POWERPOINT

1. ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΩΝ
ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΑΣ
Καρυτιανού Δέσποινα – Δασκαλάκη Χρυσάνθη, τμήμα Γ4

2. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Τα Χριστόξυλα
Σε πολλά χωριά της Μακεδονίας από τις παραμονές των
Χριστουγέννων ο νοικοκύρης του σπιτιού ψάχνει στα χωράφια και
βρίσκει ένα μεγάλο χοντρό και γερό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει
στο σπίτι του. Η νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει το σπίτι και με
ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι, ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά
στάχτη. Καθαρίζουν ακόμα και την καπνοδόχο, για να μη βρίσκουν
πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια όπως λένε,
και μαγαρίσουν το σπίτι. Το βράδυ της παραμονής ο νοικοκύρης βάζει το
Χριστόξυλο στο τζάκι και το ανάβει, αφήνοντάς το να σιγοκαίει όλο το
δωδεκαήμερο από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα. Η στάχτη αυτή
προφυλάσσει το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό και καθώς καίγεται
ζεσταίνει τον Χριστό στη φάτνη.

3. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ
Το «τάισμα» της βρύσης
Τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων γίνεται το λεγόμενο «τάισμα
της βρύσης», σε χωριά της Κεντρικής Ελλάδας. Οι κοπέλες τα χαράματα πηγαίνουν
στην πιο κοντινή βρύση για να κλέψουν το «άκραντο νερό», δηλαδή αμίλητο, γιατί
δεν βγάζουν λέξη σε όλη τη διαδρομή. Όταν πάρουν το νερό, αλείφουν τη βρύση
με βούτυρο και μέλι για να έχουν καλή σοδειά, ή την ταΐζουν με διάφορα
προϊόντα, όπως βούτυρο, ψωμί, τυρί, όσπρια ή κλαδί ελιάς. Κλέβουν το νερό από
τη βρύση και γυρίζουν στο σπίτι τους, πάλι αμίλητες, μέχρι να πιούνε όλοι από το
«άκραντο νερό». Με το ίδιο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού
και σκορπίζουν και τα τρία χαλίκια στο σπίτι. Μάλιστα ότι όποια κοπέλα πήγαινε
πρώτη στη βρύση θα ήταν η πιο τυχερή όλο το χρόνο.

4. ΕΔΕΣΣΑ , ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Το «πάντρεμα» της φωτιάς
Στα χωριά της Έδεσσας την παραμονή των Χριστουγέννων
«παντρεύουν τη φωτιά», δηλαδή παίρνουν ένα ξύλο με θηλυκό
όνομα, δηλαδή κερασιάς και ένα με αρσενικό όνομα, συνήθως
από αγκαθωτά δέντρα. Βάζουν τα ξύλα στο τζάκι να καούν και
ανάλογα με τον κρότο ή τη φλόγα τους μπορούν να προβλέψουν
τα μελλούμενα είτε για τον καιρό είτε για τη σοδειά τους.
Στη Θεσσαλία, όταν τα κορίτσια επιστρέφουν από την εκκλησία,
ανήμερα Χριστούγεννα, βάζουν δίπλα στο τζάκι κλαδιά κέδρου,
που τα ξεδιαλέγουν να είναι λυγερά, ενώ τα αγόρια βάζουν από
αγριοκερασιά. Τα λυγερά αυτά κλαδιά αντιπροσωπεύουν τις
επιθυμίες τους για μια όμορφη ζωή. Όποιο κλωνάρι καεί πρώτο
αυτό είναι καλό σημάδι, γιατί αυτός ο νέος ή η νέα θα παντρευτεί
πρώτα.

5. ΜΑΝΗ
Στη Μάνη, οι οικογένειες ψήνουν στον
φούρνο του σπιτιού τα χριστόψωμα, τα οποία
κόβει ο οικοδεσπότης ανήμερα τα
Χριστούγεννα, αφού πρώτα ευχηθεί χρόνια
πολλά. Επίσης, σε πολλά σπίτια ζυμώνουν και
τηγανίζουν τα μανιάτικα λαλάγκια. Μάλιστα, η
πρώτη τηγανιά είναι πάντα μεγάλη, έχει ένα
σταυρό είναι του Χριστού και η δεύτερη
πήγαινε για το σπίτι. Τα λαλάγκια τα τρώνε
συνήθως με τυρί φέτα, σύγκλινο ή λουκάνικα
χωριάτικα.

6. ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ
Αστυπάλαια
Στην Αστυπάλαια, τα Χριστούγεννα, υπήρχε το έθιμο να κρεμούν
το κατωσάγωνο ενός χοίρου στη καπνοδόχο του τζακιού για να
γλιτώσουν από τους καλικάντζαρους. Την παραμονή επίσης των
Χριστουγέννων, οι νοικοκυρές της Αστυπάλαιας, ζυμώνουν το
“χριστόψωμο” με ένα καρύδι στη μέση για καλή τύχη.
Κως
Την παραμονή των Χριστουγέννων στα χωριά της Κω ζύμωναν
σιταρένιο αλεύρι κι έπλαθαν τα «κουλούρια», τις «κουλούρες»
(γιορτινά ψωμιά), τα «ξύσματα» (ψωμιά σιταρένια, ζυμωμένα με
ξυσμένη μυζήθρα και μυρωδικά), καθώς και τα «αφρένα» ή
«εφτάζυμα» (αρωματισμένα ψωμιά, που το προζύμι τους γίνεται με
τον αφρό βρασμένων ρεβιθιών και φύλλων

7. Κάλυμνος
Στο νησί της Καλύμνου τα
παλαιότερα χρόνια ήταν απόλυτα
απαραίτητο όλοι οι κάτοικοι του
νησιού να παρευρίσκονται στη
λειτουργία των Χριστουγέννων. Ο
υπάλληλος της Δημαρχίας που
άναβε τα φαναράκια στους
δρόμους, έπρεπε να κτυπήσει όλες
τις πόρτες των σπιτιών και να
ξυπνήσει όλους τους νησιώτες για
να πάνε στην εκκλησία.

8. ΕΠΤΑΝΗΣΑ
Ζάκυνθος
Παραμονή των Χριστουγέννων, μόλις αρχίζει να βραδιάζει,
μαζεύονται όλοι στο σπίτι, γύρω από το εορταστικό τραπέζι,
όμως για δείπνο σερβίρονταν μόνο μπρόκολα με ελιές και
κρασί. Την επόμενη μέρα ακολουθούσε το μεγάλο γιορτινό
τραπέζι, το οποίο εκτός από κρέας με πατάτες περιελάμβανε
και αυγολέμονο.
Λευκάδα
Στη Λευκάδα τα παιδιά ξεριζώνουν αγριοκρεμμύδες που
θεωρούνται σύμβολα τύχης . Οι νοικοκυρές τις παίρνουν και τις
κρεμούν ή τις βάζουν σε ένα βαρέλι με λάδι ή τις βάζουν στη
κουζίνα .

9. Κρήτη
Τα παιδιά την παραμονή της κάθε γιορτής, γυρίζουν
από σπίτι σε σπίτι κρατώντας τρίγωνα, λύρες και
φλάουτα. Με την Κρητική διάλεκτο μνημονεύουν τα
γεγονότα των εορτών και καταλήγουν με ευχές για τον
νοικοκύρη του σπιτιού. Εκτός από τα παιδιά που
φέρνουν στο σπίτι την καλοτυχία, ανάλογες ιδιότητες
έχουν κατά τη λαϊκή μας παράδοση και τα ζώα.
Μάλιστα έβαζαν στο σπίτι ένα από τα ζώα τους. Σε
πολλές περιοχές της Κρήτης το βόδι είναι ευλογία και
εξασφαλίζει την καλή χρονιά. Σε άλλες πάλι περιοχές
έβαζαν τα παιδιά να χτυπούν στην πλάτη τη νεόνυμφη
γυναίκα για να κάνει παιδιά.