2. KỸ THUẬT CẦM MÁU CƠ BẢN
Mục tiêu:
Chẩn đoán được vết thương mạch máu.
Trình bày được 03 phương pháp cầm máu cơ bản.
Thực hiện được 09 kỹ thuật cầm máu cơ bản và
thực hiện được kỹ thuật trên mô hình.
Trình bày được thủ thuật xử trí cầm máu ở mạch
máu lớn khi cắt ngang và thực hiện được thủ thuật
trên mô hình.
3. VẾT THƯƠNG MẠCH MÁU
Các vết thương đều làm tổn thương mạch máu
(nhỏ hoặc lớn) gây chảy máu. Vết thương làm tổn
thương ĐM rất nguy hiểm vì gây mất máu nhanh
đưa đến shock và tử vong, hoặc tổn thương chi
thể.
VT chảy máu nhiều dễ gây shock giảm thể tích
tuần hoàn, dễ nhiễm trùng,chậm lành vết thương.
Cầm máu rất quan trọng trong sơ cứu, cấp cứu
cũng như trong phẫu thuật. Khi không đủ điều kiện
cấp cứu, thao tác cầm máu tạm thời để chuyển
ngay đến tuyến điều trị chính để cứu sống BN.
5. CHẨN ĐOÁN VẾT THƯƠNG MẠCH MÁU
Vết thương mao mạch: Máu chảy lượng ít, các điểm chảy
máu nhỏ và không rõ. Sơ cứu chỉ cần băng ép.
Vết thương tĩnh mạch: Vết thương TM máu chảy ít hơn vết
thương ĐM, máu chảy từ vết thương màu đỏ sậm, hơi tím,
nơi chảy máu không vọt thành tia.Vết thương TM nhỏ chỉ
cần băng ép khi sơ cứu. Các vết thương TM lớn như TM
đùi, cảnh, dưới đòn... nguy hiểm vì chảy máu nhiều cần
băng ép, băng ép trọng điểm hoặc băng nhồi rồi chuyển
nhanh về tuyến điều trị.
Vết thương động mạch: Khi ĐM tổn thương, máu vọt
thành tia và chảy rất nhanh, nhiều. Nếu không cầm máu
ngay BN sẽ nhanh chóng rơi vào tình trạng shock mất máu
và tử vong.
6. CÁC PHƯƠNG PHÁP CẦM MÁU
Phương pháp cơ học
Phương pháp vật lý
Phương pháp hóa học
7. CẦM MÁU BẰNG PHƯƠNG PHÁP CƠ HỌC
Đè ép tại chổ tức thì khi thấy máu chảy
Băng ép tại chổ
Băng ép trọng điểm
Băng ép nhồi
Garrot
Cầm máu ở ĐM cổ
Kẹp cầm máu
Cột cầm máu
Khâu cầm máu
9. BĂNG ÉP CÓ TRỌNG ĐIỂM
Dùng gạc hoặc băng cuộn
thành cục tròn, chắc đặt lên
diện chảy máu hoặc trên
đường đi của mạch chảy, rồi
dùng băng cao su hoặc băng
cuộn băng chặc lại chung
quanh.
10. GARROT CẦM MÁU
Chỉ định cho vết thương ĐM mà các biện pháp cầm máu
không hiệu quả
Không đặt garrot trực tiếp trên VT, trên mép VT 2-5 cm,
không quá xa
Sau một giờ phải nới garrot 1-2 phút, nếu lâu quá 2-3 giờ
sẽ hoại tử chi, không đặt garrot quá 6 giờ
Phải có phiếu đặt garrot đặt ngay trên ngực BN để dễ trông
thấy.
Vận chuyển ưu tiên BN nhanh chóng về tuyến điều trị
Nếu có điều kiện, lắp ngay đường truyền dịch cho BN
Dây garrot: băng Esmarch (bản rộng 4-6cm dài 1-1,5m),
ruột xe đạp, dây garrot hơi, khăn vải, băng cuộn..
11. THỨ TỰ CÁC BƯỚC ĐẶT GARROT
Bước 1: Đè ấn động mạch;
Bước 2: Bộc lộ vết thương;
Bước 3: Đệm lót;
Bước 4: Đặt ga rô;
Bước 5: Băng vết thương;
Bước 6: Viết phiếu chuyển thương;
Bước 7: Cài ký hiệu đỏ lên ngực áo bên trái;
Bước 8: Ưu tiên vận chuyển nạn nhân về tuyến
cứu chữa cơ bản.
13. CẦM MÁU Ở ĐỘNG MẠCH CỔ
Nhanh chóng dùng gạc đặt
VT, đè chặt, hoặc dùng tay
ấn ĐM.
Nhờ người phụ tìm giúp
ngay một thanh gỗ dài 60 -
70 cm, băng cuộn dài, khăn
(hoặc dây vải).
Tiến hành băng ép trọng
điểm cùng người phụ với
thanh gỗ đặt bên kia cổ để
nạn nhân không bị ngạt thở.
Cấp tốc chuyển tuyến điều trị
gần nhất
14. CẦM MÁU BẰNG PHƯƠNG PHÁP VẬT LÝ
Đốt điện hoặc nhiệt lạnh
Dao đốt nhiệt thường dùng là
dao đốt điện đơn cực, lưỡng
cực.
Đốt điện để cầm máu phải
thật thận trọng không làm tổn
thương mô lân cận
Dao đốt siêu âm (Harmonic),
cầm máu rất tốt
Nhiệt lạnh được dùng để đốt
cầm máu và điều trị: như
Nitơ loãng, hoặc nước lạnh
bơm rửa dạ dầy khi xuất
huyết…
15. Đốt điện để cầm máu
Dao mổ điện lưỡng cực Dao mổ điện đơn cực
16. CẦM MÁU BẰNG PHƯƠNG PHÁP HÓA HỌC
Oxy già
Các chất hoá học
tổng hợp có thể hấp
thu được trong cơ thể
như Spongel,
Gelfoam, Surgicell…
Sáp xương (Bone
wax) làm bít kín các lỗ
chảy máu từ trong
xương.
17. XỬ TRÍ MẠCH MÁU LỚN TRONG PHẪU THUẬT
Điều kiện để thắt cột một mạch máu lớn
Tĩnh mạch: Phải biết chắc chắn giải phẫu học
của TM có vòng nối đổ về tim bằng đường khác
Động mạch: Phải biết chắc chắn ĐM có vòng
nối để đảm bảo nuôi được phần xa.
Xử trí cắt ngang một mạch máu lớn: thực hiện cột
và khâu
Xử trí khâu nối mạch máu lớn: chỉ thực hiện ở
chuyên khoa
20. Câu hỏi ôn tập: cầm máu
1. Chẩn đoán vết thương mạch máu ?
2. Các phương pháp cầm máu ?
3. Các biện pháp cầm máu bằng phương pháp cơ học ?
4. Khi nào cần garrot ?
5. Khi garrot bao lâu phải nới garrot ?
6. Những phương tiện nào có thể dùng để garrot ?
7. Nêu vài tên chất hóa học được dùng để cầm máu ?
