Supplementary food

1. อาหารเสริมเพื่อสุขภาพ

2. ชื่อโครงงาน (ภาษาไทย)
อาหารเสริมเพื่อสุขภาพ
ชื่อโครงงาน (ภาษาอังกฤษ)
Supplementary food for good health.
ประเภทโครงงาน โครงงานเพื่อการศึกษา
ชื่อผู้ทาโครงงาน 1. นางสาวภัทราภรณ์ คารินทร์ เลขที่ 12 ชั้น ม.6/3
2. นางสาว กุลธิดา ปาลี เลขที่ 14 ชั้น ม.6/3
ชื่อที่ปรึกษา คุณครูเขื่อนทอง มูลวรรณ์
ระยะเวลาดาเนินงาน ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2557

3. ที่มาและความสาคัญของโครงงาน
อาหารเสริม คือ สารอาหารที่เติมเต็มให้กับอาหารหลักที่เรา
รับประทานในแต่ละวัน สังคมที่เร่งรีบในปัจจุบัน ทาให้เราต้องแข่ง
กับเวลา ทั้งการทางานและการรับประทานอาหาร ทาให้เราขาด
สารอาหารอย่างใดอย่างหนึ่ง เนื่องจากความเร่งรีบจึงจาเป็นต้อง
เพิ่มสารอาหารให้ร่างกายได้รับอย่างครบถ้วน การรับประทาน
อาหารไม่ควรคานึงรสชาติ ควรคานึงถึงคุณค่าทางโภชนาการ
และควรรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่

4. แต่ด้วยสังคมในปัจจุบันที่มีแต่ความเร่งรีบทาให้หลายคนมี
พฤติกรรมในการรับประทานอาหารเปลี่ยนไป โดยไม่คานึงถึง
ประโยชน์และโทษในการเลือกรับประทานอาหาร ทาให้ไม่ได้รับ
สารอาหารในปริมาณที่เหมาะสม จึงเป็นสาเหตุให้เกิดโรคต่างๆ
ตามมา เช่น ไขมันในเส้นเลือดสูง ความดันโลหิต น้าตาลในเลือด
สูง และอื่นๆ ด้วยเหตุผลนี้ ทาให้หลายคนหันมาดูแลสุขภาพโดย
การบริโภคอาหารเสริม

5. วัตถุประสงค์
1. เพื่อศึกษาองค์ประกอบของอาหารเสริม
2. เพื่อศึกษาประโยชน์ของอาหารเสริม
3. เพื่อศึกษาโทษของอาหารเสริม
4. เพื่อศึกษาปริมาณสารอาหารที่จาเป็นต่อร่างกายในแต่ละวัน
ขอบเขตโครงงาน
โครงงานนี้ มีเพื่อศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับอาหารเสริม เช่น
องค์ประกอบของอาหารเสริม ประโยชน์ของอาหารเสริม โทษของอาหาร
เสริม และ ปริมาณสารอาหารที่จาเป็นต่อร่างกายในแต่ละวัน

6. หลักการและทฤษฎี
การจัดทาโครงงานเรื่องอาหารเสริมเพื่อสุขภาพ อาศัย
หลักการทางด้านเทคโนโลยีซึ่งก็คือ อินเตอร์เน็ตและสารสนเทศ
อย่างแรกคือการหาข้อมูลของอาหารเสริมมาโดยคร่าวๆ ซึ่งต่อมา
คือหาอาหารเสริมแต่ล่ะอย่างเป็นอย่างไร จากนั้นก็สอบถามจาก
เภสัชกรหรือผู้เชี่ยวชาญ
วิธีดาเนินงาน
แนวทางการดาเนินงาน
ศึกษาอาหารเสริมแต่ล่ะชนิด มีประโยชน์อย่างไร ให้โทษ
อย่างไรบ้าง รับประทานแบบไหน

7. เครื่องมือและอุปกรณ์ที่ใช้
สื่อการเรียนรู้ อาทิเช่น อินเตอร์เน็ต หนังสือ วารสาร
งบประมาณ
-
ผลที่คาดว่าจะได้รับ
ได้รับความรู้เรื่องอาหารเสริม ว่าแต่ล่ะชนิดมีคุณประโยชน์และโทษอย่าง
ซึ่งความรู้ที่ได้จากโครงงานยังสามารถนาไปประยุกต์ใช้ในการดาเนิน
ชีวิตประจาวันของผู้ที่จัดทาและผู้ที่ศึกษาโครงงานไม่มากก็น้อย
สถานที่ดาเนินการ
โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย จังหวัดเชียงใหม่

8. กลุ่มสาระการเรียนรู้ที่เกี่ยวข้อง
1.กลุ่มสาระการเรียนรู้วิชาภาษาไทย
2.กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
3.กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ และเทคโนโลยี

9. อาหารเสริมคืออะไร
ข้อควรทราบเกี่ยวกับ
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
การผลิต/จาหน่าย/โฆษณา
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
อย. เกี่ยวข้องกับการขาย
ตรงอย่างไร
มาตรการพิจารณาโฆษณาผลิตภัณฑ์
เสริมอาหารและบทกาหนดโทษ
ฉลากผลิตภัณฑ์
อาหารเสริม
รู้จักผลิตภัณฑ์สุขภาพกัน
หรือยัง

10. หลักการพิจารณาเลือกซื้ อหรือ
จาหน่ายผลิตภัณฑ์สุขภาพ
ข้อดีของอาหารเสริม
ตัวอย่างของอาหารเสริม
ข้อเสียของอาหารเสริม
ภารกิจของ อย. ที่
เกี่ยวข้องกับการขายตรง
ลักษณะการจาหน่ายผลิตภัณฑ์
สุขภาพที่พบในการขายตรง
ประเภทของผลิตภัณฑ์สุขภาพ
ที่เกี่ยวข้องกับการขายตรง

11. อาหารเสริมคืออะไร

12. สถานการณ์ในปัจจุบันพบว่า ไม่เฉพาะประชาชนในประเทศไทยแต่
ประชากรทั่วโลก หันมาใส่ใจการดูแลสุขภาพตนเองมากขึ้น โดยเฉพาะการ
กินผลิตภัณฑ์อาหารรู้จักดีพอหรือยัง
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร หรือ อาหารเสริม จัดเป็นอาหารประเภท
หนึ่งตามพระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ.2522 ซึ่งหมายถึงผลิตภัณฑ์ที่ใช้
รับประทานโดยตรงนอกเหนือจากการรับประทานอาหารหลักตามปกติเพื่อ
เสริมสารบางอย่าง มักอยู่ในรูปลักษณะเป็นเม็ด แคปซูล ผง เกล็ด ของเหลว
หรือลักษณะอื่น และมีจุดมุ่งหมายสาหรับบุคคลทั่วไปที่มีสุขภาพปกติ มิใช่
สาหรับผู้ป่วย และไม่ควรให้เด็กและสตรีมีครรภ์รับประทาน

14. ตัวอย่างของผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร อาทิ น้ามันปลา สาหร่ายสไปรูลิน่า
กระดูกอ่อนปลาฉลาม น้ามันอีฟนิ่งพริมโรส กลูโคแมนแนน ไคโตซาน เส้น
ใยอาหาร คอลลาเจนอัดเม็ด ชาเขียวชนิดสกัดบรรจุแคปซูล โค เอ็นไซม์คิว
เท็น แคปซูล ฯลฯ
ผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพ คือ ผลิตภัณฑ์ที่จาเป็นต่อการดารงชีวิต และ
ผลิตภัณฑ์ที่มีวัตถุประสงค์การใช้เพื่อสุขภาพอนามัย รวมทั้งผลิตภัณฑ์ที่
เกี่ยวข้องกับการประกอบวิชาชีพ ด้านการแพทย์ และสาธารณสุข ตลอดจน
ผลิตภัณฑ์ที่อาจมีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัย ผลิตภัณฑ์สุขภาพ
ประกอบด้วยผลิตภัณฑ์อาหาร ยา เครื่องสาอาง วัตถุอันตรายที่ใช้ใน
บ้านเรือน เครื่องมือแพทย์ และวัตถุเสพติด

15. สานักงานคณะกรรมการอาหารและยาแห่งประเทศไทยได้กาหนด
คาจากัดความของผลิตภัณฑ์อาหารเสริม ดังนี้
ผลิตภัณฑ์อาหารเสริมเพื่อสุขภาพ (functional food) จัดเป็นอาหาร
ที่มีคุณประโยชน์อย่างใดอย่างหนึ่งต่อสุขภาพ นอกเหนือจากคุณสมบัติและ
ประโยชน์ของอาหารทั่วๆ ไป
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพื่อสุขภาพ (dietary supplements) เป็น
อาหารที่กินเพื่อเสริมอาหารที่มีอยู่แล้ว เพื่อเสริมสร้างกลไกการทางานของ
ร่างกายและช่วยให้มีสุขภาพแข็งแรงมากขึ้น เช่น วิตามิน เกลือแร่ สมุนไพร
เป็นต้น. รูปแบบของผลิตภัณฑ์จะมีลักษณะเป็นแคปซูล เม็ด หรือผง

16. โภชนาเภสัชภัณฑ์ (nutraceuticals) จัดเป็นผลิตภัณฑ์ที่ผลิตจาก
สารธรรมชาติ ซึ่งมีคุณสมบัติป้ องกัน หรือรักษาโรคที่มาจากคุณประโยชน์
ของสารอาหารและยา ซึ่งผลิตภัณฑ์ส่วนใหญ่จะอยู่ในรูปของแคปซูล เม็ด
หรือผง
เนื่องจากผลิตภัณฑ์อาหารเสริมไม่จัดอยู่ใน กลุ่มยาที่ใช้สาหรับ
บาบัดรักษาโรค จึงไม่จาเป็นต้องผ่านการตรวจสอบประสิทธิภาพและความ
ปลอดภัยก่อนออกจาหน่าย รวมถึงฉลากเตือนถึงผลข้างเคียงที่อาจจะเกิดขึ้น
หลังกินผลิตภัณฑ์ รวมทั้งในด้านอุตสาหกรรมการผลิตอาจไม่ได้ตาม
มาตรฐาน (Good manufacturing practices, GMP)

17. ซึ่งตามมาตรฐาน ต้องรายงานค่าความบริสุทธิ์และค่าความปนเปื้ อนที่มักมี
โอกาสเกิดขึ้นสูง เนื่องจากส่วนใหญ่เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้มาจากธรรมชาติ อาจ
มีความแตกต่างกันจากแหล่งที่เพาะปลูกทาให้ปริมาณความเข้มข้นของสารที่
มีในผลิตภัณฑ์มีความแตกต่างกันรวมถึงความเสี่ยงต่อการปนเปื้ อนยาฆ่า
แมลงหรือโลหะหนัก เช่น ตะกั่ว อาซีนิก หรือปรอท7 ตัวอย่างการทดสอบ
ผลิตภัณฑ์อาหารเสริมที่มีโสมเป็น ส่วนประกอบที่จาหน่ายในประเทศ
สหรัฐอเมริกา 22 ชนิดพบว่า 8 ชนิดมีการปนเปื้ อนยาฆ่าแมลงชนิด
quintozene และ hexachlorobenzene ที่เชื่อว่าเป็นสารก่อมะเร็งในมนุษย์
และ 2 ชนิดพบมีปริมาณสารตะกั่วมากกว่ามาตรฐาน8 และผลการรายงาน
จาก California Department of Health Services

18. ได้ตรวจสอบผลิตภัณฑ์อาหารเสริม ที่นาเข้าจากประเทศแถบเอเชียพบว่า
อย่างน้อย 83 ตัวอย่างจากผลิตภัณฑ์ 260 ชนิดที่มีการปนเปื้ อนของโลหะ
หนักและ 23 ชนิดที่มีส่วนผสมที่ไม่ได้ตามมาตรฐาน

20. ข้อควรทราบเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร

21. 1. โดยทั่วไปแม้พบว่ารูปลักษณ์ของผลิตภัณฑ์เสริมอาหารจะ
ใกล้เคียงกับ ผลิตภัณฑ์ยา แต่ไม่ใช่ผลิตภัณฑ์ยา ดังนั้นจึงไม่สามารถรักษา
หรือบรรเทาโรคใดๆ ตลอดจนไม่สามารถเปลี่ยนแปลงระบบการทางาน
ภายในร่างกาย หรือ ช่วยเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของร่างกายได้
2. ขั้นตอนในการขออนุญาตผลิตหรือนาเข้าผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
เพื่อจาหน่ายแตกต่างจากการขอขึ้นทะเบียนเป็นผลิตภัณฑ์ยา ซึ่งต้องมี
กระบวนการพิจารณาเรื่องประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์จนเป็นที่ประจักษ์แน่
ชัดก่อนว่าสามารถรักษา หรือ บาบัด บรรเทาโรคได้จริง ถึงจะอนุญาตให้
จาหน่ายเป็นผลิตภัณฑ์ยาได้

22. ดังนั้นจึงห้ามมิให้โฆษณาเผยแพร่ในเชิงก่อให้เกิดความเข้าใจผิดว่า
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารสามารถรักษาหรือบรรเทาโรคใด ๆ เพราะการ
โฆษณาเช่นนั้นเป็นการกล่าวอ้างสรรพคุณทางยา
3. ต้องไม่โฆษณาโดยทาให้เข้าใจว่าการรับประทานผลิตภัณฑ์
เสริมอาหารนั้นเพียงอย่างเดียวจะทาให้สุขภาพร่างกายดีขึ้นได้ แต่ต้อง
ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่าจะต้องบริโภคอาหารหลักให้ครบส่วน รวมทั้งการ
ออกกาลังกายและการพักผ่อนที่เหมาะสมด้วย
4. ไม่อนุญาตให้มีการกล่าวอ้างหรือรับรองคุณภาพ
คุณประโยชน์โดยบุคคล องค์กร หรือหน่วยงานใด ๆ

23. 5. การโฆษณาโดยการแจกแจงคุณประโยชน์ของสารอาหารแต่ละ
ชนิดที่เป็น ส่วนประกอบของผลิตภัณฑ์เสริมอาหารนั้น สามารถกระทาได้ก็
ต่อเมื่อพิสูจน์ได้ว่ามีคุณประโยชน์ตามที่กล่าวอ้างจริง
6. ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารใดมีการแสดงข้อความกล่าวอ้างทาง
โภชนาการ หรือกระทาการโฆษณาโดยกล่าวอ้างคุณค่าทางโภชนาการเพื่อ
ส่งเสริมการขาย ต้องแสดงข้อมูลโภชนาการบนฉลากเพื่อให้ผู้บริโภคทราบ
ด้วย
7. ต้องไม่สื่อความหมายให้เข้าใจว่าเป็นอาหารสาหรับควบคุม
น้าหนักหรือสามารถใช้ลดน้าหนักได้

24. 8. การที่ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารได้รับอนุญาตให้จาหน่ายจาก
สานักงานคณะกรรมการอาหารและยาแล้ว แสดงว่าสานักงานคณะกรรมการ
อาหารและยารับรองเฉพาะสรรพคุณตามที่ขออนุญาต ซึ่งกาหนดให้ระบุบน
ฉลาก ผู้บริโภคจึงควรศึกษารายละเอียด บนฉลากผลิตภัณฑ์ก่อนทุกครั้ง ไม่
ควรเชื่อจากการกล่าวอ้างของผู้ขาย
9. การพบเอกสารวิชาการ บทความ หรือคอลัมน์สุขภาพ เอ่ยถึง
สารเคมีหรือวัตถุดิบที่สกัดจากธรรมชาติที่มีการกล่าวถึงการช่วยรักษาโรค
หรือ ช่วยเปลี่ยนแปลงระบบการทางานภายในร่างกาย ตลอดจนช่วย
เปลี่ยนแปลงโครงสร้างของร่างกาย เช่น กล่าวว่าช่วยรักษาโรคมะเร็ง
เบาหวาน ช่วยลดน้าหนัก ลดไขมันส่วนเกิน หรือ ลดริ้วรอย

25. ปัญหาจุดด่างดาฝ้ ากระบนใบหน้า ฯลฯ อาจทาให้ผู้ บริโภคหรือผู้
จาหน่ายเชื่อมโยงข้อมูลด้วยตนเองจนก่อให้เกิดความเข้าใจ
คลาดเคลื่อน หรือความเชื่อที่ว่าผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มีสาร นั้น
สามารถรักษา บรรเทาโรค หรือเปลี่ยนแปลงร่างกายตนเองได้ ซึ่งเป็น
ความเข้าใจไม่ถูกต้อง เนื่องจากปริมาณสารที่ออกฤทธิ์ในผลิตภัณฑ์
เสริมอาหารนั้นยังมีปริมาณไม่ถึงขนาดที่ใช้ในการป้ องกัน บาบัด
รักษาโรค หรือเปลี่ยนแปลงระบบการทางาน ตลอดจนโครงสร้าง
ร่างกายได้

27. การผลิต/จาหน่าย/โฆษณาผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร

28. 1. ผู้ประสงค์ผลิตหรือนาเข้าผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพื่อจาหน่ายตาม
ร้านค้า หรือจาหน่ายในลักษณะการขายตรง นั้น ต้องมาขออนุญาตต่อ
สานักงานคณะ-กรรมการอาหารและยา เสียก่อน เมื่อเจ้าหน้าที่ตรวจสอบว่า
ผลิตภัณฑ์มีความปลอดภัยต่อการบริโภค ตลอดจนมีการแสดงฉลากที่
ถูกต้องตรงกับความเป็นจริงจึงจะอนุญาตให้จาหน่ายได้
2. การโฆษณา สรรพคุณ คุณประโยชน์ คุณภาพของผลิตภัณฑ์เสริม
อาหารเพื่อประโยชน์ทางการค้า ผ่านทางโทรทัศน์ วิทยุ วารสาร แผ่นพับ
หรือด้วยวิธีขายตรง ผ่านสื่อเผยแพร่ต่าง ๆ อาทิ คู่มือสินค้า เอกสาร
ประกอบการขาย อินเตอร์เน็ต ฯลฯ แม้แต่การขายตรงโดยใช้บุคคลพูดปาก
ต่อปาก ถ้าเผยแพร่เฉพาะท้องถิ่นหรือจังหวัด

29. สามารถยื่นขออนุญาต ได้ที่สานักงานสาธารณสุขจังหวัดนั้น ๆ แต่หาก
เผยแพร่ทั่วประเทศจาเป็นต้องขออนุญาตต่อสานักงานคณะกรรมการอาหาร
และยาอีกครั้งหนึ่งก่อนจึงจะเผยแพร่ได้

30. ฉลากผลิตภัณฑ์อาหารเสริม

31. เนื่องจากข้อมูลที่ระบุให้แสดงบนฉลากล้วนเป็นข้อมูลซึ่งผ่านการพิจารณา
แล้วว่าเป็นประโยชน์ต่อผู้บริโภค ดังนั้น ก่อนตัดสินใจซื้อผลิตภัณฑ์เสริม
อาหาร นอกจากต้อง ตรวจสอบข้อมูลโฆษณาให้แน่ชัดแล้ว ผู้บริโภคควรต้อง
ตรวจสอบข้อความบนฉลากให้มีการแสดงสาระสาคัญครบถ้วนตามที่
กฎหมายกาหนดด้วย โดยฉลากผลิตภัณฑ์เสริมอาหารนั้น ต้องแสดงข้อความ
ภาษาไทย ได้แก่ ชื่ออาหาร เลขสารบบอาหารในเครื่องหมาย อย. ชื่อและ
ที่ตั้งของผู้ผลิต / ผู้แบ่งบรรจุ หรือผู้นาเข้า (ในผลิตภัณฑ์นาเข้าต้องระบุ
ประเทศผู้ผลิตด้วย) ปริมาณสุทธิ ส่วนประกอบสาคัญ วันเดือนปีที่ผลิต และ
วันเดือนปีที่หมดอายุ โดยมีคาว่า ”ผลิต “ และ ”หมดอายุ” หรือ “ควร
บริโภคก่อน” กากับไว้ด้วย คาแนะนาในการเก็บรักษา ในกรณีที่มีการเจือสี

32. แต่งกลิ่นรส ใช้วัตถุกันเสีย วัตถุปรุงแต่งรสอาหาร หรือ วัตถุให้ความหวาน
แทนน้าตาล ต้องระบุบนฉลากด้วย

33. มาตรการพิจารณาโฆษณาผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
และบทกาหนดโทษ

34. การกากับดูแลการโฆษณาผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร เป็นมาตรการหนึ่ง
ที่ช่วย ลดปัญหาการถูกลวงจากโฆษณาผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่เป็นเท็จ หรือ
เกินจริงได้ในระดับหนึ่ง โดยข้อกฎหมายที่กาหนดไว้ในพระราชบัญญัติ
อาหาร พ.ศ. 2522 นั้น มีมาตรการพิจารณาโฆษณา และบทกาหนดโทษ
สาหรับผู้ฝ่าฝืน ดังนี้

35. บทกาหนดโทษ
1. ห้ามมิให้ผู้ใดโฆษณาคุณประโยชน์ คุณภาพ หรือสรรพคุณของ
อาหารอันเป็นเท็จ ผู้ฝ่าฝืนต้องระวางโทษจาคุกไม่เกินสามปี หรือ
ปรับไม่เกินสามหมื่นบาท หรือ ทั้งจาทั้งปรับ
2. ผู้ใดประสงค์จะโฆษณาคุณประโยชน์ คุณภาพ หรือสรรพคุณ
ของอาหาร ทางสื่อเผยแพร่ต่าง ๆ อาทิ โทรทัศน์ วิทยุ สิ่งพิมพ์ ฯลฯ หรือ
ด้วยวิธีอื่นใดเพื่อประโยชน์ทางการค้า ต้องนาเสียง ภาพ หรือ ข้อความที่
โฆษณานั้นให้ผู้อนุญาตตรวจพิจารณาก่อน เมื่อได้รับอนุญาตแล้วจึงจะ
โฆษณาได้ ผู้ฝ่าฝืนต้องระวางโทษปรับไม่เกินห้าพันบาท

36. 3. เพื่อพิทักษ์ประโยชน์และความปลอดภัยของผู้บริโภค ให้ผู้
อนุญาตมีอานาจสั่งเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่ง ให้ผู้ทาการโฆษณา
ปฏิบัติ ดังนี้
- ระงับการโฆษณาที่ไม่ได้รับการอนุญาต
- ระงับการโฆษณาที่คณะกรรมการเห็นว่าไม่มีคุณประโยชน์ คุณภาพ
หรือสรรพคุณตามที่โฆษณา ผู้ฝ่าฝืนคาสั่งของผู้อนุญาต ต้อง
ระวางโทษจาคุกไม่เกินสองปี หรือปรับไม่เกินสองหมื่นบาท หรือทั้งจา
ทั้งปรับ และให้ปรับเป็นรายวันอีกวันละไม่น้อยกว่าห้าร้อย บาทแต่ไม่
เกินหนึ่งพันบาท ตลอดเวลาที่ไม่ปฏิบัติตามคาสั่งดังกล่าว

38. เรียนรู้วิธีลดปัญหาการถูกลวงจากโฆษณา
“ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารยี่ห้อนี้ ขออนุญาตจาก อย. ถูกต้องหรือไม่”
หรือ “ ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารโฆษณาเกินจริง ใช้แล้วไม่เห็นผลตามคา
โฆษณา” ข้อความเหล่านี้ เป็นข้อมูลที่สานักงานคณะกรรมการอาหารและยา
มักได้รับการสอบถาม หรือร้องเรียนจากผู้บริโภคอยู่เสมอ จึงกล่าวได้ว่า
ปัญหาที่ผู้บริโภคกังวล และมักจะพบจากผลิตภัณฑ์เสริมอาหารคือ ถูกหลอก
ให้ซื้อผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่ไม่คุ้มค่า สมประโยชน์ ซึ่งส่วนหนึ่งเกิดจาก
ได้รับข้อมูลโฆษณาที่เป็นเท็จ หรือเกินจริงนั่นเอง

40. จากการตรวจสอบพบประเด็นที่น่าสนใจ คือ ผู้บริโภคจะเข้าใจผิดว่า
ผลิตภัณฑ์ เสริมอาหารที่ได้รับอนุญาตให้จาหน่ายจากสานักงาน
คณะกรรมการอาหารและยา แสดงว่าการระบุว่ารักษาโรคได้ หรือกล่าวอ้าง
สรรพคุณต่าง ๆ อาทิ ลดความอ้วน ขจัดไขมันส่วนเกิน รักษาฝ้ า ฯลฯ ของ
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารนั้นได้รับการรับรองจากสานักงานคณะกรรมการ-
อาหารและยาว่าเห็นผลจริงตามที่โฆษณา เมื่อซื้อไปรับประทานแล้วไม่ได้ผล
ตามที่กล่าวอ้าง จึงสงสัยว่าเหตุใดสานักงานคณะกรรมการอาหารและยาจึง
อนุญาตให้จาหน่ายได้ แต่ในความเป็นจริงคือผู้ผลิตหรือผู้จาหน่ายผลิตภัณฑ์
เสริมอาหารบางรายทาการโฆษณาโดย ไม่ได้นาข้อความหรือรูปภาพมาขอ
อนุญาตต่อสานักงานคณะกรรมการอาหารและยาก่อน

41. สรรพคุณที่โฆษณาจึงไม่ตรงกับที่ได้ขอขึ้นทะเบียนอาหารหรือขอใช้ฉลาก
ดังนั้นควรเรียนรู้ วิธีลดปัญหาการถูกลวงจากโฆษณาผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
ซึ่งทาได้ไม่ยาก ดังนี้

42. 1. เปรียบเทียบข้อมูลโฆษณาที่ได้รับกับฉลากข้อมูลผลิตภัณฑ์ที่อยู่ข้าง
กล่องหรือขวด ถ้าไม่ตรงกันก็ควรหลีกเลี่ยง หรือสอบถามข้อมูลจากหน่วยงาน
ราชการที่เกี่ยวข้องก่อนตัดสินใจซื้อ
2. สังเกตฉลากเพื่อหาข้อมูลที่บ่งชี้ว่าผลิตภัณฑ์ใดขึ้นทะเบียนเป็น
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารผลิตภัณฑ์ใดขึ้นทะเบียนเป็นยารักษาโรค โดยถ้าพบ
ผลิตภัณฑ์ใดแสดงเครื่อง-หมาย อย. บนฉลาก แสดงว่าได้รับอนุญาตให้จาหน่าย
ในรูปของอาหาร จึงไม่สามารถรักษาโรคใด ๆ ได้ ถ้าเป็นผลิตภัณฑ์ยาจะไม่มี
เครื่องหมาย อย. แสดงบนฉลาก แต่จะแสดงเป็นเลข-ทะเบียนตารับยาระบุบน
ฉลากแทน ลักษณะของเลขทะเบียนตารับยาที่แสดงบนฉลาก ตัวอย่างเช่น
ทะเบียนยาเลขที่ 1 A 9999/46 หรือ เลขทะเบียนที่ 1 G 3996/ 44 หรือ
Reg.No. 1K 3333/28 เป็นต้น

43. 3. ข้อความโฆษณาต้องมีเลขอนุญาตโฆษณา ลักษณะของเลขอนุญาต
โฆษณา ตัวอย่างเช่น ฆอ. 9988/2543 หรือ ฆอ. 10200/2546 เป็นต้น ซึ่ง
รวมถึงคาพูดที่ผู้จาหน่ายอธิบายประกอบการขายผลิตภัณฑ์ ก็ต้องได้รับการ
อนุญาตจากสานักงานคณะกรรมการอาหารและยา หรือ สานักงานสาธารณสุข
จังหวัดแล้ว
สาหรับข้อมูลที่นาเสนอในบทความนี้ เป็นเพียงบางแง่มุมของผลิตภัณฑ์
เสริมอาหาร สาหรับใช้ประกอบการพิจารณาเลือกซื้อเบื้องต้นเท่านั้น การจะเลือก
ซื้อผลิตภัณฑ์เสริมอาหารหรือไม่นั้นเป็นเรื่องส่วนบุคคลที่สามารถตัดสินใจได้อย่าง
อิสระโดยเลือกหนทาง ที่เห็นว่าเหมาะสมและคุ้มค่ากับตนเองมากที่สุดได้ อย่างไร
ก็ตามเพื่อประโยชน์ของตัวท่านเองใคร่ขอแนะนาหลักปฏิบัติ ดังนี้คือ

44. อย่าหลงเชื่อง่าย อย่าหน่ายตรวจสอบ ต้องอ่านฉลาก สอบถามผู้รู้ ตรวจสอบ
ผลิตภัณฑ์ ตลอดจนกล้าปกป้ องสิทธิ์ตนเอง

45. อย. เกี่ยวข้องกับการขายตรงอย่างไร

46. สานักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) มีหน้าที่รับผิดชอบ
ดูแลให้ผู้บริโภคได้รับความปลอดภัย เป็นธรรม และสมประโยชน์จากการ
บริโภคสินค้ากลุ่มผลิตภัณฑ์สุขภาพ ในขณะที่การขายตรง คือ การจาหน่าย
สินค้า หรือบริการ รูปแบบหนึ่ง ซึ่งผลิตภัณฑ์สุขภาพ จัดเป็นสินค้าประเภท
หนึ่งที่มีการจาหน่ายด้วยวิธีการขายตรง ดังนั้นผู้ประกอบการธุรกิจใดผลิต
หรือจาหน่ายผลิตภัณฑ์สุขภาพให้แก่ผู้บริโภคในลักษณะการขายตรง
นอกจากจะต้องปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วยการขายตรงและตลาดแบบตรง
แล้ว ผู้ประกอบการยังจาเป็นต้องปฏิบัติให้ถูกต้องตามกฎหมายที่สานักงาน
คณะกรรมการอาหารและยารับผิดชอบด้วย สานักงานคณะกรรมการอาหาร
และยากับ การขายตรงจึงเกี่ยวข้องกันอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

49. รู้จักผลิตภัณฑ์สุขภาพกันหรือยัง

50. ผลิตภัณฑ์สุขภาพคือ ผลิตภัณฑ์ที่จาเป็น
ต่อการดารงชีวิต และผลิตภัณฑ์ที่มีวัตถุประสงค์
การใช้เพื่อสุขภาพอนามัย รวมทั้งผลิตภัณฑ์ที่
เกี่ยวข้องกับการประกอบวิชาชีพ ด้านการแพทย์
และสาธารณสุข ตลอดจนผลิตภัณฑ์ที่อาจมี
ผลกระทบต่อสุขภาพอนามัย ผลิตภัณฑ์สุขภาพ
ประกอบด้วยผลิตภัณฑ์อาหาร ยา เครื่องสาอาง
วัตถุอันตรายที่ใช้ในบ้านเรือน เครื่องมือแพทย์
และวัตถุเสพติด

51. ประเภทของผลิตภัณฑ์สุขภาพที่เกี่ยวข้องกับการขายตรง

52. ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่พบมีการจาหน่ายในลักษณะการขายตรง ได้แก่
ผลิตภัณฑ์อาหาร อาทิ อาหารควบคุมน้าหนัก เครื่องดื่มที่ประกอบด้วย แร่
ธาตุ วิตามิน และผลิตภัณฑ์เสริมอาหารต่าง ๆ เช่น สาหร่ายสไปรูลิน่า
น้ามันอีฟนิ่งพริมโรส ใยอาหารชนิดเม็ด กระเทียมอัดเม็ด ไคโตซาน สาร
สกัดจากส้มแขก น้ามันปลา เลซิทิน กระดูกอ่อนปลาฉลาม และกลูโคแมน
แนน เป็นต้น
ผลิตภัณฑ์เครื่องสาอาง อาทิ ผลิตภัณฑ์ทาความสะอาดผิวหน้า สบู่
ครีม/โลชั่นบารุงผิว ครีมรองพื้น แป้ งทาหน้า ลิปสติก ที่ทาตา ที่ทาแก้ม
แชมพู ครีมนวดผม น้าหอม เจลแต่งผม ผลิตภัณฑ์ทาเล็บ ยาสีฟัน น้ายาบ้วน
ปาก ฯลฯ

53. ผลิตภัณฑ์วัตถุอันตรายที่ใช้ในบ้านเรือน อาทิ ผลิตภัณฑ์ซักผ้าชนิด
เหลว ผลิตภัณฑ์ทาความสะอาดห้องน้า ผลิตภัณฑ์ล้าง จาน ผลิตภัณฑ์ทา
ความสะอาดภาชนะหรือเครื่องใช้ในครัว ผลิตภัณฑ์ฆ่าเชื้อโรค ฯลฯ
ผลิตภัณฑ์เครื่องมือแพทย์ อาทิ ที่นอนแม่เหล็ก พลาสเตอร์แม่เหล็ก
เครื่องสั่นสะเทือน เครื่องนวด ฯลฯ

55. ลักษณะการจาหน่ายผลิตภัณฑ์สุขภาพที่พบใน
การขายตรง

56. ลักษณะการจาหน่ายผลิตภัณฑ์สุขภาพที่พบในการขายตรง ได้แก่
1.“ขายตรง” คือการนาเสนอผลิตภัณฑ์สุขภาพต่อผู้บริโภคโดยตรง
ณ ที่อยู่อาศัย หรือสถานที่ทางานของผู้บริโภคหรือผู้อื่น หรือสถานที่อื่นที่
ไม่ใช่สถานที่ประกอบการค้าเป็นปกติ โดยกระทาผ่านตัวแทนขายตรง หรือ
ผู้แทนจาหน่ายอิสระชั้นเดียวหรือหลายชั้น
2. “ตลาดแบบตรง” คือ การที่ผู้ประกอบธุรกิจตลาดแบบตรง
จาหน่าย ผลิตภัณฑ์สุขภาพในลักษณะของการสื่อสารข้อมูลเพื่อเสนอขาย
ผลิตภัณฑ์สุขภาพโดยตรงต่อผู้บริโภคซึ่งอยู่ห่างโดยระยะทาง และมุ่งหวังให้
ผู้บริโภคแต่ละรายแสดงเจตนาตอบกลับเพื่อซื้อผลิตภัณฑ์สุขภาพจากผู้
ประกอบธุรกิจตลาดแบบตรงนั้น

57. ในการซื้อผลิตภัณฑ์สุขภาพด้วยวิธีขายตรง/การตลาดแบบตรง
ผู้บริโภคมักพบปัญหาใช้ผลิตภัณฑ์แล้วไม่เห็นผลตามคาโฆษณา หรือ
ผลิตภัณฑ์ไม่ได้คุณภาพ ตรงตามที่ได้รับข้อมูลจากผู้จาหน่าย ดังนั้นก่อน
ตัดสินใจซื้อควรใช้หลัก อย่าหลงเชื่อง่าย อย่าหน่ายตรวจสอบ ต้องอ่านฉลาก
สอบถามผู้รู้ ตรวจสอบสินค้า/เงื่อนไขให้แน่ชัด ตลอดจนกล้าปกป้ องสิทธิ์
ตนเอง

58. ภารกิจของ อย. ที่เกี่ยวข้องกับการขายตรง

59. องค์ประกอบที่จาเป็นต่อการดาเนินธุรกิจในลักษณะการขายตรง คือ
สินค้า และ การสื่อสารข้อมูลสินค้าต่อผู้บริโภค ในกรณีที่สินค้านั้นคือ
ผลิตภัณฑ์สุขภาพ สานักงานคณะกรรมการอาหารและยา มีการกากับดูแล
ดังนี้
ผลิตภัณฑ์ ดาเนินการตรวจสอบ /ควบคุม/กากับ/ดูแลผลิตภัณฑ์
สุขภาพ ซึ่งผลิตและถูกจาหน่ายด้วยวิธีขายตรง หรือ การตลาดแบบตรง ให้มี
การขออนุญาต หรือ ปฏิบัติให้ถูกต้องตามหลักเกณฑ์ที่กฎหมายกาหนดไว้
ซึ่งจะแตกต่างกันไปตามประเภทของ ผลิตภัณฑ์สุขภาพ การโฆษณา หาก
ผลิตภัณฑ์สุขภาพนั้นมีการเอ่ยถึงสรรพคุณ คุณภาพ และประโยชน์ ของ
ผลิตภัณฑ์ผ่านคู่มือสินค้า เอกสารประกอบการขาย แผ่นปลิว หรือ สื่อ-

60. อิเลคทรอนิก เพื่อนามาใช้ประกอบการขายตรง สานักงานคณะกรรมการ
อาหารและยาจะต้องตรวจสอบให้อยู่ภายในขอบเขตที่กฎหมายกาหนด คือ
ไม่ฝ่าฝืนกฎหมาย ไม่เป็นเท็จหรือเกินความจริง โดยผลิตภัณฑ์สุขภาพกลุ่ม
ผลิตภัณฑ์อาหาร และ เครื่องมือแพทย์ นั้น หากผู้ประกอบธุรกิจขายตรง
ประสงค์โฆษณา สรรพคุณ คุณภาพ และประโยชน์ เพื่อส่งเสริมการขาย ต้อง
ขออนุญาตกับสานักงานคณะกรรมการอาหารและยาก่อน เมื่อได้รับอนุญาต
แล้วจึงจะทาการโฆษณาได้
ดาเนินมาตรการทางกฎหมาย ต่อผู้ประกอบธุรกิจขายตรง/
การตลาดแบบตรง ซึ่งฝ่าฝืนกฎหมายที่อยู่ในความรับผิดชอบของสานักงาน
คณะกรรมการอาหารและยา

62. หลักการพิจารณาเลือกซื้อหรือจาหน่าย
ผลิตภัณฑ์สุขภาพ

63. ในยุคของการค้าเสรี มีผลิตภัณฑ์สุขภาพจานวนมากถูกจาหน่ายไป
ยังผู้บริโภคโดยผ่านตัวแทนขายตรง และผู้จาหน่ายอิสระ ซึ่งผู้บริโภคจะได้รับ
ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่มีคุณภาพ มาตรฐาน คุ้มค่า สมประโยชน์ เพียงใดนั้น
อาจกล่าวได้ว่าขึ้นอยู่กับความรอบคอบของผู้บริโภคซึ่งเป็นผู้ซื้อ และผู้
จาหน่ายเป็นสาคัญ โดยเฉพาะผู้จาหน่ายซึ่งเป็นผู้เสนอขายหากมีความรู้
เบื้องต้นในการเลือกผลิตภัณฑ์สุขภาพที่จะจาหน่ายแล้ว ย่อมลดปัญหาที่
ผู้บริโภคอาจพบจากการซื้อหรือใช้ผลิตภัณฑ์ลงได้ ตลอดจนได้รับความ
เชื่อถือจากผู้ซื้อเพิ่มมากขึ้น ในขณะที่ตัวผู้บริโภคซึ่งเป็นผู้ตัดสินใจซื้อ
ผลิตภัณฑ์สุขภาพก็ควรต้องมีความรู้ เพื่อเป็นข้อมูลประกอบการตัดสินใจ
เช่นกัน โดยการพิจารณาเลือกซื้อ หรือจาหน่ายผลิตภัณฑ์สุขภาพผ่านการ
ขายตรง มีหลักปฏิบัติ ดังนี้

64. 1. ควรซื้อ หรือ จาหน่ายผลิตภัณฑ์จากผู้ประกอบธุรกิจขายตรง และ
การตลาดแบบตรงที่ได้รับอนุญาตให้จดทะเบียนการประกอบธุรกิจอย่างถูกต้อง
ตามพระราชบัญญัติขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 หากไม่แน่ใจควร
สอบถามสานักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค
2. ผู้จาหน่ายอิสระหรือตัวแทนขายตรง ต้องแสดงบัตรประจาตัว
ประชาชนและบัตรประจาตัว ผู้จาหน่ายอิสระหรือตัวแทนขายตรงซึ่งออกโดยผู้
ประกอบธุรกิจขายตรงแสดงต่อผู้ซื้อด้วย
3. ตรวจสอบผลิตภัณฑ์ว่าดาเนินการขออนุญาต หรือปฏิบัติถูกต้องตาม
หลักเกณฑ์ที่กฎหมายกาหนดไว้หรือไม่ การคัดกรองผลิตภัณฑ์ก่อนซื้อหรือ
จาหน่าย จะช่วยสร้างความมั่นใจด้านคุณภาพ และความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์
สุขภาพนั้นยิ่งขึ้น สาหรับ

65. ผลิตภัณฑ์ยา กฎหมายกาหนดให้จาหน่ายได้เฉพาะในร้านขายยา และ
สถานพยาบาลที่ได้รับอนุญาต ดังนั้นการซื้อหรือจาหน่ายผลิตภัณฑ์ยา ผ่าน
การขายตรงจึงไม่ถูกต้องตามกฎหมาย
4. ตรวจสอบข้อมูลบนฉลากผลิตภัณฑ์ ว่าแสดงสาระครบถ้วนที่
เป็นประโยชน์ต่อผู้บริโภคตามที่กฎหมายกาหนดไว้หรือไม่ อย่างน้อยต้องมี
ข้อความภาษาไทย ชื่อผลิตภัณฑ์ วันเดือนปีที่ผลิต และ/หรือ หมดอายุ ชื่อ
และที่ตั้งสถานที่ผลิต ปริมาณสุทธิ
5. พิจารณาข้อความโฆษณา เอกสารประกอบการขาย ให้ถี่ถ้วน
แน่ใจเสียก่อนว่าไม่ผิดกฎหมาย ไม่เป็นเท็จหรือเกินจริง หากเป็นผลิตภัณฑ์
ประเภทอาหารและเครื่องมือแพทย์ต้องตรวจสอบให้มีเลขอนุญาตโฆษณา

66. 6. ตรวจสอบเงื่อนไขการคืน/เปลี่ยน/รับประกันผลิตภัณฑ์
ระยะเวลาการพิจารณา และการคืนผลิตภัณฑ์ ฯลฯ ควรต้องมีเอกสาร
การซื้อขายระบุถึงสิทธิที่เรียกร้องได้ตามคารับประกันเป็นลายลักษณ์
อักษร
7. เก็บรักษาผลิตภัณฑ์ให้ถูกต้อง เพื่อให้ผลิตภัณฑ์ไม่เสื่อม
คุณภาพ หรือ หมดอายุก่อนกาหนด
8. เลือกซื้อ หรือจาหน่ายเฉพาะผลิตภัณฑ์ที่ต้องการจริงๆ ไม่
ควรซื้อ หรือ จาหน่ายด้วยความเกรงใจ หากไม่พอใจในคุณภาพ
ผลิตภัณฑ์ ควรปกป้ องสิทธิ์ โดยคืน/เปลี่ยนผลิตภัณฑ์ตามเงื่อนไขการ
รับประกัน

68. ตัวอย่างของอาหารเสริม

69. วิตามินซี
เป็นอีกหนึ่งในสารสกัดที่ช่วยต้านอนุมูลอิสระที่ดีเยี่ยม เป็นตัวหลัก
สาคัญในการเสริมสร้างคอลลาเจนที่มีส่วนสาคัญของการสร้างและซ่อมแซม
เนื้ อเยื่อในร่างกายไม่ว่าจะเป็น กระดูก ฟัน เหงือก หลอดเลือด นอกจากนี้
แล้วยังช่วยดูดซึมธาตุเหล็กได้ดีขึ้น รักษาแผลสด แผลไหม้ เลือดออกตาม
ไรฟัน ป้ องกันการติดเชื้อไวรัสและแบคทีเรียหลายชนิด ต่อต้านการสร้างสาร
ไนไตรซามีนหรือสารก่อมะเร็ง ป้ องกันไข้หวัด โดยวิตามินซีจะพบได้ตามผม
ไม้ที่มีรสเปรี้ยว เช่น ผลไม้ตระกูลเบอร์รี่ มะเขือเทศ แคนตาลูป และพริกไทย
เป็นต้น หากลองสังเกตจะพบได้ว่าตามอาหารเสริมต่างๆนั้นจะมีส่วนผสม
ของวิตามินซี

71. สารสกัดจากเมล็ดองุ่น
เป็นสารสกัดที่สามารถต่อต้านอนุมูลอิสระที่มีประสิทธิภาพสูงมาก
ในตลาดอาหารเสริมต่างๆสารสกัดตัวนี้ กาลังเป็นที่นิยม เนื่องจากเต็มไปด้วย
สารฟลาโวนอยด์ที่ดีกว่าวิตามินซีและวิตามิน การรับประทานอาหารเสริม
จากสารสกัดจากเมล็ดองุ่นนั้นควรรับประทานไม่เกิด 100 มิลลิกรัม/วัน แต่
สาหรับผู้ที่ป่วยเป็นโรคมะเร็งในช่วงแรกที่รับประทานควรทาน 200
มิลลิกรัม/วัน แต่หากเป็นโรคมะเร็งที่เริ่มแพร่กระจายจะต้องรับประทานให้
มากขึ้นคือวันละ 500 มิลลิกรัม/วัน ในสารสกัดนี้ ก็มีข้อควรระวัง โดยสาร
สกัดจากเมล็ดองุ่นอาจส่งผลให้การชะลอการแข็งตัวของเลือด ซึ่งจะทาให้
เลือดแข็งตัวได้ช้า สาหรับผู้ที่รับประทานยาต้านเกล็ดเลือด ยาต้านการ

72. แข็งตัวของเลือดหรือผู้ที่เป็นโรคเกี่ยวกับเลือดไหลไม่หยุด ไม่ควรที่จะรับประทาน
นอกจากนี้ แล้วก่อนมีการผ่าตัด หรือทาฟัน ควรหยุดรับประทานอาหารเสริมนี้
เนื่องจากจะทาให้เลือดไหลออกมาง่ายและเลือดจะไหลไม่หยุดนั่นเอง

73. อาหารเสริมบารุงผิว
จะเป็นอาหารเสริมที่ช่วยบารุงผิวพรรณของคุณให้มีสุขภาพดีขึ้น เช่น
เพิ่มความชุ่มชื่นให้กับผิว ลดความหมองคล้า ช่วยเสริมสร้างคลอลาเจนให้แก่
ผิว ทาให้ผิวยืดหยุ่น ลดเลือนริ้วรอยต่างๆ มักมีส่วนประกอบของวิตามิน
ต่างๆ ที่มีส่วนในการช่วยบารุงผิวพรรณ เช่น วิตามินซี วิตามินเอ และ
วิตามินอี เป็นต้น

74. อาหารเสริมบารุงสมอง
เป็นอาหารเสริมที่ช่วยในการบารุงสมอง ป้ องกันการเกิดโรคต่างๆ
เกี่ยวกับสมอง เช่น การเกิดโรคอัลไซเมอร์ในผู้สูงอายุ ช่วยบรรเทาอาการ
ปวดไมแกรน ช่วยให้สมองผ่อนคลาย ช่วยลดความเครียด ทาให้นอนหลับ
ง่าย เป็นต้น

75. อาหารเสริมลดน้าหนัก
เป็นอาหารเสริมสาหรับผู้ที่ต้องการควบคุมน้าหนัก หรือต้องการลด
น้าหนัก เพราะจะมีสารอาหารที่ช่วยให้ร่างกายสามารถเผาพลาญพลังงานได้
ดีขึ้น และช่วยสลายไขมันตามส่วนต่างๆ ของร่างกาย นอกจากนี้ ยังช่วยลด
การสะสมของไขมันใหม่ได้อีกด้วย ส่วนมากอาหารเสริมลดน้าหนักยังช่วยให้
ระบบขับถ่ายภายในร่างกายทางานได้ดีขึ้นอีกด้วย

77. ข้อดีของอาหารเสริม

78. 1. มีสารอาหารที่มีคุณประโยชน์ต่อร่างกาย
2. รับประทานในปริมาณน้อย แต่ให้ประโยชน์เท่ากับรับประทาน
อาหารปกติในปริมาณมาก
3. สามารถเลือกรับประทานเพื่อรับสารอาหารตามที่ต้องการได้
4. สะดวกในการรับประทาน (ไม่ต้องปรุงให้ยุ่งยาก)
5. ง่ายในการรับประทาน (ไม่ต้องเคี้ยว หรือเคี้ยวไม่มาก)
6. พกพาสะดวก
7. อื่นๆ

80. ข้อเสียของอาหารเสริม

81. 1. มีราคาแพง
2. หลายอย่างมีผลข้างเคียงต่อร่างกาย
3. หลายอย่างมีการโฆษณาที่เกินความเป็นจริง
4. หลายอย่างเมื่อเทียบกับราคาแล้ว ไม่คุ้มค่า
5. อื่นๆ

83. นางสาวภัทราภรณ์ คารินทร์
ชั้น ม.6/3 เลขที่ 12
นางสาวกุลธิดา ปาลี
ชั้น ม.6/3 เลขที่ 14

84. Thank you.