OKUL ÖNCESİ VE İLKÖĞRETİM ÖĞRETMENLERİNİN FEN ÖĞRETİMİ KONUSUNDAKİ İHTİYAÇLARI VE ÖZ-YETERLİLİKLERİ ( PİLOT ÇALIŞMA)-(İngilizce Makale İncelemesi)

1. OKUL ÖNCESİ VE İLKÖĞRETİM
ÖĞRETMENLERİNİN FEN ÖĞRETİMİ
KONUSUNDAKİ İHTİYAÇLARI VE ÖZ-
YETERLİLİKLERİ ( PİLOT ÇALIŞMA)
Doktora Öğrn.Susanne WALAN ( Çevre ve Yaşam Bilimleri
Bölümü-Karlstad Üniversitesi-İsveç)
Yazar-Shu-Nu Chang Rundgren (Mühendislik ve Kimya Bilimler
Fakültesi- Karlstad Üniversitesi-İsveç)
C.E.P.S JOURNAL / Sayı.4/ No:1 Yıl: 2014
Hazırlayan: Çağatay AYDOĞAN
Kastamonu Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu

2. GİRİŞ
• Son zamanlardaki okulöncesi ve ilköğretim
düzeyindeki müfredatta yapılan reformlar İsveç
okullarında öğretmenlerin yeni talepler
istemesine sebep olmuştur. Özelikle birçok
öğretmen fen dersi eğitimi konusunda eğitim
eksiklerinden bahsetmiştir.
• Bu çalışmanın öğretmenlerin fen öğretimi
konusundaki öz-yeterlikleri ve ihtiyaçlarını
araştırmayı amaçlamaktadır.

3. GİRİŞ
Araştırma Toplamda 71 öğretmen ile yapılmış ve
öğretmenler 3 gruba ayrılmıştır.
•Okul öncesi
•1-3 Sınıf Öğretmenleri
•4-6 Sınıf Öğretmenleri
Bu çalışmada Likert Ölçeği ( Anket) kullanılmıştır.
Ölçekte 0-3 puan arası seçenekler kullanılmıştır.
0- Bilmiyorum.
1-Tamamen Katılmıyorum.
2- Katılıyorum.
3-Tamamen Katılıyorum.

4. GENEL SONUÇ (ÖZET)
• Okul öncesi öğretmenlerin %41’den fazlasının
Fen Bilgisinde “içerik bilgisi (CK) eksiği olduğu;
• 1-3 Sınıf Öğretmenlerinin Fen Bilgisinde bilim-
okuryazarlığı konusunda %52’sinin öğrencileri
ile sosyo-bilimsel problem yaşadığı
• 4-6 Sınıf Öğretmenlerinin Fen Bilgisinde bilim-
okuryazarlığı konusunda %56’sinin öğrencileri
ile sosyo-bilimsel problem yaşadığı
• 1-3 Sınıf Öğretmenlerinin Fen Bilgisinde
ödevlendirmede %44’ünün problem yaşadığı
• 4-6 Sınıf Öğretmenlerinin Fen Bilgisinde
ödevlendirmede %61’inin problem yaşadığı

5. Bu çalışmadaki tartışma konusu ile ilgili varılan
sonuçlarının hem öğretmen adayı hem de
hizmetiçi eğitim faaliyetlerine “fen eğitimi”
konusunda katılan öğretmenlere faydalı olması
ümit edilmiştir.

6. Araştırma Öğretmenlerin mesleki bilgilerini
geliştirmek şu 3 konuyu içine almaktadır.
•İçerik Bilgisi (CK)-Content Knowledge
•Pedagojik Bilgisi (PK) -Pedagogical Knowledge
•Pedagojik İçerik Bilgisi (PCK)- Pedagogical
Content Knowledge
GİRİŞ:

7. • Öğretmenlerin öğrenci başarılarında kritik bir
önem arz ettiği bilinmektedir. Bu sebeple
İsveç’te okul öncesi ve ilköğretim kurumlarında
2008 yılında müfredat değişikliği yapılmıştır.
Okul öncesinde 98 yılından beri kullanılan
müfredat 2010 yılında yeniden gözden
geçirilmiş, ilköğretimde 2011 yılında gözden
geçirilmiş ve en son İsveç Milli Eğitim Ajansı
2011 yılında en son güncellemeleri yapmıştır.
• Eski müfredatta tek bir ders olarak ele alınan
Fen Bilgisi dersi, biyoloji, kimya ve fizik
branşlarında 3 bölüme ayrılmıştır.
GİRİŞ:

8. • Özellikle okul öncesi ve 1-6.Sınıf
öğretmenlerindeki öz-yeterlilik eksikliği,
öğretmenlerin kendi eğitimlerinde yeterli
düzeyde fen eğitimi almamasından
kaynaklandığı sonucuna varılmıştır.
(Appelton, 1995, 2006; Hackling, Peers, & Prain,
2007; Palmer, 2001; Riggs & Enochs, 1990;
Yates & Goodrum, 1990).
• AB FP7 Projesi olarak, “PROFILES” (Proje No.
266589)’nin bir parçası olarak geliştirilen Likert
Ölçeği, İsveç ülkesine ve bu araştırma
kapsamına göre yeniden revize edilmiştir.

9. ÖZ-YETERLİLİK Nedir?
• Bir kişinin belirli bir durumda başarıya
ulaşmakta gösterdiği yeteneğine olan inancı
olarak tanımlanmıştır. Bandura (1993)
• Yine Bandura’ya göre öz-yeterlilik; aynı
zamanda insanların nasıl hissettikleri,
düşündükleri, davrandıkları ve kendilerini nasıl
motive ettiklerini ortaya koyma becerisidir.
• İnsanın zorluk karşısında kaçmak yerine
zorluğun üstesinden gelmek için gösterdiği
çabadır.
• Öz-yeterlilik asıl olarak öğretmenin kendi
öğrencilerinin öğrenmesini motive etmek için
sahip olduğu inançları da kapsar.

10. ÖZ-YETERLİLİK Nedir?
• Öz-yeterlilik konusunda bir çok farklı araştırma
yapılmıştır. (Örnek: Anderson, Bartholomew, &
Moeed, 2009; Harlen & Holroyd, 1997; Nils-
son, 2008a) fakat öz-yeterlilik, güven ve öz-
güven konularında net bir tanımlama
yapılamamıştır.
• Bu araştırmada fen dersi öğretimindeki öz-
yeterlilik ve öğretmen ihtiyaçları konusu,
araştırmaya katılan öğretmenlerin fen dersi
eğitimindeki organizasyon etkinliği konusundaki
var olan inançlarını test etmek için bir araç
olarak kullanılmıştır.

11. ÖZ-YETERLİLİK
• 2010 Yılında okul öncesi eğitimde İsveç’te
yapılan fen dersi ile ilgili reform sonrası ders
zorunlu hale gelmiştir. Bu durum mevcut
öğretmenleri, öğretmen adaylarını ve hizmetiçi
eğitim alan öğretmenlerin fen eğitiminde
(Biyoloji, Kimya ve Fizik) kendilerini eksik
hissetmesine sebep olmuştur. Buna benzer
sorunlar Avusturalya ve Yeni Zellanda da
görülmüştür. (Fleer, 2009; Garbett, 2003).

12. ÖZ-YETERLİLİK İLE İLGİLİ BENZER ÇALIŞMALAR
• Roehring, Dubosarsky, Mason, Carlson ve
Murphy (2011) yılında özellikle okul öncesinde
fen eğitiminin göz ardı edildiğini söylemiştir.
Yaptıkları çalışmada okul öncesi
öğretmenlerinin fen dersine karşı ilgi ve
tutumlarındaki eksikliğin sebebi olarak kaygı,
endişe ve yetersiz öz-yeterlilik duygularını
ortaya koymuşlardır.
• 2011 Yılında Yoo yaptığı çalışmada ise, bu
problemin üstesinden gelmek için okul öncesi
öğretmenlerinin fen öğretimine karşı olumlu
yaklaşım içinde olmaları ve uygulamalı bilginin
sınıf içerisinde gerçekleştirilmesi gerektiğini
ifade etmiştir.

13. ÖZ-YETERLİLİK İLE İLGİLİ BENZER ÇALIŞMALAR
• İsveç’te zorunlu eğitim olan (1-9 sınıflar) için
İsveç Milli Eğitim Ajansının en son 2011 yılında
yaptığı reform ile 1994’den beri okul öncesinde
tek ders olarak okutulan fen dersi, bijoloji,
kimya ve fizik olarak 3 kategoriye ayrılmış ve
zorunlu olmuştur. Fakat öğretmenlerin bilgi
eksikliği sebebiyle fen dersine karşı duydukları
öz-yeterlilik eksikliğinin İçerik Bilgisi (CK)-
Content Knowledge ve Pedagojik Bilgisi (PK)
-Pedagogical Knowledge üzerine yoğunlaşarak
aşılabileceği 2007 yılında Anderson ve Hackling
tarafından vurgulanmıştır.

14. BİLİM OKUR-YAZARLIĞI
• Bilim okur-yazarlığı fen eğitiminin amaçlarından
biri olmasına rağmen tanımın içeriği ile ilgili bir
görüş birlikteliğine varılamamıştır. (Champagne
& Lovitts, 1989; Millar, 2011; Smith, Loughran,
Berry, & Dimitrakopoulos, 2012).
• Ulusal Bilim ve Eğitim Standardlarını belirleyen
Ulusal Araştırma Konseyi 1996 yılında bilim
okuryazarlığını öğrencinin öğrenme ihtiyacı ve
farklı seviyelerde bilimsel olarak kendini ifade
edebilmesini ve bilimsel okuryazarlığını
çevresinde karşılaştığı günlük deneyimlerini
açıklayabilme, tahmin edebilme, popüler basın-
yayını takip edip, tartışabilme ve
değerlendirebilmesi olarak tanımlamıştır.

15. BİLİM OKUR-YAZARLIĞI
• 2007 Yılında Robert ise bilim okur yazarlığının
iki vizyonu olduğunu belirtmiştir.
• 2012 Yılında Smith ve arkadaşları da aynı konu
üzerinde deney ve araştırmalarını yapmıştır.
(Detaylı bilgiye makalenin “Scientific literacy”
adlı başlığı altında ulaşabilirsiniz.)
• Fen bilgisi için sağlanabilecek en iyi öğrenme
ortamının öğretmenin öz-yeterlilik ve Pedagojik
İçerik Bilgisi (PCK) ile bağlantılı olarak
olduğunu Shulman 1986’da, Bandura ise
1993’de ifade etmiştir.

16. BİLİM OKUR-YAZARLIĞI
• (Haworth, Kovas, Dale, & Plomin, 2008) ise fen
bilgisinde öğrenme ortamının etkisinin diğer
derslere göre daha etkin ve etkili olduğunu
ifade etmişlerdir.

17. ARAŞTIRMANIN AMACI VE ARAŞTIRMA SORULARI
• Bu çalışmanın amacı yeni geliştirilen müfredat
programına araştırma sonuçlarıyla katkı
sağlamak ve aday öğretmen, hizmetiçi eğitim
faaliyetinde yer alan veya mevcut okul öncesi
öğretmenlerinin fen eğitimindeki ihtiyaçlarına
cevap verip, etkinliğini arttırmaktır.

18. ARAŞTIRMANIN AMACI VE ARAŞTIRMA SORULARI
Bu araştımanın en önemli iki sorusu ise:
•Hizmetiçi eğitimde okul öncesi öğretmenlerine
öz-yeterlilik ihtiyaçlarını karşılamak adına nelere
ihtiyaçları olduğunu belirlemek
•Okul öncesi, 1-3 Sınıf öğretmenleri ve 4-6.sınıf
öğretmenleri arasındaki fen eğitimine karşı öz-
yeterlilik ve ihtiyaçlarında farklar olup-olmadığını
belirlemek.

19. KATILIMCI PROFİLİ
• Toplam 71 öğretmen
• 22 öğretmen okul öncesi, ( 22 bayan)
• 27 öğretmen 1-3.Sınıf Öğretmenleri, (26
bayan,1 erkek)
• 22 öğretmen 4-6.Sınıf Öğretmenleri, (17 bayan,
5 erkek)
• Bütün katılımcılar 2004 yılında başlayan bir
projede yer alan, Güney İsveç’te orta
büyüklükteki bir yerleşim yerinden.
• Tüm katılımcılar gönüllülerden seçilmiş.

20. KATILIMCI PROFİLİ

21. TEST ARACI:
Likert Ölçeği uygulanmış.(0-3 arası cevaplar
alınmış) .Bunlar;
•Tamamen katılmıyorum.(1)
•Katılıyorum.(2)
•Tamemen Katılıyorum(3)
•Bir fikrim yok(0)
PROFILES adlı Avrupa birliği projesi uyarlanmış.
Aslında projede öz-yeterlilik konusu 9 ana başlık
ve 50 sorudan oluşmaktadır. Bu ana başlıklar ise;

22. PROFILES PROJE ANA BAŞLIKLARI
• Motivasyon Alanları
• Bilimsel ve Teknolojik Okur-Yazarlık
• Eğitimin Hedefleri
• Sorgulama Tabanlı Fen Eğitimi
• Bilimin Doğası
• Sınıf Ortamı
• Ödevler
• Eğitim Teorileri
• Kendini ifade etme yolu

23. ARAŞTIRMA PROJESİ KONU BAŞLIKLARI
Öğretmenlerin kısıtlı bir zamanda soruları en
doğru şekilde cevaplayabilmesi için bu konu
başlıkları üçe ayrılmış. Bunlar;
•Bilimsel Okur-Yazarlık (Bilim okur-yazarlığı)
•Müfredat
•Öğrenme Ortamı
Sorular okul öncesi ve ilköğretim öğretmenleri (1-3
ve 4-6 sınıflar) olmak üzere iki gruba ayrılmıştır.
Okul öncesi için toplam 16, ilköğretim için ise
toplam 13 soru bulunmaktadır.

26. DATA TOPLAMA VE ANALİZ
• Araştırmaya katılanlar çevrimiçi (online) anketin
linki e-posta adreslerine gönderilmiş ve veriler
elektronik ortamda toplanmış ve sonuçlar SPSS
12 ile analiz edilmiştir.
• Farklı gruplardaki öğretmenlerin verdikleri
cevaplar tek yönlü ANOVA Analitik Metodu ile
değerlendirilip karşılaştırılmıştır. Güvenilirlik
sayısı 0.75 olarak bulunmuştur.(Cronbach
Alpha)

27. ARAŞTIRMA SONUÇLARI
• 3 grup içerisinde en yüksek öz-yeterlilik
becerisinin öğrenme ortamı açısından okul
öncesi öğrt. olduğu görülmüş..
• Okul öncesi öğretmenlerinin fizik ve kimya
dersinde daha fazla eğitime ihtiyaç duyduğu
bulunmuş. ( > 41%)
• Müfredat kategorisinde tüm gruptaki
öğretmenlerin öğrencilerin kabiliyetlerini
geliştirme, araştırma, sorma ve sorgulama
kabiliyetlerini geliştirmedeki oranı %49.
• Okul öncesi öğretmenlerinin %41’inin
öğrencilerinin yaratıcı düşünme ve analiz etme
becerilerinde (bilim okur-yazarlığı) eksikliği
olduğu sonucuna varılmıştır.

28. ARAŞTIRMA SONUÇLARI
• 1-3.Sınıf öğretmenlerinin %56’sı öğrencilerinin
sosyo-bilimsel problemlerinin çözümünde
yardıma ihtiyaç olduğu sonucuna varılmıştır.
• 1-3.Sınıf öğretmenlerinin %44’ü öğrencilere
verilecek ödevler konusunda kendini yeterli
hissetmemiştir.
• 4-6.Sınıf öğretmenlerinin %52’sı öğrencilerinin
sosyo-bilimsel problemlerinin çözümünde
yardıma ihtiyaç olduğu sonucuna varılmıştır.
• 4-6.Sınıf öğretmenlerinin %61’i ise öğrencilere
verilecek ödevler konusunda kendini yeterli
hissetmemiştir.

29. • A

30. • A

31. GENEL DEĞERLENDİRME
• İsveç’te yapılan okul öncesi ve ilköğretim
müfredatlarındaki reformlar öğretmenlerin fen
dersi eğitimi ile ilgili içerik bilgisi ve pedagojik
içerik bilgisi konularında eksikleri olduğu ve
yeni taleplerinin olduğunu ortaya koymuştur.
• Fen bilgisi ile ilgili bilgi eksikliğinin öğretmenin
dersi verirken öz-yeterlilik becerisi açısından
eksik hissettiğini ortaya koymuştur.
• İçerik bilgisi ve pedagojik içerik bilgisi
konularında yapılacak gelişmelerin bilim okur-
yazarlığı, müfredat ve çevre eğitimi konularında
daha etkin olacağını ortaya koymuştur.

32. GENEL DEĞERLENDİRME
• 71 öğretmen üzerinde ve 3 farklı grupta yapılan
bu pilot çalışma sonucunda gruplar arasında
öz-yeterlilik ve ihtiyaçlar konusunda çok farklılık
bulunamamıştır. (p<0.05)

33. GENEL DEĞERLENDİRME
• Özellikle okul öncesi öğretmenlerinin içerik
bilgisi konusunda (özellikle fizik ve kimya
derslerinde) daha fazla eğitime ihtiyaç duyduğu
gözlenmiştir. ( %55). Her ne kadar okul öncesi
öğretmenleri içerik bilgisi konusunda eksikleri
olsa da öz-yeterlilikleri çok düşük çıkmamıştır.
Bunun sebebi olarak ise uzun yıllar çalışma ve
okul öncesi ortamda kendilerini daha rahat
hissetmeleri olarak gösterilmiştir. Harlen ve
Holroyd(2007) eğitim geçmişi ve tecrübelerin
öğretmenin kendi özgüvenine sahip olmasında
çok büyük etkisi olduğunu ifade etmişlerdir.

34. GENEL DEĞERLENDİRME
• Araştırma sonuçlarına göre araştırmaya katılan
öğretmenlerin %86’sı en az 40 saat fen eğitimi
almış (yeterli değil) ve çoğunun deneyimi 4
yıldan fazla. Fakat daha önceki araştırmalarla
karşılaştırıldığında bu araştırmaya katılanların
öz-yeterliliklerinin yüksek olduğu gözlenmiştir.
Bunun sebepleri olarak ise;
• Araştırmaya katılanlar 2004’den beri devam
eden başka bir proje içerisinde yer aldıkları,
yılda en az 2 kez çalıştaylar yaptıkları ve bir çok
derslerde ve pratik uygulamalarda bulundukları
için yöz-yeterlilikte yüksek puan alabilmişlerdir.

35. GENEL DEĞERLENDİRME
• Araştırma sonucunda tüm 3 kademedeki
öğretmenlerin de içerik ve pedagojik içerik
bilgisi konularında eğitim almaları gerektiği
sonucuna varılmıştır.
• Morgan (2012) yılında yaptığı çalışmada fen
bilgisi ile ilgili konuları meslektaşlarıyla tartışma
fırsatı bulabilen öğretmenlerin bilim okur-
yazarlığı ve öğretme stillerini geliştirdiği
sonucuna varılmıştır. Bu sonuç yapılan bu
araştırmayı desteklemektedir.

36. GENEL DEĞERLENDİRME
• Fen dersi ile ilgili uygun öğrenme ortamı
sağlama konusunda ise okul öncesi
öğretmenlerinin oyun, tartışma ve deney
yaparak öğrenme konularında daha fazla eğitim
desteğine ithiyacı olduğu sonucuna varılmıştır.
• Bu pilot uygulama sonucunda Likert Ölçeği
sonucu güvenilirlik katsayısı 0,75 olduğu için,
bu çalışma sonuçları okul öncesi ve ilköğretim
fen dersi uygulamalarında kullanılabilecek
olumlu sonuçlar ortaya koymuştur.

37. GENEL DEĞERLENDİRME
• Dar kapsamda sadece belirli bir bölgede
yapılan bu araştırmadan elde edilen bulgular,
ileriki aşamalarda daha geniş kapsamda
İsveç’in diğer bölgelerinde de uygulanabilir.