2020.11.04-ний өдөр Шүүхийн ёс зүйн хороо, Ханнс Зайделийн сан хамтран зохион байгуулсан "Шүүхэд итгэх иргэдийн итгэл ба шүүгчийн сахилга, хариуцлага" сэдэвт шүүгчид, судлаачдын дунд болсон хэлэлцүүлэгт танилцуулсан илтгэл

1. Л.ГАЛБААТАР
ШҮҮХИЙН ЁС ЗҮЙН ХОРООНЫ ГИШҮҮН
ШҮҮГЧИЙН ЁС ЗҮЙН ТАЛААРХ
ОЛОН УЛСЫН СТАНДАРТЫГ
БАРИМТЛАХ НЬ

2. АГУУЛГА
СТАНДАРТ
Шүүгчийн ёс зүйн талаарх
олон улсын стандарт
2
01
БОЛОВСРУУЛАХ
Дүрмийг хэн, хэрхэн
боловсруулах
03
ДҮРЭМ
Монгол Улсын шүүхийн шүүгчийн
ёс зүйн дүрмийн агуулга
02
БАТЛАХ
Дүрмийг хэн батлах,
хэрхэн тайлбарлах
04

3. Шүүх эрх мэдэлд итгэх олон
нийтийн итгэлийг алдагдуулахгүй
байхад шүүгчийн ёс зүйн дүрмүүд
нэн чухал ач холбогдолтой.
Шүүгчид шударга байдлын бодит
шалгуур үзүүлэлтийг хангахаас
гадна, бодит байдалд тийнхүү
шударга гэж харагдаж байх ёстой.
3
Шүүгч, хуульчдын хараат бус байдлын
талаарх НҮБ-ын тусгай илтгэгч доктор
Леандро Деспуйгийн НҮБ-ын Хүний эрхийн
комисст гаргасан тайлангаас, 2004.04

4. ШҮҮГЧИЙН ЁС ЗҮЙН ТАЛААРХ ОЛОН УЛСЫН СТАНДАРТ
ИРГЭНИЙ БА УЛС ТӨРИЙН
ЭРХИЙН ТУХАЙ ОЛОН
УЛСЫН ПАКТ (1966)
14 дүгээр зүйл.
Шүүх ба тусгай шүүхийн өмнө бүх хүн
тэгш эрхтэй. Хүн бүр ... хуулийн дагуу
байгуулагдсан эрх бүхий, хараат бус,
тал үл харах шүүхээр нээлттэй,
шударгаар шүүлгэх эрхтэй.
ШҮҮХИЙН БИЕ ДААСАН
БАЙДЛЫН ТАЛААРХ
НҮБ-ЫН ҮНДСЭН
ЗАРЧМУУД (1985)
19. Шүүгчид сахилгын шийтгэл
оногдуулах, албан үүргээс нь
түдгэлзүүлэх, огцруулахтай
холбогдсон аливаа ажиллагааг
шүүгчийн ёс зүйн тогтоосон
стандартын дагуу явуулна.
ШҮҮГЧИЙН ЁС ЗҮЙН
ТАЛААРХ БАНГАЛОРЫН
ЗАРЧИМ (2002)
Шүүгчийн үнэт зүйл:
-Бие даасан, хараат бус байдал
-Төвийг сахих байдал
-Шударга байдал
-Зохистой байдал
-Тэгш байдал
-Ур чадвар ба хичээл зүтгэл
4

5. ШҮҮГЧИЙН ЁС ЗҮЙН ДҮРЭМ
5
БАТЛАХ
Шүүгчийн ёс зүйн аливаа дүрэм, шүүхийн бие
даасан байдлын талаарх зарчмуудыг шүүх
өөрөө боловсруулах ёстой. Энэ нь шүүхийн бие
даасан байдал болон эрх мэдэл хуваарилах
зарчимд нийцнэ. (Шүүгчийн ёс зүйн талаарх
Бангалорын зарчмын тайлбар, 16)
МӨРДӨХ
Шүүгчийн зан байдал, үйл ажиллагаа нь
шүүхийн шударга байдалд итгэх олон нийтийн
итгэлийг бататган бэхжүүлэхэд чиглэнэ.
(Бангалорын зарчим, 3.2)
ТАЙЛБАРЛАХ
Бангалорын зарчим, түүний тайлбар нь
шүүгчийн ёс зүйн хэт ерөнхий буюу ойлгомжгүй
хэм хэмжээг тайлбарлахад тохиромжтой.
БОЛОВСРУУЛАХ
НҮБ-ын ЭЗНЗ-ийн 2006/23 тогтоолд шүүгчдийн
мэргэжлийн ба ёс зүйн дүрмийг шинэчлэх,
боловсронгуй болгохдоо Бангалорын
зарчмуудыг харгалзан үзэхийг уриалсан.

6. ШҮҮГЧИЙН ЁС ЗҮЙН ДҮРМИЙГ БАТЛАХАД ШҮҮГЧДИЙН
ОРОЛЦООГ ХАНГАХ ХУВИЛБАР
ЕРӨНХИЙЛӨГЧИЙН
ТӨСӨЛ (2020.04.23)
ЗАСГИЙН ГАЗРЫН
ТӨСӨЛ (2020.04.10)
Анхан, давж заалдах шатны
шүүхийн нийт шүүгчдийн
олонхи, УДШ-ийн шүүгчдээс
бүрдсэн Шүүгчдийн зөвлөл
Шүүгчийн ёс зүйн дүрмийг
олон нийтээр хэлэлцүүлж,
хуульд нийцүүлэн батлах
51% 100%
6
ОДООГИЙН
ЗОХИЦУУЛАЛТ
100%
Монгол Улсын шүүхийн нийт
шүүгчийн гишүүнчлэлтэй
Хуульчдын холбооны
Шүүгчдийн хороо Шүүгчийн
ёс зүйн дүрмийг батлах
Монгол Улсын шүүхийн нийт
шүүгчид оролцох эрхтэй
Шүүгчдийн нэгдсэн зөвлөгөөн
Шүүгчийн ёс зүйн дүрмийг
хэлэлцэх, батлах

7. Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, Ардын багш, гавьяат хуульч,
доктор, профессор Б.Чимид
“...Шүүх эрх мэдлийг шүүх бүр бие даан хэрэгжүүлдэг. ... Шүүгч
нь дээд шатны шүүх, түүнчлэн тухайн шүүхийн ерөнхий шүүгч,
шүүгчдийн олонхид гэхчлэн шатлан захирагдах ёсгүй.”
7

8. Шүүгч аливаа хэргийг шийдвэрлэхдээ
давж заалдах тогтолцооны нөлөөнөөс
ангид байж, шүүхийн гаднах болон
дотоод дахь гуравдагч этгээдийн аливаа
заавар, тушаалыг биелүүлэхгүй байх нь
нэгэнт тогтсон аксиом юм.
Шүүхийн шаталсан тогтолцоо болон
ямар нэгэн төвшин, зэрэглэлийн ялгаа нь
шүүгч шийдвэрээ чөлөөтэй, гаднын үзэл
бодол, бусдын нөлөөнд авталгүйгээр
гаргах эрхэд халдах арга зам байх ёсгүй.
8

9. ЗӨВЛӨМЖ
9
ДҮРМИЙН АГУУЛГА
Шүүгчийн ёс зүйн дүрмийн
агуулгад Бангалорын
зарчимд тодорхойлсон 6
үнэт зүйлийг бүрэн тусгах.
Ялангуяа “ур чадвар ба
хичээл зүтгэл”-ийг
шүүгчийн ёс зүйд
хамааруулах.
ДҮРЭМ БАТЛАХ
БҮРЭЛДЭХҮҮН
Шүүгчийн ёс зүйн
дүрмийг бүх шатны
шүүхийн бүх шүүгчийг
оролцуулж,
тэдгээрийн саналаар
батлах

10. БАЯРЛАЛАА!
10
Асууж, тодруулах:
galbaatar1@pm.me
Galbaatar Lkhagvasuren
БАЯРЛАЛАА!
Асууж, тодруулах:
galbaatar1@pm.me
Galbaatar Lkhagvasuren