2. • Ο Δημοσθένης γεννήθηκε το 384 π.Χ. Ήταν Έλληνας
πολιτικός και ρήτορας της αρχαίας Αθήνας. Οι λόγοι
του αποτελούν σημαντική έκφραση της αθηναϊκής
πνευματικής ικανότητας και παρέχουν μία εικόνα για
την πολιτική και τον πολιτισμό της Αρχαίας Ελλάδας
κατά τον 4ο αιώνα π.Χ.
3. •
Θεωρείται ο σημαντικότερος ρήτορας της αρχαιότητας και όλων
των εποχών, μαθητής του Ισοκράτη και του Ισαίου. Ο πατέρας του,
που είχε το επάγγελμα του μαχαιροποιού, τον έλεγαν Δημοσθένη και
τη μητέρα του Κλεόβουλη. Το πλήρες όνομά του ήταν «Δημοσθένης
Δημοσθένους Παιανιεύς». Από μικρός δοκίμασε την πίκρα της ζωής,
γιατί, χάνοντας τον πατέρα του, οι κηδεμόνες του καταχράστηκαν την
πατρική του περιουσία. Έτσι, αποφάσισε να ασχοληθεί με τη ρητορική
για να μπορέσει ο ίδιος να πολεμήσει για το κλεμμένο του δίκιο. Αν
και κατάφερε να κερδίσει τη δίκη, δεν μπόρεσε να πάρει την
περιουσία του και αναγκάστηκε, για να ζήσει, να γράφει λόγους και να
πληρώνεται.
4. Στην εκκλησία του δήμου που προσπάθησε δυο
φορές να μιλήσει δεν τα κατάφερε, γιατί τον
εμπόδιζαν το τραύλισμα του και η δυσκολία να
προφέρει το λ και το ρ. Τον πλήγωσε αυτή η
ταπείνωση, τόσο, που αποφάσισε να λυτρωθεί
από τα ελαττώματά του. Ο βάταλος (τσεβδός)
όπως τον έλεγε η παραμάνα του, με την πίστη και
την επιμονή του, πότε ανεβαίνοντας στον
Λυκαβηττό και πότε κατεβαίνοντας στο Φάληρο,
με την απαγγελία που έκανε σε διάφορους
λόγους, μπόρεσε να νικήσει τις δυσκολίες στην
ομιλία και άρθρωση, την κάποια του δειλία και να
πετύχει την κυριαρχία στις κινήσεις του. Ήταν πια
σε θέση να παρουσιαστεί στην εκκλησία του
δήμου και να μιλήσει. Οι τέσσερις Φιλιππικοί
λόγοι του και οι τρεις Ολυνθιακοί τον καταξίωσαν
στους Αθηναίους και τον έκαναν αθάνατο ρήτορα.
5. •
Το 324 π.Χ φεύγει εξόριστος από την
Αθήνα, γιατί αποδείχτηκε ότι είχε
δωροδοκηθεί, με "άρπαλα χρήματα"
στην πρόθεση να βοηθήσει τον
μεγαλύτερο καταχραστή της
αρχαιότητας του στρατηγού
Αλεξάνδρου, τον Άρπαλο, να
δραπετεύσει. Μετά τον θάνατο του
Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι Αθηναίοι με
ψήφισμά τους τον ανακάλεσαν
πανηγυρικά από την εξορία, η ελευθερία
του όμως αυτή δεν κράτησε για πολύ,
γιατί αναγκάστηκε να φύγει ξανά ύστερα
από την εμπλοκή του στην αποτυχημένη
επανάσταση που έγινε τότε κατά των
Μακεδόνων.
6. Έργα
• Έγραψε περίπου 60 λόγους, 42 δικανικούς, 17 πολιτικούς, έναν
πανηγυρικό, καθώς και διάφορες επιστολές. Σώθηκαν 56 προοίμια λόγων
και 9 λόγοι χάθηκαν. Τα έργα του κυκλοφόρησαν σε πολλές εκδόσεις και σε
διάφορες χώρες.
• Τα έργα του είναι:
• Ο πρώτος λόγος του «Κατὰ Ἀνδροτίωνος Παρανόμων», γράφτηκε το 355
π.Χ
• Ο δεύτερος λόγος του «Περὶ τῆς Ἀτελείας πρὸς Λεπτίνην», γράφτηκε το
354 π.Χ
• Ο λόγος «Κατὰ Τιμοκράτους», που γράφηκε εξαιτίας νόμου του
Τιμοκράτους
• Ο λόγος «Κατὰ Άριστοκράτους», που γράφηκε από τον Δημοσθένη το
352 π.Χ
7. • Και οι τέσσερις αυτοί λόγοι είχαν σκοπό την πάταξη της διαφθοράς που
ήταν χαρακτηριστικό γνώρισμα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.
• Ο λόγος «Ὑπὲρ Μεγαλοπολιτῶν». Γράφηκε το 352 π.Χ
• Ο λόγος του «Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας».
• Οι «Φιλιππικοὶ»: Ο πρώτος Φιλιππικός γράφηκε το 351 π.Χ, ο δεύτερος
το 344 π.Χ, ο τρίτος το 341 π.Χ, ενώ αμφισβητείται η γνησιότητα του
τετάρτου και τελευταίου λόγου, ο οποίος θεωρείται κακότεχνη συρραφή
αποσπασμάτων του Δημοσθένη.
• Οι «Ολυνθιακοὶ»: Ο Δημοσθένης δεν εισακούεται και ο Φίλιππος προχωρεί
ακάθεκτος στην πραγματοποίηση των σχεδίων του.
• Το 349 π.Χ . Σημαντικοί είναι και οι λόγοι του «Περὶ τῆς Εἰρήνης» και
«Περὶ τῆς Παραπρεσβείας».
• Τέλος, ιδιαίτερα γνωστός είναι ο «Ὑπὲρ Κτησιφῶντος περὶ τοῦ
στεφάνου», που γράφτηκε το 330 π.Χ και αποτελεί πρότυπο ύφους,
υπόδειγμα φιλοπατρίας και μνημείο ρητορικής δεινότητας.
8. • Στον Περί Ειρήνης λόγο του ο
Ισοκράτης, μετά και την αρνητική για
τους Αθηναίους έκβαση του
Συμμαχικού πολέμου (357–355 π.Χ.),
επιχείρησε να πείσει τους συμπολίτες
του να συνάψουν συνθήκη ειρήνης
τόσο με τους αποστάτες συμμάχους
τους όσο και με τις υπόλοιπες πόλεις,
αποδεχόμενοι ακόμη και τους
δυσμενείς όρους της ειρήνης του
Ανταλκίδα (387 π.Χ.).
ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ
9. •
ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΡΕΣΒΕΙΑΣ
Ο Δημοσθένης και ο αντίπαλός του Αισχίνης ήταν μέλη της
πρεσβείας προς τον Φίλιππο, αποτέλεσμα της οποίας ήταν η
Φιλοκράτειος Ειρήνη του 346 π.Χ. Ο ρήτορας Αισχίνης
καλείται να λογοδοτήσει στην Ηλιαία για τις πράξεις του
κατά τη συμμετοχή του στη δεύτερη πρεσβεία που είχε
σταλεί στον Φίλιππο, αποστολή της οποίας ήταν η ένορκη
επικύρωση της «ειρήνης του Φιλοκράτη» (346 π.Χ.). Στην
πρόθεσιν του λόγου ο Δημοσθένης δηλώνει πως θα
αποδείξει ότι ο Αισχίνης, με τις παραπλανητικές αναφορές
του, τις εσφαλμένες συμβουλές του, την αναβλητικότητα και
την αδυναμία εκμετάλλευσης των ευκαιριών, έδρασε υπέρ
των μακεδονικών συμφερόντων. Στη διήγησιν - πίστιν
προσπαθεί να αποδείξει τον παραπάνω ισχυρισμό
σκιαγραφώντας τον χαρακτήρα του Αισχίνη και στον
επίλογο ζητά από το δικαστήριο να τον καταδικάσει σε
θάνατο για προδοτική συμπεριφορά.
10. Οι στρατιώτες του Αντίπατρου
τον κυνήγησαν και τον βρήκαν στο
ναό του Ποσειδώνα στην
Καλαβρία, το πίσω ορεινό τμήμα
του Πόρου.
Για να μην τον πιάσουν, ήπιε
δηλητήριο και πέθανε στις 12
Οκτωβρίου του 322 π.Χ. Ύστερα
από 42 χρόνια καθώς λέει ο
Πλούταρχος, ο δήμος των
Αθηναίων, θυμήθηκε να τον
τιμήσει όπως του άξιζε, στήνοντας
χάλκινο ανδριάντα και ψηφίζοντας
να τρέφεται στο πρυτανείο κάθε
φορά ο μεγαλύτερος εν ζωή των
απογόνων του.
Στη βάση του ανδριάντα του
χαράχτηκε το περίφημο
επίγραμμα: «Αν, Δημοσθένη, είχες
δύναμη τόση, όσο νου, τότε δε θα
σκύβανε ποτέ σε Μακεδόνων σπαθί
οι Έλληνες».
ΘΑΝΑΤΟΣ
