1. ‫مقاله‬ ‫موضوع‬:
‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫و‬ ‫تبلیغات‬
propaganda and psychological operation
‫تهیه‬‫و‬‫تحقیق‬:‫حسن‬‫باوی‬
‫طباطبایی‬ ‫عالمه‬ ‫دانشگاه‬
‫بهار‬2931

2. ‫چكیده‬
‫حکومت‬ ‫معاصر‬ ‫جهان‬ ‫در‬‫جهان‬ ‫و‬ ‫جامعه‬ ‫عمومی‬ ‫افکار‬ ‫هدایت‬ ‫همان‬ ‫که‬ ‫مردم‬ ‫باورهای‬ ‫و‬ ‫نگرشها‬ ‫کنترل‬ ‫هدف‬ ‫با‬ ‫ها‬
‫شک‬ ‫بدون‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫تحقق‬ ‫برای‬ ‫آنها‬ .‫کنند‬ ‫می‬ ‫استفاده‬ ‫مختلفی‬ ‫روشهای‬ ‫از‬ ‫خود‬ ‫زمان‬ ‫و‬ ‫مکان‬ ‫شرایط‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫و‬ ‫است‬
‫سرلوحه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫کردن‬ ‫ایجاد‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫و‬ ‫تبلیغات‬‫کار‬‫ق‬ ‫خود‬.‫اند‬ ‫داده‬ ‫رار‬‫آنها‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫ابزارهای‬ ‫مهمترین‬ ‫از‬
‫رادیو‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫جمعی‬ ‫ارتباط‬ ‫وسایل‬،.‫باشد‬ ‫می‬ ‫غیره‬ ‫و‬ ‫تلویزیون‬‫هر‬ ‫روانی‬ ‫جنگهای‬ ‫و‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ، ‫تبلیغات‬ ‫چند‬ ‫هر‬
‫تحمیل‬ ، ‫خود‬ ‫نظام‬ ‫دادن‬ ‫جلوه‬ ‫مشروع‬ ،‫چرخند‬ ‫می‬ ‫محور‬ ‫یک‬ ‫حول‬ ‫آنها‬ ‫همگی‬ ‫ولی‬ ‫دارد‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫خاص‬ ‫تعاریف‬ ‫کدام‬
.‫دیگران‬ ‫دادن‬ ‫قرار‬ ‫سیطره‬ ‫تحت‬ ‫و‬ ‫منافع‬ ‫کسب‬ ،‫دیگران‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫عقیده‬
‫جنگ‬ ،‫روانی‬ ‫عملیات‬ ، ‫تبلیغات‬ :‫كلیدی‬ ‫واژگان‬. ‫سیاه‬ ‫تبلیغات‬ ،‫روانی‬
‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫تاریخچه‬
‫انسانها‬ ‫تاریخ‬ ‫قدمت‬ ‫به‬ ‫ای‬ ‫سابقه‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫است‬ ‫مسلم‬ ‫آنچه‬‫طرف‬ ‫قراردادن‬ ‫تأثیر‬ ‫تحت‬ ‫برای‬ ‫انسانها‬ ‫که‬ ‫چرا‬ ‫دارد‬
‫ترفندهایی‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫شیوه‬ ‫به‬ ‫مقابل‬‫اجتماعات‬ ‫تا‬ ‫گرفته‬ ‫فرد‬ ‫دو‬ ‫چهره‬ ‫به‬ ‫چهره‬ ‫ارتباط‬ ‫از‬ ‫فعالیت‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫اند‬ ‫شده‬ ‫می‬ ‫متوسل‬
‫زمان‬ ‫در‬ ‫اقدامات‬ ‫و‬ ‫فعالیتها‬ ‫نوع‬ ‫همین‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫یافته‬ ‫تری‬ ‫بزرگ‬ ‫و‬ ‫کوچک‬‫ه‬‫همچون‬ ‫خاص‬ ‫ای‬‫جنگ‬ ،‫بحرانها‬‫نزاع‬ ،‫ها‬
‫محلی‬ ‫های‬‫و‬ ‫مختلف‬ ‫بصورت‬‫است‬ ‫افتاده‬ ‫اتفاق‬ ‫گوناگونی‬.
‫آنچه‬‫جنگ‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫و‬ ‫روانی‬ ‫تأثیرگذاری‬ ‫پدیده‬ ‫انسانها‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫است‬ ‫تأکید‬ ‫قابل‬‫به‬ ‫را‬ ‫سیاست‬ ‫و‬ ‫صلح‬ ‫و‬
‫و‬ ‫سیاسی‬ ‫حیات‬ ‫تاریخ‬ ‫از‬ ‫ای‬ ‫برهه‬ ‫کمتر‬ ‫بلکه‬ ‫است‬ ‫نکرده‬ ‫کشف‬ ‫تازگی‬‫این‬ ‫از‬ ‫فارغ‬ ‫که‬ ‫یافت‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫بشر‬ ‫نظامی‬
‫یافتن‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫زیادی‬ ‫محققان‬ .‫باشد‬ ‫عنصر‬‫نمون‬ ‫ترین‬ ‫قدیم‬‫الین‬ ‫پل‬ ‫میان‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫اند‬ ‫بوده‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫های‬ ‫ه‬
‫بارگر‬(Paulline barger)‫نسبت‬ ‫مادها‬ ‫با‬ ‫کیدئون‬ ‫جنگ‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫سابقه‬‫دهد‬ ‫می‬.
‫صد‬ ‫دسته‬ ‫هر‬ ‫که‬ ‫خود‬ ‫زمان‬ ‫نظامی‬ ‫رسوم‬ ‫خالف‬ ‫بر‬ ‫کیدئون‬ ‫جنگ‬ ‫این‬ ‫در‬‫سپاهیان‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ‫به‬ ،‫داشتند‬ ‫مشعل‬ ‫یک‬ ‫نفره‬
‫داد‬ ‫مشعلی‬‫دشمن‬ ‫ذهن‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫توهم‬ ‫این‬ ‫و‬‫توانست‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫واقعی‬ ‫میزان‬ ‫برابر‬ ‫صد‬ ،‫افرادش‬ ‫تعداد‬ ‫که‬ ‫کرد‬ ‫ایجاد‬
‫هیچ‬ ‫بدون‬‫متعدد‬ ‫های‬ ‫نمونه‬ ،‫آن‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫و‬ ‫واقعه‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ً‫ا‬‫مطمئن‬ .‫یابد‬ ‫دست‬ ‫پیروزی‬ ‫به‬ ‫درگیری‬‫جنگ‬ ‫از‬ ‫دیگری‬
‫آتش‬ ‫کردن‬ ‫روشن‬ ،‫اسالم‬ ‫تاریخ‬ ‫در‬ .‫یافت‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫سنتی‬ ‫روانی‬‫توسط‬‫رعب‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫مکه‬ ‫فتح‬ ‫شب‬ ‫در‬ ‫اسالم‬ ‫سپاهیان‬
‫شکستن‬ ‫در‬ ‫مهمی‬ ‫نقش‬ ،‫طریق‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫مکیان‬ ‫در‬‫و‬ ‫عمروعاص‬ ‫کردن‬ ‫نیزه‬ ‫سر‬ ‫بر‬ ‫قرآن‬ ‫حیله‬ ‫و‬ ‫داشت‬ ‫آنها‬ ‫مقاومت‬
‫حال‬ ‫در‬ ‫سپاه‬ ‫دادن‬ ‫شکست‬‫متفاوت‬ ‫ارزشهای‬ ‫با‬ ‫(البته‬ ‫ای‬ ‫برجسته‬ ‫های‬ ‫نمونه‬ ،‫وسیله‬ ‫این‬ ‫با‬ )‫علی(ع‬ ‫حضرت‬ ‫پیروزی‬)
‫روان‬ ‫جنگهای‬ ‫از‬‫اجرا‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫طراحان‬ ‫نبوغ‬ ‫و‬ ‫ذوق‬ ‫براساس‬ ‫و‬ ‫فرصت‬ ‫اقتضای‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ی‬‫اند‬ ‫درآمده‬.‫پیدایش‬ ‫سابقه‬
‫قر‬ ‫در‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬‫و‬‫جنگهای‬ ‫اخیر‬ ‫ن‬‫جهانی‬‫و‬ ،‫دوم‬ ‫و‬ ‫اول‬‫انقالب‬ ‫به‬ )‫نوعی‬ ‫به‬ ‫(البته‬ ‫حداکثر‬9191‫انقالب‬ ‫و‬ ‫روسیه‬
‫این‬ ‫برای‬ .‫رسد‬ ‫می‬ ‫فرانسه‬‫و‬ ‫جدید‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫ویژگیهای‬ ‫برشمردن‬ ‫ضمن‬ ،‫کار‬‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫تفاوتهای‬ ‫دادن‬ ‫نشان‬
‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫تاریخی‬ ‫بستر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ای‬ ‫پدیده‬ ‫چنین‬ ‫توسعه‬ ‫و‬ ‫پیدایش‬ ‫های‬ ‫زمینه‬ ،‫سنتی‬‫کرد‬ ‫بررسی‬.
‫سال‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬9191‫به‬ ‫آلمانی‬ ‫انسانی‬ ‫علوم‬ ‫دانشمندان‬ ‫و‬ ‫محققان‬ ،‫جنگ‬ ‫در‬ ‫خود‬ ‫کشور‬ ‫شکست‬ ‫توجیه‬ ‫منظور‬
‫مه‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫کردند‬ ‫اعالم‬ ،‫اول‬ ‫جهانی‬‫علل‬ ‫مترین‬‫آن‬ ‫از‬ ‫رقیبان‬ ‫مؤثر‬ ‫استفاده‬ ‫و‬ ‫تبلیغات‬ ‫سالح‬ ‫از‬ ‫آلمان‬ ‫غفلت‬ ،‫شکست‬

3. ‫در‬ ،‫است‬ ‫بوده‬ ‫سالح‬‫گسترد‬ ‫حضور‬ ‫و‬ ‫ورود‬ ‫از‬ ‫خبر‬ ‫واقع‬‫ه‬‫نظامیگری‬ ‫و‬ ‫سیاست‬ ‫صحنه‬ ‫در‬ ‫روانی‬ ‫تأثیرگذاری‬ ‫ابزار‬‫می‬
‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫سازمانهای‬ ‫و‬ ‫آلمان‬ ‫در‬ ‫تبلیغات‬ ‫وزارت‬ ‫تشکیل‬ ‫مانند‬ ‫تحوالتی‬ ‫وقوع‬ .‫دادند‬‫تبلیغا‬ ‫و‬‫دیگر‬ ‫در‬ ‫جنگی‬ ‫ت‬
‫بود‬ ‫ادعا‬ ‫این‬ ‫عملی‬ ‫تصدیق‬ ،‫کشورها‬.
‫ما‬ ‫را‬ ‫آنچه‬‫رخ‬ ‫اروپا‬ ‫در‬ ‫ابتدا‬ ً‫ا‬‫عمدت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫تحوالتی‬ ‫محصول‬ ‫واقع‬ ‫در‬ ‫خوانیم‬ ‫می‬ ‫جدید‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬‫از‬ ‫یکی‬ .‫داد‬
‫توسع‬ ‫و‬ ‫پیدایش‬ ،‫تحوالت‬ ‫این‬ ‫مهمترین‬‫ه‬‫جوامع‬ ‫در‬ ‫تکنولوژی‬ ‫و‬ ‫صنعت‬ ‫نقش‬‫ار‬ ‫جمله‬ ‫از‬ (‫بشری‬.‫است‬ )‫اجتماعی‬ ‫تباطات‬
‫در‬‫ک‬‫نیز‬ ‫دیگری‬ ‫های‬ ‫پدیده‬ ‫ظهور‬ ‫موجب‬ ‫صنعتی‬ ‫انقالب‬ ،‫ارتباطات‬ ‫توسعه‬ ‫نار‬‫توسعه‬ ‫مانند‬‫جمعیت‬ ‫افزایش‬ ،‫شهرنشینی‬
‫اجتماعی‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬ ،‫سیاسی‬ ‫حیات‬ ‫شدن‬ ‫پیچیده‬ ،‫آن‬ ‫شدن‬ ‫متراکم‬ ‫و‬‫و‬ ‫کار‬ ‫وسیع‬ ‫بسیار‬ ‫تقسیم‬ ‫آن‬ ‫تبع‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫جوامع‬‫شد‬ ‫غیره‬
‫که‬‫نیروی‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫هم‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫دست‬ ‫اینها‬‫به‬ ‫جدیدی‬ ‫سیاسی‬‫همچون‬ ‫هایی‬ ‫پدیده‬ ‫پیدایش‬ ،‫تعبیری‬ ‫به‬ .‫گرفت‬ ‫شکل‬ ‫مردم‬ ‫نام‬
‫عمومی‬ ‫افکار‬‫در‬ ‫ریشه‬ ،‫خداست‬ ‫صدای‬ ،‫مردم‬ ‫صدای‬ ‫نظیر‬ ‫افکاری‬ ‫و‬‫دارند‬ ‫تحوالت‬ ‫این‬‫کار‬ ‫تقسیم‬ .‫حیات‬ ‫تنوع‬ ‫و‬
‫شد‬ ‫موجب‬ ‫اجتماعی‬‫قدرت‬ ‫گوناگون‬ ‫کانونهای‬ ‫تا‬‫جامع‬ ‫و‬ ،‫ظاهر‬ ‫غیردولتی‬‫ه‬‫شود‬ ‫گسترده‬ ‫و‬ ‫پیچیده‬ ‫مدنی‬.
‫بع‬ ‫به‬ ‫اینجا‬ ‫از‬،‫مخالفت‬ ‫برای‬ ‫آنها‬ ‫برانگیختن‬ ‫یا‬ ‫مردم‬ ‫رضایت‬ ‫جلب‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫د‬‫و‬ ‫ابزارها‬ ‫یافتن‬ ‫و‬‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫برای‬ ‫تمهیداتی‬
‫مقصود‬ ‫این‬‫ع‬ ‫به‬ ،‫ا‬‫در‬ ‫ای‬ ‫کننده‬ ‫تعیین‬ ‫مل‬‫کشم‬‫فرماندهان‬ ،‫این‬ ‫از‬ ‫پیش‬ ‫تا‬ .‫شد‬ ‫تبدیل‬ ‫نظامی‬ ‫و‬ ‫سیاسی‬ ‫رقابتهای‬ ‫و‬ ‫کشها‬
‫و‬ ‫نظامی‬‫فق‬ ،‫خود‬ ‫سیاستهای‬ ‫اجرای‬ ‫و‬ ‫تدوین‬ ‫در‬ ،‫سیاسی‬ ‫حاکمان‬‫که‬ ‫داشتند‬ ‫نیاز‬ ‫مردم‬ ‫به‬ ‫آنجا‬ ‫تا‬ ‫ط‬‫مورد‬ ‫انسانی‬ ‫نیروی‬
‫کرد‬ ‫نمی‬ ‫احساس‬ ‫فرماندهی‬ ‫هیچ‬ ً‫ال‬‫احتما‬ .‫کنند‬ ‫تأمین‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ‫نیاز‬‫تأثیرگذاری‬ ‫به‬ ،‫پیروزی‬ ‫کسب‬ ‫و‬ ‫دشمن‬ ‫به‬ ‫حمله‬ ‫برای‬ ‫که‬
‫دشمن(جز‬ ‫یا‬ ‫خودی‬ ‫مردم‬ ‫بر‬ ‫روانی‬‫عملیات‬ ‫آماج‬ ‫مهمترین‬ .‫دارد‬ ‫نیازی‬ ‫هم‬ )‫شهرها‬ ‫محاصره‬ ‫مانند‬ ‫مواردی‬ ‫در‬‫روانی‬
‫را‬ ‫جنگ‬ ‫در‬‫صحن‬ ‫در‬ .‫دادند‬ ‫می‬ ‫تشکیل‬ ‫دشمن‬ ‫فرماندهان‬ ‫و‬ ‫سربازان‬‫ه‬‫تنها‬ ،‫دیپلماتیک‬ ‫بازیهای‬ ‫و‬ ‫سیاست‬‫هدف‬
‫بود‬ ‫مقابل‬ ‫طرف‬ ‫مسئول‬ ‫مقامات‬ ،‫کننده‬ ‫مذاکره‬ ‫مقامات‬ ‫و‬ ‫سیاستمداران‬.
‫اما‬‫صحنه‬ ،‫اینک‬‫بازی‬‫و‬ ‫شده‬ ‫تر‬ ‫پیچیده‬ ‫بسیار‬ ‫قبل‬ ‫به‬ ‫نسبت‬،‫بازی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫بودند‬ ‫مجبور‬ ‫درگیری‬ ‫طرفین‬‫دیگری‬ ‫طرفهای‬
،‫دشمن‬ ‫مردم‬ ،‫خودی‬ ‫مردم‬ ‫از‬ ‫بودند‬ ‫عبارت‬ ‫اینها‬ .‫آورند‬ ‫حساب‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫را‬‫نام‬ ‫به‬ ‫دیگری‬ ‫پدیده‬ ‫بعدها‬ ‫و‬ ‫طرف‬ ‫بی‬ ‫مردم‬
‫این‬ ‫در‬ ‫کوشید‬ ‫می‬ ‫طرف‬ ‫هر‬ .‫جهانی‬ ‫عمومی‬ ‫افکار‬‫آنها‬ ‫بلکه‬ ‫کند‬ ‫نظر‬ ‫جلب‬ ‫فقط‬ ‫نه‬ ،‫خود‬ ‫نفع‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫خودی‬ ‫مردم‬ ،‫کشاکش‬
‫در‬ ‫و‬ ،‫بسیج‬ ‫را‬‫ه‬ .‫کند‬ ‫وارد‬ ‫فعال‬ ‫مشارکت‬‫باز‬ ‫دشمن‬ ‫رهبران‬ ‫با‬ ‫همکاری‬ ‫از‬ ‫فقط‬ ‫نه‬ ‫را‬ ‫دشمن‬ ‫مردم‬ ‫مچنین‬‫آنها‬ ‫بلکه‬ ،‫دارد‬
‫را‬ ‫طرف‬ ‫بی‬ ‫کشورهای‬ ‫مردم‬ ‫اینکه‬ ‫سرانجام‬ ‫و‬ ،‫کند‬ ‫تحریک‬ ‫مخالفت‬ ‫به‬ ‫را‬‫حتی‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫باز‬ ‫دشمن‬ ‫به‬ ‫شدن‬ ‫نزدیک‬ ‫از‬
‫وا‬ ‫خود‬ ‫از‬ ‫حمایت‬ ‫به‬ ‫االمکان‬‫در‬ ‫است‬ ‫بدیهی‬ .‫دارد‬‫صحنه‬ ‫چنین‬‫عملیات‬ ‫و‬ ‫تبلیغات‬ ،‫کارآمد‬ ‫ابزار‬ ‫مهمترین‬ ،‫ای‬ ‫پیچیده‬
‫کشوری‬ ‫هر‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫روانی‬‫داد‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫را‬ ‫ملی‬ ‫قدرت‬ ‫از‬ ‫عنصر‬ ‫این‬ ‫باید‬ ،‫رقیب‬ ‫با‬ ‫قوا‬ ‫توازن‬ ‫محاسبه‬ ‫در‬.
‫صحن‬ ‫در‬ ‫ایدئولوژی‬ ‫که‬ ‫اهمیتی‬‫ه‬‫در‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫نقشی‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ،‫کرد‬ ‫پیدا‬ ‫نظامیگری‬ ‫و‬ ‫سیاست‬‫ها‬ ‫توده‬ ‫برانگیختن‬ ‫و‬ ‫بسیج‬
‫داشت‬.
‫آلمان‬‫عملیات‬ ‫و‬ ‫تبلیغات‬ ‫پیشگام‬‫روانی‬
‫دسته‬ ‫و‬ ‫دار‬ ‫و‬ ‫گوبلز‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫حتی‬ ‫آلمانیها‬،‫اول‬ ‫جهانی‬ ‫جنگ‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫یعنی‬ ،‫بودند‬ ‫برده‬ ‫پی‬ ‫عامل‬ ‫این‬ ‫اهمیت‬ ‫به‬ ‫نازیها‬
‫را‬ ‫لنین‬‫روسی‬ ‫داخل‬ ‫به‬ ‫روانی‬ ‫ویروس‬ ‫عنوان‬ ‫به‬‫ه‬‫با‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫این‬ ‫آنها‬ ‫هدف‬ .‫دادند‬ ‫رخنه‬ ‫تزاری‬‫اندیش‬ ‫ترویج‬‫ه‬‫انق‬‫و‬ ‫البیگری‬
‫را‬ ‫رقیب‬ ‫حکومت‬ ‫سقوط‬ ،‫تزاری‬ ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫روانی‬ ‫فروپاشی‬ ‫ایجاد‬‫و‬ ‫کنند‬ ‫تسریع‬.‫رسیدند‬ ‫نیز‬ ‫خود‬ ‫هدف‬ ‫به‬

4. ‫بلشویکها‬،‫آلمان‬ ‫دولت‬ ‫حمایت‬ ‫تحت‬ ‫نیز‬‫مرحل‬ ‫در‬ ‫چه‬‫ه‬‫رژیم‬ ‫براندازی‬‫در‬ ‫چه‬ ‫و‬ ‫تزاری‬،‫خود‬ ‫جدید‬ ‫رژیم‬ ‫ساختن‬ ‫برپا‬
‫حداکثر‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫کردند‬ ‫باز‬ ‫ایدئولوژی‬ ‫برای‬ ‫خاصی‬ ‫حساب‬‫که‬ ‫نهادند‬ ‫بنا‬ ‫ایدئولوژیک‬ ‫ارتشی‬ ‫آنها‬ .‫گرفتند‬ ‫بهره‬ ‫ممکن‬
‫ابزارهای‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫نیروهای‬‫ایدئولوژی‬ ‫تأثیر‬ ‫تحت‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫می‬ ‫کنترل‬ ‫ایدئولوژیک‬.‫پرداخت‬ ‫می‬ ‫جنگ‬ ‫به‬
‫را‬ ‫خود‬ ‫کار‬ ‫نازیها‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫وضعیتی‬ ‫چنین‬ ‫بستر‬ ‫در‬ ‫واقع‬ ‫در‬‫و‬ ‫سیاسی‬ ‫رقابتهای‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫تبلیغات‬ ‫نقش‬ ‫و‬ ‫کردند‬ ‫شروع‬
‫ر‬ ‫اوج‬ ‫به‬ ‫نظامی‬‫با‬ ‫آنها‬ .‫ساندند‬‫و‬ ‫شور‬ ‫ایجاد‬ ،‫مردم‬ ‫بسیج‬ ‫اهمیت‬ ‫به‬ ‫علم‬‫فعال‬ ‫حمایت‬ ‫برای‬ ‫آنها‬ ‫در‬ ‫انگیزه‬‫و‬ ‫نظام‬ ‫از‬
‫و‬ ‫آن‬ ‫سیاستهای‬‫موازنه‬ ‫جابجایی‬ ‫در‬ ‫روانی‬ ‫سالح‬ ‫نقش‬‫نیروی‬ ‫از‬ ‫برخورداری‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫قدرت‬‫کار‬ ‫و‬ ‫متخصص‬
،‫تحقیقاتی‬‫را‬ ‫عظیمی‬ ‫تبلیغاتی‬ ‫دستگاه‬‫بردار‬ ‫بهره‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫آنها‬ .‫کردند‬ ‫برپا‬‫از‬ ‫پس‬ ،‫قدرت‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫برای‬ ‫تبلیغات‬ ‫از‬ ‫ی‬
‫کسب‬‫ارتباطی‬ ‫های‬ ‫رسانه‬ ‫اعظم‬ ‫پخش‬ ‫و‬ ‫کردند‬ ‫ایجاد‬ ‫گوبلز‬ ‫سرپرستی‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫تبلیغات‬ ‫وزارت‬ ،‫قدرت‬‫تحت‬ ‫را‬ ‫آلمان‬
‫دو‬ ‫از‬ ‫توان‬ ‫حداکثر‬ ‫با‬ ‫نازیها‬ .‫دادند‬ ‫قرار‬ ‫وزارتخانه‬ ‫آن‬ ‫نظارت‬ ‫و‬ ‫کنترل‬‫گفت‬ ‫به‬ ‫بنا‬ .‫کردند‬ ‫استفاده‬ ‫رادیو‬ ‫و‬ ‫سینما‬ ‫رسانه‬‫ه‬
‫دیوید‬‫ابزارهای‬ ‫همه‬ ‫میان‬ ‫از‬ ،‫ولچ‬‫انداز‬ ‫به‬ ‫یک‬ ‫هیچ‬ ،‫روانی‬ ‫و‬ ‫نهانی‬ ‫نفوذ‬ ‫اعمال‬‫ه‬‫نبود‬ ‫سوم‬ ‫رایش‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫سینما‬.
‫که‬ ‫کرد‬ ‫اعالم‬ ،‫تبلیغات‬ ‫وزیر‬ ‫مقام‬ ‫در‬ ‫خود‬ ‫سخنرانیهای‬ ‫نخستین‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫در‬ ‫گوبلز‬‫سربازان‬ ‫پیشاپیش‬ ‫در‬ ‫آلمان‬ ‫سینمای‬
‫این‬ ‫براساس‬ .‫دارد‬ ‫دوش‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫جهانی‬ ‫فتح‬ ‫رسالت‬ ،‫نازی‬‫انجام‬ ‫سینما‬ ‫روی‬ ‫سنگینی‬ ‫گذاری‬ ‫سرمایه‬ ،‫نازی‬ ‫رژیم‬ ،‫نظریه‬
‫بین‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫گونه‬ ‫به‬ ‫داد‬‫سالهای‬9199‫تا‬9191،9911‫صریح‬ ‫مضمون‬ ،‫فیلمها‬ ‫این‬ ‫ششم‬ ‫یک‬ .‫شد‬ ‫تولید‬ ‫آلمان‬ ‫در‬ ‫فیلم‬
‫کم‬ ‫نیز‬ ‫آها‬ ‫اغلب‬ ‫اینکه‬ ‫ضمن‬ ،‫داشتند‬ )‫تبلیغات‬ ‫وزارت‬ ‫توسط‬ ‫شده‬ ‫سیاسی(هدایت‬ ‫و‬ ‫تبلیغاتی‬‫کلی‬ ‫خط‬ ‫با‬ ‫بیش‬ ‫و‬‫تبلیغاتی‬
‫بود‬ ‫هماهنگ‬ ‫نازی‬.
‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫آلمانیها‬‫آنها‬ .‫گذاشتند‬ ‫جا‬ ‫بر‬ ‫انگیزی‬ ‫شگفت‬ ‫رکوردهای‬ ‫خود‬ ‫از‬ ‫نیز‬ ‫رادیویی‬91‫فرستنده‬ ‫ایستگاه‬
‫برای‬ ‫پیروزی‬ ‫مستعار‬ ‫نام‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫کردند‬ ‫ایجاد‬ ‫رادیویی‬99‫می‬ ‫پخش‬ ‫برنامه‬ ‫اروپایی‬ ‫کشور‬‫ایستگاه‬ ،‫آن‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ .‫کرد‬
‫آن‬ ‫رسمی‬ ‫رادیویی‬ ‫های‬‫برای‬ ‫نیز‬ ‫ها‬19‫می‬ ‫پخش‬ ‫برنامه‬ ‫کشور‬‫کرد‬‫خدمت‬ ‫در‬ ‫هماهنگ‬ ‫و‬ ‫مستقیم‬ ‫بطور‬ ‫رادیو‬ .‫مقاصد‬
‫ذهن‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫کرده‬ ‫ریزی‬ ‫برنامه‬ ‫چنان‬ ‫گوبلز‬ :‫مثال‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫درآمده‬ ‫نظامی‬ ‫سیاسی‬‫قبل‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫اشغالی‬ ‫سرزمینهای‬ ‫مردم‬
‫آلمان‬ ‫رادیویی‬ ‫های‬ ‫فرستنده‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫تدریج‬ ‫به‬ ‫و‬‫آماده‬ ‫کشورشان‬ ‫اشغال‬ ‫برای‬‫دوستی‬ ‫به‬ ‫اینکه‬ ‫ضمن‬ ‫دوم‬ ‫مرحله‬ ‫در‬ :‫کند‬
‫ارج‬ ‫ملت‬ ‫دو‬ ‫پابرجای‬‫قرار‬ ‫انتقاد‬ ‫مورد‬ ‫فزاینده‬ ‫و‬ ‫تدریجی‬ ‫روندی‬ ‫با‬ ‫نیز‬ ‫کشور‬ ‫آن‬ ‫رژیم‬ ‫باید‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫نهاده‬‫گیرد‬.
‫به‬ ‫قدرت‬ ‫و‬ ‫نیرو‬ ‫تمام‬ ‫با‬ ‫نظامی‬ ‫تسخیر‬ ‫و‬ ‫اشغال‬ ،‫تهدید‬ ‫باید‬ ‫سوم‬ ‫مرحله‬ ‫در‬‫لح‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫آید‬ ‫عمل‬‫ناگوار‬ ‫پیامدهای‬ ،‫خشن‬ ‫نی‬
‫اطا‬ ‫عدم‬‫گوشزد‬ ‫عت‬‫شود‬‫شود‬ ‫تأکید‬ ‫نکته‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫و‬‫چاره‬ ‫آنگاه‬ ،‫نکند‬ ‫قیام‬ ‫بد‬ ‫حکومت‬ ‫سرنگونی‬ ‫برای‬ ‫خوب‬ ‫ملت‬ ‫اگر‬ ‫که‬
‫ارتش‬ ‫اینکه‬ ‫جز‬ ‫نیست‬ ‫ای‬‫با‬ ،‫تفنگ‬ ‫و‬ ‫توپ‬ ‫جای‬ ‫به‬ ‫آلمان‬ ‫ارتش‬ ‫واحدهای‬ ‫البته‬ .‫رساند‬ ‫انجام‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫آلمان‬‫موزیک‬
‫شد‬ ‫خواهند‬ ‫وارد‬ ‫گل‬ ‫دسته‬ ‫و‬.
‫مرحله‬ ‫در‬‫صدای‬ ‫هر‬ ‫باید‬ ‫آخر‬‫و‬ ‫ناموافق‬‫سایر‬ ‫و‬ ‫رادیو‬ ،‫کشور‬ ‫نظامی‬ ‫اشغال‬ ‫با‬ ‫همزمان‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫خاموش‬ ‫آشوبگری‬
‫و‬ ‫حیاتی‬ ‫مناطق‬‫استفاده‬ ‫آرامش‬ ‫و‬ ‫نظم‬ ‫برقراری‬ ‫برای‬ ‫امکانات‬ ‫همه‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫درآید‬ ‫تصرف‬ ‫به‬ ‫حکومتی‬‫شود‬.
‫رادیو‬ ‫های‬ ‫عرصه‬ ‫به‬ ‫فقط‬ ،‫نازیها‬ ‫تبلیغاتی‬ ‫روانی‬ ‫گذاری‬ ‫سرمایه‬ ‫و‬ ‫تأکید‬ ‫البته‬‫م‬ ‫سینما‬ ‫و‬‫ح‬‫آ‬ .‫شد‬ ‫نمی‬ ‫دود‬‫حوزه‬ ‫در‬ ‫نها‬
‫نیز‬ )‫اطالعاتی‬ ‫عملیات‬ ‫خود(مانند‬ ‫فعالیت‬ ‫دیگر‬ ‫های‬‫بزرگترین‬ ‫از‬ ‫مهمی‬ ‫بخش‬ ‫واقع‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫داشتند‬ ‫تأکید‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫بر‬
‫نظامی‬ ،‫سیاسی‬ ‫پیروزیهای‬‫آنها‬ ‫چشمگیر‬‫زحمت‬ ‫بدون‬ ‫اشغال‬ ،‫بارباروسا‬ ‫عملیات‬ ‫در‬ ‫شوروی‬ ‫کردن‬ ‫غافلگیر‬ ‫مانند‬
‫غربی‬ ‫قدرتهای‬ ‫سایر‬ ‫نگهداشتن‬ ‫طرف‬ ‫بی‬ ‫و‬ ‫چکسلواکی‬ً‫ا‬‫اتفاق‬ ‫که‬ ‫آمریکا‬ ‫و‬ ‫انگلستان‬ ‫مانند‬‫زمان‬ ‫در‬ ‫آنها‬ ‫از‬ ‫برخی‬
‫مدیون‬ ،‫آمد‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫حریفان‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫آنها‬ ‫نظامی‬ ‫قدرت‬ ‫فرودستی‬‫بود‬ ‫تبلیغاتی‬ ‫روانی‬ ‫لشکرکشی‬ ‫این‬.

5. ‫آمریکا‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫و‬ ‫تبلیغات‬
‫نقش‬ ،‫آلمان‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫که‬ ‫دیگری‬ ‫طلب‬ ‫توسعه‬ ‫کشور‬‫س‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫رساندن‬ ‫و‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫دادن‬ ‫توسعه‬‫عهده‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫امروزین‬ ‫طح‬
‫بود‬ ‫آمریکا‬ ،‫گرفت‬.‫که‬ ‫دهد‬ ‫می‬ ‫نشان‬ ‫تاکنون‬ ‫کره‬ ‫جنگ‬ ‫در‬ ‫آمریکا‬ ‫اقدامات‬ ‫مجموعه‬ ‫و‬ ‫حجم‬ ‫به‬ ‫اجمالی‬ ‫نگاهی‬‫آمریکائیها‬
‫دیگری‬ ‫کشور‬ ‫هر‬ ‫توسط‬ ‫آن‬ ‫شکستن‬ ‫که‬ ‫اند‬ ‫گذاشته‬ ‫برجا‬ ‫زمینه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫رکوردی‬‫اصلی‬ ‫انگیزه‬ .‫رسد‬ ‫می‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫بعید‬
‫با‬ ‫مبارزه‬ .‫راه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫آنها‬‫شوروی‬ ‫نفوذ‬ ‫گسترش‬9‫به‬‫از‬ ‫و‬ ‫سومی‬ ‫جهان‬ ‫حرکتهای‬ ‫بعدها‬ ‫و‬ ‫جهان‬ ‫در‬ )‫آمریکا‬ ‫نفوذ‬ ‫ضرر‬
‫اسالمخواهی‬ ‫حرکتهای‬ ‫جمله‬‫بود‬ ‫جهان‬ ‫در‬.
‫آلمان‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫کتاب‬ ‫انتشار‬ ‫از‬ ‫پس‬ ،‫آمریکا‬ ‫در‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫واژه‬‫سال‬ ‫در‬ ‫فاراگو‬ ‫نوشته‬9191‫در‬ .‫یافت‬ ‫گسترش‬
‫در‬ ‫اصطالح‬ ‫این‬ ‫جهانی‬ ‫دوم‬ ‫جنگ‬ ‫پایان‬‫دیکشنری‬‫آن‬ ‫نظامی‬ ‫و‬ ‫سیاسی‬ ‫پردازیهای‬ ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫بخشی‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫وارد‬ ‫بستر‬ ‫و‬
‫تشکیل‬ ‫را‬ ‫زمان‬‫سال‬ ‫در‬ .‫داد‬9119،‫کره‬ ‫در‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫اجرای‬ ‫برای‬ ‫آمادگی‬ ‫کسب‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫ترومن‬ ‫دولت‬ ،‫پروژه‬
‫(ی‬ ‫حقیقت‬ ‫نبرد‬ ‫عنوان‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫ای‬‫به‬ )‫روانی‬ ‫قدرتمند‬ ‫و‬ ‫عظیم‬ ‫تهاجم‬ ‫ا‬‫تصویب‬‫رسان‬‫ج‬ ‫ریاست‬ ‫اداره‬ ،‫آمریکا‬ ‫ارتش‬ .‫د‬‫نگ‬
‫عنوان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫روانی‬‫را‬ ‫ای‬ ‫گسترده‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫واحدهای‬ ،‫رزمی‬ ‫واحدهای‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫ایجاد‬ ‫ویژه‬ ‫ستادی‬ ‫بخش‬‫با‬
‫و‬ ‫سازمانها‬ ،‫تاکنون‬ ‫زمان‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫تشکیل‬ ‫دوم‬ ‫جهانی‬ ‫جنگ‬ ‫تجربیات‬ ‫از‬ ‫استفاده‬‫روانی‬ ‫واحدهای‬-‫با‬ ‫آمریکا‬ ‫تبلیغاتی‬
‫از‬ ‫یکی‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫همواره‬ ‫روزافزون‬ ‫ای‬ ‫توسعه‬‫با‬‫اند‬ ‫کرده‬ ‫عمل‬ ‫صلح‬ ‫و‬ ‫جنگ‬ ‫در‬ ‫کشور‬ ‫آن‬ ‫اصلی‬ ‫زوهای‬.
‫وسیعی‬ ‫طیف‬ ،‫سازمانها‬ ‫این‬‫های‬ ‫خانه‬ ،‫دانشگاهی‬ ‫بورسهای‬ ،‫ها‬ ‫کتابخانه‬ ،‫ها‬ ‫ماهواره‬ ،‫تلویزیونها‬ ،‫ها‬ ‫رادیو‬ ‫از‬،‫فرهنگی‬
‫آژان‬‫سازی‬ ‫فیلم‬ ‫مراکز‬ ،‫تبلیغاتی‬ ‫سهای‬‫عمل‬ ‫و‬ ‫تبلیغاتی‬ ‫فعالیتهای‬ ‫مهمترین‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫ولی‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫شامل‬ ‫را‬ ‫غیره‬ ‫و‬‫یات‬
‫آمریک‬ ‫روانی‬،‫ا‬‫رادیویی‬ ‫تبلیغات‬ ‫اصلی‬ ‫رکن‬ .‫است‬ ‫رادیویی‬ ‫فعالیت‬‫سال‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آمریکا‬ ‫صدای‬ ‫رادیو‬ ،‫آمریکا‬9199
‫به‬19‫برنامه‬ ‫زبان‬‫در‬ ‫اما‬ .‫کرد‬ ‫می‬ ‫پخش‬‫نیز‬ ‫دیگری‬ ‫بزرگ‬ ‫و‬ ‫کوچک‬ ‫رادیویی‬ ‫ایستگاههای‬ ،‫اصلی‬ ‫رکن‬ ‫این‬ ‫کنار‬
‫فع‬ ‫همواره‬‫ا‬‫اند‬ ‫بوده‬ ‫ل‬‫خاک‬ ‫و‬ ‫سیاه‬ ‫تبلیغات‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫که‬‫کرده‬ ‫می‬ ‫پخش‬ ‫برنامه‬ )‫آمریکائیها‬ ‫خود‬ ‫تعبیر‬ ‫به‬ (‫ستری‬.‫اند‬
‫رادیو‬ ‫اصلی‬ ‫مخاطب‬ .‫اند‬ ‫بوده‬ ‫آزاد‬ ‫اروپای‬ ‫رادیو‬ ‫و‬ ‫آزادی‬ ‫رادیو‬ ،‫آنها‬ ‫ترین‬ ‫معروف‬‫مخاطبان‬ ‫و‬ ‫شوروی‬ ‫مردم‬ ‫را‬ ‫آزادی‬
‫تشکیل‬ ‫سابق‬ ‫شرقی‬ ‫اروپای‬ ‫اهالی‬ ‫را‬ ‫آزاد‬ ‫اروپای‬ ‫رادیو‬‫اند‬ ‫داده‬ ‫می‬.‫جمله‬ ‫از‬‫توسط‬ ‫که‬ ‫سیاه‬ ‫رادیوی‬ ‫های‬ ‫نمونه‬ ‫آخرین‬
‫می‬ ‫هدایت‬ ‫و‬ ‫پشتیبانی‬ ‫آمریکائیها‬‫اولین‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫ایران‬ ‫آزاد‬ ‫صدای‬ ‫رادیو‬ ،‫شد‬‫سال‬ ‫در‬ ‫بار‬9199‫ش‬ ‫شنیده‬ ‫آن‬ ‫صدای‬‫د‬
‫و‬‫می‬ ‫ادامه‬ ‫اسالمی‬ ‫جمهوری‬ ‫نوپای‬ ‫نظام‬ ‫علیه‬ ‫براندازی‬ ‫تبلیغات‬ ‫به‬ ،‫مدتها‬ ‫تا‬‫داد‬.
‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫این‬ ‫دیگر‬ ‫جنبه‬ ‫یا‬ ‫نمونه‬‫است‬ ‫آن‬ ‫آموزشی‬ ‫و‬ ‫علمی‬ ‫جنبه‬ ،‫مدرن‬.‫سال‬ ‫از‬9119‫علوم‬ ‫دانشمندان‬ ،‫بعد‬ ‫به‬
‫به‬ ‫دیگری‬ ‫زمان‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ،‫آمریکا‬ ‫در‬ ‫اجتماعی‬‫مطالعه‬‫جوامع‬ ‫در‬ ‫رفتاری‬ ‫الگوهای‬ ‫دیگر‬ ‫و‬ ‫ارتباطات‬ ،‫نخبگان‬
‫به‬ .‫اند‬ ‫پرداخته‬ ‫خارجی‬‫به‬ ،‫منظور‬ ‫همین‬‫مطالعه‬ ‫در‬ ‫پژوهشی‬ ‫معیارهای‬ ‫تعیین‬‫توجه‬ ‫بیگانه‬ ‫فرهنگهای‬‫مبذول‬ ‫زیادی‬.‫شد‬
‫و‬ ‫تشخیص‬ ‫برای‬ ‫تر‬ ‫پیچیده‬ ‫ابزارهای‬ ‫سیستماتیک‬ ‫توسعه‬ ‫زمینه‬ ‫در‬ ‫عظیمی‬ ‫تالش‬ ‫همچنین‬‫که‬ ‫موضوعاتی‬ ‫مؤثر‬ ‫ارزیابی‬
‫سال‬ ‫از‬ .‫شد‬ ‫انجام‬ ‫بود‬ ‫مفید‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫اندرکاران‬ ‫دست‬ ‫برای‬1950‫طریق‬ ‫از‬ ‫آمریکا‬ ‫دولت‬،‫خارجه‬ ‫وزارت‬ ‫امکانات‬
‫توسعه‬ ‫آژانس‬‫جانشین‬ ‫و‬ ‫المللی‬ ‫بین‬‫آژ‬ ،‫آن‬‫و‬ ‫دانشگاهی‬ ‫گروههای‬ ‫به‬ ،‫دفاع‬ ‫وزارت‬ ‫و‬ ‫سیا‬ ‫سازمان‬ ،‫آمریکا‬ ‫اطالعات‬ ‫انس‬

6. ‫یا‬ ‫و‬ ‫دهند‬ ‫انجام‬ ‫را‬ ‫خاصی‬ ‫تحقیقاتی‬ ‫های‬ ‫پروژه‬ ‫تا‬ ‫کرد‬ ‫مالی‬ ‫کمک‬ ‫غیرانتفاعی‬ ‫سازمانهای‬‫را‬ ‫اجرا‬ ‫دست‬ ‫در‬ ‫های‬ ‫پروژه‬
‫جامعه‬ ‫نیازهای‬ ‫به‬ ‫پاسخگویی‬ ‫سمت‬ ‫به‬‫سوق‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬‫دهند‬.
‫یا‬ ‫های‬ ‫زمینه‬ ‫به‬ ‫تحقیقات‬ ‫این‬ ‫اما‬‫شده‬ ‫د‬‫م‬‫تحقیقات‬ ‫از‬ ‫دیگری‬ ‫بخش‬ .‫شد‬ ‫نمی‬ ‫حدود‬‫جنگ‬ ‫موضوع‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫مستقیم‬ ‫بطور‬
‫تحقیقاتی‬ ‫مراکز‬ ‫در‬ ‫یا‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫انجام‬ ‫آن‬ ‫ابعاد‬ ‫و‬ ‫روانی‬‫در‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫دولتی‬ ‫کارفرمایان‬ ‫سفارش‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫غیرنظامی‬ ‫و‬ ‫غیردولتی‬
‫نظامی‬ ‫و‬ ‫دولتی‬ ‫مراکز‬‫مدرس‬ ‫و‬ ‫مرکز‬ ‫مانند‬‫ه‬‫و‬ ‫علمی‬ ‫متون‬ ‫از‬ ‫وسیعی‬ ‫طیف‬ ،‫کار‬ ‫حاصل‬ .‫شد‬ ‫می‬ ‫اجرا‬ ‫براگ‬ ‫فورت‬
‫بر‬ ً‫ا‬‫تقریب‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫بندیهایی‬ ‫تقسیم‬ ‫و‬ ‫مفاهیم‬ ،‫ها‬ ‫نظریه‬ ‫ابداع‬ ‫و‬ ،‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫کاربردی‬‫حاکم‬ ‫غرب‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫ادبیات‬ ‫کل‬
‫عملیات‬ ‫واژه‬ ‫ابداع‬ ‫از‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫مفاهیم‬ ‫این‬ ‫جمله‬ ‫از‬ .‫شد‬‫بر‬ ‫که‬ ‫برد‬ ‫نام‬ )‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫جای‬ ‫(به‬ ‫روانی‬‫بار‬ ‫از‬ ‫کاستن‬ ‫ای‬
‫و‬ ‫ساخته‬ ‫واژه‬ ‫آمیز‬ ‫خصومت‬‫عملیات‬ ‫از‬ ‫بخش‬ ‫(آن‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫یعنی‬ ،‫دسته‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫نیز‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫پرداخته‬
‫دوستان‬ ‫متوجه‬ ‫که‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫از‬ ‫بخش‬ ‫(آن‬ ‫روانی‬ ‫اقدامات‬ ‫و‬ )‫است‬ ‫دشمن‬ ‫متوجه‬ ‫که‬ ‫روانی‬‫طرف‬ ‫بی‬ ‫های‬ ‫گروه‬ ‫و‬
‫شد‬ ‫تقسیم‬ )‫است‬.
‫میزان‬ ‫شاید‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫نمونه‬‫روانی‬ ‫عامل‬ ‫اهمیت‬‫نشان‬ ‫بهتر‬ ‫را‬ ‫آمریکائیان‬ ‫برای‬ ‫قدرت‬ ‫تبلیغاتی‬ ‫ـ‬‫در‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫جایگاه‬ ‫و‬ ‫دهد‬ ‫می‬
‫مجموعه‬‫کشوردا‬ ‫ساختار‬‫جنبه‬ .‫سازد‬ ‫می‬ ‫مشخص‬ ‫بیشتر‬ ‫آنها‬ ‫ری‬‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫استراتژیک‬ ‫و‬ ‫ملی‬ ‫سازمانی‬‫سال‬ ‫در‬ .‫است‬
9119‫سازمانهای‬ ‫کردن‬ ‫هماهنگ‬ ‫لزوم‬ ،‫حقیقت‬ ‫بزرگ‬ ‫نبرد‬ ‫پروژه‬ ‫تصویب‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫و‬‫د‬‫فعالیتهای‬ ‫و‬ ‫خارجی‬ ‫تبلیغات‬ ‫رگیر‬
‫ستاد‬ ،‫اساس‬ ‫این‬ ‫بر‬ .‫شد‬ ‫احساس‬ ‫یکدیگر‬ ‫با‬ ‫آنها‬‫تبلیغات‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫تمام‬ ‫کردن‬ ‫هماهنگ‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫روانی‬ ‫استراتژی‬
‫قالب‬ ‫در‬ ‫خارجی‬‫شد‬ ‫تشکیل‬ ‫واحدی‬ ‫روانی‬ ‫استراتژی‬.
‫وجود‬ ‫به‬ ‫فکر‬ ‫این‬ ،‫بار‬ ‫اولین‬ ‫برای‬ ،‫واقع‬ ‫در‬‫نظا‬ ‫استراتژی‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫که‬ ‫آمد‬‫مانند‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬ ‫استراتژی‬ ،‫می‬
‫استراتژی‬ .‫اینها‬‫اقدامات‬ ‫تمام‬ ،‫کشور‬ ‫هر‬ ‫سیاسی‬ ‫یا‬ ‫نظامی‬ ‫استراتژی‬ ‫نوع‬ ‫از‬ ‫نظر‬ ‫صرف‬ ‫و‬ ‫داشت‬ ‫هم‬ ‫روانی‬‫ـ‬ ‫روانی‬
‫سایکو‬ ‫اصطالح‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫دوره‬ ‫همین‬ ‫در‬ .‫کرد‬ ‫هدایت‬ ‫مجزایی‬ ‫مشی‬ ‫خط‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫تبلیغاتی‬‫چهارم‬ ‫بعد‬ ‫از‬ ‫بحث‬ ‫و‬ ‫استراتژی‬
‫اد‬ ‫در‬ ‫ملی‬ ‫قدرت‬ ‫و‬ ‫استراتژی‬‫و‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫روابط‬ ‫بیات‬‫از‬ ‫روانی‬ ‫عنصر‬ ،‫ترتیب‬ ‫این‬ ‫به‬ .‫یافت‬ ‫رواج‬ ‫استراتژیک‬ ‫مباحث‬
‫کشورداری‬ ‫جنگ‬ ‫زمان‬ ‫مسأله‬‫پرداخته‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫صلح‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫جنگ‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ‫هم‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫تبدیل‬ ‫موضوعی‬ ‫به‬
‫شود‬.
‫دهه‬ ‫در‬۰۷۹۱‫جوز‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫ارتباطات‬ ‫علوم‬ ‫و‬ ‫سیاسی‬ ‫علوم‬ ‫برجسته‬ ‫اساتید‬ ‫مشارکت‬ ‫با‬‫جان‬ ،‫السول‬ ‫هارولد‬ ،‫نای‬ ‫ف‬
‫(سیا‬ ‫آمریکا‬ ‫مرکزی‬ ‫اطالعات‬ ‫آژانس‬ ‫برجسته‬ ‫اعضای‬ ،‫کالینز‬Central Intelligence Agency (CIA‫فرماندهان‬ ‫و‬
‫عنوان‬ ‫تحت‬ ‫مرکزی‬ ‫تاسیس‬ ‫با‬ ‫پنتاگون‬ ‫ارشد‬«‫جاری‬ ‫خطر‬ ‫کمیته‬»‫آن‬ ‫هدف‬ ‫مهمترین‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫وعملیاتی‬ ‫تدوین‬ ، ‫طراحی‬
‫به‬ ‫کمیته‬ ‫این‬ ‫شوروی‬ ‫جماهیر‬ ‫اتحاد‬ ‫فروپاشی‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ً‫ا‬‫ظاهر‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫شوروی‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شرق‬ ‫بلوک‬ ‫علیه‬ ‫تبلیغاتی‬ ‫بمباران‬
«‫جاری‬ ‫صلح‬ ‫کمیته‬»‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫به‬ ‫همچنان‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫تغییر‬‫دهد‬ ‫می‬ ‫ادامه‬ ‫مختلف‬ ‫کشورهای‬ ‫علیه‬.
‫تحت‬ ‫آمریکا‬ ‫بعدها‬‫نظری‬ ‫طراحی‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫ویتنام‬ ‫جنگ‬ ‫تأثیر‬‫ه‬‫حتی‬ ،‫شدت‬ ‫کم‬ ‫جنگ‬،‫آخری‬ ‫گام‬ ‫این‬ .‫رفت‬ ‫جلوتر‬ ‫نیز‬ ‫گام‬ ‫یک‬
‫(مانند‬ ‫مواردی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫نکته‬ ‫این‬ ‫شناسایی‬‫استراتژی‬ ‫برجسته‬ ‫بعد‬ ‫به‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫روانی‬ ‫عنصر‬ ،)‫شورشگری‬ ‫جنگهای‬
‫و‬ ‫شود‬ ‫تبدیل‬ ‫کشور‬ ‫هر‬‫دهند‬ ‫نشان‬ ‫جمله‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫بهتر‬ ‫نظری‬ ‫اظهار‬ ‫هیچ‬‫ه‬‫ی‬ ‫تحول‬‫استراتژی‬ ‫این‬ ‫در‬ :‫که‬ ‫نیست‬ ‫شده‬ ‫اد‬،‫هدف‬
‫است‬ ‫انسان‬ ‫گوش‬ ‫دو‬ ‫بین‬ ‫سانتیمتر‬ ‫پانزده‬ ‫تصرف‬.

7. ‫آن‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬
‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫تعریف‬:
‫دقیق‬ ‫استفاده‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫عبارت‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬،‫افکار‬ ‫بر‬ ‫تأثیرگذاری‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫امکانات‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫تبلیغات‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫طراحی‬ ‫و‬
،‫احساسات‬‫و‬ ‫تمایالت‬‫اهداف‬ ‫به‬ ‫دستیابی‬ ‫برای‬ ،‫بیطرف‬ ‫و‬ ‫دشمن‬ ،‫دوست‬ ‫گروههای‬ ‫رفتار‬‫ملی‬.‫اهداف‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬
،‫سیاسی‬ ‫اهداف‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫مختلفی‬‫کند‬ ‫می‬ ‫دنبال‬ ‫را‬ ‫اقتصادی‬ ‫و‬ ‫نظامی‬‫آن‬ ‫و‬‫تعقیب‬ ‫مورد‬ ‫عمومی‬ ‫هدف‬ ‫نوع‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫را‬
.‫کنند‬ ‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫مختلفی‬ ‫انواع‬ ‫به‬
‫عم‬ ‫به‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫تقسیم‬ ،‫آنها‬ ‫ترین‬ ‫معمول‬‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫و‬ ‫استراتژیک‬ ‫روانی‬ ‫لیات‬‫است‬ ‫تاکتیکی‬.
‫استراتژیک‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ )‫الف‬
‫برای‬ ً‫ا‬‫عموم‬ ،‫عملیات‬ ‫این‬‫طراحی‬ ‫کلی‬ ‫استراتژیک‬ ‫ریزی‬ ‫طرح‬ ‫با‬ ‫هماهنگی‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫درازمدت‬ ‫یا‬ ‫گسترده‬ ‫اهداف‬ ‫پیشبرد‬
‫شده‬‫است‬ ‫دور‬ ‫درآینده‬ ‫تأثیراتی‬ ‫دارای‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ‫و‬.
‫شهروندان‬ ‫را‬ ‫عملیات‬ ‫این‬ ‫مخاطبان‬‫و‬‫جمعیت‬ ‫کل‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫برند‬ ‫می‬ ‫بسر‬ ‫جنگی‬ ‫منطقه‬ ‫از‬ ‫خارج‬ ‫که‬ ‫دشمن‬ ‫نظامیان‬
،‫دوست‬ ‫کشورهای‬‫دشمن‬ ‫دوست‬ ‫یا‬ ،‫طرف‬ ‫بی‬‫دهد‬ ‫می‬ ‫تشکیل‬ )‫دشمن‬ ‫(متعهدان‬ ‫ما‬.،‫عملیات‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫ای‬ ‫نمونه‬‫فعالیتهای‬
‫حریف‬ ‫کشور‬ ‫صنعتی‬ ‫تولید‬ ‫آوردن‬ ‫پایین‬ ‫برای‬ ‫کشور‬ ‫یک‬ ‫تبلیغاتی‬‫است‬.
‫تاکتیکی‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ )‫ب‬
‫عملیات‬ ‫این‬‫گردد‬ ‫می‬ ‫اجرا‬ ‫و‬ ‫طراحی‬ ،‫تاکتیکی‬ ‫نظامی‬ ‫عملیات‬ ‫از‬ ‫پشتیبانی‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نبرد‬ ‫جلویی‬ ‫منطقه‬ ‫در‬‫کاهش‬ ‫برای‬ ‫و‬
.‫گیرد‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫نبرد‬ ‫هنگام‬ ‫به‬ ‫دشمن‬ ‫رزمی‬ ‫روحیه‬
‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬ ‫از‬ ‫دیگری‬ ‫نوع‬:
‫روانی‬ ‫عملیات‬ )‫الف‬‫آشکار‬
‫مع‬ ‫آشکار‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬‫که‬ ‫سفید(تبلیغاتی‬ ‫تبلیغات‬ ‫از‬ ‫استفاه‬ ‫با‬ ً‫ال‬‫مو‬‫شود‬ ‫می‬ ‫انجام‬ )‫است‬ ‫معلوم‬ ‫آن‬ ‫منبع‬ ‫هویت‬.
‫عناوین‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫موارد‬ ‫اغلب‬‫عملیات‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫مصادیق‬ ‫از‬ ،‫آیند‬ ‫می‬ ‫در‬ ‫اجرا‬ ‫به‬ )‫آمریکا‬ ‫رادیو‬ ‫رسمی(مانند‬
‫هستند‬.
‫پنهان‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ )‫ب‬
‫که‬ ‫است‬ ‫عملیاتی‬ ‫پنهان‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬‫من‬‫شود‬ ‫نمی‬ ‫فاش‬ ‫آن‬ ‫انتشار‬ ‫بع‬.
‫که‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫اجرا‬ ‫و‬ ‫طراحی‬ ‫ای‬ ‫گونه‬ ‫به‬ ‫عملیات‬ ‫این‬‫بتواند‬ ‫دولت‬ ‫آن‬ ،‫شد‬ ‫کشف‬ ‫هم‬ ‫اگر‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫نباشد‬ ‫معلوم‬ ‫آن‬ ‫مسئول‬ ‫دولت‬
‫را‬ ‫دخالتی‬ ‫هرگونه‬‫کند‬ ‫انکار‬.‫به‬ ‫خاکستری‬ ‫و‬ ‫سیاه‬ ‫تبلیغات‬ ‫وسیله‬ ‫به‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ،‫پنهان‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬‫آید‬ ‫درمی‬ ‫اجرا‬.

8. ‫سیاه‬ ‫تبلیغات‬:
‫ت‬‫نسبت‬ ‫غیرواقعی‬ ‫منبع‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫بلیغاتی‬‫شود‬ ‫می‬ ‫داده‬.
‫تحت‬ ‫سرزمین‬ ‫(یا‬ ‫دشمن‬ ‫سرزمین‬ ‫داخل‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫وانمود‬ ‫تبلیغات‬ ‫این‬‫می‬ ‫پخش‬ ‫آن‬ ‫نزدیکیهای‬ ‫یا‬ ‫و‬ )‫دشمن‬ ‫اشغال‬
‫است‬ ‫همنیطور‬ ً‫ا‬‫واقع‬ ‫نیز‬ ‫گاهی‬ ‫البته‬ ‫و‬ ‫شود‬.‫های‬ ‫عملیات‬ ‫هدایت‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫پخش‬ ‫دشمن‬ ‫سرزمین‬ ‫از‬ ‫ظاهر‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬
‫ز‬‫(که‬ ‫یرزمینی‬‫سازد‬ ‫می‬ ‫پذیر‬ ‫امکان‬ ‫را‬ )‫شود‬ ‫می‬ ‫انجام‬ ‫دشمن‬ ‫صفوف‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫برانداز‬ ‫عناصر‬ ‫توسط‬.
‫نوع‬ ‫این‬‫جعلی‬ ‫اسم‬ ‫با‬ ‫کارکردن‬ ‫توانایی‬ ‫و‬ ،‫اطالعات‬ ‫از‬ ‫بزرگ‬ ‫مخزنی‬ ،‫بسیار‬ ‫مهارت‬ ‫مستلزم‬ ،‫عملیات‬‫تبلیغات‬ .‫است‬
‫است‬ ‫متکی‬ ‫اطالعات‬ ‫بر‬ ‫شدت‬ ‫به‬ ،‫سیاه‬.‫وجهی‬ ‫بهترین‬ ‫به‬ ‫تبلیغات‬ ‫این‬ ‫از‬‫می‬.‫کرد‬ ‫استفاده‬ ‫استراتژیک‬ ‫عملیات‬ ‫در‬ ‫توان‬
‫این‬ ‫در‬ ‫پیگیری‬ ‫مورد‬ ‫مقاصد‬ ‫چند‬ ‫هر‬ ،‫معذالک‬‫این‬ ‫با‬ ،‫است‬ ‫تاکتیکی‬ ‫وضعیتهای‬ ‫سطوح‬ ‫از‬ ‫فراتر‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ‫تبلیغات‬ ‫نوع‬
‫عملیات‬ ‫در‬ ،‫حال‬‫گونه‬ ‫این‬ ‫در‬ ،‫سیاه‬ ‫تبلیغات‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫فرض‬ ‫چون‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫استفاده‬ ‫نیز‬ ‫تاکتیکی‬ ‫روانی‬،‫عملیات‬
‫ارزش‬ ‫آنقدر‬‫ارزد‬ ‫می‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫نهفته‬ ‫ریسک‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫کارگیری‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫حیاتی‬.
‫در‬ ‫انسجام‬ ‫رفتن‬ ‫بین‬ ‫از‬ ‫خطر‬ ‫از‬ ‫اجتناب‬ ‫و‬ ‫تأثیر‬ ‫حداکثر‬ ‫به‬ ‫دستیابی‬ ‫منظور‬ ‫به‬‫پنهان‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫باید‬ ،‫آشکار‬ ‫تالشهای‬
‫و‬ ‫داشت‬ ‫نگه‬ ‫جدا‬ ‫آشکار‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫از‬ ‫را‬‫نوع‬ ‫عملیات‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫عملیات‬ ‫نوع‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫درگیر‬ ‫پرسنل‬‫نکرد‬ ‫وارد‬ ‫دیگر‬.
‫به‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫آنها‬ ‫مهمترین‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫مختلفی‬ ‫های‬ ‫نمونه‬ ‫سیاه‬ ‫تبلیغات‬‫این‬: ‫کرد‬ ‫اشاره‬ ‫موارد‬9-‫شایعه‬ ‫ایجاد‬1-‫پخش‬
‫مستهجن‬ ‫تصاویر‬9-،‫گویی‬ ‫بزله‬ ‫فرهنگی‬ ‫ایجاد‬‫جوک‬ ‫و‬ ‫تمسخر‬9-‫شعار‬1-‫بهادار‬ ‫اوراق‬ ‫و‬ ‫اسناد‬ ‫جعل‬1-‫از‬ ‫جوسازی‬
،‫نامه‬ ‫طریق‬‫نامه‬ ‫شب‬1-‫بلندگوی‬‫شدن‬ ‫دشمن‬.
‫خاکستری‬ ‫تبلیغات‬:
‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫تبلیغاتی‬‫کند‬ ‫نمی‬ ‫مشخص‬ ‫خود‬ ‫برای‬ ‫هویتی‬ ‫هیچ‬ ،‫انتشار‬ ‫شود(منبع‬ ‫می‬ ‫منتشر‬ ‫هویتی‬ ‫بی‬ ‫منبع‬(‫تبلیغات‬ .
‫شود‬ ‫گرفته‬ ‫بکار‬ ‫ماهرانه‬ ،‫اگر‬ ‫خاکستری‬‫کند‬ ‫کسب‬ ‫مقبولیت‬ ،‫خوردن‬ ‫دشمن‬ ‫تبلیغات‬ ‫برچسب‬ ‫از‬ ‫پرهیز‬ ‫با‬ ‫تواند‬ ‫می‬
‫ح‬ ‫بر‬ ‫مخرب‬ ‫تأثیر‬ ‫ونیزبدون‬‫کند‬ ‫استفاده‬ ‫احساسی‬ ‫تمهای‬ ‫از‬ ،‫کننده‬ ‫منتشر‬ ‫یثیت‬.
‫از‬ ‫عبارتست‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫سوم‬ ‫نوع‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬:9-‫روانی‬ ‫جنگ‬1-‫اقدامات‬‫روانی‬
9-‫روانی‬ ‫جنگ‬:
‫روانی‬ ‫جنگ‬(psychological Warfare/Psywar)‫عبارت‬‫اقدامات‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫تبلیغات‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫طراحی‬ ‫استفاده‬ ‫از‬ ‫است‬
‫وضعیت‬ ‫یا‬ ‫جنگ‬ ‫زمان‬ ‫در‬‫فوق‬‫گروههای‬ ‫رفتار‬ ‫و‬ ‫نگرشها‬ ،‫هیجانات‬ ،‫افکار‬ ‫بر‬ ‫تأثیرگذاری‬ ‫اصلی‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ،‫العاده‬
،‫دوست‬‫شود‬ ‫پشتیبانی‬ ‫ملی‬ ‫مقاصد‬ ‫و‬ ‫اهداف‬ ‫تحقق‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫گونه‬ ‫به‬ ‫طرف‬ ‫بی‬ ‫و‬ ‫دشمن‬.
1-‫روانی‬ ‫اقدامات‬:
‫روانی‬ ‫اقدامات‬(psychological actions /psyop)‫آن‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫عبارت‬‫زم‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫اقداماتی‬ ‫از‬ ‫دسته‬‫در‬ ‫یا‬ ‫صلح‬ ‫ان‬
‫می‬ ‫انجام‬ ‫جنگ‬ ‫فعال‬ ‫نظامی‬ ‫صحنه‬ ‫از‬ ‫خارج‬ ‫مناطق‬‫رفتار‬ ‫یا‬ ‫نگرشها‬ ،‫هیجانات‬ ‫بر‬ ‫تأثیرگذاری‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شود‬
‫اجرا‬ ‫و‬ ‫طراحی‬ ‫خارجی‬ ‫گروههای‬‫دولت‬ ‫های‬ ‫مشی‬ ‫خط‬ ‫و‬ ‫مقاصد‬ ‫تحقق‬ ‫ساز‬ ‫زمینه‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫گونه‬ ‫به‬ ،‫گردد‬ ‫می‬‫باشد‬.

9. ‫جدید‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫خصوصیات‬
9‫بخشی‬ ،‫جدید‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫ـ‬‫از‬‫رواج‬ .‫است‬ ‫گرفته‬ ‫جا‬ ‫ملی‬ ‫قدرت‬ ‫ابزارهای‬ ‫دیگر‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ‫و‬ ،‫است‬ ‫کشورداری‬
‫مفاهیمی‬‫وزارت‬ ‫یا‬ ‫یوسیا‬ ‫مانند‬ ‫نهادهایی‬ ‫ایجاد‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫تبلیغاتی‬ ‫سیاست‬ ‫و‬ ‫روانی‬ ‫استراتژی‬ ‫همچون‬‫تبلیغات‬‫این‬ ‫نشانه‬ ،
‫ویژگی‬‫هستند‬.
1-،‫جدید‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ً‫ا‬‫جدید(عمدت‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ .‫است‬ ‫پیوسته‬ ‫و‬ ‫همیشگی‬ ‫ای‬ ‫پدیده‬‫به‬ ‫دیگر‬ )‫استراتژیک‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬
‫به‬ ‫برای‬ ‫باید‬ ‫کشورها‬ ،‫جنگ‬ ‫زمن‬ ‫در‬ ‫چه‬ ‫و‬ ‫صلح‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ‫چه‬ .‫نیست‬ ‫وابسته‬ ‫خاصی‬ ‫فصل‬ ‫و‬ ‫مقطع‬‫دفاع‬ ‫یا‬ ‫آن‬ ‫بکارگیری‬
‫باشند‬ ‫آماده‬ ‫آن‬ ‫مقابل‬ ‫در‬.
9-‫عملی‬ ،‫جدید‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬‫نبوغ‬ ‫به‬ ‫متکی‬ ً‫ا‬‫صرف‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫دوران‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫ریزی‬ ‫برنامه‬ ‫و‬ ‫یافته‬ ‫سازمان‬
‫سیاست‬‫صحن‬ ‫فرماندهان‬ ‫یا‬ ‫مداران‬‫ه‬‫سازمان‬ ‫نیازمند‬ ‫امروزه‬ ،‫روانی‬ ‫جنگ‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫سپری‬ ‫جنگ‬‫پرسنلی‬ ‫و‬ ،‫خود‬ ‫خاص‬
،‫قبلی‬ ‫ریزی‬ ‫برنامه‬ ‫و‬ ‫ریزی‬ ‫طرح‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫دارند‬ ‫مختلفی‬ ‫تخصصهای‬ ‫که‬ ‫است‬‫وضعیت‬ ‫با‬ ‫برخورد‬ ‫برای‬ ‫حتی‬‫های‬
‫دارد‬ ‫نیاز‬ ‫اضطراری‬.
9‫علم‬ ‫بر‬ ‫جدید‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫ـ‬.‫است‬ ‫متکی‬ ‫عملی‬ ‫پژوهشهای‬ ‫و‬‫افکار‬ ‫بر‬ ‫تأثیرگذاری‬ ‫قواعد‬ ‫به‬ ‫دستیابی‬ ‫برای‬ ‫چه‬ ‫پدیده‬ ‫این‬
‫و‬ ،‫آن‬ ‫ادراک‬ ‫و‬ ‫دریافت‬ ‫تضمین‬ ‫و‬ ‫مخاطب‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫پیام‬ ‫رساندن‬ ‫برای‬ ‫چه‬ ،‫انسانی‬ ‫نگرشهای‬ ‫و‬‫مسائل‬ ‫شناخت‬ ‫برای‬ ‫چه‬
‫وابستگی‬ ،‫علمی‬ ‫تحقیقات‬ ‫به‬ ‫آنها‬ ‫محیط‬ ‫و‬ ‫مخاطبان‬ ‫از‬ ‫دسته‬ ‫هر‬ ‫خاص‬‫کشوری‬ ‫گفت‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫عتبار‬ ‫این‬ ‫به‬ .‫دارد‬ ‫شدید‬
‫راه‬ ‫کارآمد‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫تشکیالت‬ ‫تواند‬ ‫می‬‫باشد‬ ‫دارا‬ ‫اجتماعی‬ ‫و‬ ‫انسانی‬ ‫علوم‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫الزم‬ ‫علمی‬ ‫بنیانهای‬ ‫که‬ ‫اندازد‬.
1‫ـ‬‫در‬ ‫آنچه‬ ‫مانند‬ ‫روانی‬ ‫عملیاتهای‬ ‫اگر‬ .‫دارد‬ ‫ای‬ ‫گسترده‬ ‫و‬ ‫وسیع‬ ‫برد‬ ،‫جدید‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬،‫شد‬ ‫می‬ ‫انجام‬ ‫گیدئون‬ ‫زمان‬
‫صحن‬ ‫در‬ ‫حاضر‬ ‫افراد‬ ‫بر‬ ‫حداکثر‬‫ه‬‫حمله‬ ‫یک‬ ‫یا‬ ‫جنگ‬‫واقع‬ ‫مؤثر‬‫بهره‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ،‫امروزین‬ ‫تبلیغاتی‬ ‫روانی‬ ‫اقدامات‬ ،‫شد‬ ‫می‬
‫های‬ ‫رسانه‬ ‫از‬ ‫گیری‬‫را‬ ‫زمین‬ ‫کره‬ ‫مردم‬ ‫تمام‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫همزمان‬ )‫رادیو‬ ‫تا‬ ‫گرفته‬ ‫ماهواره‬ ‫الکترونیکی(از‬‫قرا‬ ‫مخاطب‬‫ر‬
‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ‫سوی‬ ‫از‬ ‫واکنش‬ ‫انتظار‬ ‫و‬ ‫دهد‬.
1‫سرانجام‬ ‫ـ‬،‫جدید‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫اجرای‬ ‫اینکه‬‫پنجاه‬ ‫پخش‬ .‫است‬ ‫صنعتی‬ ‫و‬ ‫مالی‬ ‫توان‬ ‫داشتن‬ ‫مستلزم‬‫اعالمیه‬ ‫برگ‬ ‫میلیارد‬
‫فرستادن‬ ‫یا‬ ‫شورش‬ ‫ضد‬ ‫جنگ‬ ‫یک‬ ‫در‬919‫های‬ ‫اعالمیه‬ ‫حامل‬ ‫بالون‬ ‫هزار‬‫سرزمین‬ ‫فراز‬ ‫بر‬ ‫آمریکا‬ ‫توسط‬ ‫براندازی‬
‫سال‬ ‫شرقی(در‬ ‫اروپای‬ ‫کشورهای‬9191‫و‬ ‫امکانات‬ ،)‫عهد‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫طلبد‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫خاص‬ ‫تجهیزات‬‫ه‬‫بر‬ ‫کشوری‬ ‫هر‬‫نمی‬
ً‫ا‬‫نسبت‬ ‫استفاده‬ ‫چند‬ ‫هر‬ .‫آید‬‫همه‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫پیامها‬ ‫جهانی‬ ‫انتشار‬ ‫امکان‬ ‫اکنون‬ ،‫ای‬ ‫ماهواره‬ ‫پخش‬ ‫امکانات‬ ‫از‬ ‫ارزان‬‫ک‬‫شورها‬
.‫است‬ ‫آورده‬ ‫فراهم‬‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫ویژگیهای‬ ‫همه‬ ،‫شده‬ ‫یاد‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬،‫نیستند‬ ‫ای‬ ‫پدیده‬ ‫چنین‬ ‫الزامی‬ ‫ویژگیهای‬ ‫یا‬ ‫جدید‬
‫را‬ ‫جنگ‬ ‫این‬ ‫عمومی‬ ‫ویژگیهای‬ ‫بلکه‬‫تشکل‬‫م‬.‫دهند‬ ‫ی‬
‫که‬ ‫چنان‬ .‫نیست‬ ‫پوشیده‬ ‫کسی‬ ‫بر‬ ‫حاضر‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫و‬ ‫تبلیغات‬ ‫اهمیت‬‫آمریكایی‬ ‫پرداز‬ ‫نظریه‬ ‫تافلر‬ ‫الوین‬
‫می‬‫تاكتیك‬ ، ‫جهان‬ ‫در‬ ‫آینده‬ ‫سیاسی‬ ‫بحرانهای‬ ‫در‬ : ‫گوید‬‫همین‬ ‫را‬ ‫قدرت‬ ‫مانور‬ ‫و‬ ‫زد‬ ‫خواهند‬ ‫را‬ ‫اول‬ ‫حرف‬ ‫اطالعاتی‬ ‫های‬
‫تاكتیك‬‫می‬ ‫شكل‬ ‫ها‬‫نیس‬ ‫چیزی‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫دهند‬‫جز‬ ‫ت‬«‫اطالعات‬ ‫دستكاری‬ ‫قدرت‬.»
‫می‬ ‫بروز‬ ‫زیر‬ ‫اشكال‬ ‫به‬ ‫قدرت‬ ‫این‬‫كند‬:
9-‫تاكتیك‬‫پاره‬ ‫عمدی‬ ‫حذف‬ : ‫حذف‬‫ازاطالعات‬ ‫ای‬

10. 1-‫تاكتیك‬‫جزییات‬ ‫به‬ ‫زنی‬ ‫لعاب‬ : ‫بافی‬ ‫كلی‬
9-‫تاكتیك‬‫پیام‬ ‫كردن‬ ‫گیر‬ ‫زمین‬ : ‫زمانبندی‬
9-‫تاكتیك‬‫به‬ ‫و‬ ‫گوناگون‬ ‫زمانهای‬ ‫در‬ ‫اطالعات‬ ‫ارایه‬ : ‫چكانی‬ ‫قطره‬‫كم‬ ‫مقدار‬
1-‫تاكتیك‬‫شود‬ ‫گمراه‬ ‫مخاطب‬ ‫تا‬ ‫شود‬ ‫پخش‬ ‫شایعه‬ : ‫تبخیر‬
1-‫تاكتیك‬‫حریف‬ ‫تست‬ ‫برای‬ ‫دروغ‬ ‫ساختن‬ : ‫بازگشتی‬
1-‫تاكتیك‬‫عمومی‬ ‫افكار‬ ‫فتح‬ ‫برای‬ ) ‫هیتلر‬ ‫و‬ ‫گوبلز‬ ‫تئوری‬ ‫همان‬ ( : ‫بزرگ‬ ‫دروغ‬
‫مسیر‬ ‫این‬ ‫در‬‫می‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬‫كلیشه‬ ‫اندیشه‬ ‫نوعی‬ ‫خود‬ ‫مخاطبان‬ ‫اذهان‬ ‫در‬ ‫خواهد‬‫ای‬ ‫ای‬‫به‬ ‫نسبت‬ ‫را‬ ‫فرد‬ ‫یك‬ ‫باور‬ ‫و‬ ‫كند‬ ‫جاد‬
.‫است‬ ‫ساز‬ ‫کار‬ ‫بسیار‬ ‫اطالعاتی‬ ‫اشراف‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬ ، ‫مسیر‬ ‫این‬ ‫در‬ .‫نماید‬ ‫تخریب‬ ‫ارزشی‬ ‫گروه‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫نظام‬ ‫یك‬
‫جدیدترین‬‫ایران‬ ‫علیه‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫و‬ ‫تبلیغات‬
‫اخیر‬ ‫سال‬ ‫چند‬ ‫در‬‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫و‬ ‫تبلیغات‬ ‫شدیدترین‬ ‫حمله‬ ‫مورد‬ ‫ایران‬ ‫کشور‬‫برخی‬ ،‫مهمترین‬ ‫از‬
‫از‬ ‫بودند‬ ‫عبارت‬ ‫گرفت‬ ‫صورت‬ ‫ایران‬ ‫علیه‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫اعمال‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫همزمان‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫سناریوهایی‬:
-‫جهان‬ ‫کشورهای‬ ‫همه‬ ‫برای‬ ‫تهدیدی‬ ‫ای‬ ‫هسته‬ ‫انرژی‬ ‫به‬ ‫ایران‬ ‫دستیابی‬ ‫که‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫جهان‬ ‫ملل‬ ‫برای‬ ‫ایران‬ ‫آمیزبودن‬ ‫تهدید‬
‫است‬.
-‫محتوای‬ ‫انتشار‬ ‫با‬ ‫ایران‬ ‫تهدید‬ ‫و‬ ‫ارعاب‬‫ایران‬ ‫به‬ ‫اسرائیل‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫آمریکا‬ ‫حمله‬ ‫امکان‬ ‫خصوص‬ ‫در‬ ‫ای‬ ‫رسانه‬ ‫باالی‬
-‫ایران‬ ‫با‬ ‫مقابله‬ ‫برای‬ ‫مسلمانان‬ ‫و‬ ‫عرب‬ ‫ملل‬ ‫ترغیب‬ ‫و‬ ‫اعراب‬ ‫برای‬ ‫ایران‬ ‫از‬ ‫سازی‬ ‫دشمن‬
-‫خواست‬ ‫به‬ ‫ایران‬ ‫آیا‬ ‫که‬ ‫نکته‬ ‫این‬ ‫دریافت‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ،‫مختلف‬ ‫های‬ ‫شیوه‬ ‫به‬ ‫ایران‬ ‫زدن‬ ‫محک‬1+9‫هسته‬ ‫برنامه‬ ‫درمورد‬
‫اش‬ ‫ای‬‫خیر؟‬ ‫یا‬ ‫دهد‬ ‫می‬ ‫تن‬
-‫دستیابی‬ ‫از‬ ‫فارغ‬ ‫حتی‬ ‫جهان‬ ‫ملل‬ ‫برای‬ ‫ایران‬ ‫دولت‬ ‫اندیشه‬ ‫آمیزبودن‬ ‫تهدید‬ ‫سناریوی‬ ‫پیگیری‬ ‫و‬ ‫هالوکاست‬ ‫سناریوی‬
‫ای‬ ‫هسته‬ ‫انرژی‬ ‫به‬ ‫کشور‬ ‫این‬
-‫هسته‬ ‫پرونده‬ ‫نفع‬ ‫به‬ ‫شمالی‬ ‫کره‬ ‫ای‬ ‫هسته‬ ‫عملکرد‬ ‫از‬ ‫ایران‬ ‫گیری‬ ‫بهره‬ ‫و‬ ‫شمالی‬ ‫کره‬ ‫به‬ ‫ایران‬ ‫ای‬ ‫هسته‬ ‫برنامه‬ ‫اتصال‬
‫ا‬‫خود‬ ‫ی‬
-‫و‬ ‫شیعی‬ ‫هالل‬ ‫سناریوی‬‫ایران‬ ‫حمایت‬ ‫تحت‬ ‫منطقه‬ ‫در‬ ‫شیعیان‬ ‫نفوذ‬ ‫و‬ ‫تعداد‬ ‫گسترش‬ ‫با‬ ‫ها‬ ‫سنی‬ ‫تهدید‬
-‫لبنان؛‬ ‫بحران‬ ‫و‬ ‫ایران‬ ‫ای‬ ‫هسته‬ ‫پرونده‬ ‫بین‬ ‫مستقیم‬ ‫ارتباط‬ ‫ایجاد‬‫این‬ ‫حول‬ ‫اسرائیل‬ ‫و‬ ‫آمریکا‬ ‫ای‬ ‫رسانه‬ ‫تحلیلهای‬ ‫اغلب‬
‫من‬ ‫برای‬ ‫ایران‬ ‫اسالمی‬ ‫جمهوری‬ ‫که‬ ‫شدند‬ ‫می‬ ‫ارائه‬ ‫مطلب‬‫برنامه‬ ‫از‬ ‫جهان‬ ‫صنعتی‬ ‫کشور‬ ‫هشت‬ ‫سران‬ ‫توجه‬ ‫کردن‬ ‫حرف‬
‫هسته‬‫حزب‬ ،‫خود‬ ‫ای‬‫است‬ ‫کرده‬ ‫تحریک‬ ‫اسراییل‬ ‫با‬ ‫جنگ‬ ‫آغاز‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫لبنان‬ ‫هللا‬.
-.‫آشوب‬ ‫و‬ ‫اغتشاش‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫خیابان‬ ‫در‬ ‫حضور‬ ‫به‬ ‫مردم‬ ‫تحریک‬ ‫و‬ ‫جمهوری‬ ‫ریاست‬ ‫انتخاب‬ ‫در‬ ‫تقلب‬ ‫سناریوی‬
-‫سناریوی‬‫و‬ ‫سوریه‬ ‫به‬ ‫ایران‬ ‫از‬ ‫سالح‬ ‫ارسال‬.‫لبنان‬ ‫هللا‬ ‫حزب‬

11. ‫شود‬ ‫نمی‬ ‫ختم‬ ‫شده‬ ‫ذکر‬ ‫موارد‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫فقط‬ ‫آمریکا‬ ‫و‬ ‫غرب‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬‫حمالت‬ ‫این‬ ‫شدت‬ ‫و‬ ‫تعداد‬ ‫بر‬ ‫روز‬ ‫به‬ ‫روز‬ ‫و‬
‫این‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫نیز‬ ‫ایران‬ ‫البته‬ .‫شود‬ ‫منجر‬ ‫اسالمی‬ ‫جمهوری‬ ‫نظام‬ ‫فروپاشی‬ ‫به‬ ‫خودشان‬ ‫قول‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫جایی‬ ‫تا‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫افزوده‬
‫و‬ ‫ننشسته‬ ‫بیکار‬ ‫حمالت‬‫در‬‫مقا‬ ‫جهت‬‫بله‬‫با‬‫،العالم‬ ‫سحر‬ ، ‫خبر‬ ‫اللملی‬ ‫بین‬ ‫های‬ ‫شبکه‬ ‫تاسیس‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫اقداماتی‬ ‫آنها‬‫پرس‬ ‫و‬
‫ک‬ ‫در‬ ‫که‬ ،‫داده‬ ‫انجام‬ ...‫و‬ ‫وی‬ ‫تی‬‫م‬ ‫بسیار‬ ‫حمالت‬ ‫این‬ ‫فشار‬ ‫از‬ ‫استن‬‫ؤ‬.‫است‬ ‫بوده‬ ‫ثر‬
‫گیری‬ ‫نتیجه‬
‫سابقه‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫است‬ ‫مسلم‬ ‫آنچه‬‫برهه‬ ‫کمتر‬ ‫منظر‬ ‫این‬ ‫از‬ .‫دارد‬ ‫انسانیت‬ ‫تاریخ‬ ‫قدمت‬ ‫به‬ ‫ای‬‫ای‬‫سیاسی‬ ‫حیات‬ ‫تاریخ‬ ‫از‬
‫می‬ ‫را‬ ‫بشر‬ ‫نظامی‬ ‫و‬.‫باشد‬ ‫عنصر‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫فارغ‬ ‫که‬ ‫یافت‬ ‫توان‬
‫كرده‬ ‫استوار‬ ‫تبلیغات‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫نبرد‬ ، ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫طراحان‬‫جامعه‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫افراد‬ ‫عقاید‬ ‫بر‬ ‫تاثیرگذاری‬ ‫آنها‬ ‫هدف‬ . ‫اند‬
‫می‬ ‫موردنظر‬‫می‬ ‫سعی‬ ‫آنها‬ . ‫باشد‬‫كشا‬ ‫تسخیر‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫مقابل‬ ‫طرف‬ ‫عمومی‬ ‫افكار‬ ‫كنند‬‫شیوه‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫نده‬‫خود‬ ‫تبلیغاتی‬ ‫های‬
. ‫بنمایند‬ ‫را‬ ‫استفاده‬ ‫حداكثر‬
‫هستند‬ ‫افزون‬ ‫روز‬ ‫رشد‬ ‫و‬ ‫گسترش‬ ‫حال‬ ‫در‬ ،‫روز‬ ‫شرایط‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫و‬ ‫بسیارند‬ ‫روانی‬ ‫جنگ‬ ‫تاکتیکهای‬.‫برای‬ ‫بنابرین‬
‫خو‬ ‫مخاطب‬ ‫باید‬ ، ‫چیز‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫پیش‬ ‫خبری‬ ‫طراحان‬ ‫و‬ ‫مدیران‬ ، ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫و‬ ‫تبلیغات‬ ‫از‬ ‫مطلوب‬ ‫گرفتن‬ ‫نتیجه‬‫به‬ ‫را‬ ‫د‬
‫یك‬ ‫هر‬ ‫كه‬ ‫را‬ ‫تاثیری‬ ‫میزان‬ ، ‫اجتماعی‬ ‫روانشناسی‬ ‫و‬ ‫شناسی‬ ‫جامعه‬ ‫روشهای‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫قرار‬ ‫شناسایی‬ ‫مورد‬ ‫خوبی‬
. ‫نمایند‬ ‫پیدا‬ ‫را‬ ‫كنند‬ ‫ایفا‬ ‫توانند‬ ‫می‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫تاکتیکهای‬ ‫از‬
: ‫منابع‬
-‫کتاب‬‫روش‬ ‫و‬ ‫ابزارها‬ ،‫اهداف‬ ‫بر‬ ‫(درآمدی‬ ‫روانی‬ ‫عملیات‬ ‫مبانی‬ ‫و‬ ‫اصول‬/)‫ها‬‫اصغر‬ ‫مقدمه‬ ‫با‬ ‫ذوالفقاری؛‬ ‫مهدی‬ ‫تالیف‬
‫افتخاری‬.،)‫صادق(ع‬ ‫جعفر‬ ‫امام‬ ‫تهران:دانشگاه‬9919.
-‫بیست‬ ‫قرن‬ ‫آستانه‬ ‫در‬ ‫خشونت‬ ‫و‬ ‫ثروت‬ ‫و‬ ‫دانایی‬ :‫قدرت‬ ‫در‬ ‫جابجایی‬ ‫تافلر؛‬ ‫الوین‬‫شهیندخت‬ ‫ترجمه‬ ،‫ویکم‬‫جلد‬ ،‫خوارزمی‬
‫(سی‬ ‫دوم‬،‫نو‬ ‫نشر‬ :‫تهران‬ ،)‫است‬9919‫ص‬ ،‫ص‬19-911.