ñaåy taêng tröôûng vaø phaùt
trieån kinh teá cuûa ASEAN.
Caùc bieän phaùp thöïc hieän
Caùc bieän phaùp chính maø
ASEAN seõ caàn thöïc hieän ñeå xaây
döïng moät thò tröôøng ASEAN thoáng
nhaát bao goàm: haøi hoøa hoùa caùc
tieâu chuaån saûn phaåm (hôïp chuaån)
vaø qui cheá, giaûi quyeát nhanh choùng
hôn caùc thuû tuïc haûi quan vaø thöông
maïi, vaø hoaøn chænh caùc quy taéc veà
xuaát xöù.
Caùc bieän phaùp ñeå xaây döïng
moät cô sôû saûn xuaát ASEAN thoáng
nhaát seõ bao goàm: cuûng coá maïng
löôùi saûn xuaát khu vöïc thoâng qua
naâng caáp cô sôû haï taàng, ñaëc bieät laø
trong caùc lónh vöïc naêng löôïng, giao
thoâng vaän taûi, coâng ngheä thoâng tin
vaø vieãn thoâng, vaø phaùt trieån caùc kyõ
naêng thích hôïp.
Caùc bieän phaùp noùi treân ñeàu ñaõ
vaø ñang ñöôïc caùc nöôùc thaønh vieân
ASEAN trieån khai trong khuoân khoå
caùc thoûa thuaän vaø hieäp ñònh cuûa
ASEAN. Nhö vaäy, AEC chính laø söï
ñaåy maïnh nhöõng cô cheá lieân keát
hieän coù cuûa ASEAN, nhö Hieäp ñònh
Khu vöïc Maäu dòch Töï do ASEAN
(AFTA), Hieäp ñònh Khung ASEAN
veà Dòch vuï (AFAS), Khu vöïc Ñaàu
tö ASEAN (AIA), Hieäp ñònh Khung
veà Hôïp taùc Coâng nghieäp ASEAN
(AICO), Loä trình Hoäi nhaäp Taøi chính
vaø Tieàn teä ASEAN..., ñeå xaây döïng
ASEAN thaønh "moät thò tröôøng vaø
cô sôû saûn xuaát thoáng nhaát". Noùi
caùch khaùc, AEC laø moâ hình lieân keát
kinh teá khu vöïc döïa treân vaø naâng
cao nhöõng cô cheá lieân keát kinh teá
hieän coù cuûa ASEAN coù boå sung
theâm hai noäi dung môùi laø töï do di
chuyeån lao ñoäng vaø di chuyeån voán
töï do hôn.
Quaù trình thöïc hieän
Ñeå böôùc ñaàu hieän thöïc hoùa
AEC, Hoäi nghò caáp cao ASEAN laàn
thöù 9 (2003) ñoàng yù: ASEAN seõ
thöïc hieän caùc khuyeán nghò veà lieân
keát kinh teá cuûa Nhoùm Ñaëc Traùch
Cao caáp (HLTF) veà Lieân keát Kinh
teá cuûa Hoäi nghò Boä tröôûng Kinh teá
ASEAN (AEM).
Cuï theå laø:
Ñaåy maïnh vieäc thöïc hieän nhöõng
saùng kieán kinh teá hieän coù, bao goàm
Khu vöïc Maäu dòch Töï do ASEAN,
Hieäp ñònh Khung ASEAN veà Dòch
vuï, vaø Khu vöïc Ñaàu tö ASEAN;
Thuùc ñaåy hoäi nhaäp khu vöïc
trong caùc ngaønh öu tieân;
Taïo thuaän lôïi cho vieäc ñi laïi cuûa
doanh nhaân, lao ñoäng laønh ngheà
vaø nhaân taøi, vaø taêng cöôøng caùc
theå cheá cuûa ASEAN vaø thu heïp
khoaûng caùch phaùt trieån.
Haønh ñoäng lôùn ñaàu tieân cuûa
ASEAN ñeå trieån khai caùc bieän
phaùp cuï theå treân chính laø vieäc
caùc nhaø laõnh ñaïo caùc nöôùc thaønh
vieân kyù Hieäp ñònh Khung ASEAN
veà Hoäi nhaäp caùc Ngaønh Öu tieân.
Coù theå coi ñaây laø moät keá hoaïch
Coäng ñoàng kinh teá Asean AEC
Cuoái naêm 2015, Coäng ñoàng kinh teá ASEAN - ASEAN Economic Community AEC- seõ ra
ñôøi. Baûn tin xin giôùi thieäu moät soá thoâng tin chung veà AEC vaø baøi “Hieän thöïc hoùa coäng
ñoàng ASEAN 2015: Thuaän lôïi vaø trôû ngaïi” cuûa Hoaøng Thò Thanh Nhaøn vaø Voõ Xuaân Vinh,
Vieän Haøn laâm Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam, ñeå baïn ñoïc tham khaûo (trang 14).

1
COÄNG ÑOÀNG ASEAN
Supported by
(2008 - 2013)
1
Supported by
(2008 - 2013)
haønh ñoäng trung haïn ñaàu tieân cuûa
AEC. ASEAN hy voïng, hoäi nhaäp
nhanh caùc ngaønh öu tieân naøy seõ
taïo thaønh böôùc ñoät phaù, taïo ñaø vaø
taïo ra hieäu öùng lan toûa sang caùc
ngaønh khaùc. Taïi Hieäp ñònh naøy,
caùc nöôùc thaønh vieân ñaõ cam keát
loaïi boû thueá quan sôùm hôn 3 naêm
so vôùi cam keát theo Chöông trình
Thueá quan Öu ñaõi Coù Hieäu löïc
Chung cuûa AFTA (CEPT/AFTA).
Caùc ngaønh öu tieân hoäi nhaäp goàm: 7
ngaønh saûn xuaát haøng hoùa laø noâng
saûn, thuûy saûn, saûn phaåm cao su,
saûn phaåm goã, deät may, ñieän töû, oâ
toâ; 2 ngaønh dòch vuï laø haøng khoâng
Leâ Ñaêng Doanh
Caûi caùch theå cheá, taùi cô caáu
kinh teá, naâng cao trình ñoä
khoa hoïc - coâng ngheä vaø naêng löïc
caïnh tranh laø ñoøi hoûi caáp thieát ñaët
ra cho Vieät Nam khi ASEAN nhaûy
voït töø naác Khu vöïc thöông maïi töï
do ASEAN (AFTA) leân naác thang
Lieân minh Kinh teá AEC.
Ngaøy20/11/2007taïiSingapore,
laõnh ñaïo 10 nöôùc ASEAN ñaõ quyeát
ñònh thay ñoåi Nghò quyeát cuûa Hoäi
nghò Thöôïng ñænh ASEAN naêm
2003 ôû Bali döï kieán seõ thaønh laäp
Coäng ñoàng Kinh teá ASEAN (AEC)
vaøo naêm 2020 baèng caùch ñaåy vieäc
thaønh laäp Coäng ñoàng naøy sôùm hôn
naêm naêm, vaøo cuoái naêm 2015. Roõ
raøng quyeát ñònh naøy nhaèm nhanh
choùng naâng cao naêng löïc caïnh
tranh cuûa caû khoái ASEAN tröôùc
söï lôùn maïnh cuûa kinh teá Trung
Quoác, taïo ra moät neàn saûn xuaát vaø
thò tröôøng thoáng nhaát cuûa 600 trieäu
daân vôùi GDP ñaït 1.900 tyû USD.
Nhö vaäy, theo sô ñoà döôùi ñaây
cuûa B.Balassa veà caùc naác thang
cuûa quaù trình hoäi nhaäp, ASEAN ñaõ
nhaûy voït töø naác thang hieän nay laø
Khu vöïc thöông maïi töï do ASEAN
(AFTA) leân naác thang Lieân minh
Kinh teá AEC, moät böôùc chuyeån ñoåi
maø Lieân minh chaâu AÂu (EU) ñaõ caàn
ñeán 50 naêm.
Song, treân thöïc teá, theo nhöõng
cam keát ñaõ ñöôïc coâng boá, AEC
môùi chæ vöôït qua ñöôïc möùc Lieân
minh thueá quan vaø coù moät soá yeáu
toá cuûa thò tröôøng chung theo sô
ñoà treân ñaây, chöa coù chính saùch
kinh teá chung vaø cuõng chöa coù caùc
cô quan lieân quoác gia nhö EU. Vì
vaäy, khaùi nieäm Coäng ñoàng kinh
teá coù theå taïo ra söï nhaàm laãn hay
aûo töôûng nhö moät Lieân minh Kinh
teá nhöng thöïc teá khoâng phaûi nhö
vaäy vaø coù nhieàu chæ daáu cho thaáy
ASEAN seõ khoâng laëp laïi moâ hình
coù ñoàng tieàn chung cuûa EU.
Töø naêm 1993, Khu vöïc thöông
maïi töï do ASEAN (AFTA) ñaõ ñöôïc
thaønh laäp, caùc nöôùc ASEAN-6
(Singapore, Malaysia, Thaùi Lan,
Philippines, Indonesia vaø Brunei)
ñaõ haàu nhö hoaøn taát loä trình caét
giaûm thueá quan vaø caùc raøo caûn phi
thueá quan cuûa hoï neân khoâng coøn
khoâng gian ñaùng keå naøo theâm cho
töï do hoùa thöông maïi giöõa caùc neàn
Theo keá hoaïch ban ñaàu laø
naêm 2020. Tuy nhieân, taïi
Hoäi nghò caáp cao ASEAN
laàn thöù XII toå chöùc taïi Cebu,
caùc nhaø laõnh ñaïo caùc quoác
gia thaønh vieân ñaõ quyeát
ñònh ñaåy nhanh leân thaønh
naêm 2015.
vaø e- ASEAN (hay thöông maïi
ñieän töû); vaø, 2 ngaønh vöøa haøng
hoùa vöøa dòch vuï laø y teá vaø coâng
ngheä thoâng tin. Thaùng 12 naêm
2006, taïi Hoäi nghò Boä tröôûng Kinh
teá ASEAN, caùc boä tröôûng ñaõ quyeát
ñònh ñöa theâm ngaønh haäu caàn vaøo
danh muïc ngaønh öu tieân hoäi nhaäp.
Nhö vaäy, toång coäng coù 12 ngaønh
öu tieân hoäi nhaäp. Caùc ngaønh noùi
treân ñöôïc löïa choïn treân cô sôû lôïi
theá so saùnh veà taøi nguyeân thieân
nhieân, kyõ naêng lao ñoäng, möùc ñoä
caïnh tranh veà chi phí, vaø möùc ñoùng
goùp veà giaù trò gia taêng ñoái vôùi neàn
kinh teá ASEAN. Caùc nöôùc Brunei,
Indonesia, Malaysia, Philippines,
Singapore, Thaùi Lan seõ haï thueá
quan ñoái vôùi caùc saûn phaåm cuûa 12
ngaønh öu tieân xuoáng 0% vaøo naêm
2007, trong khi ñoái vôùi caùc nöôùc
coøn laïi seõ laø naêm 2012...
Cô hoäi vaø thaùch thöùc ñoái vôùi Vieät Nam
Hieäp ñònh thöông maïi öu ñaõi
Khu vöïc thöông maïi töï do
Lieân minh thueá quan
Thò tröôøng chung
Lieân minh kinh teá
Giaûm
thueá
quan
trong
nhoùm
Loaïi boû
thueá
quan
trong
nhoùm
Thueá
quan
chung ñoái
vôùi ngoaøi
nhoùm
Dòch
chuyeån töï
do lao ñoäng
vaø voán trong
nhoùm
Chính saùch
kinh teá
chung vaø
ñoàng tieàn
chung
Caùc caáp ñoä cuûa hoäi nhaäp

2
Supported by
(2008 - 2013)
kinh teá ASEAN-6. Coøn vôùi AEC,
boán nöôùc thaønh vieân môùi CLMV
(Campuchia, Laøo, Myanmar vaø
Vieät Nam) coù neàn kinh teá keùm phaùt
trieån hôn, hoäi nhaäp chaäm hôn, seõ
phaûi caét giaûm thueá quan vaø caùc
raøo caûn phi thueá quan cho haøng
hoùa vaø dòch vuï töø caùc nöôùc ASEAN
khaùc maø chuû yeáu vaø thöïc chaát laø töø
caùc neàn kinh teá phaùt trieån hôn cuûa
ASEAN-6. Ñaây laø cô hoäi maø caùc
nöôùc ASEAN-6 ñang noùng loøng
chôø ñôïi, vì hoï coù theå môû roäng thò
tröôøng, taän duïng lao ñoäng vaø taøi
nguyeân giaù reû ôû boán nöôùc CLMV.
Baùo chí ôû caùc nöôùc ñoù gaàn ñaây
ñaõ leân tieáng baøy toû lo ngaïi veà “söï
chuaån bò chaäm chaïp” cuõng nhö
“bieåu hieän thieáu quyeát taâm” thöïc
hieän ñaày ñuû caùc cam keát AEC ôû
boán nöôùc CLMV.
Cô hoäi cho töï do dòch
chuyeån lao ñoäng?
Ñeå thöïc hieän cam keát coù tính
môùi vaø ñoät phaù veà “töï do dòch
chuyeån cuûa lao ñoäng coù chöùng
chæ ñaøo taïo”, 10 nöôùc ASEAN ñaõ
thoáng nhaát coâng nhaän giaù trò töông
ñöông cuûa chöùng chæ ñaøo taïo cuûa
moãi nöôùc thaønh vieân ñoái vôùi taùm
loaïi ngheà nghieäp: baùc syõ, nha syõ,
hoä lyù, kyõ sö, kieán truùc sö, kieåm
toaùn vieân, giaùm saùt vieân vaø nhaân
vieân du lòch. Song, moãi nöôùc coù
quyeàn aùp ñaët nhöõng quy ñònh cuûa
nöôùc sôû taïi ñoái vôùi söï dòch chuyeån
lao ñoäng naøy vaøo nöôùc hoï. Thí duï
nhö lao ñoäng ñeán haønh ngheà ôû
Thaùi Lan seõ phaûi traûi qua kyø thi
vieát baèng tieáng Thaùi ñeå chöùng toû
trình ñoä ngoân ngöõ. Qua ñöôïc kyø thi
naøy, baùc syõ coù theå ñöôïc laøm vieäc
cuøng ñoàng nghieäp Thaùi trong beänh
vieän, song, neáu muoán môû phoøng
maïch tö hay vaên phoøng rieâng seõ
phaûi traûi theâm moät kyø thi saùt haïch
veà luaät phaùp Thaùi vieát baèng tieáng
Thaùi. Kieåm toaùn vieân cuõng phaûi traûi
qua kyø thi baèng tieáng Thaùi veà luaät
phaùp vaø heä thoáng thueá khoâng ñôn
giaûn cuûa Thaùi Lan. Moät giaùo sö
Thaùi Lan ñaõ thaúng thaén boäc baïch
trong trao ñoåi rieâng tö, cô hoäi cho
lao ñoäng Vieät khoâng ñöôïc ñaøo taïo
ôû Thaùi Lan laø voâ cuøng thaáp. Coù theå
döï baùo caùc nöôùc khaùc cuõng seõ coù
nhöõng quy ñònh töông töï, laøm cho
taùc ñoäng thöïc teá cuûa dòch chuyeån
lao ñoäng seõ thua xa Lieân minh
chaâu AÂu. Cho ñeán nay chöa thaáy
caùc cô quan coù thaåm quyeàn Vieät
Nam coù baát kyø coâng boá naøo veà caùc
ñieàu kieän töông töï cho dòch chuyeån
lao ñoäng vaøo Vieät Nam.
Veà lyù thuyeát, caùc lao ñoäng coù
tay ngheà cao töø caùc nöôùc ASEAN-6
coù theå traøn vaøo caùc vò trí boán nöôùc
CLMV vaø heä luïy veà xaõ hoäi cuûa moät
söï xaùo troän nhö vaäy trong töông lai
coù theå seõ phöùc taïp vaø khoâng theå
xem thöôøng. Caùc nöôùc EU ñaõ phaûi
tröng caàu daân yù tröôùc khi thöïc hieän
caùc cam keát töông töï ñeå chuaån bò
tröôùc dö luaän, tröôùc nhöõng dieãn
bieán baát lôïi coù theå xaûy ra.
Tröôùc thaùch thöùc vaø cô hoäi
caïnh tranh vôùi lao ñoäng caùc nöôùc
ASEAN khaùc, Vieät Nam coù lôïi theá
veà nguoàn lao ñoäng treû ñoâng ñaûo,
kheùo tay, hoïc nhanh vaø laøm vieäc
chaêm chæ neáu ñöôïc traû löông töông
xöùng. Tuy nhieân lao ñoäng Vieät
Nam coù nhöôïc ñieåm laø raát keùm veà
kyû luaät lao ñoäng, kyõ naêng soáng vaø
saün saøng chuyeån vieäc neáu ñöôïc
höùa heïn tieàn löông cao hôn nôi
ñang laøm. Trình ñoä chuyeân moân
vaø kyõ naêng cuûa lao ñoäng trong
nöôùc ña soá chöa cao, ñoøi hoûi veà
laâu daøi ngaønh giaùo duïc vaø ñaøo taïo
cuûa Vieät Nam phaûi thay ñoåi maïnh
meõ ñeå naâng cao chaát löôïng ñaøo
taïo lao ñoäng.
Nhieàu thaùch thöùc
Caûi caùch theå cheá, taùi cô caáu
kinh teá, keå caû doanh nghieäp tö
nhaân vaø noâng nghieäp, naâng cao
trình ñoä khoa hoïc-coâng ngheä vaø
naêng löïc caïnh tranh laø ñoøi hoûi
caáp thieát ñaët ra cho Vieät Nam khi
Chæ tieâu
Xeáp haïng treân
144 nöôùc
Ñieåm soá (1-7
laø cao nhaát)
Theå cheá 92 3.5
Theå cheá coâng 85 3.5
Luaät veà sôû höõu 104 3.4
Chi phí ngoaøi phaùp luaät vaø ñuùt loùt cho xuaát,
nhaäp khaåu
109 3.2
Chi phí ngoaøi phaùp luaät vaø ñuùt loùt cho noäp
thueá haøng naêm
121 2.6
Chi phí ngoaøi phaùp luaät vaø ñuùt loùt ñeå nhaän
ñöôïc keát quaû tö phaùp thuaän lôïi
104 3.5
Hieäu quaû cuûa Chính phuû 117 2.9
Gaùnh naëng cuûa Chính phuû 91 3.2
Gaùnh naëng cuûa quy ñònh cuûa Chính phuû 101 3.1
Tính minh baïch cuûa quaù trình soaïn thaûo
chính saùch cuûa Chính phuû
116 3.5
Xeáp haïng theå cheá cuûa Vieät Nam
(Nguoàn: Dieãn ñaøn Kinh teá Theá giôùi):

3
Supported by
(2008 - 2013)
gia nhaäp AEC. Xeáp haïng naêng
löïc caïnh tranh quoác gia cuûa Vieät
Nam do Dieãn ñaøn Kinh teá Theá giôùi
(WEF) coâng boá cho naêm 2014-
2015 ôû möùc raát khieâm toán vaø ít coù
caûi thieän töø nhieàu naêm nay.
Nghieâm troïng hôn, theo nhöõng
ñaùnh giaù vaø xeáp haïng cuûa Dieãn
ñaøn Kinh teá Theá giôùi trong baùo
caùo naøy, xeáp haïng veà theå cheá cuûa
Vieät Nam thaáp hôn raát nhieàu so
vôùi xeáp haïng veà kinh teá nhö baûng
döôùi cho thaáy.
Neàn quaûn lyù haønh chính laïc
haäu, nhieàu thuû tuïc röôøm raø gaây
aûnh höôûng tieâu cöïc nghieâm troïng
ñeán naêng löïc caïnh tranh, chi
phí veà thôøi gian vaø tieàn baïc cuûa
doanh nghieäp Vieät Nam, ñôn cöû
nhö vieäc caùc doanh nghieäp Vieät
Nam caàn ñeán 872 giôø/naêm ñeå
ñoùng thueá trong khi con soá bình
quaân cuûa dòch vuï ñoù ôû caùc nöôùc
ASEAN-6 chæ laø 172 giôø/naêm.
Lôïi theá caïnh tranh cuûa Vieät Nam
chuû yeáu naèm ôû lao ñoäng giaù reû
vôùi caùc ngaønh deät-may, da-giaøy
vaø moät soá noâng saûn nhö hoà tieâu,
caø pheâ, thuûy-haûi saûn, nhöng ña soá
caùc nöôùc ASEAN khaùc cuõng chuù
troïng vaøo caùc ngaønh naøy - ngoaïi
tröø Singapore laø nöôùc nhaäp khaåu
toaøn boä noâng saûn vaø caùc saûn phaåm
deät may, da giaøy - daãn tôùi söï caïnh
tranh khoâng traùnh khoûi, nhö caïnh
tranh vôùi Thaùi Lan vaø Campuchia
veà gaïo, deät-may, da giaøy...
Ñeå ñoùn nhaän AEC, caùc nöôùc
ASEAN-6 ñaõ ñua nhau ñaàu tö vaøo
caùc chuoãi baùn leû ôû Vieät Nam. Thaùi
Lan ñaõ mua laïi Metro, Malaysia
coù chuoãi sieâu thò Parkson vaø chaéc
chaén raèng khi AEC coù hieäu löïc,
thueá suaát nhaäp khaåu vaøo Vieät Nam
baèng khoâng, thì caùc sieâu thò ñoù seõ
ñöa haøng hoùa cuûa nöôùc hoï chieám
lónh thò tröôøng noäi ñòa Vieät Nam. Luùc
ñoù, khoâng chæ haøng coâng nghieäp maø
haøng noâng saûn cuûa Vieät Nam cuõng
bò ñe doïa nghieâm troïng. Kòch baûn
xaáu laø ngöôøi Vieät Nam seõ chæ coøn
laøm thueâ cho coâng ty nöôùc ngoaøi
vaø doanh nghieäp vaø noâng daân Vieät
Nam seõ thua ngay treân saân nhaø.
Gaàn ñaây, Vieät Nam coù lôïi theá
caïnh tranh veà haøng ñieän töû vaø
ñieän thoaïi di ñoäng thoâng minh
Galaxy cuûa Samsung nhöng ñoù
laø nhöõng maët haøng laép raùp cuûa
nhöõng doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc
ngoaøi maø giaù trò gia taêng treân laõnh
thoå Vieät Nam chæ khoaûng 10%
giaù trò xuaát khaåu. Chuùng ta caàn yù
thöùc roõ haïn cheá naøy ñeå khoâng töï
huyeãn hoaëc mình baèng giaù trò xuaát
khaåu cao cuûa caùc saûn phaåm naøy.
Nghieâm troïng hôn, theo nhöõng
ñaùnh giaù vaø xeáp haïng cuûa Dieãn
ñaøn Kinh teá Theá giôùi trong baùo
caùo naøy, xeáp haïng veà theå cheá cuûa
Vieät Nam thaáp hôn raát nhieàu so vôùi
xeáp haïng veà kinh teá nhö baûng treân
cho thaáy.
Neàn quaûn lyù haønh chính laïc
haäu, nhieàu thuû tuïc röôøm raø gaây
aûnh höôûng tieâu cöïc nghieâm troïng
ñeán naêng löïc caïnh tranh, chi phí
veà thôøi gian vaø tieàn baïc cuûa doanh
nghieäp Vieät Nam, ñôn cöû nhö vieäc
caùc doanh nghieäp Vieät Nam caàn
ñeán 872 giôø/naêm ñeå ñoùng thueá
trong khi con soá bình quaân cuûa
dòch vuï ñoù ôû caùc nöôùc ASEAN-6
chæ laø 172 giôø/naêm.
Lôïi theá caïnh tranh cuûa Vieät
Nam chuû yeáu naèm ôû lao ñoäng giaù
reû vôùi caùc ngaønh deät-may, da-giaøy
vaø moät soá noâng saûn nhö hoà tieâu,
caø pheâ, thuûy-haûi saûn, nhöng ña soá
caùc nöôùc ASEAN khaùc cuõng chuù
troïng vaøo caùc ngaønh naøy - ngoaïi
tröø Singapore laø nöôùc nhaäp khaåu
toaøn boä noâng saûn vaø caùc saûn phaåm
deät may, da giaøy - daãn tôùi söï caïnh
tranh khoâng traùnh khoûi, nhö caïnh
tranh vôùi Thaùi Lan vaø Campuchia
veà gaïo, deät-may, da giaøy...
Ñeå ñoùn nhaän AEC, caùc nöôùc
ASEAN-6 ñaõ ñua nhau ñaàu tö vaøo
caùc chuoãi baùn leû ôû Vieät Nam. Thaùi
Lan ñaõ mua laïi Metro, Malaysia
coù chuoãi sieâu thò Parkson vaø chaéc
chaén raèng khi AEC coù hieäu löïc,
thueá suaát nhaäp khaåu vaøo Vieät
Nam baèng khoâng, thì caùc sieâu thò
ñoù seõ ñöa haøng hoùa cuûa nöôùc hoï
chieám lónh thò tröôøng noäi ñòa Vieät
Nam. Luùc ñoù, khoâng chæ haøng coâng
nghieäp maø haøng noâng saûn cuûa
Vieät Nam cuõng bò ñe doïa nghieâm
troïng. Kòch baûn xaáu laø ngöôøi Vieät
Nam seõ chæ coøn laøm thueâ cho coâng
ty nöôùc ngoaøi vaø doanh nghieäp vaø
noâng daân Vieät Nam seõ thua ngay
treân saân nhaø.
Gaàn ñaây, Vieät Nam coù lôïi theá
caïnh tranh veà haøng ñieän töû vaø ñieän
thoaïi di ñoäng thoâng minh Galaxy
cuûa Samsung nhöng ñoù laø nhöõng
maët haøng laép raùp cuûa nhöõng doanh
nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi maø giaù
trò gia taêng treân laõnh thoå Vieät Nam
chæ khoaûng 10% giaù trò xuaát khaåu.
Chuùng ta caàn yù thöùc roõ haïn cheá
naøy ñeå khoâng töï huyeãn hoaëc mình
baèng giaù trò xuaát khaåu cao cuûa caùc
saûn phaåm naøy.

4
Supported by
(2008 - 2013)
TS. Nguyeãn Ñöùc Thaønh
Naêm 2015 seõ môû ra moät loaït
söï kieän quoác teá quan troïng
ñoái vôùi Vieät Nam. Chuùng ta coù theå
nhaåm ñeám nhöõng töø khoùa quan
troïng nhaát lieân quan ñeán quaù trình
hoäi nhaäp quoác teá cuûa Vieät Nam, vôùi
möùc ñoä chaéc chaén taïm thôøi ñöôïc
xeáp töø cao xuoáng thaáp nhö sau:
Coäng ñoàng kinh teá ASEAN (AEC),
Hieäp ñònh Thöông maïi töï do Vieät
Nam - EU (Vietnam - EU FTA), vaø
Hieäp ñònh Ñoái taùc xuyeân Thaùi Bình
Döông (TPP).
Nhìn vaøo doøng thôøi söï vaø nhöõng
cuoäc thaûo luaän treân caùc phöông tieän
truyeàn thoâng, toâi caûm thaáy döôøng
nhö möùc ñoä ñeà caäp cuûa chuùng
ta laïi ñang theo thöù töï ngöôïc laïi.
Nhöõng gì chaéc chaén, roõ raøng, saùt
söôøn hôn caû thì laïi ñöôïc nhaéc ñeán ít
hôn, coøn nhöõng thöù chöa roõ raøng, ít
naèm trong söï kieåm soaùt cuûa chuùng
ta hôn, thì laïi ñöôïc thaûo luaän nhieàu
hôn, vaø do ñoù, keát quaû thaûo luaän
thöôøng cuõng mô hoà hôn.
Boán muïc tieâu truï coät cuûa AEC
Töø laâu ASEAN vôùi 10 nöôùc
thaønh vieân ñaõ nhaän thaáy taàm quan
troïng cuûa vieäc thuùc ñaåy töï do hoùa
thöông maïi noäi khoái vaø ñaåy nhanh
quaù trình gaén keát caùc thaønh vieân
trong moät saân chôi chung, nhaèm
thuùc ñaåy söï thònh vöôïng cuûa töøng
thaønh vieân.
Khu vöïc thöông maïi töï do
ASEAN (AFTA, thaønh laäp naêm
1993) vaãn ñang töøng böôùc tieán
tôùi thöïc hieän nhöõng cam keát cuoái
cuøng. Moät böôùc tieáp theo, vôùi nhieàu
tham voïng vaø kyø voïng hôn, laø AEC,
hoaëc nhö moät soá nöôùc muoán goïi
chung chung hôn, laø Coäng ñoàng
ASEAN (AC), chính thöùc ñöôïc
thaønh laäp vaøo naêm 2015.
Muïc tieâu cuûa AEC laø taïo döïng
moät thò tröôøng vaø cô sôû saûn xuaát
thoáng nhaát cho caùc quoác gia thaønh
vieân, thuùc ñaåy doøng chu chuyeån töï
do cuûa haøng hoùa, dòch vuï, ñaàu tö,
vaø lao ñoäng coù tay ngheà trong khoái.
Boán muïc tieâu truï coät cuûa AEC ñöôïc
tuyeân boá bao goàm: (1) thò tröôøng
vaø cô sôû saûn xuaát thoáng nhaát; (2)
moät khu vöïc kinh teá caïnh tranh;
(3) moät khu vöïc phaùt trieån ñoàng
ñeàu; vaø (4) hoäi nhaäp vôùi neàn kinh
teá toaøn caàu.
Cô hoäi troâng ñôïi nhaát
mang teân... ñaàu tö
Xeùt veà cô hoäi, thì söï hoäi nhaäp
ASEAN saâu roäng hôn nöõa taát
nhieân seõ giuùp doanh nghieäp Vieät
Nam coù nhieàu cô hoäi veà thò tröôøng
hôn, vì chi phí löu chuyeån caùc loaïi
haøng hoùa, caû ôû daïng nguyeân lieäu,
chi phí trung gian cho tôùi thaønh
phaåm ñeàu haï xuoáng. AEC cuõng
seõ giuùp caùc coâng daân Vieät Nam
coù nhieàu cô hoäi vieäc laøm hôn, ñaëc
bieät vôùi nhöõng ngöôøi coù tay ngheà,
chuyeân moân cao.
Nhöng cô hoäi ñöôïc troâng ñôïi
nhaát, töø taát caû caùc nöôùc ASEAN
chöù khoâng rieâng gì Vieät Nam,
thöïc ra seõ ñeán töø beân ngoaøi khoái
ASEAN, ñoù laø söï ñaàu tö vaø hôïp
taùc ñeán töø caùc neàn kinh teá lôùn,
phaùt trieån. Bôûi vì vieäc keát noái vaø
xaây döïng moät ASEAN thoáng nhaát,
bôùt chia caét hôn, seõ khieán caùc
nhaø ñaàu tö lôùn nhìn ASEAN nhö
moät saân chôi chung, moät coâng
xöôûng chung, ôû ñoù coù khoái nguoàn
löïc thoáng nhaát, ñaëc bieät laø nguoàn
nhaân löïc coù kyõ naêng vôùi giaù coøn
töông ñoái reû.
Coù theå hình dung vieäc hình
thaønh AEC gioáng nhö moät khu taäp
theå töï thöông thuyeát ñeå saép xeáp,
doïn deïp laïi noäi boä giöõa caùc caên hoä
beân trong khu. Töø ñoù, moät nhaø ñaàu
tö thaáy coù theå deã daøng tham gia
hôïp taùc ñeå caûi taïo khu taäp theå ñoù
thaønh moät khu chung cö cao caáp
hay moät khu thöông maïi dòch vuï
hieän ñaïi, vôùi söï ñoàng thuaän, nhaát
trí cuûa caùc hoä daân beân trong.
Tuy nhieân, söï nhaát trí bieán khu
taäp theå thaønh moät maët baèng hieän
ñaïi, tieän ích hôn, coù theå khoâng ñem
laïi cho caùc hoä gia ñình nhöõng cô
hoäi gioáng heät nhau. Nhöõng hoä gia
ñình naøo coù neàn taûng toát hôn, linh
hoaït vaø nhaïy beùn hôn, seõ laø hoä thu
ñöôïc lôïi ích lôùn nhaát töø nhöõng cô
hoäi môùi. Nhöõng hoä gia ñình chaäm
chaïp, keùm nhaïy beùn, coù theå veà
möùc tuyeät ñoái vaãn ñöôïc caûi thieän
nhöng seõ phaùt hieän thaáy mình
“ngheøo” ñi moät caùch töông ñoái so
vôùi nhöõng hoä nhoùm kia.
Vieät Nam vaø AEC 2015
Cuoäc hoäi nhaäp mang teân “Coäng ñoàng kinh teá ASEAN
(AEC)” vaøo naêm 2015 ñaõ caän keà maø taïi Vieät Nam, döôøng
nhö noù vaãn chöa thu huùt ñöôïc söï chuù yù thích ñaùng cuûa
ngöôøi daân, doanh nghieäp vaø chính quyeàn caùc caáp.
Nhöõng baøi hoïc töø nhöõng
laàn hoäi nhaäp saâu roäng
trong 20 naêm gaàn ñaây, ñaõ
cho chuùng ta thaáy caøng
chuaån bò toát bao nhieâu, thì
quaù trình hoäi nhaäp seõ mang
laïi nhieàu cô hoäi thaønh coâng
baáy nhieâu.

5
Supported by
(2008 - 2013)
Nhöng coù nguy cô trôû
thaønh thò tröôøng tieâu thuï?
Nhöõng gì laø cô hoäi cuõng ñoàng
thôøi coù theå laø thaùch thöùc ñoái vôùi
Vieät Nam. Ví duï, nhôø vieäc giao löu
haøng hoùa trôû neân thuaän tieän vaø reû
hôn giöõa caùc nöôùc, caùc nhaø ñaàu
tö coù theå caân nhaéc ñaàu tö phaùt
trieån saûn xuaát moät caùch taäp trung
taïi nhöõng ñòa ñieåm thuaän lôïi nhaát
veà moâi tröôøng kinh doanh, tính
nhaát quaùn cuûa chính saùch, kinh
teá vó moâ oån ñònh, doài daøo nguoàn
voán con ngöôøi vaø nguoàn nguyeân
lieäu, sau ñoù vaän chuyeån saûn phaåm
ñeán nhöõng vuøng khaùc nhau trong
ASEAN. Nhö theá, chöa chaéc Vieät
Nam ñaõ laø moät löïa choïn haáp daãn
ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö. Neáu caùc
khía caïnh neâu treân cuûa Vieät Nam
khoâng boäc loä ñöôïc chaát löôïng vöôït
troäi, thì sau naêm 2015, Vieät Nam
coù nguy cô trôû thaønh ñòa baøn ñeå
tieâu thuï haøng hoùa thay vì laø nôi ñaàu
tö phaùt trieån saûn xuaát.
Soi göông töø... naêng suaát
lao ñoäng
Haõy thöû nhìn vaøo naêng suaát
lao ñoäng bình quaân cuûa Vieät Nam
so vôùi caùc nöôùc tieân tieán hôn trong
ASEAN (xem bieåu ñoà 1). Naêng
suaát trung bình cuûa ngöôøi lao
ñoäng Vieät Nam thaáp döôùi moät nöûa
so vôùi Philippines, nhænh hôn moät
phaàn tö cuûa Thaùi Lan, döôùi moät
phaàn möôøi cuûa Malaysia vaø chæ
chöa baèng 3% (!) naêng suaát cuûa
Singapore. Nhö theá chuùng ta coù
theå hình dung chaát löôïng cuûa lao
ñoäng Vieät Nam hieän nay thaáp nhö
theá naøo. Thöôøng thì naêng suaát
thaáp ñi lieàn vôùi tieàn löông thaáp,
neân nhieàu ngöôøi cho raèng ñoù laø lôïi
theá cuûa nöôùc ñi sau. Nhöng thöïc
teá khoâng ñôn thuaàn nhö vaäy. Tieàn
löông chæ haáp daãn khi noù thaáp
hôn naêng suaát thöïc (ñoàng nghóa
vôùi vieäc ngöôøi chuû khi traû löông
seõ thu ñöôïc lôïi theá). Tuy nhieân,
möùc soáng ôû Vieät Nam ngaøy caøng
ñaét ñoû nhö hieän nay ñaõ khieán tieàn
löông taêng nhanh hôn naêng suaát,
laøm xoùi moøn lôïi theá lao ñoäng giaù
reû trong khu vöïc.
Theâm vaøo ñoù, nguy cô cuûa neàn
kinh teá chæ döïa vaøo lao ñoäng giaù reû
vaø naêng suaát thaáp laø raát cao. Bôûi
vì lao ñoäng chaát löôïng thaáp ñoàng
nghóa vôùi tính keùm ña daïng cuûa
caùc loaïi kyõ naêng, khaû naêng saùng
taïo cuõng nhö hieäu quaû toå chöùc. Vôùi
nhöõng ñaëc ñieåm naøy, Vieät Nam seõ
khoâng phaûi laø moät ñieåm ñeán haáp
daãn cho nhöõng döï aùn ñaàu tö mang
tính tieân phong veà coâng ngheä hoaëc
quy moâ. Vaø ñieàu naøy seõ laø nguyeân
nhaân taùch Vieät Nam (vaø caùc nöôùc
ñi sau) ra ngaøy caøng xa caùc nöôùc
ñaõ coù moät neàn taûng toát hôn trong
ASEAN (nhö Malaysia, Thaùi Lan
hoaëc Indonesia).
Naêng suaát lao ñoäng thaáp chæ laø
moät ví duï cho thaáy nguy cô coù theå
laán aùt cô hoäi nhö theá naøo. Trong
khi ñoù, chuùng ta coøn raát nhieàu ñieåm
yeáu trong moâi tröôøng kinh doanh,
heä thoáng phaùp lyù, chaát löôïng chính
quyeàn, caáu truùc kinh teá, giaùo duïc
daïy ngheà...
Xem ngöôøi Thaùi ñoùn ñaàu
cô hoäi
Ngoaøi nhöõng ñaëc ñieåm coá höõu
cuûa moãi neàn kinh teá, thì cuõng caàn
phaûi keå tôùi vai troø cuûa chính phuû
trung öông vaø ñòa phöông trong
quaù trình chuaån bò cho söï hoäi
nhaäp AEC.
Chính phuû Thaùi Lan coù theå coi
laø moät tröôøng hôïp ñieån hình cuûa
noã löïc naém baét thôøi cô cuûa AEC.
Khi trao ñoåi vôùi moät soá quan chöùc
Thaùi Lan, toâi ñöôïc bieát chính phuû
nöôùc naøy raát nghieâm tuùc vaø toân
troïng tieán trình hoäi nhaäp AEC.
Caùc caùn boä ôû caùc cô quan coâng
quyeàn ñöôïc yeâu caàu phaûi hoïc hai
thöù tieáng, laø tieáng Anh vaø moät thöù
tieáng trong ASEAN. Nhieàu caùn
boä choïn tieáng Indonesia (cuõng
laø tieáng Malaysia), nhöng cuõng
nhieàu caùn boä choïn tieáng Vieät hoaëc
tieáng Campuchia. Coù theå vieäc hoïc
ngoaïi ngöõ trong vaøi thaùng khoâng
laøm caùc caùn boä nhaø nöôùc söû duïng
thaønh thaïo ngoân ngöõ ñoù ngay
ñöôïc, nhöng ñieàu naøy seõ giuùp hoï
phaàn naøo hieåu hôn veà vaên hoùa,
taäp quaùn cuûa caùc nöôùc aáy, duø ôû
möùc sô ñaúng.
Theâm vaøo ñoù, Thaùi Lan cuõng
thuùc ñaåy caùc phong traøo tìm hieåu
veà caùc nöôùc thaønh vieân ASEAN
trong coäng ñoàng daân cö vaø nhaát
laø hoïc sinh, sinh vieân. Caùc em
Bieåu ñoà 1:
Naêng suaát lao ñoäng bình quaân cuûa moät soá nöôùc Asean (2005, USD)
Nguoàn: ILO (2014)

6
Supported by
(2008 - 2013)
6
Supported by
(2008 - 2013)
hoïc sinh ôû caùc vuøng ñeàu ñöôïc
daïy theâm veà caùc nöôùc thaønh
vieân ASEAN. Nhaø tröôøng treo
côø ASEAN vaø hoïc sinh tieåu hoïc
ñöôïc hoïc nhaän bieát caùc laù côø cuûa
caùc nöôùc ASEAN. Toâi ngôø raèng
raát nhieàu coâng chöùc, vieân chöùc,
doanh nhaân cuûa chuùng ta khoâng
nhaän bieát heát ñöôïc 10 laù côø cuûa
caùc nöôùc ASEAN chöù khoâng rieâng
gì sinh vieân, hoïc sinh.
Nhöõng noã löïc vaän ñoäng, tuyeân
truyeàn naâng cao nhaän thöùc cuûa
caùn boä, nhaân daân vaø doanh nghieäp
veà AEC ôû Thaùi Lan coù veû ñaõ mang
laïi nhieàu daáu hieäu tích cöïc. Caùc
doanh nghieäp trong nöôùc chuaån
bò chu ñaùo hôn cho thôøi ñieåm hoäi
nhaäp. Ñoàng thôøi, nhöõng doanh
nghieäp lôùn nhaát ñaõ chuû ñoäng tieán
sang caùc nöôùc thaønh vieân khaùc ñeå
ñoùn thôøi cô.
ÔÛ Vieät Nam, chuùng ta ñaõ vaø
ñang thaáy daàn söï hieän dieän cuûa
caùc doanh nghieäp Thaùi Lan trong
nhieàu lónh vöïc, nhöng ñaëc bieät laø
nhöõng maûng Thaùi Lan coù lôïi theá,
nhö noâng saûn, haøng coâng nghieäp
nheï vaø heä thoáng dòch vuï baùn leû.
Bieåu ñoà 2 cho thaáy caùn caân
thöông maïi giöõa Vieät Nam vaø
caùc nöôùc thaønh vieân ASEAN.
Ñöôøng naèm treân ñoà thò cho thaáy
Vieät Nam coù xuaát sieâu, naèm döôùi
phaûn aùnh söï nhaäp sieâu. Coù theå
thaáy, Vieät Nam coù nhaäp sieâu lôùn
töø Singapore (thò tröôøng trung
chuyeån caùc yeáu toá ñaàu vaøo cho
saûn xuaát) vaø Thaùi Lan.
Roõ raøng, Thaùi Lan ñaõ nhìn thaáy
cô hoäi xuaát khaåu sang Vieät Nam
seõ tieáp tuïc môû roäng. Chöa keå, Vieät
Nam coù vò trí nhö moät ñieåm trung
gian phaân phoái noâng saûn sang thò
tröôøng Trung Quoác. Chính vì lyù
do naøy, gaàn ñaây moät loaït doanh
nghieäp lôùn cuûa Thaùi Lan ñaõ thaâm
nhaäp thò tröôøng Vieät Nam baèng
caùch thöïc hieän nhieàu thöông vuï
saùp nhaäp lôùn trong ngaønh phaân
phoái, caû baùn sæ laãn baùn leû.
Coù laàn gheù nhaø haøng Tuk Day, gaàn chôï ñeâm
Siem Reap; moät coâ beù Khmer vöøa massage vöøa keå
raèng: “Coâ giaùo em daën phaûi raùng hoïc thaät gioûi, nhaát
laø tieáng Anh vì naêm sau laø môû cöûa thò tröôøng lao
ñoäng ASEAN”. Toâi heát söùc baát ngôø bôûi em chæ ñang
hoïc lôùp 11, ñen nheûm, gaày oám, toùc kheùt naéng, chæ
coù ñoâi maét to troøn tinh anh ñaày nghò löïc.
Nhieàu ngöôøi e ngaïi môû cöûa, doanh nghieäp Vieät
Nam seõ phaûi caïnh tranh gay gaét vôùi caùc ñoái thuû
trong khu vöïc, tröôùc maét seõ laø naïn chaûy maùu chaát
xaùm. Nhöõng ngöôøi gioûi seõ ra ñi, tìm ñeán nhöõng
doanh nghieäp coù thu nhaäp vaø chính saùch xaõ hoäi
toát hôn. Toâi nghó, vieäc naøy laø hôïp quy luaät vaø caàn
phaûi taïo ñieàu kieän. Nhöng phaûi coù löûa thì môùi thöû
ñöôïc vaøng. Hieän nay, Laøo, Campuchia, Myanmar,
Vieät Nam laø boán nöôùc chöa coù khung ngheà chuaån
quoác gia, trong ñoù Vieät Nam seõ gaëp khoù khaên
gaáp boäi vì thieáu chuaån bò vaø coù nhieàu thöù caûn trôû.
Baèng caáp cuûa Vieät Nam thuoäc loaïi phöùc taïp nhaát
theá giôùi, khoâng ñöôïc caùc nöôùc coâng nhaän, tröø Laøo
vaø Campuchia.
Laø doanh nghieäp nhoû, chuùng toâi khoâng sôï
ngöôøi gioûi ra ñi vì coù nguoàn döï tröõ (toâi laø giaùo vieân
khoa Du lòch moät soá tröôøng ñaïi hoïc) vaø nhöõng
chính saùch chaêm lo cho nhaân vieân. Nhöng nhìn
roäng hôn, toâi sôï sinh vieân, ngöôøi laøm trong ngaønh
phaûi caïnh tranh vôùi nhaân söï ñeán töø caùc nöôùc, nhaát
laø nhöõng vò trí quan troïng. Toâi bieát, CEO cuûa vaøi
resort 5 sao ôû mieàn Trung laø ngöôøi Myanmar vaø
Philippines. Caùc khaùch saïn vaø resort 5 sao ñeàu
do ngöôøi nöôùc ngoaøi quaûn lyù. Khi hoäi nhaäp AEC,
tieáng Anh seõ laø ngoân ngöõ chung cuûa ASEAN ngoaøi
tieáng meï ñeû. Ngöôøi Vieät buoäc phaûi caïnh tranh vôùi
ngöôøi Myanmar, Philippines... vaø caû Campuchia
ngay taïi Vieät Nam.
Nguyeãn Vaên Myõ (Chuû tòch HÑTV Löûa Vieät Tours)
Em beù Campuchia cuõng chuaån bò cho AEC
Bieåu ñoà 2:
caùn caân thöông maïi giöõa vieät nam vaø caùc nöôùc asean
Nguoàn: Toång cuïc Thoáng keâ (2013)

7
Supported by
(2008 - 2013)
77
Supported by
(2008 - 2013)
Theo soá lieäu cuûa Dieãn ñaøn Maïng
löôùi ASEAN, trung bình cöù 5
DN thì chæ coù 1 DN ASEAN bieát veà
cô hoäi vaø thaùch thöùc töø Coäng ñoàng
Kinh teá ASEAN. Con soá naøy ôû Vieät
Nam cuõng töông töï.
Seõ khoâng coøn raøo caûn veà thueá
quan, phi thueá quan vaø haûi quan
giöõa haøng hoùa trong toaøn khoái
vaøo naêm 2015. ÔÛ moät goùc ñoä naøo
ñoù, nghóa laø caùc doanh nghieäp seõ
khoâng coøn lôïi theá saân nhaø, chòu
söùc eùp caïnh tranh khoâng nhoû
veà giaù thaønh vaø chaát löôïng saûn
phaåm haøng hoùa töø caùc nöôùc thaønh
vieân khaùc trong khu vöïc. Vaäy caùc
Vieän Nghieân cöùu Ñoâng Nam AÙ cuûa Singapore
(ISEAS) ñaõ coù moät cuoäc ñieàu tra veà nhaän thöùc vaø
söï quan taâm cuûa doanh nghieäp ñeán AEC ôû caùc quoác
gia ASEAN, trong ñoù coù caùc doanh nghieäp Vieät Nam
(ISEAS, 2013).
Theo ñoù, caùc doanh nghieäp Vieät Nam coù hieåu bieát
vaø nhaän thöùc raát haïn cheá veà AEC. Cuï theå: coù 76% soá
doanh nghieäp ñöôïc ñieàu tra khoâng bieát veà AEC vaø 94%
doanh nghieäp khoâng bieát veà Bieåu ñaùnh giaù thöïc hieän
AEC (AEC Scorecard). Caùc doanh nghieäp ñöôïc hoûi
cuõng khoâng hieåu roõ nhöõng cô hoäi cuõng nhö thaùch thöùc
ñoái vôùi Vieät Nam noùi chung vaø vôùi caùc doanh nghieäp noùi
rieâng khi Vieät Nam gia tham gia vaøo AEC 2015. Coù ñeán
63% doanh nghieäp cho raèng AEC khoâng coù aûnh höôûng
hoaëc aûnh höôûng raát ít ñeán vieäc kinh doanh cuûa mình.
Ñaây laø tyû leä lôùn nhaát trong soá caùc quoác gia ASEAN.
Nhöõng nhaän thöùc coøn haïn cheá nhö vaäy seõ khieán
doanh nghieäp gaëp khoù khaên trong vieäc taän duïng ñöôïc
caùc öu ñaõi vaø cô hoäi ñeán töø AEC (nhö öu ñaõi veà thueá
quan, veà thuû tuïc haûi quan, söï coâng nhaän laãn nhau ñoái vôùi
moät soá ngaønh, caùc ngaønh ñöôïc öu tieân trong ASEAN...).
Ví duï: hieän nay môùi chæ 25% doanh nghieäp trong nöôùc
taän duïng lôïi ích trong vieäc söû duïng öu ñaõi thueá quan theo
C/O form D: http://bizlive.vn/thuong-truong/hoi-nhap-
aec-doanh-nghiep-da-san-sang-132883.html
Ñieàu naøy coøn daãn tôùi vieäc doanh nghieäp khoâng nhaän
thöùc, khoâng löôøng tröôùc ñöôïc nhöõng khoù khaên vaø söùc
eùp caïnh tranh khi Vieät Nam môû cöûa. Töø ñoù, khoâng coù
nhöõng chuaån bò caàn thieát vaø kòp thôøi ñeå ít nhaát giöõ vöõng
ñöôïc vò theá treân saân nhaø.
Caùc doanh nghieäp Vieät Nam chuû yeáu nhìn nhaän
AEC nhö cô hoäi tieáp caän thò tröôøng, gia taêng xuaát khaåu,
maø lôïi ích naøy trong AEC laø töông ñoái haïn cheá. Cuõng vì
vaäy, caùc doanh nghieäp Vieät Nam baøy toû söï quan taâm
lôùn tôùi TPP ngay khi noù môùi ñang trong quaù trình ñaøm
phaùn, vì TPP höùa heïn seõ ñem laïi caùc lôïi ích lôùn veà tieáp
caän thò tröôøng Myõ vaø moät soá nöôùc lôùn khaùc. Nhöng muïc
tieâu cuûa AEC khoâng chæ laø tieáp caän thò tröôøng rieâng leû,
söï keát noái thaønh moät “thò tröôøng vaø cô sôû saûn xuaát thoáng
nhaát” môùi laø muïc tieâu chính cuûa AEC. Ñaây môùi chính
laø lôïi ích daøi haïn maø caùc doanh nghieäp trong ASEAN
caàn nhaém ñeán.
(Theo Baùo caùo Thöôøng nieân Kinh teá Vieät Nam 2014:
Nhöõng raøng buoäc ñoái vôùi taêng tröôûng cuûa VEPR)
76% doanh nghieäp Vieät Nam khoâng bieát veà AEC
doanh nghieäp thuoäc nhoùm boán
nöôùc ñi sau goàm Vieät Nam, Laøo,
Campuchia, vaø Myanmar ñang
chuaån bò nhö theá naøo tröôùc thôøi
ñieåm naøy?
Theo soá lieäu töø Dieãn ñaøn Maïng
löôùi ASEAN toå chöùc hoài ñaàu thaùng
8 taïi Singapore coâng boá, coù chöa
ñeán 20% doanh nghieäp ASEAN
bieát mình caàn chuaån bò gì tröôùc söï
kieän Coäng ñoàng kinh teá ASEAN (töùc
laø trung bình cöù 5 doanh nghieäp thì
chæ coù 1 doanh nghieäp bieát veà cô hoäi
vaø thaùch thöùc töø Coäng ñoàng Kinh teá
ASEAN). Con soá naøy ôû Vieät Nam
cuõng töông töï.
Ñieàu ñaùng noùi laø, nhöõng doanh
nghieäp coù keá hoaïch chuaån bò cho
moät Coäng ñoàng kinh teá chung chuû
yeáu laø nhöõng coâng ty lôùn, ñaõ coù
ñaàu tö vaø caïnh tranh treân thò tröôøng
khu vöïc töø nhieàu naêm nay. Vôùi caùc
doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, thoâng
tin veà ASEAN ñeán vôùi hoï coøn raát
haïn cheá.
Cô hoäi vaø thaùch thöùc töø
Coäng ñoàng Kinh teá ASEAN

8
Supported by
(2008 - 2013)
88
Coäng ñoàng doanh nghieäp 10
nöôùc thaønh vieân Hieäp hoäi caùc
quoác gia Ñoâng Nam AÙ (ASEAN)
cho raèng hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc
khoâng nhöõng khoâng caûn trôû hoaït
ñoäng cuûa hoï, traùi laïi coøn mang laïi
nhieàu cô hoäi môùi.
Ñoù laø ñieàu ñöôïc chia seû töø keát
quaû khaûo saùt gaàn ñaây ñöôïc thöïc
hieän bôûi Hoäi ñoàng tö vaán kinh doanh
ASEAN (ASEAN-BAC) treân 502
doanh nhaân töø caùc coâng ty lôùn nhoû
khaùc nhau taïi 10 nöôùc thaønh vieân
ASEAN.
Hôn moät nöûa ngöôøi ñöôïc hoûi xem
hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc (ASEAN)
chæ taïo ra moät söï thaùch thöùc ôû möùc
ñoä thaáp (2,49 ñieåm trung bình treân
thang ñieåm töø 1 - raát thaáp, ñeán 5 -
raát cao), ASEAN-BAC tieát loä hoâm
thöù hai.
Khaûo saùt ñöôïc thöïc hieän ñeàu
ñaën keå töø 2010, giöõa ASEAN-BAC
vaø Tröôøng chính saùch coâng Lee
Kuan Yew thuoäc Ñaïi hoïc quoác gia
Singapore.
Vieäc caùc neàn kinh teá trong khu
vöïc hoäi nhaäp thaønh Coäng ñoàng kinh
teá ASEAN (AEC), seõ chính thöùc coù
hieäu löïc vaøo cuoái 2015, cho pheùp
caùc hoaït ñoäng kinh teá ñöôïc löu
chuyeån töï do giöõa caùc nöôùc thaønh
vieân.
Khaûo saùt cho bieát khoaûng 60%
doanh nghieäp khu vöïc xem AEC coù
theå mang laïi coh hoï nhieàu cô hoäi toát
hoaëc raát toát, vôùi soá ñieåm trung bình laø
3,59 treân thang ñieåm töø 1 - 5.
Veà phöông dieän ñaàu tö, giôùi
doanh nhaân tieáp tuïc nhìn nhaän moät
caùch tích cöïc khaû naêng caïnh tranh
cuûa khu vöïc trong vieäc thu huùt nguoàn
voán, vôùi 94% soá ngöôøi ñöôïc hoûi
coù keá hoaïch ñaàu tö hoaëc gia taêng
ñaàu tö vaøo moät trong soá caùc nöôùc
ASEAN trong voøng 3 naêm tôùi.
Phaàn lôùn caùc doanh nghieäp toû ra
haøo höùng vôùi yù ñònh ñaàu tö vaøo caùc
nöôùc ASEAN, trong ñoù nhieàu doanh
nghieäp ñaõ leân keá hoaïch thaâm nhaäp
vaøo moät thò tröôøng môùi trong khoái.
Caùc lyù do khaùc ñaèng sau söï haøo
höùng cuûa hoï laø nguoàn khaùch haøng
lôùn vaø chi phí ñaàu tö vaøo cô sôû saûn
xuaát vöøa phaûi.
Khaûo saùt coøn tieát loä, gaàn moät nöûa
soá doanh nghieäp ñöôïc hoûi döï ñònh
ñaàu tö vaøo caùc nöôùc ASEAN trong
3 naêm tôùi xem söï haáp daãn veà ñaàu tö
cuûa ASEAN laø moät söï cô hoäi ñaàu tö
haáp daãn lôùn vaø chung cho caû khoái
thay vì cuûa moät nöôùc ñôn leû. Con
soá naøy cao hôn möùc 2/5 thu ñöôïc
trong cuoäc khaûo saùt 2011 - 2012
tröôùc ñoù.
“Ngaøy caøng coù nhieàu daáu hieäu
roõ raøng raèng nhieàu doanh nghieäp
ñang xem “chieán löôïc ASEAN” laø
caùch tieáp caän ñeå hoï môû roäng, tieáp
thò vaø quaûng baù thöông hieäu nhaèm
ñaåy nhanh quaù trình hoäi nhaäp, tieán
tôùi thaønh laäp AEC,” khaûo saùt vieát.
Döïa treân caùc phaùt hieän naøy,
ASEAN-BAC ñöa ra moät soá gôïi yù
chính saùch cho ASEAN, ví nhö ñaûm
baûo thöïc thi hieäu quaû vaø kòp thôøi caùc
bieän phaùp thuùc ñaåy AEC trong noã löïc
khuyeán khích caùc doanh nghieäp vaän
duïng “chieán löôïc ASEAN”.
Khoái ASEAN cuõng ñöôïc khuyeân
neân chuù yù nhieàu hôn cho vieäc laøm haøi
hoøa, ñôn giaûn hoùa vaø ñaåy maïnh minh
baïch caùc quy ñònh, quy taéc trong lónh
vöïc ñaêng kyù doanh nghieäp, ñaàu tö
vaø thuû tuïc haûi quan.
Thaønhlaäptöø1967,nhoùmASEAN
bao goàm 10 nöôùc: Indonesia,
Malaysia, Singapore, Thaùi Lan,
Philippines, Brunei Darussalam,
Vieät Nam, Myanmar, Laøo vaø
Campuchia.
Caåm Thònh (http://bizlive.vn)
Doanh nghieäp hieåu gì
veà Coäng ñoàng Kinh teá
ASEAN?
Coäng ñoàng Kinh teá ASEAN seõ
laø moät thò tröôøng chung coù quy
moâ lôùn, vôùi hôn 600 trieäu daân,
toång GDP haøng naêm vaøo khoaûng
2.000 tyû USD. Coù theå noùi ñaây laø
moät thò tröôøng voâ cuøng tieàm naêng,
tuy nhieân neáu khoâng khai thaùc toát
ñöôïc tieàm naêng naøy, doanh nghieäp
Vieät Nam khoâng chæ ñeå maát cô hoäi
chieám lónh thò tröôøng khu vöïc, maø
ngay thò tröôøng noäi ñòa cuõng khoù coù
theå giöõ vöõng.
Söï traøn ngaäp haøng hoùa
ASEAN taïi Vieät Nam
Trong khi khoâng ít doanh nghieäp
Vieät Nam vaãn coøn ñang “chuaån bò”
ñeå caïnh tranh, thì haøng hoùa cuûa
caùc nöôùc khaùc trong khoái ASEAN
ñaõ traøn ngaäp thò tröôøng trong nöôùc
töø nhieàu naêm nay. Ví nhö saûn phaåm
dao goït traùi caây, hay lon nöôùc taêng
löïc - voán ñaõ quaù thoâng duïng vaø saép
tôùi seõ coøn phoå bieán hôn nöõa khi
giaûm thueá, haï giaù...
Nhöõng saûn phaåm cuøng loaïi cuûa
doanh nghieäp Vieät Nam seõ caïnh
tranh nhö theá naøo neáu nhö giaù cuûa
chuùng coøn coù theå reû hôn nöõa khi
thueá nhaäp khaåu veà Vieät Nam baèng
khoâng?. Ñaùng quan taâm laø nhöõng
ngaønh haøng ñang vaø saép phaûi chòu
aùp löïc caïnh tranh lôùn ngay treân
saân nhaø ngaøy caøng nhieàu hôn,
caâu chuyeän cuûa ngaønh mía ñöôøng
trong nöôùc laø moät ví duï.
Loä trình xaây döïng Coäng ñoàng
Kinh teá ASEAN ñang ñi theo ñuùng
höôùng vaø ñuùng thôøi ñieåm. Thôøi gian
coøn laïi khoâng nhieàu, ñeå chính caùc
doanh nghieäp Vieät Nam phaûi ngay
töø baây giôø töï noã löïc ñoåi môùi thieát bò,
coâng ngheä, naâng cao chaát löôïng
saûn phaåm... ñeå khaúng ñònh laïi vò
trí treân saân nhaø vaø lôùn hôn nöõa laø
taän duïng ñöôïc nhöõng cô hoäi vöôn
ra theá giôùi.
C.T (http://bizlive.vn)
Doanh nghieäp ASEAN coi
hoäi nhaäp khu vöïc laø cô hoäi

9
Supported by
(2008 - 2013)
99
Thôøi gian laø tieàn baïc
Moät naêm laø khoaûng thôøi gian
ñaùng keå cho haønh trình nöôùc ruùt
chuaån bò cho thôøi ñieåm coù hieäu
löïc cuûa AEC. Ñeå chuaån bò cho quaù
trình hoäi nhaäp khu vöïc vaø quoác teá,
Coâng ty coå phaàn Thuùy Ñaït (chuyeân
XNK saûn phaåm deät may) ñaõ tính
tôùi vieäc hình thaønh vuøng nguyeân
phuï lieäu taïi Laøo nhaèm hoaøn thieän
quy trình kheùp kín töø troàng boâng
cho ñeán saûn xuaát saûn phaåm deät
may vaø XK. Khi thöïc hieän AEC,
haàu heát maët haøng NK trong noäi
khoái ASEAN seõ ñöôïc höôûng öu
ñaõi thueá quan 0%.
Ngoaøi ra, caùc saûn phaåm coù tyû
leä noäi khoái khoaûng 40% seõ ñöôïc
xem laø saûn phaåm vuøng ASEAN
vaø ñöôïc öu ñaõi khi XK sang caùc
thò tröôøng maø ASEAN ñaõ kyù FTA
(Hieäp ñònh thöông maïi töï do). Hieän
döï aùn troàng boâng nguyeân lieäu taïi
Laøo cuûa Coâng ty Thuùy Ñaït ñaõ
ñöôïc Chính phuû Laøo caáp 9.500
ha ñaát, taát caû thuû tuïc ñaõ hoaøn taát
vaø cuoái naêm 2014 döï aùn seõ chính
thöùc trieån khai. Do ñoù vieäc luøi thôøi
ñieåm “khai tröông” AEC coù yù nghóa
raát tích cöïc vôùi söï chuaån bò cuûa
Thuùy Ñaït.
Moät DN khaùc cuõng coù söï chuû
ñoäng khoâng keùm, thaäm thí laø khaù
töï tin ñoái vôùi thò tröôøng ASEAN laø
Coâng ty coå phaàn Taäp ñoaøn Hoa
Sen. Naêm 2014 Coâng ty ñaët muïc
tieâu ñaåy maïnh tyû leä XK leân 60% töø
50% hieän nay, 40% coøn laïi laø thò
tröôøng noäi ñòa. Chuû tòch Hoäi ñoàng
quaûn trò Leâ Phöôùc Vuõ coøn cho raèng,
AEC laø moät cô hoäi phaùt trieån vaø XK
toát cuûa DN moät khi coäng ñoàng kinh
teá quan troïng naøy cuûa khu vöïc
chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng. Muïc
tieâu lôïi nhuaän cuûa Hoa Sen trong
naêm taøi chính 2013-2014 laø 600 tyû
ñoàng. Hieän Hoa Sen ñang xuùc tieán
ñaàu tö caùc nhaø maùy ôû Thaùi Lan vaø
Indonesia chuaån bò cho hoäi nhaäp
ASEAN vaø quoác teá.
Caùi khoù boù caùi khoân
Theo loä trình, thaùng 1-2016, khi
AEC ra ñôøi, taát caû lónh vöïc kinh teá
cuûa moät quoác gia noäi khoái AEC seõ
ñöôïc môû cöûa ñeå tieáp nhaän ñaàu tö
vaø DN cuûa moät nöôùc thaønh vieân
hoaït ñoäng ôû caùc nöôùc AEC khaùc
seõ ñöôïc ñoái xöû bình ñaúng vôùi DN
sôû taïi. Thöïc teá ví duï cuûa hai DN
treân ñaõ cho thaáy, khoâng phaûi chôø
ñeán thôøi ñieåm AEC chính thöùc hoaït
ñoäng, moät soá DN Vieät Nam ñaõ coù
söï chuaån bò roõ raøng. Ngöôïc laïi,
nhieàu DN töø caùc quoác gia ASEAN
cuõng ñaõ thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng
Vieät Nam. Coù theå ñôn cöû nhö Berli
Jucker Public Co (BJC)- DN Thaùi
Lan ñaõ khai tröông hai nhaø maùy
lieân doanh taïi Vieät Nam chuyeân
saûn xuaát chai thuûy tinh duøng cho
saûn phaåm bia, nöôùc giaûi khaùt hay
taäp ñoaøn saûn xuaát vaø kinh doanh
noâng saûn, thöïc phaåm, thöùc aên
chaên nuoâi haøng ñaàu Thaùi Lan
Charoen Pokphand (CP) döï kieán
seõ ñaàu tö lôùn ñeå naâng soá nhaø maùy
saûn xuaát thöùc aên taïi Vieät Nam leân
10 nhaø maùy vaøo naêm 2014.
Söï chuaån bò cho hoäi nhaäp AEC
cuûa caùc DN lôùn ñaõ khaù roõ. Trong
khi thò tröôøng noäi ñòa ngaøy caøng bò
thu heïp khoâng chæ bôûi caïnh tranh
cuûa caùc DN Vieät coù öu theá treân
thò tröôøng maø nay mieáng baùnh ñaõ
nhoû laïi nhoû hôn ñoái vôùi DN vöøa
vaø nhoû Vieät Nam khi coù söï tham
gia maïnh meõ cuûa caùc DN lôùn cuûa
khu vöïc. Theo nhaän ñònh cuûa oâng
Cao Syõ Kieâm, Chuû tòch Hieäp hoäi
DN vöøa vaø nhoû Vieät Nam, thaùch
thöùc lôùn nhaát ñoái vôùi caùc DN Vieät
Nam chính laø nhaän thöùc veà AEC
coøn haïn cheá, khi chæ coù 20% DN
bieát veà nhöõng cô hoäi vaø thaùch
thöùc cuûa coäng ñoàng kinh teá naøy.
Coù theå thaáy raèng 20% naøy chính
laø moät soá DN lôùn, ñaõ coù tieàm löïc
vaø uy tín treân thò tröôøng. Coøn ñoái
vôùi DN vöøa vaø nhoû, nhöõng khoù
khaên keùo daøi trong nhieàu naêm
qua ñaõ khieán cho söùc löïc cuûa DN
caïn kieät, chæ coøn ñuû söùc ñeå duy
trì hoaït ñoäng, chöù chöa daùm noùi
ñeán vieäc nhìn xa troâng roäng trong
vaøi naêm nöõa.
Doanh nghieäp ñaõ saün saøng?
Thôøi ñieåm hình thaønh Coäng
ñoàng kinh teá ASEAN (AEC) ñaõ
luøi ñeán 31/12/2015 thay vì ñaàu
naêm 2015 nhö döï kieán. Caùc
chuyeân gia cho raèng, doanh
nghieäp caàn taän duïng toái ña quyõ
thôøi gian naøy ñeå coù moät haønh
trang daøy daën hôn khi hoäi nhaäp.
Hoäi nhaäp AEC:

10
Supported by
(2008 - 2013)
1010
Supported by
(2008 - 2013)
Doanh nghieäp Nhaät:
chaäm maø chaéc
Môùi ñaây, taäp ñoaøn baùn leû Aeon
cuûa Nhaät ñaõ coù theâm giaáy chöùng
nhaän ñaàu tö phaùt trieån trung taâm
thöông maïi (TTTM) trong khuoân
vieân Khu Y teá kyõ thuaät cao Hoa
Laâm Shangri-La, quaän Bình Taân,
TP.HCM. Theo ñoù, Aeon seõ ñaàu
tö theâm 128,5 trieäu ñoâ la Myõ
vaøo Vieät Nam sau khi ñaõ ñaàu tö
512 trieäu ñoâ la Myõ ñeå trieån khai
caùc döï aùn TTTM Aeon Taân Phuù
Celadon (TP.HCM), Aeon Bình
Döông Canary vaø Aeon Haø Noäi
Him Lam. OÂng Yasuo Nishitohge,
Toång giaùm ñoác Aeon Vieät Nam,
cho bieát Aeon seõ môû roäng ñaàu
tö ñeå ñaït 20 trung taâm mua saém
lôùn taïi Vieät Nam vaøo naêm 2020.
Khoâng nhö nhöõng nhaø baùn leû ñeán töø
chaâu AÂu nhö Big C hay Metro Cash
& Carry chuû yeáu taäp trung khai thaùc
haøng saûn xuaát trong nöôùc (chieám
khoaûng 95%), Aeon taïo ñieàu kieän
cho haøng Nhaät thaâm nhaäp saâu hôn
vaøo thò tröôøng Vieät Nam.
Aeon ñaõ coù maët ôû Vieät Nam töø
naêm 2009 nhöng ñeán naêm 2011
môùi thaønh laäp coâng ty. Luùc môùi baét
ñaàu kinh doanh ôû Vieät Nam, oâng
Nishitohge ñaõ khoâng ngaàn ngaïi noùi
veà chieán löôïc kinh doanh moät phaàn
ba haøng Nhaät, moät phaàn ba haøng
Vieät vaø soá coøn laïi laø haøng nhaäp
töø caùc nöôùc khaùc. Ñaëc bieät, Aeon
taän duïng taâm lyù chuoäng haøng Nhaät
cuûa ngöôøi tieâu duøng trong nöôùc vaø
ngaøy caøng gia taêng caùc maët haøng
coâng ngheä, ñoà gia duïng, quaàn aùo
thôøi trang, hoùa myõ phaåm, thöïc
phaåm, aåm thöïc...
Khoâng khoù ñeå nhaän thaáy haøng
Nhaät ñöôïc öu tieân naèm ôû nhöõng
vò trí thuaän lôïi, deã thu huùt ngöôøi
tieâu duøng trong khu sieâu thò cuûa
Aeon Taân Phuù Celadon. Nhöõng
cöûa haøng baùn leû thöông hieäu Nhaät
cuõng ñöôïc saép xeáp ôû nhöõng vò
trí öu tieân trong TTTM naøy. Ñieàu
ñaùng chuù yù laø haøng hoùa cuûa Nhaät
laâu nay khoù caïnh tranh veà giaù so
vôùi haøng saûn xuaát trong nöôùc, theá
nhöng phaàn lôùn saûn phaåm thöông
hieäu Nhaät taïi Aeon laïi coù giaù khaù
meàm, nhôø ñöôïc gia coâng, saûn xuaát
ôû Trung Quoác, Thaùi Lan... Coù leõ
vì vaäy maø cho duø Aeon Taân Phuù
Celadon ôû moät vò trí khaù xa trung
taâm TP.HCM nhöng haøng ngaøy
vaãn thu huùt ñöôïc moät löôïng lôùn
khaùch tham quan, mua saém.
Moät nhaø baùn leû khaùc cuûa Nhaät
laø FamilyMart cuõng ñang khoâng
ngöøng môû roäng chuoãi kinh doanh
vaø cuõng öu tieân kinh doanh haøng
Nhaät. Hoài naêm ngoaùi, khi bò taäp
ñoaøn Berli Jucker (BJC) cuûa Thaùi
Lan haát chaân ra khoûi heä thoáng hôn
40 cöûa haøng baùn leû taïi TP.HCM,
nhöõng töôûng nhaø baùn leû naøy seõ ruùt
khoûi Vieät Nam, nhöng ngöôïc laïi,
FamilyMart tieáp tuïc “saên” nhieàu
maët baèng môùi vaø gaày döïng laïi
hình aûnh thöông hieäu. OÂng Kigure
Takehiro, Chuû tòch Coâng ty TNHH
Cöûa haøng tieän lôïi Gia ñình Vieät
Theo oâng Nguyeãn Thaønh
Long, Chuû tòch Hieäp hoäi Mía
ñöôøng Vieät Nam, hieän ñöôøng Thaùi
Lan NK chòu thueá 5% nhöng giaù
vaãn thaáp hôn ñöôøng trong nöôùc
töø 2- 3 ngaøn ñoàng/kg ñaõ khieán
cho söùc caïnh tranh cuûa DN mía
ñöôøng Vieät Nam khoâng theo kòp.
Naêm 2015, thueá suaát giaûm xuoáng
coøn 0%, khi ñoù khoù khaên cuûa
ngaønh mía ñöôøng Vieät Nam seõ
raát lôùn. OÂng Long cuõng cho bieát,
nhöõng khoù khaên hieän taïi ñang
buûa vaây khieán DN khoâng theå
ngaång maët leân ñöôïc, do ñoù chöa
theå noùi gì veà söùc caïnh tranh sau
naêm 2015.
Coäng ñoàng kinh teá ASEAN laø
moät moác hoäi nhaäp lôùn cuûa Vieät
Nam vôùi thò tröôøng noäi khoái roäng
lôùn hôn 600 trieäu daân cuõng nhö vôùi
theá giôùi bôûi DN seõ coù cô hoäi tieáp
caän caùc thò tröôøng phaùt trieån nhö
Trung Quoác, Nhaät Baûn, Haøn Quoác,
New Zealand, Australia, AÁn Ñoä
thoâng qua caùc FTA giöõa ASEAN
vaø caùc nöôùc naøy. Khoâng phuû nhaän
nhöõng khoù khaên ñoái vôùi DN Vieät
Nam, tuy nhieân cuõng khoâng theå vì
khoù maø DN thôø ô vôùi vieäc chuaån bò
cho daáu moác naøy. Ngay baây giôø,
DN coù theå baét tay thöïc hieän moät
vieäc cuï theå. Ñoù laø taän duïng toái ña
lôïi ích trong vieäc söû duïng öu ñaõi
thueá quan C/O form D (giaáy chöùng
nhaän xuaát xöù öu ñaõi caáp cho haøng
hoùa XK töø moät nöôùc thaønh vieân
cuûa ASEAN sang moät nöôùc thaønh
vieân ASEAN khaùc) maø hieän nay
môùi chæ 25% DN trong nöôùc bieát
taän duïng.
(Theo baùo Haûi quan)
Ba goïng kìm Thaùi, Nhaät, Haøn
Vieäc ñaåy maïnh ñaàu tö vaøo
thò tröôøng Vieät Nam cuûa caùc
nhaø baùn leû Nhaät Baûn, Haøn
Quoác vaø Thaùi Lan ñang taïo
söùc eùp raát lôùn leân caùc nhaø
saûn xuaát trong nöôùc.

11
Supported by
(2008 - 2013)
1111
Supported by
(2008 - 2013)
Nam, cho bieát FamilyMart ñaùnh
giaù cao tieàm naêng cuûa thò tröôøng
Vieät Nam neân ñaët muïc tieâu phaùt
trieån beàn vöõng ñeå trôû thaønh chuoãi
cöûa haøng tieän lôïi ñöùng ñaàu thò
tröôøng trong voøng 10 naêm tôùi.
Caùc cöûa haøng khaùc nhö
Daiso, Hachi Hachi, Akuruhi,
Tokutokuya... chuyeân baùn caùc saûn
phaåm cuûa Nhaät cuõng ngaøy caøng
taêng cöôøng söï hieän dieän cuûa mình
ôû khaép caùc thaønh phoá lôùn, ñang
taïo söùc eùp khoâng nhoû ñoái vôùi haøng
hoùa saûn xuaát trong nöôùc.
Chieán löôïc “phuû soùng”
cuûa Haøn Quoác vaø Thaùi Lan
Nhaø baùn leû Lotte Mart cuûa Haøn
Quoác ñang gaáp ruùt hoaøn taát nhöõng
coâng ñoaïn cuoái cuøng ñeå ñöa vaøo
khai thaùc TTTM môùi taïi soá 20 Coäng
Hoøa ôû quaän Taân Bình, TP.HCM.
Ñaây laø TTTM thöù hai cuûa nhaø baùn
leû trong nöôùc Pico ñöôïc Lotte Mart
thueâ laïi sau trung taâm taïi soá 229
Taây Sôn, Haø Noäi.
Tröôùc ñoù, Lotte Mart ñaõ khai
thaùc toaøn boä maët baèng kinh doanh
cuûa toøa nhaø The EverRich ôû quaän
11, TP.HCM. Ñeán thaùng 8-2012,
hoï ñaõ loaïi boû ñoái taùc lieân doanh laø
Doanh nghieäp tö nhaân saûn xuaát
thöông maïi Minh Vaân trong Coâng ty
TNHH Trung taâm thöông maïi Lotte
Vieät Nam ñeå chuyeån thaønh doanh
nghieäp 100% voán cuûa Lotte Mart.
Thöïc ra, chieán löôïc môû roäng
cuûa Lotte Mart khoâng chæ dieãn ra
ôû thò tröôøng Vieät Nam maø ñaõ ñöôïc
thöïc hieän tröôùc ñoù ôû Trung Quoác vaø
Indonesia. Toång soá trung taâm mua
saém Lotte ñaõ môû ôû Trung Quoác
khoaûng 110, ôû Indonesia laø 35. ÔÛ
Vieät Nam, Lotte Mart coù tham voïng
môû 60 ñieåm baùn ñeán naêm 2020 duø
cho ñeán thôøi ñieåm hieän taïi, hoï coù
chöa ñeán 10 ñieåm kinh doanh.
Ñaïi dieän cuûa Lotte Vieät Nam
cho bieát seõ phaùt huy kinh nghieäm
ñaõ ñem ñeán thaønh coâng cho Lotte
ôû nhieàu thò tröôøng, ñoù laø naém baét
vaên hoùa tieâu duøng baûn ñòa.
Hieän taïi, phong caùch tieâu duøng
Haøn Quoác vaø Nhaät Baûn ñang ñöôïc
giôùi treû Vieät Nam öa chuoäng. Neáu
Aeon ñang öu tieân haøng Nhaät thì
Lotte Mart öu tieân haøng hoùa töø
Haøn Quoác. Cuõng raát deã thaáy taïi
caùc sieâu thò cuûa Lotte, saûn phaåm
Haøn Quoác luoân ñöôïc saép ñaët ôû
caùc vò trí öu tieân. Nhieàu maët haøng
gia vò, thöïc phaåm cheá bieán, ñoà gia
duïng, hoùa myõ phaåm... cuûa Haøn
Quoác ñaõ coù cô hoäi tieáp caän ngöôøi
tieâu duøng vaø cuõng töø ñoù tìm ñöôøng
phaân phoái roäng hôn ra maïng löôùi
baùn leû beân ngoaøi.
Töông töï, ñeå nhanh choùng
tham gia thò tröôøng Vieät Nam, caùc
nhaø baùn leû Thaùi Lan cuõng ñi theo
höôùng thaâu toùm caùc chuoãi kinh
doanh coù saün. Môùi ñaây, taäp ñoaøn
BJC laøm xoân xao thò tröôøng khi
boû ra tôùi 655 trieäu euro ñeå mua laïi
heä thoáng 19 trung taâm phaân phoái
Metro Cash & Carry Vieät Nam.
Beân caïnh ñoù, BJC coøn tham gia
vaøo caùc coâng ty phaân phoái, thöông
maïi ôû Vieät Nam vôùi muïc ñích thaâm
nhaäp chuoãi kinh doanh moät caùch
saâu roäng hôn.
Moät taäp ñoaøn baùn leû lôùn khaùc
cuûa Thaùi Lan laø Central Group -
chuû heä thoáng TTTM Robinson,
cuõng ñaõ môû trung taâm mua saém
Robins ñaàu tieân ôû Vieät Nam hoài
thaùng 3 vöøa qua, vaø seõ môû tieáp
moät trung taâm lôùn hôn taïi TP.HCM
vaøo thaùng 11 tôùi ñaây. Nhaø baùn leû
naøy cho bieát seõ nhaân roäng moâ hình
baùn leû ra caùc thaønh phoá lôùn khaùc.
Moät nhaø phaân phoái khaùc nöõa laø
Charoen Pokphand (CP) Group
(coù chuoãi cöûa haøng tieän lôïi lôùn nhaát
Thaùi Lan laø 7-Eleven) cuõng ñang
doøm ngoù thò tröôøng Vieät Nam.
Cuõng nhö caùc heä thoáng phaân
phoái cuûa Nhaät Baûn hay Haøn Quoác,
caùc cöûa haøng, sieâu thò Thaùi Lan
cuõng laïi öu tieân phaân phoái haøng
cuûa doanh nghieäp nöôùc mình.
Haøng Thaùi vôùi cuoäc caûi caùch lôùn
veà giaù caû, maãu maõ vaø chaát löôïng
ñaõ nhanh choùng chieám ñöôïc nieàm
tin cuûa ngöôøi tieâu duøng Vieät Nam
thôøi gian vöøa qua. Vôùi söï thaâm
nhaäp thò tröôøng khaù baøi baûn, caùc
nhaø phaân phoái Thaùi Lan ñöôïc
giôùi quan saùt nhaän ñònh hoï ñang
taïo döïng thöông hieäu cho haøng
Thaùi treân thò tröôøng khu vöïc Ñoâng
Döông vaø Myanmar nhaèm chuaån
bò ñoùn caùc cô hoäi töø Coäng ñoàng
kinh teá ASEAN (AEC) vaøo cuoái
naêm 2015.
Coù theå thaáy, thoâng qua caùc heä
thoáng phaân phoái ñoàng höông, haøng
Nhaät, haøng Thaùi cuõng nhö haøng
loaït saûn phaåm cuûa Haøn Quoác ñöôïc
ñöa vaøo thò tröôøng Vieät Nam ngaøy
caøng nhieàu hôn, taïo söùc eùp lôùn cho
haøng Vieät vaø ñaët caùc doanh nghieäp
Vieät Nam tröôùc nhöõng thaùch thöùc
lôùn. Theo chuyeân gia kinh teá Phaïm
Chi Lan, caùc chính saùch thöông
maïi caàn taïo thuaän lôïi cho doanh
nghieäp phaân phoái trong nöôùc môû
ñieåm kinh doanh môùi nhaèm hoã trôï
kinh doanh haøng Vieät. Ñoàng thôøi
moãi nhaø saûn xuaát trong nöôùc phaûi
naâng cao khaû naêng caïnh tranh cho
saûn phaåm cuûa mình thì môùi coù theå
toàn taïi.
Quoác Huøng (http://bizlive.vn)

12
Supported by
(2008 - 2013)
Ñaây laø moät keát quaû nghieân cöùu
trong baùo caùo môùi nhaát coù teân
“Coäng ñoàng ASEAN 2015: Quaûn lyù
hoäi nhaäp höôùng tôùi vieäc laøm toát hôn
vaø thònh vöôïng chung” do Toå chöùc
Lao ñoäng Quoác teá (ILO) vaø Ngaân
haøng Phaùt trieån chaâu AÙ (ADB) thöïc
hieän vaø ñöôïc coâng boá taïi Haø Noäi
ngaøy 4/9. Boä tröôûng Boä Lao ñoäng
Thöông binh vaø Xaõ hoäi phaùt bieåu
taïi buoåi coâng boá baùo caùo cuûa ILO
(aûnh treân).
“Baùo caùo môùi cho thaáy Vieät Nam
seõ laø moät trong moät soá nöôùc ñöôïc
höôûng lôïi nhieàu hôn töø vieäc hoäi nhaäp
kinh teá khu vöïc saâu roäng so vôùi caùc
nöôùc khaùc do neàn kinh teá Vieät Nam
phuï thuoäc nhieàu vaøo ngoaïi thöông.
Haøng hoùa cuûa Vieät Nam saûn xuaát
nhö noâng nghieäp, da giaøy, deät may
chuû yeáu daønh cho xuaát khaåu.” oâng
Yoshiteru Uramoto, Giaùm ñoác ILO
khu vöïc chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông
cho bieát.
Baùo caùo naøy cuõng ñöa ra döï
baùo veà taêng tröôûng vieäc laøm maïnh
meõ trong caùc lónh vöïc nhö xaây
döïng, giao thoâng vaän taûi, deät may
vaø cheá bieán thöïc phaåm.
“Vôùi quyeát taâm vaø noã löïc, naêng
suaát lao ñoäng cuûa Vieät Nam coù
theå taêng hôn gaáp ñoâi vaøo naêm
2025 so vôùi möùc naêm 2010” - oâng
Yoshiteru Uramoto nhaän ñònh.
Baùo caùo cuõng chæ ra raèng
trong giai ñoaïn 2010 - 2025, nhu
caàu ñoái vôùi vieäc laøm caàn tay ngheà
trung bình seõ taêng nhanh nhaát, ôû
möùc 28%, vaø seõ coù theâm nhieàu cô
hoäi caûi thieän cuoäc soáng cho haøng
trieäu ngöôøi.
Tuy nhieân, nhöõng ngöôøi tìm
vieäc maø thieáu nhöõng kyõ naêng vaø
kinh nghieäm caàn thieát seõ khoâng
theå naém baét ñöôïc nhöõng cô hoäi
môùi aáy.
Cuõng theo nghieân cöùu, hai
phaàn ba soá vieäc laøm môùi naøy raát coù
theå laø nhöõng coâng vieäc chaát löôïng
thaáp, “deã bò toån thöông”, nhö caùc
lao ñoäng töï laøm hoaëc lao ñoäng hoä
gia ñình.
Hieän nay, baát chaáp söï phaùt trieån
kinh teá maïnh meõ cuûa ñaát nöôùc,
gaàn moät nöûa soá lao ñoäng Vieät Nam
ñang laøm vieäc trong ngaønh noâng
nghieäp, lónh vöïc coù naêng suaát lao
ñoäng, thu nhaäp vaø ñieàu kieän lao
ñoäng coøn thaáp so vôùi moät vaøi neàn
kinh teá ASEAN khaùc.
“Tröø phi coù ñöôïc söï quaûn lyù
quyeát lieät, tieán trình naøy coù theå
laøm gia taêng söï baát bình ñaúng vaø
laøm traàm troïng theâm nhöõng khieám
khuyeát cuûa thò tröôøng lao ñoäng - ví
duï nhö vieäc laøm deã bò toån thöông,
vieäc laøm phi chính thöùc vaø lao ñoäng
ngheøo,” oâng Uramoto cho bieát.
OÂng Phuù Huyønh - chuyeân gia
kinh teá lao ñoäng thuoäc Toå chöùc
Lao ñoäng quoác teá (ILO) khu vöïc
Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông cho hay
tröôùc maét caùc nöôùc ASEAN môùi
chæ cho pheùp lao ñoäng thuoäc 8
ngaønh (kieåm toaùn, kieán truùc, kyõ
sö, nha só, baùc só, y taù, ñieàu tra
vieân vaø du lòch) ñöôïc quyeàn di
chuyeån tìm vieäc laøm, sau khi AEC
hình thaønh. Öôùc tính ban ñaàu,
nhoùm naøy chæ chieám 1% toång soá
vieäc laøm. Do ñoù, soá lao ñoäng coù
tay ngheà cao vaø taän duïng cô hoäi
naøy ñeå sang laøm vieäc ôû nöôùc khaùc
seõ khoâng nhieàu.
“Tuy nhieân, Ban Thö kyù Hieäp
hoäi ASEAN ñang trao ñoåi vôùi
caùc nöôùc thaønh vieân ñeå môû roäng
sang caùc ngheà coù kyõ naêng ngheà
trung bình. Veà laâu daøi, lao ñoäng
Vieät Nam vaø caùc nöôùc ASEAN seõ
höôûng lôïi nhieàu hôn neáu lao ñoäng
coù kyõ naêng trung bình coù theå löu
chuyeån töï do trong khu vöïc. Ñaây
cuõng laø khuyeán nghò cuûa ILO khi
khuyeán cao Vieät Nam neân ñaàu tö
phaùt trieån vieäc laøm trung bình” -
oâng Phuù Huyønh nhaän ñònh.
Thuøy Dung
vieäc laøm môùi ñöôïc taïo ra
khi AEC hình thaønh10,5%
Söï ra ñôøi cuûa Coäng ñoàng Kinh teá ASEAN (AEC) naêm
2015 seõ hoã trôï thuùc ñaåy taêng töôûng GPD cuûa Vieät Nam
theâm 14,5% vaø taêng tröôûng vieäc laøm theâm 10,5%. Nhöng
ñieàu naøy chæ coù theå ñaït ñöôïc neáu coù nhöõng chính saùch
toát vaø thöïc thi quyeát lieät.
Boä tröôûng Boä Lao ñoäng Thöông binh
vaø Xaõ hoäi phaùt bieåu taïi buoåi coâng boá
baùo caùo cuûa ILO

13
Supported by
(2008 - 2013)
Hoaøng Thò Thanh Nhaøn - Voõ Xuaân Vinh
Vieän Haøn laâm Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam
Thuaän lôïi trong quaù trình
hieän thöïc hoùa ASEAN
Ñoái vôùi APSC vaø ASCC
Thöù nhaát, ASEAN ñaõ coù caùc
cô cheá mang tính raøng buoäc
hôn laøm neàn taûng cho caùc beân
lieân quan trong vieäc thöïc hieän
caùc cam keát APSC, ñoàng thôøi
cuoäc caûi caùch ôû Myanmar cuõng
mang laïi nhöõng thuaän lôïi nhaát
ñònh cho Hieäp hoäi. APSC chöùa
ñöïng caùc vaán ñeà gai goùc nhaát vaø
nhaïy caûm nhaát lieân quan ñeán caùc
vaán ñeà an ninh (trong ñoù coù tranh
chaáp chuû quyeàn quoác gia) vaø daân
chuû - nhaân quyeàn. Laø moät trong
nhöõng vaán ñeà nhaïy caûm haøng ñaàu
hieän nay, vieäc hôïp taùc thuùc ñaåy vaø
baûo veä nhaân quyeàn trong ASEAN
ñaõ ñaït ñöôïc böôùc tieán quan troïng
khi Hoäi nghò Boä tröôûng Ngoaïi giao
ASEAN laàn thöù 42 (thaùng 7/2009)
taïi Phuket, Thaùi Lan ñaõ pheâ chuaån
Ñieàu khoaûn tham chieáu (TOR) cuûa
uûy ban lieân chính phuû ASEAN veà
nhaân quyeàn (AICHR). Keát quaû laø,
chæ 3 thaùng sau, AICHR chính thöùc
ñöôïc thaønh laäp (thaùng 10/2009).
Lieân quan ñeán caùc vaán ñeà nhaïy
caûm, “söï chaäm chaïp trong vieäc
caûi thieän nhaân quyeàn, daân chuû vaø
hoøa hôïp daân toäc” ôû Myanma bò coi
laø “moät trong nhöõng thaát baïi lôùn
nhaát cuûa APSC”. Khi giôùi quaân söï
chuyeån giao quyeàn löïc cho chính
phuû daân söï vaøo thaùng 3/2011, ñaëc
bieät sau cuoäc baàu cöû quoác hoäi boå
sung vôùi thaéng lôïi vang doäi cuûa Maët
traän Quoác gia vì daân chuû (NDL) do
Aung San Suu Kyi ñöùng ñaàu vaøo
ngaøy 1/4/2011, nhieàu vöôùng maéc
trong vieäc hieän thöïc hoùa APSC ñaõ
ñöôïc gôõ boû. Söï chuyeån ñoåi naøy
khieán Myanmar coù traùch nhieäm
hôn trong vieäc thöïc hieän caùc cam
keát lieân quan ñeán daân chuû vaø nhaân
quyeàn trong APSC. Beân caïnh ñoù,
caùc nöôùc ASEAN seõ bôùt ñi moät
nhaân toá gaây baát hoøa khi baøn ñeán
daân chuû vaø nhaân quyeàn, theo ñoù,
ASEAN nhaän ñöôïc nhieàu uûng hoä
hieäu quaû hôn töø Myõ vaø phöông
Taây trong hieän thöïc hoùa APSC noùi
rieâng vaø AC noùi chung khi nuùt thaét
Myanma ñöôïc thaùo gôõ.
Thöù hai, caùc nöôùc thaønh vieân
ASEAN ñang dan coù tieáng noùi
chung trong moät soá vaán ñeà nhaïy
caûm, ñaëc bieät laø vaán ñeà tranh
chaáp chuû quyeàn ôû Bieán Ñoâng.
Tröôùc nhöõng ñoøi hoûi voâ lyù vaø haønh
ñoäng ngaøy caøng ngang ngöôïc
cuûa Trung Quoác ôû Bieån Ñoâng,
nhieàu nöôùc thaønh vieân ASEAN duø
khoâng coù tuyeân boá chuû quyeàn treân
vuøng bieån naøy vaãn leân tieáng baøy
toû quan ñieåm. Ngoaøi Indonesia
vaø Singapore laø hai nöôùc hoaëc
leân tieáng phaûn ñoái ñöôøng löôõi boø
(Indonesia) hoaëc ñoøi Trung Quoác
chöùng minh yeâu saùch (Singapore),
ngoaïi tröø Myanmar, caùc nöôùc nhö
Campuchia vaø Laøo cuõng ít nhieàu
Hieän thöïc hoùa coäng ñoàng ASEAN 2015:
Thuaän lôïi vaø trôû ngaïi
Toùm taét: Naêm 2003, taïi Bali, Indonesia, laõnh ñaïo caùc nöôùc
thaønh vieân ASEAN ñaõ quyeát ñònh hieän thöïc hoùa Coäng ñoàng ASEAN
(AC) vaøo naêm 2020 vôùi ba truï coät laø Coäng ñoàng Chính trò - An ninh
ASEAN (APSC), Coäng ñoàng Kinh teá ASEAN (AEC) vaø Coäng ñoàng
Vaên hoùa - Xaõ hoäi ASEAN (ASCC)1
. Tuy nhieân, nhaän thaáy taàm
quan troïng cuûa töï do hoùa vôùi phaùt trieån, taïi Hoäi nghò thöôïng ñænh
ASEAN laàn thöù 12 naêm 2007, caùc nhaø laõnh ñaïo quoác gia thaønh
vieân ñaõ quyeát ñònh ruùt ngaén thôøi gian hieän thöïc hoùa AC vôùi thôøi
haïn choùt laø vaøo naêm 2015. Thuaän lôïi ñoái vôùi tieán trình xaây döïng
AC ñeán töø vieäc caùc nöôùc thaønh vieân ASEAN ngaøy caøng coù ñöôïc
tieáng noùi chung trong caùc vaán ñeà an ninh, chính trò nhaïy caûm nhö
vaán ñeà Bieån Ñoâng, vaán ñeà daân chuû - nhaân quyeàn hay nhaän ñöôïc
söï uûng hoä cuûa caùc nöôùc lôùn cuõng nhö caùc theå cheá quoác teá quan
troïng. Treân lónh vöïc kinh teá, nhöõng thaønh quaû ñaùng ghi nhaän cuûa
hoäi nhaäp kinh teá noäi khoái cuøng söï thaønh coâng trong lieân keát kinh
teá vôùi beân ngoaøi chính laø nhöõng neàn taûng thuaän lôïi cho vieäc xaây
döïng AC. Beân caïnh ñoù, tieán trình hieän thöïc hoùa AC gaëp khoâng
ít trôû ngaïi, bao goàm söï suy giaûm loøng tin nhaát ñònh giöõa moät soá
nöôùc thaønh vieân baét nguoàn tö nhöõng tính toaùn lôïi ích quoác gia khaùc
nhau, söï cheânh leäch trong phaùt trieån kinh teá giöõa caùc nöôùc thaønh
vieân, giaùo duïc chaát löôïng thaáp vaø khoâng ñoàng ñeàu, tình traïng ñoùi
ngheøo phoå bieán cuøng aûnh höôûng lôùn cuûa caùc nöôùc lôùn trong nhieàu
lónh vöïc, nhaát laø kinh teá vaø chính trò - an ninh.
1. Veà ba truï coät cuûa AC, xem theâm Hieäp hoäi Caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ (ASEAN),
Coång thoâng tin ñieän töû Chính phuû nöôùc Coäng hoøa Xaõ hoäi Chuû nghóa Vieät Nam,

14
Supported by
(2008 - 2013)
leân tieáng veà vaán ñeà naøy. Thaùi Lan
cuõng ñaõ ñeä trình moät baûn döï thaûo
Boä quy taéc öùng xöû treân Bieån Ñoâng
(COC) trong ñoù uûng hoä phöông
caùch ñaøm phaùn ña phöông trong
tranh chaáp Bieån Ñoâng. Lieân quan
ñeán vieäc soaïn thaûo COC, taïi Hoäi
nghò thöôïng ñænh ASEAN laàn thöù
20 taïi Phnom Penh, Campuchia,
boä tröôûng ngoaïi giao caùc nöôùc
thaønh vieân ASEAN ñaõ nhaát trí
cuøng nhau thaûo luaän vaø soaïn
thaûo COC tröôùc khi ñaøm phaùn vôùi
Trung Quoác. Treân thöïc teá, maëc
duø Trung Quoác ra söùc ngaên caûn
nhöng ñaàu thaùng 04/2012, caùc
nöôùc ASEAN ñaõ hoïp thaûo luaän veà
COC (cuoäc hoïp keát thuùc vaøo ngaøy
04/04/2012). Ngaøy 25/05/2012,
caùc quan chöùc caáp cao ASEAN
hoïp taïi Campuchia ñaõ thoáng nhaát
ñöôïc caùc “yeáu toá chính” cuûa Boä
quy taéc öùng xöû ôû Bieån Ñoâng.
Thöù ba, söï uûng hoä cuûa haàu heát
caùc nöôùc lôùn vaø coäng ñoàng quoác teá
(trong ñoù coù Lieân Hôïp Quoc - LHQ)
tröôùc noã löïc xaây döïng AC. Cho
ñeán naêm 2012, LHQ vaø ASEAN
ñaõ 4 laàn toå chöùc hoäi nghò caáp cao.
Taïi Hoäi nghò laàn thöù 4 taïi Bali,
Indonesia thaùng 11/2011, hai beân
ñaõ ra Tuyeân boá chung veà ñoái taùc
toaøn dieän, khaúng ñònh vieäc thieát laäp
quan heä ñoái taùc toaøn dieän “laø nhaèm
hoã trôï caùc noã löïc cuûa ASEAN trong
vieäc xaây döïng AC vaø ñaït ñöôïc caùc
muïc tieâu thieân nieân kyû”. LHQ uûng
hoä ASEAN trong caùc noã löïc ñaûm
baûo hoøa bình vaø an ninh, thuùc ñaåy
daân chuû vaø nhaân quyeàn (uûng hoä
caùc cô cheá nhö Dieãn ñaøn daân chuû
Bali, AICHR, uûy ban ASEAN veà
taêng cöôøng vaø baûo veä quyeàn cuûa
Phuï nöõ vaø treû em - ACWC...), ñoái
thoaïi vaø cuøng phoái hôïp giaûi quyeát
caùc vaán ñeà khu vöïc vaø quoác teá
cuøng quan taâm. Tuyeân boá chung
Ñoái taùc chieán löôïc toaøn dieän
ASEAN-LHQ ñaõ xaùc ñònh caùc noäi
dung hôïp taùc, ñaëc bieät laø söï hoã trôï
cuûa toå chöùc naøy ñoái vôùi ASEAN
trong vieäc thöïc hieän caùc cam keát
trong Keá hoaïch chi tieát ASCC (treân
caùc noäi dung nhö phaùt trieån con
ngöôøi vaø xaây döïng coäng ñoàng;
phuùc lôïi xaõ hoäi vaø caùc quyeàn kinh
teá, xaõ hoäi vaø vaên hoùa; thay ñoåi khí
haäu; quaûn lyù nguy cô thaûm hoïa;
vaên hoùa vaø giaùo duïc).
Trong chính saùch xoay truïc veà
chaâu AÙ, Myõ coi ASEAN laø ñoái taùc
öu tieân haøng ñaàu bôûi vai troø quan
troïng cuûa chaâu AÙ noùi chung vaø
ASEAN noùi rieâng ñoái vôùi söï thònh
vöôïng cuûa Myõ vaø oån ñònh khu vöïc.
Myõ “uûng hoä vieäc hieän thöïc hoùa moät
AC toân troïng caùc quy ñònh cuûa luaät
phaùp, caùc nguyeân taéc daân chuû,
taêng cöôøng vaø baûo veä nhaân quyeàn,
toân troïng quyeàn töï do cô baûn gaén
vôùi caùc quyeàn vaø traùch nhieäm cuûa
caùc nöôùc thaønh vieân ASEAN,. taêng
cöôøng hôïp taùc vôùi AICHR...”.
Veà phaàn mình, maëc duø coøn
nhieàu baát ñoàng vôùi ASEAN, ñaëc
bieät laø vaán ñeà tranh chaáp Bieån
Ñoâng nhöng Trung Quoác vaãn “seõ
uûng hoä vaø hôïp taùc chaët cheõ vôùi
ASEAN trong vieäc hieän thöïc hoùa
AC vaøo naêm 2015, bao goàm ba truï
coät laø APSC, AEC vaø ASCC”. Töï
nhaän thaáy mình laø moät phaàn khoâng
theå taùch rôøi cuûa khu vöïc chaâu AÙ
- Thaùi Bình Döông noùi chung vaø
Ñoâng Nam AÙ noùi rieâng, AÙn Ñoä ñaõ
töøng böôùc can döï vaøo Ñoâng Nam
AÙ vaø trôû thaønh moät beân cuûa cô cheá
ASEAN+1 vaøo naêm 2002. Naêm
2010, AÙn Ñoä vaø ASEAN ñaõ thoâng
qua Keá hoaïch haønh ñoäng thöïc hieän
Quan heä ñoái taùc ASEAN - AÁn Ñoä
vì hoøa bình, tieán boä vaø thònh vöôïng
cuøng chia seû (2010 - 2015) “vôùi
quan ñieåm uûng hoä caùc noã löïc xaây
döïng coäng ñoàng vaø hoäi nhaäp cuûa
ASEAN vaø laøm saâu saéc hôn quan
heä ñoái taùc ñoái thoaïi ASEAN - AÙn
Ñoä”. Ñoái vôùi truï coät APSC, AÙn Ñoä
cam keát hôïp taùc vôùi ASEAN trong
khuoân khoå cuûa ARF, ADMM+, hoã
trôï thöïc hieän SEANWFZ, Hieäp
öôùc ASEAN veà choáng khuûng boá
(2007) vaø Keá hoaïch haønh ñoäng
toaøn dieän ASEAN veà choáng khuûng
boá (2009)...
Chöông trình nghò söï Phnom
Penh naêm tieáp tuïc nhaán maïnh
“taêng cöôøng hôïp taùc trong vieäc
thöïc hieän Keá hoaïch chi tieát ASCC
nhaèm hieän thöïc hoùa Coäng ñoàng
ASEAN vaøo naêm 2015”. Theo ñoù,
moät loaït keá hoaïch ñaõ ñöôïc ñeà ra:
moät ASEAN khoâng coù ma tuùy vaøo
naêm 2015; toå chöùc Hoäi nghò caùc boä
tröôûng ñaëc bieät veà hôïp taùc trong
caùc vaán ñeà ma tuùy vaøo naêm 2012;
keá hoaïch toå chöùc hoäi thaûo coù söï
tham gia cuûa nhieàu chuû theå trong
khu vöïc vaøo naêm 2012 ñeå taïo
neàn taûng cho caùc cô cheá chuyeân
traùch cuûa ASEAN trong vieäc chia
seû thoâng tin vaø kinh nghieäm lieân
quan ñeán thöïc hieän caùc muïc tieâu
thieân nieân kyû vôùi troïng taâm laø ñaït
caùc muïc tieâu, vieãn caûnh vaø öu tieân
sau naêm 2015; toå chöùc Hoäi nghò Boä
tröôûng veà phuï nöõ (AMMW) laàn thöù
nhaát vaøo thaùng 10/2012; thöïc hieän
Keá hoaïch coâng taùc 2012-2016 cuûa

15
Supported by
(2008 - 2013)
uûy ban ASEAN veà taêng cöôøng vaø
baûo veä caùc quyeàn cuûa phuï nöõ vaø
treû em (ACWC).
Ñoái vôùi AEC
Thöù nhaát, neàn taûng cho AEC
döïa treân thaønh quaû hieän thöïc
hoùa cam keát ñaùng ghi nhaän. Veà
thöông maïi, ñeán thaùng 1/2010, coù
tôùi 99% toång soá doøng thueá ñöôïc
xoùa boû trong thöông maïi noäi khoái
theo tinh thaàn AFTA, ASEAN-4
môùi gia nhaäp (Campuchia, Laøo,
Myanmar, Vieät Nam - CLMV)
giaûm thueá xuoáng möùc 0-5% ñoái vôùi
treân 98% soá doøng thueá. Möùc thueá
quan trung bình noäi khoái ñaõ giaûm
xuoáng coøn 0,9% trong naêm 2009
so vôùi möùc 4,4% naêm 2000. Cô
cheá moät cöûa ASEAN (ASW) hoaøn
toaøn ñöôïc thöïc hieän trong ASEAN
tröôùc cuoái naêm 2012. Theo thoáng
keâ cuûa Ban Thö kyù ASEAN, tính
ñeán ngaøy 1/1/2010, 91 trong toång
soá 124 vaên kieän phaùp lyù cuûa AEC
ñaõ coù hieäu löïc, töông ñöông 73%
caùc vaên kieän phaùp lyù lieân quan tôùi
vieäc thöïc hieän AEC. Hieäp hoäi ñaõ
thöïc hieän Chöông trình thuaän lôïi
hoùa thöông maïi, ñaàu tö vaø dòch
vuï, beân caïnh Keá hoaïch toång theå
veà keát noái ASEAN ñang ñöôïc xaây
döïng nhaèm hoã trôï ñaéc löïc cho caùc
noã löïc lieân keát kinh teá ASEAN saâu
roäng hôn, höôùng ñeán muïc tieâu keát
noái haï taàng giao thoâng, vieãn thoâng,
coâng ngheä thoâng tin, theå cheá vaø
giao löu cuûa ngöôøi daân ASEAN...
Veà thöông maïi dòch vuï, ñeán
naêm 2010, 9 nöôùc thaønh vieân, tröø
Philippines ñaõ hoaøn thaønh goùi thöù
7 veà cam keát dòch vuï theo Hieäp
ñònh khung veà Thöông maïi dòch vuï
(AFAS) bao truøm 65 phaân ngaønh
dòch vuï. Keát quaû tích cöïc gaàn ñaây
nhaát laø caùc nöôùc thaønh vieân ASEAN
ñaõ quyeát ñònh keát noái ñöôøng vaän taûi
haøng khoâng (ngaøy 15/12/2011) taïi
Campuchia. Hieäp ñònh ña bieân
ASEAN veà töï do hoùa hoaøn toaøn
dòch vuï vaän chuyeån haønh khaùch
ñöôøng khoâng (MAFLPAS) ñöôïc kyù
keát nhaèm thuùc ñaåy hôn nöõa töï do
hoùa vaän taûi haøng khoâng. Theo ñoù,
vieäc thoáng nhaát caùc tieâu chuaån vaø
thöïc tieãn veà an toaøn, an ninh haøng
khoâng, haøi hoøa hoùa quaûn lyù hoaït
ñoäng hoã trôï cho Khung thöïc hieän
Thò tröôøng haøng khoâng thoáng nhaát
ASEAN (ASAM) ñöôïc ñaûm baûo,
vì muïc tieâu thò tröôøng haøng khoâng
thoáng nhaát noäi khoái. Beân caïnh ñoù,
caùc nöôùc thaønh vieân tieán haønh
nghieân cöùu quy hoaïch toång theå vaø
nghieân cöùu khaû thi veà thieát laäp moät
maïng löôùi vaän taûi bieån chuyeân chôû
haøng Ro-Ro (haøng hoùa vaø thieát bò
coù baùnh laên), vaän taûi ñöôøng bieån
trong khoái ASEAN nhaèm keát noái
ñaát lieàn vôùi caùc vuøng quaàn ñaûo ñeå
cung caáp dòch vuï vaän taûi ña phöông
tieän. Chieán löôïc trieån khai Thò
tröôøng vaän taûi bieån chung ASEAN
cuõng ñang ñöôïc Nhoùm coâng taùc
haøng haûi xuùc tieán nghieân cöùu.
Veà ñaàu tö, 2010 laø naêm coù
nhieàu daáu moác trong chaëng ñöôøng
thöïc hieän muïc tieâu AEC. Vieäc thöïc
hieän caùc cam keát töï do hoùa ñoái vôùi
12 lónh vöïc öu tieân hoäi nhaäp cuûa
ASEAN laø deät may, cao su, giaøy
deùp, coâng nghieäp cheá taïo oâ toâ,
noâng nghieäp, thuûy saûn, coâng ngheä
thoâng tin, du lòch... ñang ñi vaøo giai
ñoaïn cuoái. Hieäp ñònh veà thöông
maïi haøng hoùa môùi cuûa ASEAN
thay theá cho Hieäp ñònh CEPT/
AFTA tröôùc ñaây coù hieäu löïc töø ngaøy
1/5/2010 ñaõ kòp thôøi khaéc phuïc
nhöõng haïn cheá phaùp lyù vaø môû ra
cô hoäi hôïp taùc chaët cheõ hôn nöõa ñeå
thuùc ñaåy caùc chöông trình thuaän
lôïi hoùa thöông maïi. Caùc luoàng
di chuyeån voán, dòch vuï ñöôïc côûi
môû thoâng thoaùng treân ñònh höôùng
cuûa AEC. Trong hôïp taùc ñaàu tö,
ASEAN ñaït möùc FDI noäi khoái vôùi
9,449 tyû USD, chieám 20,1% toång
löôïng FDI vaøo naêm 2008 (47,07
tyû USD). Tuy nhieân, FDI noäi khoái
giaûm suùt roõ reät do taùc ñoäng xaáu
cuûa khuûng hoaûng taøi chính toaøn
caàu vaø suy giaûm kinh teá theá giôùi
vôùi 5,270 tyû USD, chieám 13,8%
toång FDI vaøo naêm 2009 (38,266
tyû USD). Tính chung caû giai ñoaïn
2008 - 2010, FDI noäi khoái chæ ñaït
26,999.3 tyû USD, töông ñöông
vôùi 16,7% toång FDI vaøo ASEAN
(161,549 tyû USD). Tính ñeán thaùng
8/2012, caùc thaønh vieân ASEAN ñaõ
ñaït gaàn 78% haïng muïc trong keá
hoaïch toång theå Coäng ñoàng kinh
teá so vôùi 73% cuøng kyø naêm tröôùc.
Ñoàng thôøi, caùc nöôùc ASEAN ñaõ
nhaát trí ñaàu tö tôùi 60 tyû USD vaøo
xaây döïng caùc haïng muïc haï taàng
thoâng tin lieân laïc, nghieân cöùu khoa
hoïc coâng ngheä, ñaøo taïo vaø khai
thaùc nguoàn nhaân löïc vaø cô sôû haï
taàng keát noái caùc thaønh vieân.
Thöù hai, thaønh coâng lieân keát
kinh teá cuûa ASEAN vôùi caùc ñoi
taùc beân ngoaøi (thoâng qua caùc
thoûa thuaän thöông maïi töï do) cuõng
taïo neàn taûng vaø ñoäng löïc quan
troïng cho vieäc höôùng ñeán AEC. Laø
taâm ñieåm giao thoa cuûa caùc thoûa
thuaän thöông maïi song phöông vaø
ña phöông khaùc maø ASEAN ñang
trieån khai hoaëc tham gia ñaøm phaùn
döôùi hình thöùc thöông maïi töï do
2+X, ASEAN+1, ASEAN+3 hoaëc

16
Supported by
(2008 - 2013)
ASEAN+6, ASEAN ñaõ kyù keát hieäp
ñònh thöông maïi töï do (FTA) vôùi
Trung Quoác, Nhaät Baûn, Haøn Quoác,
AÙn Ñoä, Australia, New Zealand vaø
taát caû caùc FTA naøy ñeàu ñaõ coù
hieäu löïc. ASEAN hieän ñang ñaøm
phaùn FTA vôùi Lieân minh chaâu AÂu
(EU). Töø thaùng 2/2012, ASEAN
xuùc tieán ñònh hình Thoûa thuaän
ñoái taùc kinh teá toaøn dieän khu vöïc
(RCEP) maø khung khoå cuûa noù ñaõ
ñöôïc thoâng qua töø thaùng 11/2011.
RCEP bao truøm ASEAN+6 (goàm 6
ñoái taùc kyù FTA keå treân). Hieän taïi,
moät soá nöôùc thaønh vieân ASEAN
ñang gaáp ruùt keát thuùc ñaøm phaùn
vôùi caùc ñoái taùc ñeå gia nhaäp Hieäp
ñònh ñoái taùc kinh teá xuyeân Thaùi
Bình Döông (TPP) voán ñöôïc coi
laø raát trieån voïng ñoái vôùi söï phaùt
trieån kinh teá ôû moãi thaønh vieân.
Ñoái vôùi ASEAN, ngay töø khi môùi
ra ñôøi, vieäc giöõ vai troø trung gian
vaø caân baèng lôïi ích giöõa caùc nöôùc
lôùn trong vaø ngoaøi khu vöïc Ñoâng
AÙ luoân laø vaán ñeà thöôøng tröïc. Do
ñoù, thöông löôïng vaø kyù keát haøng
loaït hieäp thöông maïi töï do ña taàng
vaø ñan cheùo nhau haàu nhö khoâng
theå traùnh khoûi.
Toùm laïi, cho ñeán naêm 2012,
nhöõng noã löïc cuûa caùc thaønh vieân
trong quaù trình xaây döïng ba coäng
ñoàng, ñaëc bieät laø APSC vaø AEC,
raát ñaùng ghi nhaän. Moät ASEAN
quy tuï nhöõng cô cheá raøng buoäc
hôn keát hôïp vôùi moät ASEAN daàn
daàn ñi ñeán thò tröôøng lieân thoâng vaø
keát noái ñaûm baûo caên baûn cho quaù
trình hoäi nhaäp khu vöïc. Beân caïnh
ñoù, ASCC ñang ñöôïc phoái hôïp
thöïc hieän caùc muïc tieâu cô baûn bôûi
taát caû caùc thaønh vieân nhaèm ñaûm
baûo moâi tröôøng phaùt trieån oån ñònh,
thònh vöôïng vaø hoøa bình beàn vöõng.
Ñoù laø nhöõng thuaän lôïi quan troïng
ñöa taát caû caùc thaønh vieân ñeán
Coäng ñoàng ASEAN.
Trôû ngaïi trong quaù trình
hieän thöïc hoùa ASEAN
Beân caïnh nhöõng thuaän lôïi,
vieäc hieän thöïc hoùa AC cuõng ñang
phaûi ñoái maët vôùi nhöõng khoù khaên
khoâng nhoû.
Veà chính trò, vieäc ngaên ngöøa
xung ñoät vaø xaây döïng loøng tin trong
ASEAN ñang gaëp nhieàu trôû ngaïi.
Maëc duø COC ñöôïc coi laø vaên kieän
quan troïng nhöng nhöõng dieãn bieán
caêng thaúng do Trung Quoác gaây ra
cho thaáy COC caàn phaûi ñöôïc hieän
thöïc hoùa nhaèm giaûi quyeát hieäu quaû
caêng thaúng vaø xung ñoät treân bieån.
Trong khi giöõa caùc nöôùc thaønh
vieân ASEAN vaø Trung Quoác cam
keát taäp theå thuùc ñaåy hoøa bình, oån
ñònh, tin töôûng laãn nhau vaø baûo
ñaûm giaûi quyeát hoøa bình tranh
chaáp ôû Bieån Ñoâng, Trung Quoác
vaãn ra leänh caám ñaùnh baét caù ñôn
phöông, vaãn thaêm doø vaø khai thaùc
naêng löôïng treân vuøng bieån tranh
chaáp, tuyeân boá Trung Quoác coù lôïi
ích coát loõi ôû Bieån Ñoâng, môøi thaàu
caùc loâ daàu khí trong khu vöïc kinh teá
ñaëc quyeàn cuûa Vieät Nam... Chính
Trung Quoác ñang quay löng laïi vôùi
caùc cam keát.
Ngoaøi ra, giöõa caùc nöôùc thaønh
vieân vaãn coøn thieáu söï tin töôûng,
thaäm chí laø hoaøi nghi laãn nhau, ñe
doïa thaønh quaû hoäi nhaäp cuûa Hieäp
hoäi. Xung ñoät giöõa Campuchia vaø
Thaùi Lan veà ñoøi hoûi chuû quyeàn
ngoâi ñeàn coå Preah Vihear laø ví duï
ñieån hình bieåu hieän roõ nhaát nhöõng
thaùch thöùc lieân quan ñeán caùc
bieän phaùp xaây döïng loøng tin trong
ASEAN. Moät ví duï khaùc, Hoäi nghò
Ngoaïi tröôûng ASEAN laàn thöù 45
(AMM45) laàn ñaàu tieân khoâng ra
ñöôïc thoâng caùo chung do nhöõng
baát ñoàng giöõa Campuchia - nöôùc
ñaêng cai - vôùi moät soá thaønh vieân
ASEAN khaùc veà tranh chaáp Bieån
Ñoâng. Suy giaûm loøng tin ñang laø
vaán ñeà ñaùng quan ngaïi trong noäi
boä ASEAN.
Trong giaûi quyeát caùc vaán ñeà
an ninh phi truyeàn thoáng giöõa caùc
nöôùc thaønh vieân ASEAN ñang
loä dieän phöùc taïp. Maëc duø moät soá
khuoân khoå hôïp taùc trong lónh vöïc
naøy ñaõ ñöôïc xaây döïng nhö Chöông
trình haønh ñoäng ASEAN veà choáng
saûn xuaát, buoân baùn vaø söû duïng traùi
pheùp caùc loaïi ma tuùy (2009-2015)
hay Dieãn ñaøn tö vaán ñaùnh baét caù
ASEAN... nhöng treân thöïc teá, vieäc
thöïc hieän nhieàu keá hoaïch ñang
gaëp nhieàu vöôùng maéc. Coù theå keå
ra Hieäp ñònh töông trôï tö phaùp veà
hình söï ASEAN (2004) chöa coù
hieäu löïc do Thaùi Lan vaãn chöa
pheâ chuaån; Hieäp ñònh ASEAN veà
choáng khuûng boá (ACCT) ñaõ khoâng
theå coù hieäu löïc vaøo naêm 2009 nhö
ñeà ra trong Keá hoaïch chi tieát APSC
do chöa ñuû 6 nöôùc pheâ chuaån (Vieät
Nam laø nöôùc thöù 5 pheâ chuaån vaøo
thaùng 1 naêm 2011).
Noã löïc thieát laäp caùc keânh hôïp
taùc vôùi beân ngoaøi ñeå bieán ASEAN
trôû thaønh cô cheá hôïp taùc coù vai troø
trung taâm thoâng qua caùc cô cheá
nhö ARF, EAS hay ADMM+ ñang
gaëp nhöõng khoù khaên nhaát ñònh.
Treân thöïc teá, vai troø trung taâm maø
ASEAN ñang coá gaéng xaây döïng

17
Supported by
(2008 - 2013)
môùi chæ ôû möùc laø vai troø ñoäng löïc
trong caùc cô cheá hôïp taùc khu vöïc.
Theo Ñaïi söù löu ñoäng Singapore
Tommy Koh thì “ASEAN ñang laùi
chieác xe buyùt khu vöïc khoâng phaûi
vì ASEAN coù vai troø lôùn nhaát hay
thaønh thaïo nhaát maø bôûi vì noù phuø
hôïp nhaát trong boái caûnh thieáu loøng
tin giöõa Trung Quoác, Nhaät Baûn, AÙn
Ñoä vaø Myõ”.
Veà kinh teá, coù taùm khoù khaên maø
ASEAN phaûi giaûi quyeát:
Thöù nhaát, cheânh leäch phaùt
trieán giöõa caùc thaønh vieân. Trong
khi Singapore laø nöôùc coù thu
nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi cao
vaøo haøng caùc nöôùc coâng nghieäp
phaùp trieån thì Laøo thuoäc caùc nöôùc
coù thu nhaäp thaáp. GDP tính theo
ñaàu ngöôøi naêm 2003 cuûa ASEAN
Singapore cao gaáp gaàn 4 laàn chæ
soá naøy cuûa Laøo vaø gaáp hôn 4 chæ
soá naøy cuûa Myanmar. Töông töï,
thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi naêm
2009 cuûa Malaysia laø 7.030 USD,
Thaùi Lan laø 3.893 USD, cao vöôït
troäi so vôùi Vieät Nam (1.113 USD),
Campuchia (706 USD).
Veà caáu truùc neàn kinh teá, trong
khi ASEAN- 6 coù cô caáu coâng
nghieäp vaø dòch vuï chieám tyû troïng
lôùn, noâng nghieäp chæ chieám 16%
GDP thì tyû troïng noâng nghieäp cuûa
Myanmar, Laøo vaø Campuchia leân
ñeán 50%. Ñoù laø caên nguyeân cuûa
haøng loaït vaán ñeà nhö baát ñoái xöùng
trong quaù trình thöïc hieän cam keát
lieân keát kinh teá, caûn trôû nhöõng
quyeát saùch hoäi nhaäp khu vöïc, quaûn
lyù kinh teá vó moâ khoù khaên coù theå
daãn ñeán baát oån. Caùc nöôùc CLMV
vaãn thieáu naêng löïc theå cheá ñeå coù
theå theo kòp toác ñoä lieân keát kinh teá
cuûa caùc thaønh vieân cuõ laø ASEAN-6.
Tình traïng cheânh leäch veà phaùt trieån
taùc ñoäng baát lôïi tôùi hôïp taùc xaây
döïng chính saùch chung veà thöông
maïi, ñaàu tö, ñaëc bieät veà taøi chính
vaø tieàn teä. Lieân keát kinh teá khu vöïc
laø yeâu caàu caáp baùch khoâng chæ
khaúng ñònh khoái ñoaøn keát ASEAN
maø coøn laø caùch toát nhaát ñeå thu heïp
khoaûng caùch phaùt trieån noäi khoái.
Tuy nhieân, nhöõng quyeát ñònh kinh
teá trong nhieàu tröôøng hôïp tuøy thuoäc
vaøo noã löïc chính trò raát khaùc nhau
voán ñöôïc quy ñònh bôûi lôïi ích quoác
gia vaø chuû quyeàn daân toäc cuûa caùc
thaønh vieân.
Thöù hai, taàm quan troïng
lôùn hôn cuûa thöông maïi ñaàu tö
ngoaøi khoái so vôùi noäi khoái. Thöïc
tieãn ôû ASEAN cho thaáy thöông
maïi vaø ñaàu tö noäi khoái ñoùng vai troø
khieâm toán hôn thöông maïi vaø ñaàu
tö vôùi caùc ñoái taùc beân ngoaøi.
Soá lieäu naêm 2010 do Ban Thö
kyù ASEAN coâng boá cho thaáy,
chæ tính rieâng tyû troïng toång giaù trò
thöông maïi vôùi 4 ñoái taùc haøng ñaàu
ñaõ laø 40,7% so vôùi 25% thöông
maïi noäi khoái. Duø ASEAN khoâng
theå giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa
mình neáu thieáu vaéng söï tham gia
cuûa caùc ñoái taùc lôùn, nhöng tyû troïng
thöông maïi noäi khoái thay ñoåi khoâng
nhieàu trong hôn 10 naêm qua (22-
25%) chöùng toû möùc ñoä lieân thoâng
cuûa caùc neàn kinh teá thaønh vieân vôùi
nhau coøn raát haïn cheá. Thu huùt ñaàu
tö vaø thuùc ñaåy thöông maïi quoác teá
vôùi ñoái taùc beân ngoaøi baûo ñaûm taêng
tröôûng cho ASEAN, nhöng maët traùi
cuûa noù laø hieäp hoäi deã bò toån thöông
bôûi nhöõng vaán ñeà beân ngoaøi hôn laø
beân trong. Söï phuï thuoäc vaøo beân
ngoaøi deã daãn ñeán cheäch höôùng hoäi
nhaäp, caùc nguoàn löïc khoù ñöôïc huy
ñoäng taäp trung ñeå giaûi quyeát ñoøi
hoûi töø beân trong ASEAN. Noäi löïc
cuûa ASEAN vôùi moät hay hai neàn
kinh teá ñaàu taàu chöa ñöôïc xaùc laäp,
ASEAN phaùt trieån nhôø ngoaïi löïc
nhöng cuõng chính ngoaïi löïc hieän
ñang laøm cho quaù trình hoäi nhaäp
noäi khoái gaëp trôû ngaïi. Tính hai maët
trong quaù trình phaùt trieån ñoøi hoûi
yù chí chính trò quyeát lieät cuûa caùc
laõnh ñaïo quoác gia neáu muoán bieán
ASEAN thaønh coäng ñoàng thoáng
nhaát vaø vöõng maïnh thöïc chaát.
Thöù ba, tính toaùn lôïi ích quoác
gia khaùc nhau cuûa caùc nöôùc
thaønh vieân ASEAN gaây khoù
khaên cho tieán trình hoäi nhaäp.
ASEAN ngay töø khi thaønh laäp ñaõ
ñaët nguyeân taéc ñoaøn keát noäi khoái
nhö neàn taûng cho söï toàn taïi vaø phaùt
trieån trong suoát chieàu daøi lòch söû
cuûa toå chöùc. Tuy nhieân, sau hôn 40
naêm, cuøng vôùi xu höôùng thuùc ñaåy
lôïi ích chung thoâng qua hoäi nhaäp,
nhöõng tính toaùn lôïi ích quoác gia
rieâng bieät cuûa moãi nöôùc thaønh vieân
coù theå gaây caûn trôû trong nhöõng
quyeát ñònh chung. AEC nhaèm
ñeán thò tröôøng haøng hoùa vaø dòch
vuï trong phaïm vi khu vöïc vôùi chu
chuyeån deã daøng cuûa doøng voán vaø
lao ñoäng coù tay ngheà. Tuy nhieân,
moãi thaønh vieân ñeàu coù nhöõng löïa
choïn chieán löôïc khoâng gioáng nhau
xuaát phaùt töø lôïi ích quoác gia. Khi
nhöõng cam keát noäi khoái khoâng phuø
hôïp lôïi ích quoác gia, duø chæ laø taïm
thôøi, söï phaù vôõ cam keát raát coù theå
xaûy ra. Do ASEAN khoâng phaûi laø
lieân minh thueá quan, thieáu söï ñoàng
nhaát caùc chuaån möïc vaø thuû tuïc neân
khi caùc neàn kinh teá maïnh hôn trong
khoái höôûng lôïi töø caùc FTA (ñaëc
bieät vôùi Trung Quoác) thì caùc neàn
kinh teá yeáu hôn khoù caïnh tranh vôùi
doøng haøng giaù reû töï do chaûy vaøo
khu vöïc. Duø vôùi tieàm naêng khoâng
nhoû, nhöng söï thieáu vaéng theå cheá
ñuû maïnh ñeå thöïc hieän vaø giaùm saùt
caùc quy ñònh thöông maïi vaø ñaàu tö,
boä maùy haønh chính quan lieâu, muïc
tieâu quoác gia luoân ñaët treân muïc tieâu
hoäi nhaäp khu vöïc... khieán cho hoäi
nhaäp kinh teá ASEAN coøn nhieàu
gian nan tröôùc khi ñeán ñích.

Lean 6 Sigma Số 47

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Lean 6 Sigma Số 47

Similar to Lean 6 Sigma Số 47 (8)

More from IESCL

More from IESCL (20)

Lean 6 Sigma Số 47