1. SURUHANJAYA BAHASA NEGARA!
APAKAH Malaysia mempunyai satu Dasar Bahasa Negara? Jawapannya: Ya dan benar! Perkara
152 (1) Perlembagaan Persekutuan mengkanunkan “Bahasa Kebangsaan ialah Bahasa Melayu
dan hendaklah ditulis dalam apa-apa tulisan sebagaimana yang diperuntukkan dengan undang-
undang oleh Parlimen” dan Perkara 152 (6) menegaskan “Dalam Perkara ini,
maksud rasmi ertinya apa-apa jua maksud Kerajaan, sama ada Kerajaan Persekutuan atau
Kerajaan Negeri, dan termasuklah apa-apa maksud sesuatu pihak berkuasa awam.” Fungsi
Bahasa Melayu diperkukuh lagi dalam Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67, disemak 1971.
Daripada kedua-dua sumber tersebut telah diperluas tafsiran terhadap kedudukan dan fungsi
bahasa Melayu dalam beberapa undang-undang yang lain. Undang-undang tertinggi Malaysia itu
menetapkan bahawa Bahasa Melayu menjadi bahasa kebangsaan bagi negara Malaysia; Bahasa
Melayu menjadi bahasa rasmi bagi melaksanakan maksud-maksud Kerajaan Persekutuan, Badan
Berkanun, Kerajaan Negeri dan Pihak Berkuasa Tempatan dan rakyat Malaysia tidak dilarang
menggunakan, belajar atau mengajar bahasa-bahasa lain.
Persoalan semasa sekarang di Malaysia ialah keperlahanan pelbagai sektor, awam dan swasta
bagi melaksanakan tanggung jawab dan usaha ke arah mencapai matlamat strategik,
memperkukuh fungsi utama bahasa Melayu sebagai bahasa negara. Bahasa Melayu bukan satu
bahasa yang kecil, tetapi peranan besarnya itu agak tidak menentu mulai pertengahan dekad
1990-an.
Apabila memasuki abad ke-21 bahasa Melayu menerima cabaran baru, berada di persimpangan
jalan persepsi antara zaman globalisasi dan pengaruh liberalisasi. Bahasa Inggeris dianggap
satu-satunya bahasa yang menjamin kemajuan, tanpa mengakuri bagaimana Jepun, Korea,
Perancis dan Jerman maju. Lebih-lebih lagi kemajuan dikatakan sepenuhnya ditentukan sains
dan teknologi yang pula disinonimkan dengan teknologi komunikasi dan maklumat (ICT).
Kepemimpinan politik, organisasi industri, ekonomi dan dagang bagaikan hilang keyakinan
terhadap kemampuan bahasa negara sendiri untuk berada di arus perdana kemajuan itu. Ada
semacam kegagalan memahami fungsi lokal dan global, kepentingan jati diri, bahasa sebagai
asas pembinaan tamadun bangsa dan bahasa dalam sistem pendidikan atau dalam sistem-sistem
lain.
Senario baru menunjukkan penegasan peranan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan
bahasa rasmi negara semakin malap. Wujud keserongan persepsi yang beredar di fikiran politik.
Kajian Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) 1996 menunjukkan ‘bahawa bahasa kebangsaan belum
dapat digunakan dengan meluas atau tidak memainkan peranan yang utama sebagai bahasa
komunikasi bagi urusan komersial dan perdagangan dalam negeri, industri, sains dan teknologi,
dan urusan-urusan dalam negeri yang lain.

2. Tempat bahasa Melayu itu diambil oleh bahasa-bahasa asing terutamanya bahasa Inggeris.
Malah, kualiti bahasa Melayu didapati merosot, terutama sekali apabila bahasa Melayu
digunakan secara bercampur aduk dengan bahasa Inggeris’.
Perdana Menteri, Datuk Seri Najib Tun Razak dalam perutusan Tahun Baru 2011, menyeru
rakyat, “Janganlah kita hanya berpuas hati dan berpeluk tubuh menjadi pengkritik di tepian,
tetapi marilah kita corakkan masa depan generasi hari ini.” Apakah natijah yang boleh digarap
dan diaplikasikan dari kenyataan seorang ketua kerajaan kepada situasi bahasa di Malaysia?
Maknanya semua orang tidak harus berpuas hati dan berpeluk tubuh menjadi pengkritik di
tepian apabila melihat bahasa sebagai asas peradaban bangsa kian terpinggir dan dipinggirkan.
Mereka yang berkuasa di peringkat Kerajaan Pusat, negeri, badan berkanun, syarikat rangkaian
kerajaan (GLC), pihak berkuasa tempatan dan organisasi swasta semestinya mengembalikan
semula keyakinan bahawa bahasa kebangsaan itulah bahasa pembangunan negara dan
pembinaan bangsa, bahasa yang menyatupadukan rakyat negara ini.
Apakah tidak ada kemungkinan diwujudkan sebuah Suruhanjaya Bahasa Negara (SBN)? Peranan
dan fungsi DBP boleh diserapkan dengan diberikan peranan dan fungsi yang lebih luas.
Cadangan ini telah saya sebut semasa Forum Wacana Bahasa Melayu, di Kangar pada 20 Januari
2011 dan terbaharu diulangi pada Hari Pejuang Bahasa 152 di Kuching, Sarawak pada 16
Februari, semasa saya menyampaikan ucap utama.
Sebuah suruhanjaya boleh bertindak melalui ‘kuasa’, ‘kuat kuasa’ dan ‘penguatkuasaan’ undang-
undang menyelesaikan masalah pelaksanaan bahasa Melayu yang belum tercapai sepenuhnya
sebagai bahasa rasmi.
SBN diberikan kuasa memantau bahasa kebangsaan yang berkualiti tinggi dan bercitra Malaysia
atau sebagai bahasa pengantar pendidikan kerana ada masalah di sektor institusi pendidikan
swasta.
Badan ini juga boleh menggerakkan perluasan penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa
ekonomi, perniagaan, perdagangan dan perkhidmatan kewangan atau meningkatkan prestasi
bahasa Melayu sebagai bahasa penyelidikan, penciptaan dan pembangunan sains dan teknologi
dan meluaskan penggunaan bahasa Melayu dalam amalan industri (kecuali IKS) dan bidang
profesional (perubatan, kejuruteraan, kepeguaman, kewangan dan seumpamanya).
Penegasan semula pelaksanaan Dasar Bahasa Negara hendaklah dikenakan segera kepada
semua jabatan sektor awam, sektor swasta dan organisasi umum.
Apakah senario kemerosotan bahasa Melayu itu disebabkan kelemahan bahasa itu atau
kemahuan politik (political will) yang lemah? Apakah disebabkan gelombang bahasa Inggeris
terlalu besar sehingga kita ikut berasa cemas dan bimbang. Apakah sesudah melangkahi garis
lebih setengah abad kemerdekaan, bangsa Malaysia masih terkapai-kapai dihanyutkan
gelombang sikap dan tabiat ‘tidak apa’?

3. Tabiat negatif terhadap bahasa Melayu ini akan mengakibatkan kesan yang lebih parah lagi
dalam tempoh jangka panjang. Apakah kita rela menyaksikan anak cucu kita puluhan tahun akan
datang luntur jati diri dan kehilangan keperibadian bangsa Malaysia? Mungkin kehidupan
budaya nasional atau tempatan beralih secara ala Amerika (Anglo American atau Anglo Saxon)
dengan nilai budaya, rasa dan selera budaya yang asing sama sekali!
Kita tahu dunia satu bahasa (monolingual) sudah tiada lagi. Rakyat Malaysia tahu keperluan
menguasai bahasa-bahasa asing utama yang lain itu dengan baik. Cuma yang mana dijunjung,
yang mana dikelek. Rasanya kini ‘Penegasan Semula Dasar Bahasa Negara’ memerlukan
‘Gerakan Baru’.
Sentuhan Perdana Menteri dan Jemaah Menteri dinantikan. Kita mahu berpegang kepada
matlamat untuk memperkukuh status dan fungsi bahasa Melayu sebagai bahasa negara, bahasa
kebangsaan dan bahasa rasmi supaya dapat menjadi asas bagi pembinaan tamadun negara
bangsa Malaysia dalam abad ke-21 ini.
Malaysia memerlukan perancangan strategik bahasa bagi penyelesaian masalah pembangunan,
pembinaan dan pengembangan bahasa Melayu sebagai bahasa negara menjelang tahun 2020.
Bahasa Melayu itu sudah berada di martabatnya, boleh diperkasakan dengan melihat masalah-
masalah utama, mengkaji isu-isunya dan menetapkan dasar penggunaan bahasa kebangsaan
untuk semua sektor selaras dengan Program Transformasi Kerajaan (GTP) bermula dalam
Rancangan Malaysia (RMK-10) 2011-2015 sekarang ini.
Datuk A Aziz Deraman ialah bekas Ketua Pengarah DBP 1994-2004/bekas Ketua Pengarah
Kebudayaan 1981-1989 dan kini Ahli Jawatankuasa Gapena
Sumber: Utusan Malaysia, 21 Februari 2011