2. HAVUÇ
• Havuç, kökleri çiğ veya pişirilerek
yenen iki yıllık bir sebze türüdür.
Birinci yıl yenilen kök kısmı
teşekkül eder, ikinci yıl çiçek
açıp, tohum bağlar. Havuç,
özellikle A vitamini bakımından
çok zengindir, ayrıca B1 ve B2
vitaminlerince de zengindir.
• Son yıllarda uzun, sivri uçlu
çeşitlerin yerini Nantes tipi
dediğimiz küt uçlu, odun kısmı
denilen özü az ve yumuşak
dokulu, ıslah edilmiş çeşitler
almıştır.
3. DÜŞÜK SICAKLIK YETERLİ NEM
• Havuç kısa gün bitkisidir. Bu nedenle az ışık, düşük sıcaklık ve toprak
rutubeti yeterli yerlerde en iyi gelişmeyi gösterir.
• Yüksek sıcaklıklarda havuçların boyları kısalmakta, düşük sıcaklıklarda
uzamaktadır.
• Serin iklim sebzesi olan havuç için en iyi sıcaklık derecesi 15-20°C' dir. Bu
sıcaklık derecesinde renk maddelerinin oluşumu en yüksek düzeydedir.
4. ZENGİN TOPRAK
• Havuç derin, gevşek bünyeli, geçirgen, organik maddelerce zengin
topraklarda en iyi ürün verir. Yüksek toprak asitliğine karşı oldukça
hassastır.
• En uygun toprak reaksiyonu pH 6,5-7,5 arasıdır. Havuç yetiştirilecek
topraklarda drenajında çok iyi yapılması gerekir.
5. ÇOK İYİ TOPRAK HAZIRLIĞI
• Havuçlarda üretim tohum ile olur. Küçük yapılı havuç tohumları çevre
koşullarından fazla etkilendiğinden toprak 2 defa işlenmelidir.
• Birinci işlemede toprak 30-40 cm derinlikte işlenmelidir. Birinci
işlemeden sonra dekara 2-3 ton yanmış ahır gübresi verilip, ikinci toprak
işlemesi yapılır.
6. YABANCI OTLARA DİKKAT
• Havuç üretiminde yabancı ot mücadelesi de çok önemlidir. Yabancı ot
kontrolü 2 devrede yapılır.
• Birincisi ekim öncesi, toprak hazırlığı sırasında, suda karışmış ot ilacı
olarak toprağa püskürtülür. İlaçtan sonra toprak 5-8 cm derinliğinde
karıştırılmalıdır. Bundan sonra toprak tırmıklanıp, iri tezekler kırılır,
yabancı maddeler ayıklanır ve hemen ekime geçilir.
• Tohumlar çimlendikten sonra bitkiler 2-4 yapraklı devrede ikinci yabancı
ot ilaçlaması uygulanır.
7. MÜNAVEBE ŞART
• Havuç yetiştirilen tarlalarda en az 3 yıl havuç, kereviz, maydanoz,
dereotu yetiştiriciliği yapılmamış olması gerekir.
• Havuç ile münavebeye girmesi en uygun olan sebzeler; ıspanak, marul,
fasulye ve bezelye’dir.
8. NE ZAMAN ? HANGİ GÜBRE ?
• Azotlu gübrenin 2-3, Potasyumlu gübrenin 1-2 seferde atılması uygun
olur. Fosforlu ve potasyumlu gübreler ekimden önce, Azotlu gübrenin
yarısı ekimden önce, diğer yarısı fideler kurşun kalem kalınlığını aldığında
verilir.
• Havuç bitkisi azot ve potasyumdan çok hoşlanır. Her iki gübrede verimin
artmasına ve kalitesinin yükselmesine etki eder. Potasyum, havuçta
şeker miktarını ve depolama gücünü arttırır.
9. KADEMELİ TOHUM EKİMİ
• Havuç tohumlarının ekim zamanı belgelere ve çeşitlere göre değişmekle
beraber, şubattan kasım ayına kadar yapılabilir.
• İklim koşullarının uygun olduğu yerlerde, devamlı havuç hasatı
sağlayabilmek amacıyla bu tarihler arasında 2-3 hafta ara ile tohum
ekilebilir. Dekara ortalama 0,5-1 kg tohum gider.
10. SIRAYA EKİM EN İYİSİ
• Havuçta en iyi üretim şekli sıraya ekimdir. Tarlada 105-110 cm genişlik ve
15-20 cm yükseklik ve aralarında 45 cm'lik su yolu bulunan tahtalar ekim
için hazırlanır.
• Bu tahtalar üzerine 25-30 cm aralıklara açılan çizilere belli aralıklarla
tohum ekilir. Böylece her tahta üzerinde 4 sıra bulunur.
11. EL İLE VEYA MİBZERLE EKİM
• Ekim elle yapılabildiği gibi mibzerle de gerçekleştirilebilir.
• Ekilen tohumların üzerine 1-2 cm kalınlığında harç atılır ve tahta
tokmaklarla bastırılıp, süzgeçli kovalarla can suyu verilir.
12. ÇAPA + SEYRELTME BERABER
• Körpe fideler, birkaç yapraklı olduklarında birinci çapa ve seyreltme
yapılır.
• Seyreltme ile bitkiler arasında 5-10 cm aralık bırakılır. Tohum ekiminden
yaklaşık 4 ay sonra havuçlar hasat edilecek duruma gelirler.
13. DÜZENLİ SU
• Pratik olarak, her çapadan sonra yağış durumuna göre sulama
yapılmalıdır.
• Suyun yeteri kadar olmaması halinde havuçlar gelişemez, suyun devamlı
aynı düzeyde olmasında yarar vardır.
• Kurak bir devreden sonra yağmur yağacak veya sulama yapılacak olursa
havuçlarda yarılma ve çatlama meydana gelir.
14. ÇATALLANMA - KIRILMA VE YARILMAYA DİKKAT
• Havuç köklerinde görülen bozukluklar, çatallanma, eğri uçluluk, enine ve
boyuna yarılma, yan kök gelişmesi, kırılma gibi durumlardır.
• Bu bozukluklar; toprak özelliği, toprağın işlenme durumu, sulama şekli ve
zamanı, gübreleme durumu, yetiştirme mevsimi, tohumların sık veya
seyrek ekilişi ve topraktaki kireç miktarı ile yakından ilgilidir.
15. DİKKATLİ HASAT
• Havuçlar normal iriliklerini aldıkları vakit, köklerin fazla sertleşmesine
meydan bırakmadan hasat edilmelidir.
• Havuçların kolayca topraktan çıkarılabilmesi için bir gün önceden
sulanması çok faydalıdır. Havuçlar çatal veya kürek bel veya çapa ile
toprak kazılarak hasat edilirler.
• Yapraklar kesilir, atılır, çıkan havuç kökleri topraklı olduklarından bol
suda yıkanır, iriliklerine göre demet yapılarak pazara gönderilir.
16. TURP
-Turplar, çeşitli şekil, renk ve büyük-
büyüklükteki yumruları yenilen yıllık
ve iki yıllık kültür sebzeleridir.
-Ülkemizde turplar, Fındık turpu (Ay
turpu), kestane turpu ve bayır turpu
olarak üçe ayrılırlar.
17. NE ÇOK SOĞUK NE DE ÇOK SICAK
• Turplar ılık ve serin iklim sebzeleridir. Fazla soğuklardan etkilendikleri
gibi, fazla sıcaklardan da hoşlanmazlar.
• Yetişme döneminde sıcaklığın 14-16°C de olması uygundur.
• Yüksek sıcaklıklarda turplar çabuk koflaşır ve tadında acılık başlar.
• Turp bitkileri genç devrelerinde düşük sıcaklıklarda kaldıklarında bazen
küçük bir yumru meydana getirerek, bitkiler sapa kalkar, hemen
çiçeklenmeye başlar.
18. AĞIR TOPRAKTA ŞEKİL BOZULUR
• Turplar genellikle derin, geçirgen, serin ve besin maddelerince zengin
topraklardan hoşlanırlar.
• Genellikle fındık turpları için hafif tınlı- kumlu topraklar, kestane ve bayır
turpları için tınlı-killi topraklar tercih edilmelidir.
• Tamamen kumlu ve ağır karakterli topraklar turp yetiştiriciliği için uygun
değildir.
• Toprak bünyesi ağırlaştıkça, yumruda belirgin şekil bozuklukları,
çatallaşmalar yanında tatta kesifleşme ve acılaşma olur.
• Kumlu topraklarda ise yumrularda koflaşma meydana gelir.
• Turp yetiştirilen topraklarda pH 6-7,4 civarında olmalıdır.
19. TOHUMA UYGUN TOPRAK HAZIRLIĞI
• Turplar tarlaya direk tohum ekimi ile üretilir.
• Turp tohumlarının ekimi için tarlanın çok güzel hazırlanması, toprağın
ufalanarak düzeltilmesi gerekir.
• Bunun için tarlaya dekara 2-3 ton yanmış ahır gübresi verilerek 20 cm
derinlikte pullukla sürülür ve arkasından diskaro geçirilir.
• Daha sonra tırmıkla toprak düzeltilerek ekime hazırlanır.
20. KADEMELİ GÜBRELEME YAP
• Turp yetiştirilecek tarlalara verilecek gübre miktarı en uygun olarak
toprak tahliline göre saptanırsa da genel olarak dekara-50 kg Amonyum
sülfat, 35 kg Süper fosfat, 25 kg Potasyum sülfat verilmelidir.
• Fındık turpları gibi yetiştirme dönemi kısa turplarda gübrenin tamamı
ekim öncesi toprağın 10-15 cm derinliğine verilmelidir.
• Kestane ve bayır turplarında ise Azotlu gübre 2 seferde verilmelidir.
Birincisi, ekim öncesi toprağın 10-15 cm derinliğine, ikinci parti ise yumru
oluşmasından sonra verilir.
21. EKİM MESAFELERİMİZ
• Tarlada fındık turplarında 25 cm,
• Kestane ve bayır turplarında 30-40 cm ara ile açılan çizgilere elle veya
mibzerle tohum ekimi yapılır, daha sonra sıra üzerinde bitkiler arasında,
fındık turplarında 4-6 cm, kestane ve bayır turplarında ise çeşit iriliğine
göre 10-20 cm aralık bırakılır.
22. BÜTÜN YIL TOHUM EKİLEBİLİR
• Turplarda tohum ekimi bölgenin iklim koşullarına ve pazara çıkarılma
zamanına göre değişmekle birlikte fındık turplarında, Ağustostan Mayısa
kadar ve çoğunlukla 15 gün ara ile yazlık kestane turplarında Mart-Mayıs,
kışlık bayır turplarında ise, Temmuz-Ağustos ayları içinde yapılmalıdır.
23. ÇAPA VE OT TEMİZLİĞİ
• Fındık turplarında yetişme süresi çok kısa olduğundan çapa yapmak
gerekmez. Kestane ve bayır turpların da ise, yabani otları ayıklamak
ve toprağı kabartmak amacıyla 2-3 defa çapa yapmak çok faydalıdır.
• Turplarda hastalık ve zararlılarla mücadele konusunda Zirai mücadele
teşkilatlarının önerileri dikkate alınmalıdır.
24. HASAT ZAMANI GECİKMESİN
• Turplarda hasatın tam zamanında yapılması şarttır. Aksi takdirde
içleri koflaşarak, selülozlaşır ve yeme kalitesini kaybeder. Hasata
gelmiş yumrular elle çekilerek veya çapalarla topraktan çıkarılırlar.
• Çıkarılan turpların yaprak ve ince kök kısımları temizlenerek
yıkanır, fındık turpları 5-10'u bir arada, kestane ve bayır turpları
• 3-5 adedi bir arada demetler yapılarak pazara çıkarılırlar.
26. İYİ TANIMADIĞIMIZ KEREVİZ
• Kereviz, ülkemizde üretim ve tüketim alışkanlığı çok fazla olmayan bir sebze
türüdür.
• İki yıllık bir bitki olup, birinci yıl kök kerevizin yumru şeklindeki patatesi
andıran kökü teşekkül eder, ikinci yılda çiçeklenip tohum bağlar.
• Ancak bu tür içinde yer alan ikinci grup olan sap yada yaprak kerevizlerinde
yumru meydana gelmez.
27. NEMLİ DENİZ KIYILARINI SEVER
• Kereviz bitkisi ılık ve serin iklimleri sever. Nemli deniz kıyılarında ve
kuvvetli topraklarda bol mahsul verir.
• Soğuklara karşı oldukça dayanıklı olduğu halde sıcak ve kurak şartlardan
hoşlanmaz.
• En iyi geliştiği iklim, nispeten serin ve yağışın gelişme periyodu içinde
muntazam dağıldığı iklimlerdir.
28. TINLI-KUMLU TOPRAK İSTER
• Kerevizin tercih ettiği topraklar, derin ve süzek, humus ve besin
maddelerince zengin, tınlı-kumlu topraklardır.
• Bunun yanı sıra iyi drene edilmiş topraklar da kereviz ziraatı için
elverişlidir.
29. İYİ BİR TOPRAK HAZIRLIĞI
• Kereviz ziraatında toprak altındaki yumru şeklindeki kökler ile toprak
üstü aksamın iyi bir gelişme gösterebilmesi için toprağın çok iyi
hazırlanması gerekir.
• Bu bakımdan toprak oldukça derin işlenmeli taş, tezek ve diğer yabancı
maddeler temizlenerek iyi tesviye edilmelidir.
30. ÖNEMLİ BİR TIBBİ BİTKİDİR
• Yüzyıllarca tıbbi bitki olarak yetiştirilen kerevizin sebze olarak kültüre
alınması diğer sebzelerden oldukça sonraya rastlanmaktadır.
• Bugün hem halk arasında hem de modern tıpta, kerevizin yapısında
bulunan vitamin ve diğer maddeler nedeniyle iştah açma, sinirleri
yatıştırma ,böbrek hastalıklarında kullanılabilen şifalı bir bitki olduğunda
birleşilmektedir.
31. BİRAZ FAZLA GÜBRE İSTER
• Kereviz toprakta uzun müddet kaldığından ve oldukça fazla besin
maddesi kaldırdığından, yetiştirilen yerin organik madde ve diğer
besinlerce zengin olması gerekir.
• Bu nedenle dekar başına 3-4 ton kadar iyi yanmış çiftlik gübresini
fidelerinin dikiminden önce toprağa yaymak gerekir.
• Buna ek olarak, toprak analizi yapılmamışsa yine dekar başına 30 kg
süperfosfat, 20 kg amonyum sülfat, 25-30 kg da potasyum sülfat
gübreleri verilir.
• İyi bir kök gelişimi için azotlu gübrenin gereğinden fazla verilmemesine
dikkat edilmelidir.
32. FİDELER 4-5 YAPRAKLI OLUNCA DİKİLİR
• Masuraların hazırlanmasını takiben Haziran-Temmuz aylarında
yastıklarda 4-5 yapraklı olan gelişmiş fideler yerlerinden sökülür.
• Fidelerin sökümden zarar görmemesi için bir gün önce bol su ile
sulanmalıdır.
• Dikimi yapılacak fidelerin kök ve yaprakları makas veya bıçakla budanır.
• Dikimler 30 cm sıra üzeri mesafe ile çepinlerle yapılıp, toprak hafif
sıkıştırılır ve hemen can suyu verilir.
33. KARIŞIK SEBZECİLİK ŞEKLİNDE ÜRETİLEBİLİR
• Yazlık hıyar, domates, biber ve patlıcan bitkilerinin arasına kereviz
fidelerini dikmek mümkündür.
• Ancak bu yöntem daha çok amatör üreticilere tavsiye edilebilir. Dikimden
3-4 hafta sonra yabani otları ayıklamak ve toprağı kabartmak maksadıyla
ilk çapa yapılır.
• Çapalama ot yoğunluğuna göre 2 veya 3 kez daha yapılır. Yaz boyunca
düzenli sulamaya devam edilir.
34. 6-7 AY SONRA HASAT
• Kök kerevizlerinde uygun şartlarda tohum ekiminden itibarın 6-7 ay
sonra hasada başlanır.
• Faydalanılan kısım yumru şeklindeki kökler olduğundan bu köklerin
koflaşmadan hasat edilmesi gerekir.
• Kerevizler çapa ile gevşetilip, elle çekmek suretiyle çıkarılır.
• Boğaz kısımları kesilir, iyice yıkanır, alt ve yan kısımdaki ince kökler de
temizlenir. Naylon torba, kasa ya da küçük çuvallarla satışı yapılır.
35. SOĞAN
• Soğan bütün dünyada olduğu
gibi ülkemizde de çok tüketilen
sebzelerin başında gelip, besin
değeri oldukça yüksektir.
• Yemeklere lezzet vermesi
bakımından vazgeçilmeyen sebze
olan soğanın insan sağlığına
metabolizmada düzenleyici,
mikrobik hastalıklarda
bağışıklılığı arttırmak gibi
fonksiyonları vardır.
36. ANNELERİN EN İYİ GIDASI
• Ayrıca büyüme çağındaki çocuklar için bir enerji kaynağı, bol süt yapıcı
özelliğinden dolayı bebekli anneler için iyi bir gıda olarak vasıflandırılır.
37. GENELDE 2 YILLIKTIR
• Soğan genel olarak iki yıllık bir bitkidir. Birinci yıl başlar, ikinci yıl tohum
oluşur.
• Ancak ülkemizde de geniş miktarda üretildiği gibi, bazı soğanlar üç yıllık
olup, birinci yıl tohum ekimiyle arpacık haline gelmektedir. Bu durum
çeşitlere has genetik bir karakterdir.
38. SERİN İKLİM VE IŞIK İSTER
• Soğan yetiştiriciliğinde özellikle sıcaklık ve gün uzunluğu önemlidir.
• Geniş bir sıcaklık toleransı olmasına karşılık kök ve yaprakların gelişmesi
sırasında iklimi serin olan yerlerde üretim daha verimli olur.
• Başların gelişiminin son devrelerinde ise daha yüksek sıcaklık ve düşük
rutubeti severler.
• Yumrunun yeterli gelişimi için gerekli diğer bir iklim faktörü de gün
uzunluğu yani ışıklanmadır. Yumru bağlama döneminde yazlık çeşitler
12, kışlık çeşitler de 15 saatlik gün uzunluğu isterler.
39. HAFİF TOPRAK SEVER
• Soğan yeterli seviyede besin maddesi ihtiva eden, hafif toprakları sever.
Kumlu-tınlı topraklar yanında, humusça zengin killi-kumlu topraklarda
da iyi ürün alınır.
• Ancak soğan yüksek asitliğe karşı hassas olup, uygun toprak asitliği pH
6,0-6,5'dur.
40. BİR YIL ÖNCE ÇİFTLİK GÜBRESİ
• Soğan yetiştirilecek tarlaya o yıl çiftlik gübresi verilmez, bir yıl önce çiftlik
gübresi verilmiş tarlalara soğan ekilebilir.
• Ortalama bir gübreleme uygulama istenirse; dekara 20-25 kg süperfosfat,
40 kg amonyum sülfat ile 20 kg potasyum sülfat gübreleri yeterlidir.
• Tarlanın besin durumu biliniyorsa ve zenginse bu değerlerde % 50 kadar
indirim yapılabilir. İzlenecek en doğru yol, toprak analizi yaptırmaktır.
41. ŞUBAT-MART AYLARINDA TOHUM EKİLİR
• Havaların durumu ve yağışlar izlenerek Şubat ile Nisan ayları arasında
ekim yapılır. Tohumlar ya dikkatlice elle serpilir, ya da çiziye ekilir.
• Eğer eken kimsenin bu konuda tecrübesi yetersiz ise çiziye ekim tavsiye
edilir.
• Çiziler arası 5-6 cm yeterlidir.
• Çiziler üzerinde her cm'ye 1-2 tohum bırakılır, tırmıkla hafifçe kapatılır ve
bastırılır.
42. DEKARA 2-3 kg TOHUM
• 1 dekara 2-3 kg tohum sarfedilir.
• Tohumların zamanında çimlenebilmeleri için ekimden sonra süzgeçli
kovalarla yeteri kadar sulanır.
• 10-15 günde tohumlar çimlenir, bundan sonra sürekli ot temizliği yapılır.
43. AZ SU İSTER
• Soğan bitkisinin su ihtiyacı fazla değildir. Şubat ve Mart aylarında dikilen
soğanlar kışın toprakta biriken sudan uzun süre faydalanırlar.
• Ancak başların irileştiği Haziran-Temmuz aylarında soğanların 1-2 defa
sulanması gerekmektedir.
• Halk arasında yaygın bulunan, sulanan soğanların dayanıksız olduğu
düşüncesi doğru değildir.
44. ŞUBAT-MART AYLARINDA EKELİM
• Bu metodun uygulanması, şubat ayı içinde veya Mart ayı başlarında iyi
hazırlanmış tarlalara mibzerle tohum ekimi ile başlar.
• Uygun sıra arası mesafeleri 20-25 cm'dir. Ekim derinliği 1 cm'yi
geçmemelidir.
• Bu tür ekimde dekara ortalama 600-750 gram tohum sarfedilir. Diğer
bakım işleri aynıdır.
45. HASAT ZAMANINI İYİ TESPİT ET!
• Soğanın yaprakları gelişmelerini tamamlayıp, önce sararır daha sonra
boyun kısmı yumuşayıp yana yatar.
• Hasat zamanının tespiti en pratik olarak toprak üstü aksamının 2/3'sinin
kurumuş olması ve tarladaki bitkilerin % 80'inin bu duruma gelmesinden
anlaşılır.
• Hasat hafif topraklarda elle, daha ağır topraklarda ise çapa veya
çepinlerle yapılır.
46. HASAT SONRASI İYİCE KURUT
• Temmuz-Eylül ayları arasında hasada gelen soğanlar toplandıktan sonra
ya tarlada, ya da özel kurutma odalarında kurutulur.
• Kurutma yığınlarının yüksekliği 30 cm'yi geçmemeli ve sık sık
havalandırılmalıdır.
• Kurutmanın süresi ise 20-30 gündür. Yağışlı bölgelerde kurutma kapalı
yerlerde yapılmalıdır.
47. DEPO YA DA PAZARA
• Kuruyan soğanlar tarlada temizlenerek depoya hazırlanır.
• Kuruyan yapraklar boynun 2-4 cm üzerinden ve kurumuş kökler bıçakla
kesilir.
• Ayrıca çatlamış kabuklar temizlenir.
• Bundan sonra çuvallara doldurulan soğanlar depoya gönderilir.
48. TANSİYON İLACI SARIMSAK
• Kültür sebzeleri arasında
yemeklik ve ilaç olarak kullanılan
sarımsak çok eski zamanlardan
beri bilinen bizde ve diğer
Akdeniz memleketlerinde bol
miktarda tüketilen bir sebzedir.
49. OPTİMUM 15-20°C İSTER
• Bitkinin yeşil aksamı, 15°C üzerindeki sıcaklıkta iyi gelişme gösterir. 25°C
den sonraki sıcaklıklar gelişmeyi yavaşlatır.
• Sarımsak diş halinde iken -10°C kadar düşük sıcaklıklara dayanabilir. Bitki
halinde ancak -3, -4°C sıcaklığa karşı kendini korur. Düşük sıcaklıklar uzun
süre devam ederse 0°C nin hemen altında donmaya başlarlar.
• Sarımsak uzun gün bitkisidir. Diş verimini arttırmak için sıcaklığın biraz
yüksek olması, sulamanın az olması ya da hiç yapılmaması, yeteri kadar
gübre verilmesi gerekmektedir.
• Belirtilen sıcaklık için ülkemizin iklimi uygun olup, suyun kontrollü
verilmesi ve düzenli gübreleme üreticilerimizi ilgilendirmektedir.
50. ORGANİK MADDELİ TOPRAK
• Fazla ağır, killi ve su tutan topraklarda, başlar güzel oluşamaz. Bitki
gelişmesi yavaşlar. Sarımsak yetişmesi sırasında organik gübrelenmeden
hoşlanmaz.
• Ama toprakta organik maddenin bulunmasını ister.
• Bu yüzden % 5 humus içeren kumlu-tınlı topraklarda iyi yetişir.
• Toprakta fazla nem bulunmamalıdır. Asitliğin nötr olması gereklidir. Fazla
asit ve bazik topraklarda gelişme yavaşlar.
51. TOPRAK TAHLİLİNE GÖRE GÜBRE
• Sarımsak ticaret gübresinden hoşlanan bir sebzedir. Organik gübreler bir
önceki ürüne atılırsa daha iyi sonuç alınır. Sarımsağın azot, potasyum ve
fosfora ihtiyacı fazladır.
• Gelişmenin başlangıcında azot isteği fazla olup giderek azalır. Baş
bağladıktan sonra özellikle hasata yakın azot miktarı azaltılmalıdır.
• Bu dönemde potasyuma olan ihtiyaç artmıştır. Potasyum ilerde başın
depolanma gücünü arttırır. lyi bir ürün için tınlı-kumlu bir toprağa 20
kg/da azot, 25 kg/da potasyum ve 10 kg/da fosforlu gübre atılmalıdır.
52. DİŞLER NORMAL İRİLİKTE OLMALI
• Üretimde kullanılacak sarımsak dişleri belli bir büyüklükte olmalıdır.
Dişler fazla dolgun ve fazla küçük ve zayıf olursa istenen ürün elde
edilmez.
• Fazla büyük dişler çabuk çiçek sapı meydana getirir. Zayıf ve küçük dişler
ise, iyi bir bitki oluşturmaz ve verim düşüklüğü meydana getirir.
53. DİŞLER 18-20°C DE DEPOLANMALI
• Bir başta 10-15 adet diş bulunması, arzu edilen bir durumdur.
• Bu tip sarımsak 20-25 gr büyüklüktedir.
• Üretimde kullanılacak dişler 18- 20°C sıcaklıkta depolanmış olmalıdır.
54. DEKARA 60-90 Kg DİŞ
• Çok sıralı ekimde birim sahadan daha fazla ürün elde edilir. 1 dekar yere
orta büyüklükte diş kullanıldığı zaman tek sıraya 55-60 kg, çok sıraya 75-
90 kg diş hesaplanır.
• Dişler tek tek dikilir. Sivri kısmı yukarı, yassı kısmı aşağıya gelecek
şekilde, diklemesine dikilir.
• Dikim derinliği 3-4 cm dir. Kuru topraklarda derinlik 5 cm ye kadar
indirilebilir.
55. ANCAK GEREKİRSE SU VERİLİR
• Ülkemizde kıraçta yetiştiricilik yapıldığından, sadece yağmur suyundan
yararlanılır.
• Şayet sulama yapılacaksa o zaman, tahtalar 80- 100 cm genişlikte ve her
tahtaya 20-40 cm derinlikte bir ark hesaplanır.
• Su sızdırma olarak verilir. Tek sıra dikim yapıldığında 20-40 cm sıra
arasında bitkiler büyüyüp 10-15 cm boy aldığında boğaz doldurma
yaparak 10-15 cm derinlikte çizgiler açılır.
• Su bu çizgilere verilir.
56. ÇAPA VE YABANCI OT
• Kurak yetiştiricilikte 2-3 çapa yeterlidir. Bitkiler toprak yüzünü
kapatıncaya kadar, yabancı otlarla mücadele ve birde yağmur yağdıktan
sonra kaymak tabakası için çapa yapılır.
• Sulu şartlarda her sulamadan sonra bir çapa yapılmalıdır.
• Sarımsakta ilk çapa önemlidir.Genç devrede yabancı ot
bulundurulmamalı ve kaymak tabakası oluşturulmamalıdır.
57. HASAT ZAMANI EKİM ZAMANINA BAĞLIDIR
• Başların olgunluğu ekim zamanına bağlı olarak değişir. Normalde en
erken olgunlaşma taze yeşil sarımsak için Şubat sonu ve geç ekimde ise
Haziran başıdır.
• Başların olgunlaşması ve hasatı en erken Mayıs sonu, Haziran başı, geç
ekimde ise Temmuz sonu ve Ağustos başıdır.
• Sarımsak çeşitlerine göre ya toprak içinde 2/3 kısmı kalacak şekilde veya
toprak üstünde baş oluşturur.
• Seyrek dişli başların hasatı oldukça güçtür. Yalnız bu tipler genelde
toprak üstünde baş oluşturur. Sık başlı olanlar daha kolay hasat edilir.
58. İYİ KURUTALIM
• Ürün 4-5 gün tarla üstünde bırakılarak iyice kurutulur. Yağışlı bölgelerde
ürün kapalı yerlerde serilerek kurutulur.
• İyi bir çeşit ve uygun bakım şartlarında dekardan 700-1200 kg kuru baş
sarımsak alınır.
59. HASTALIK ve ZARARLILAR
Havuç sineği:Havuç, kereviz ve yabani maydanozgillerde zarar yaparlar.Ana
kök içerisinde galeri açarak zarar verirler.Havuçlarda pas görünümünde
görüntüler oluşur ,pazar değerini kaybeder.Kimyasal mücadelesi yoktur.Er-
ken ekim ve derin toprak işleme ,toprak içindeki kurtçukların ölmesine ne –
den olur.Havuç ekilecek tarlada çiftlik gübresi kullanılmamalıdır,çünkü ergin
yumurtaları burda kolay ürer. Bulaşık sahalardan uzak yerlere ekim yapıl –
malıdır.
60.
61. TOPRAK PİRESİ
Yaprakta erginler delikler açar ve dokular zedelenerek, beyaz bir renk
oluştururlar. Özellikle fide döneminde yaprakları delik deşik olan bitkinin
büyümesi durur.Turp,havuç,şalgam ve pancarda ,lahana, ıspanakta çok zarar
yapar.Toprak işleme ve yabancı ot temizliği kültürel tedbir olarak yapılır.
62. Havuç yetiştiriciliğinde yabancı otlar havuçtan daha hızlı büyüdüğünden ,en
çok yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır. Şaşırtmadan sonra fidelikte kalan
fideler yok edilmelidir.Gübreleme ve sulama gibi işlemler yapılarak bitkilerin
hızlı büyümeleri sağlanıp zarar görmeleri önlenir.
63.
64. SOĞAN MİLDİYÖSÜ
Soğan ve sarmısakta çok görülü-
yor.Soğan yapraklarının orta kı –
sımları çukurlaşıyor ve üzeri be-
yazlaşıp ,mantari tabakayla kap-
lanır.Yapraktaki lekeler birleşip
yaprağın tamamını kurutur.Soğan
başında süngerleşme ve buruşma
olur.Mildiyölü soğan bitkileri
ambarda fazla saklanırsa yumu-
şama, çürüme olur.
65. Soğan sineği
• Soğanla sakın birleştiği yerde
zarar yapar,tutulduğunda birbirin –
den ayrılır.Bitkinin gelişimi durur,
bitki sararır.Soğan,sarımsak ve so-
ğanlı bitkilerde görülür.Derin sürüm
yapılacak,çok bulaşık yerlerde çift-
lik gübresi yerine kimyevi gübre kul-
lanılmalıdır.
Ekimden önce ve ekim sırasında to-
hum ilaçlaması yapılmalı.100 bitkide
2-3 sinek görüldüğünde yeşil aksam
ilaçlaması yapılır.
66.
67. Hasad sonunda hastalıklı bitki artıkları uzaklaştırılmalı.Her yıl hastalık yapan
yerlerde dayanıklı çeşit kullanılmalı.Hastalığın sık görüldüğü yerlerde yağ –
murlama yapılmamalı.Kimyasal mücadelede CAPTAN(%50)WP100lt suya 300
gr (fidelik ilaçlaması),hasad ile son ilaçlama arası 7 gündür.
