Ανασκόπηση του καρκίνου κεφαλής & τραχήλου Αθανάσιος Αργύρης Καθηγητής Παθολογίας- Ογκολογίας

1. Ανασκόπηση του καρκίνου
κεφαλής & τραχήλου
Αθανάσιος Αργύρης
Καθηγητής Παθολογίας- Ογκολογίας

2. Καρκίνος Κεφαλής & Τραχήλου
• Συχνός καρκίνος, 600.000 περιστατικά κάθε χρόνο παγκοσμίως –
6ος
σε συχνότητα
• Το κάπνισμα και το αλκοόλ ενοχοποιούνται για 75% των
περιπτώσεων
• Ιογενείς παράγοντες (HPV), 50% των περιπτώσεων
• Τα καρκινώματα από πλακώδες επιθήλιο (90%) αναπτύσσονται στη
στοματική κοιλότητα, λάρυγγα και φάρυγγα

3. Λάρυγγας
Στοματοφάρυγγας
Υποφάρυγγας
Ρινοφάρυγγας
Ευσταχιανή
σάλπιγγα
Γλώσσα
Στοματική
κοιλότητα
Ρινική
κοιλότητα

4. Ο καρκίνος κεφαλής και τραχήλου
επηρεάζει σημαντικές λειτουργίες
• Αναπνοή
• Ομιλία
• Κατάποση
• Αλλά και την εξωτερική εμφάνιση

5. Ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV)
στον καρκίνο κεφαλής & τραχήλου
• Ιός DNA, ογκογενετικός, τύποι 16 και 18
• Παρόμοιοι με τον ιό που προκαλεί καρκίνο
του τραχήλου της μήτρας
• Σεξουαλικώς μεταδιδόμενος
• Προκαλεί λοίμωξη του επιθηλίου και ενσωματώνεται στο DNA των
κυττάρων
• Συναντάται σε 50-60% των καρκίνων του στοματοφάρυγγα, σπάνιο
αλλού
• Νεώτεροι ασθενείς, μη καπνιστές

6. Σημασία του ιού HPV στον
καρκίνο κεφαλής & τραχήλου
• Η συχνότητά του αυξάνει διεθνώς
• Η παρουσία HPV στον όγκο σχετίζεται με ευνοϊκή πρόγνωση
• Εμβολιασμός για πρόληψη HPV, άνδρες και γυναίκες, 9-26
ετών

7. Συμπτώματα
• Πολύ συχνά αγνοούνται από τον ασθενή
• Βραχνάδα που επιμένει
• Δυσκολία στην κατάποση
• Πόνος στον λαιμό που δεν υποχωρεί
• Ψηλαφητός όγκος
• Απώλεια βάρους
• Έλκος στη γλώσσα, επώδυνο ή ανώδυνο

8. Αντιμετώπιση καρκίνου
κεφαλής & τραχήλου
• 60-70% τοπικά προχωρημένο στάδιο
• Μακρόχρονη επιβίωση εφικτή - δυνητικά ιάσιμος όταν δεν σχετίζεται
με μακρινές μεταστάσεις (όπως στον πνεύμονα και άλλα όργανα)
• Ο ασθενής πρέπει να αντιμετωπιστεί από ομάδα ειδικών ιατρών
• Η αντιμετώπιση μπορεί να περιλαμβάνει μία ή περισσότερες μορφές
θεραπείας
– Χειρουργική
– Ακτινοθεραπεία
– Χημειοθεραπεία
– Νεώτερα στοχευμένα φάρμακα

9. Στόχοι και κριτήρια επιλογής θεραπείας
• Βελτίωση των ποσοστών επιβίωσης
• Επίτευξη διατήρησης του οργάνου (λ.χ. λάρυγγα και φώνησης)
• Εκτίμηση διαφορετικών θεραπευτικών επιλογών με βάση την
έκταση της νόσου και την κατάσταση του ασθενούς
• Ο ενημερωμένος ασθενής επιλέγει

10. Συνδυασμένη Θεραπεία
ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ
ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ
ΑΣΘΕΝΗΣ

11. Ογκολογικά Συμβούλια
• Η θεραπεία του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου είναι συχνά δύσκολη
και πολύπλοκη
• Η επιτυχής θεραπεία και παρακολούθηση των ασθενών προϋποθέτει τη
συνεργασία πολλών ειδικοτήτων
• Στα ογκολογικά συμβούλια ανταλλάσσονται επιστημονικές απόψεις
και λαμβάνονται αποφάσεις για την θεραπεία του κάθε ασθενούς

12. PET/CT scan
Ανταπόκριση σε θεραπεία
Πριν από χημειοθεραπεία
και ακτινοθεραπεία
2 μήνες μετά από χημειοθεραπεία
και ακτινοθεραπεία

13. Θέματα προς επίλυση στη συνδυασμένη
θεραπευτική προσέγγιση
• Μείωση τοξικότητας
• Εκτίμηση μακροχρόνιων αποτελεσμάτων χειρουργικής ή μη
χειρουργικής θεραπείας
• Αξιολόγηση των καλύτερων φαρμάκων για συνδυασμό με την
ακτινοθεραπεία
• Συνδυασμένη χημειοθεραπεία με στοχευμένα φάρμακα
• Επιλογή ασθενών με βάση το HPV και μοριακούς δείκτες

14. Νεώτερα φάρμακα για τον
καρκίνο κεφαλής & τραχήλου
• Πολλά νεώτερα φάρμακα μελετώνται για την θεραπεία του καρκίνου
κεφαλής και τραχήλου
• Μονοκλωνικά αντισώματα, όπως το cetuximab, αναγνωρίζουν τον
υποδοχέα του επιδερμικού αυξητικού παράγοντα (EGFR) που βρίσκεται
σε σχεδόν σε όλους τους καρκίνους κεφαλής και τραχήλου
• To EGFR αυξάνει την επιθετικότητα του όγκου και σχετίζεται με κακή
πρόγνωση

15. Νεώτερα φάρμακα για τον
καρκίνο κεφαλής & τραχήλου
• Το cetuximab δρα αναστέλλοντας το EGFR το οποίο καταστέλλει την
ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων και τα ευαισθητοποιεί στην δράση
της ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας οπότε αυξάνει την
αποτελεσματικότητά τους κατά των όγκων
• Έχει αποδειχθεί σε κλινικές μελέτες ότι αυξάνει την επιβίωση των
ασθενών με καρκίνο κεφαλής & τραχήλου όταν χρησιμοποιείται σε
συνδυασμό με ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία
• Άλλοι αναστολείς του EGFR όπως επίσης και στοχευμένες θεραπείες
εναντίον της αγγειογένεσης μελετώνται σε κλινικές μελέτες

16. Εξατομικευμένη θεραπεία
για τον καρκίνο
• Το κυρίαρχο σύνθημα στην ογκολογία σε διεθνές επίπεδο είναι η
εφαρμογή εξατομικευμένης θεραπείας
• Προυποθέτει την χρήση στοχευμένων φαρμάκων και μοριακών δεικτών
αλλά και ακρίβεια στις χειρουργικές και ακτινοθεραπευτικές τεχνικές
• Κάθε ασθενής αντιμετωπίζεται με την καταλληλότερη θεραπεία για τον
ακριβή τύπο της νόσο του
• Χειρουργικές τεχνικές όπως και τεχνολογικές εξελίξεις στην
ακτινοθεραπεία επιτρέπουν την αποφυγή βλάβης των υγιών ιστών που
μειώνει τις μακροχρόνιες επιπλοκές της θεραπείας
• Επιδρά θετικά στην ποιότητα και ποσότητα της ζωής των ασθενών

17. Ερευνητικές Κατευθύνσεις
• Ρόλος νεώτερων φαρμάκων
• Χρησιμοποίηση και ενσωμάτωση νέων παραγόντων σε θεραπευτικά
σχήματα χημείο-ακτινοθεραπείας
• Τεχνολογική εξέλιξη στην ακτινοθεραπεία
• Ρομποτική χειρουργική
• Επιλογή θεραπείας με γνώμονα το HPV και μοριακούς βίο-δείκτες

18. Εξελίξεις και προοπτικές
• Οι στοχευμένοι παράγοντες αλλάζουν ταχέως το χώρο της
Ογκολογίας και συγκεκριμένα την προσέγγιση και αντιμετώπιση των
ασθενών με καρκίνο κεφαλής & τραχήλου
• Τα αποτελέσματα των θεραπειών συνεχώς βελτιώνονται
• Απαιτείται η στενή συνεργασία ειδικευμένων ερευνητικών και
θεραπευτικών ομάδων
• Οι ασθενείς με καρκίνο θα πρέπει να μπορούν να συμμετέχουν σε
καλά σχεδιασμένες κλινικές μελέτες
• Εξατομίκευση της θεραπείας με βάση το νεόπλασμα και τον ασθενή
αποτελεί τον πρωταρχικό στόχο