Monotonluk: "Sanayi devrimi ve seri üretim ile artan bir şekilde belirginleşen, bir büyük sorun" Sunum İçeriği: Monotonluk Nedir? Monotonluğun Belirtileri Monotonluğun Nedenleri Monotonluğun Sonuçları Monotonlukla Mücadele Bu özet sunum geçmiş çalışmaların özetlenmesi ile ortaya çıkmıştır. Genel bir bilgi vermek amaçlı olup detaya girilmeyerek okuyanları ve izleyenleri sıkmadan bilgi aktarımı amaçlanmıştır. Uygulama çalışması da olmakla birlikte daha sonradan eklenecektir. Tam çalışmayı talep edenler için mail endustri2010@gmai.com adresine yazabilirsiniz. Elektrik ve Otomasyon'da değişmeyecek çözüm ortağınız. www.berh.com.tr toptan elektrik malzemeleri online elektrik malzemeleri.

1. MONOTONLUK
“Sanayileşme İle Gelen,Bir Büyük Sorun”
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 1

2. Sunum İçeriği
1 • MONOTONLUK NEDİR?
2 • MONOTONLUĞUN BELİRTİLERİ
3 • MONOTONLUĞUN NEDENLERİ
4 • MONOTONLUĞUN SONUÇLARI
5 • MONOTONLUK İLE MÜCADELE
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 2

3. Monotonluk Nedir?
Bir işin aynı tempoda ve
sürekli tekrarlanarak
yapılmasının verdiği
yorgunluk ve bıkkınlık
durumlarına monotonluk
adı verilir.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 3

4. Monotonluğun Belirtileri:
 Monoton halin ortaya çıkmasını tetikleyen iki
olay vardır. Bunlar; monoton iş ve monoton
davranıştır. Bu olayların insanda belirmesinde
ortaya çıkan farklı durumlarda vardır.
 Bunlar;
1. Sübjektif Belirtiler
2. Fizyolojik Belirtiler
3. Performans Belirtileri
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 4

5. 1 Sübjektif Belirtiler*
 Geceleyin, tenha bir yolda, etraftaki manzaranın da
görülemediği karanlıkta otomobilini kullanan bir şoför,
belirli bir zaman sonra bazı trafik işaretlerini fark
etmediğini, göz kapaklarının ağırlaştığını, uyuklamamak
için kendisini zorladığını ifade edecektir.
 Yorgun bir iş günü sonrası yola çıkan kişiler için bunun
sebebi bir nebze yorgunluk olsa bile , aynı davranışlar
yorgun olmayan kişilerde de görülmektedir.
* Prof. Dr. Fatih C. BABALIK: “Mühendisler İçin Ergonomi” Syf 530
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 5

6. 1 Sübjektif Belirtiler (devam)
 Laboratuarda yapılan benzer deneylerde deneklerin
ifadesi değerlendirildiğinde aşağıdaki sonuçlar ortaya
çıkmıştır:
 Başlangıçta: Yorgunluk hissi, dikkat bozukluğu, esneme,
derin nefes alma, gözlerin yanması
 Daha sonra: Hata yaptığını farketme, seslerin uzaktan
geldiğini sanma, gözlerin yorulması, çift ve bulanık
görme olayları, gözün kapanması, uyuklama
 Uyandırıldığında: Geçici bir zaman “kendinden geçtiğini”
kabullenme, rüya kırıntıları hatırlama, işi
yapamayacağını kabullenme.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 6

7. 2 Fizyolojik Belirtiler
 Monotonluk halinde organizmanın özgün
olmayan aktivitesinde bir düşüş belirlenmiştir bu
fizyolojik değişiklikler şunlardır:
1. Kalp atış frekansı düşer
2. Kalp atışı düzensizdir (aritmi)
3. Kan basıncı düşer
4. Oksijen alma azalır
5. Kas gerginliği düşüktür
6. Derinin elektrik iletkenliği düşmüştür
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 7

8. 3 Performans Belirtileri
 Performans yönünden belirtilerin genelde
fizyolojik sebeplerden farklı olduğu
durumlarda olabilir, gerçek yorgunluk,
hastalık, farklı sebeplerden dolayı
motivasyon kaybı da performansın
düşmesine neden olabilir.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 8

9. Üretim Biçiminden Kaynaklı Yönetim Yaklaşımı Kaynaklı
Nedenler Nedenler
Monotonluğun
Nedenleri
Çalışma Ortamı Çalışanların Beklentileri
Kaynaklı Nedenler Kaynaklı Nedenler
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 9

10. 1 Üretim Biçimi
 19. Yüzyıl boyunca üretim organizasyonlarının veriminin
artırılması hususunda pek çok çalışma yapan F.W.
Taylor‟un 1911 yılında yayınladığı Bilimsel Yönetim
Teorisi, A. Smith‟in işbölümü yaklaşımından faydalanmış
ve endüstri işlerinin aşırı ayrıntılı hale dönüştürülerek
çalışanların işin bütünü hususunda
yeteneksizleştirilmelerini öngörmüştür.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 10

11. 1 Üretim Biçimi (devam)
 Otomobil sektörünün yaratıcısı olarak görülen H. Ford‟un
kendi adıyla anılan üretim sisteminde kullandığı Taylorist
ilkelerin ortaya çıkardığı sonuç rutinleşen, monoton işler
olmuştur.
 Fordizm‟in, standartlaştırılmış üretimin talimatlarını
makine temposunda bıkmadan tekrar tekrar yapmayı
dayatması, emirlerin hep üst yönetimden gelmesi ve
genellikle çalışanların fikirlerinin alınmaması yaratıcılığı
yok etmektedir.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 11

12. 2 Yönetim Yaklaşımı
 Fordizm‟in örgütsel
yapılanması olan Klasik
Yönetim Yaklaşımı işleri
basitleştirmeyi, çalışanları
üretimin bütünselliğinden
koparan aşırı iş bölümünü
ve işgücünün para ile
motive edilebileceği
fikrinin kavramsal ifadesi
olan ekonomik insan
modelini öngörür..
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 12

13. 2 Yönetim Yaklaşımı (devam)
 Bu yaklaşım; ast-üst ayrımının derinleştiği, yukarı
kademelerden aşağıya doğru tek yönlü iletişimin hâkim
olduğu, katı emir-komuta ilişkisinin çalışanı sürece
katılmaktan alıkoyduğu, bireysel beceri kullanımını
engelleyen, yeteneksizleştirici bir örgütsel yapıyı anlatır.
 Çalışanlar, kendilerine verilen ayrıntılı ve basit görevleri
yerine getirirlerken orta kademe yöneticilerinin sıkı
denetimi altındadırlar
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 13

14. 3 Çalışma Ortamı
 Örgütlerde fiziksel ve ruhsal olarak çalışanları tatmin
edecek pozitif bir çalışma ortamının bulunmaması iş
monotonluğunun oluşma sebeplerindendir.
 Bu tip örgütlerde çalışanların mutsuzluğu ve
huzursuzluğu, çalışma ortamında olumlu sosyal ilişkilerin
kurulmasına da engeldir.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 14

15. 3 Çalışma Ortamı (devam)
 Aşırı dikkat gerektiren, uzun, yorucu ve yoğun çalışma
süreleri de monotonluk hissini tetiklemektedir.
 Günümüzün yalın iş süreçlerinde bir dakikanın 57
saniyesine varan çalışma süreleri, çalışanlar arasındaki
iletişimi neredeyse yok etmektedir. Dolayısıyla
yönetimler, iş ortamının daha çekici hale gelebilmesini
sağlamak amacıyla çalışanlar arasındaki sosyal ilişkileri
geliştirecek şirket yemekleri, spor karşılaşmaları, geziler
gibi etkinlikler düzenlemektedirler.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 15

16. 4 Çalışanların Beklentileri
 Çalışanlar, yüksek nitelikli (çekirdek), yarı nitelikli
ya da niteliksiz (çevre) işgücü şeklinde
kategorize edilirler. Bu ayrım, çalışanların iş
ortamından bireysel beklentilerini de
farklılaştırmıştır.
 Nitelikli çalışanları niteliksiz çalışanlarla aynı
süreçlerde, basitleştirilmiş, sıradan işlerde
çalıştırmak onların yaptıkları işten tatmin hissi
duymalarını engelleyecektir.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 16

17. MONOTONLUĞUN SONUÇLARI
Monotonluk
İş Tatminsizliği Oluşur
Motivasyon Azalır
Performans Düşer
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 17

18. MONOTONLUKLA MÜCADELE
 Monotonluk haliyle mücadele için en genel geçer yol ve
yöntemler aşağıdaki gibidir:
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 18

19. 1 İş Genişletme
 İşler endüstriyelleşme ile beraber basit ve küçük
parçalara ayrıldıkça uzmanlık artmakta yalnız bununla
beraber monotonluk artmaktadır.
 İş genişletme iş görenlerin sadece bir iş üzerinde
derinlemesine bilgi sahibi olması yerine farklı işleri de
öğrenip gerçekleştirmesi ile iş doygunluğu sağlamasını
sağlama amaçlı bir metottur.
 İş genişletme ile iş gören uzmanlığı azalmaktadır. Ancak
yapılan çalışma ile monotonluk azaltılarak motivasyon
dolayısıyla da performans attırılır.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 19

20. 2 İş Zenginleştirme
 İş zenginleştirme; çalışanlara işlerinde özerklik
sağlayan ya da onların özerklik düzeyini artıran
iş tasarımı yöntemidir.
 Organizasyonlarda personellere yaptıkları işi
planlama, kalite çemberi ve benzeri çalışmaları
yapabilme, öneri ve fikir çalışmaları ve karar
verme aşamalarında söz sahibi olabilmelerini
sağlayan çalışmalar iş zenginleştirmeye
verilebilecek örneklerdir.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 20

21. 3 İş Değiştirme
(Rotasyon)
 İş değiştirme (rotasyon), genellikle birbirine benzer işlere
sahip olan ya da aynı bölüm içerisinde çalışanların belli
bir düzen ve kurallar çerçevesinde, belli zaman
aralıklarıyla işlerini birbirlerine devretmeleridir.
 Bu yöntemdeki amaç sürekli aynı ve kısıtlı bilgi/beceri
gerektiren işle uğraşan personellerin çekirge sistemi
denilen bir planlama ile bir birleri arasında iş değişiklikleri
yaparak monotonluğun azaltılmasıdır.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 21

22. 4 Robot Kullanımı
 Özellikle seri üretimin getirdiği basitleşme ile personeller
sosyal, fiziksel ve ruhsal zorlanma görmektedir.
 Tüm bu zorlanmalar robotik sistemlerin geliştirilmesi ve
otomasyon sistemleri ile bütünleşik olarak kullanımı ile iş
görenlerde oluşan monotonluk yok edilebilmektedir.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 22

23. 5 İş İşçi İlişkisini
Düzenleme
 İş görenlerin farklı fiziksel, ruhsal ve sosyal yapılarda ve
farklı becerilere sahip olabilmektedir.Farklı olan iş
görenlerin aynı işleri aynı süre ve aynı şekilde yapması
beklenemez.
 Burada kişilerin bir kısmının monotonluğuna bir kısmının
ise zorlamasına neden olabilmektedir.
 Bu tür durumlarda monotonluk ve zorlanmayla mücadele
için firmalarda işçilerin özelliklerine göre iş süresinin ve
yükünün dizaynı çalışmaları da yine monotonlukla
mücadele yöntemlerinden biri olmaktadır.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 23

24. 6 Sosyal Faaliyetler
 Monotonlukla mücadelede kullanılan bir başka
yöntem de sosyal faaliyetlerin desteklenmesi ve
kurum kültürü haline getirilmesidir.
 Sosyal faaliyetlere örnek olarak iş yerlerinde iş
aralarında ve belli zamanlarda toplu bir şekilde
yapılacak, birliktelik ruhunu aşılayacak çeşitli
oyun, yarışma, gezi, piknik, konser vb. etkinlikler
verilebilir.
OMU- Endüstri Mühendisliği TZY Stajyeri Cahit AYGÜÇ 24

25. DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER
Her türlü soru ve önerileriniz için endustri2010@gmail.com
25