1. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
ÖĞRETMENİN ROLÜ VE ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN
Prof. Dr. Buket Akkoyunlu
Esra TELLİ
Nihal MENZİ ÇETİN
ÖZELLİKLERİ
2. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
Sizce ‘öğretmen’ kimdir ve temel görevleri nelerdir?
Bu sunum Prof. Dr. Münire Erden’in «Eğitim Sisteminde Öğretmenin Rolü ve
Öğretmenlik Mesleğinin Özellikleri» sunusundan yarar anılarak hazırlanmıştır.
http://slideplayer.biz.tr/slide/1941874/
3. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
Öğretmen
Formal eğitim kurumlarında
öğretim sağlayan kişidir.
Eğitim sisteminin en önemli
öğelerinden biridir.
4. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
Öğretmenin yönetmeliklere göre temel görevleri nelerdir?
5. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
1) Verilen dersi okutmak;
2) Uygulama ve deneyler yapmak;
3) Eğitim-öğretim-yönetim işlerine aktif katılım;
4) Öğrencilere kılavuzluk etmek;
5) Yasa ve yönetmeliklerle saptanan görevleri yerine
getirmek, vs. .
6. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
1) Verilen dersi okutmak; uygulama ve deneyler yapmak; eğitim-öğretim-
yönetim işlerine aktif katılım; öğrencilere kılavuzluk
etmek; yasa ve yönetmeliklerle saptanan görevleri yerine
getirmek, vs.
2) Öğretim işlerine yönelik görevleri:
Yıllık plan hazırlamak.
Derslere hazırlıklı girmek.
Öğrencileri kişisel çalışmalara yönlendirmek.
Zümre öğretmenleriyle işbirliği yapmak.
Ödev ve dönüt vermek.
Sınavlarda verilen görevleri yerine getirmek.
7. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
3) Eğitim işlerine yönelik görevleri:
Nöbet tutmak.
Öğrenci kurullarını yönetmek.
Eğitimini üzerine aldıkları sınıfın çocuklarının okul içi ve
dışındaki durumları ve davranışlarıyla ilgilenmek.
4) Yönetim işlerine yönelik görevleri:
Disiplin, eğitim ve yönetim kurullarınca verilen görevleri
yapmak.
Öğretmenler kurulu toplantısına katılmak.
Müdürün verdiği yönetim işlerinde yardımcı olmak.
Tebliğler dergisini okumak.
8. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
Etkili Bir Öğretmende Bulunması Gereken Nitelikler
Sizce ‘etkili öğretmen’ kimdir?
Öğrencilik yıllarınızda hayatınızı etkileyip sizde
olumlu yönde iz bırakan öğretmeniniz hangi niteliklere
sahipti?
9. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
Öğretmen nitelikleri;
1- Alana egemen olma
2- Öğretme öğrenme sürecini yönetme
3- Öğrenci kişilik (rehberlik) hizmetleri
4- Kişisel ve mesleki nitelikler olarak dört kümede
toplanmıştır.
10. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
1. Alana Egemen Olma
Her öğretmenin öğretmenlik yapacağı alanla ilgili bilgi ve
becerilere sahip olması büyük ölçüde önemlidir.
Alana egemen olmayan öğretmenlere öğrenciler saygı göstermez.
Böyle öğretmenler genellikle kendilerine güvenmezler.
11. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
1. Alana Egemen Olma
Özgüven eksikliği öğrencilerle ve velilerle sağlıklı ilişkiler
kurmada sorunlar yaratır. Bu nedenlerle öğretmenlerin görev
yaptıkları alanı çok iyi bilmeleri ve bu alandaki yenilikleri
izlemeleri gerekir.
Alan bilgisi eğitimi içinde öğretmenlerin ilgili öğretim
programları konusunda da bilgi sahibi olmaları
beklenmektedir.
12. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
Öğretmenlerin ilgili oldukları öğretim programlarını
tanımaları neden gereklidir?
13. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
2. Öğrenme-Öğretme Sürecini Yönetme
Öğretmenlerin meslek bilgisi yeterlikleri incelendiğinde, bu
yeterliklerin büyük bir bölümünün öğretme-öğrenme sürecini
yönetme ile ilgili olduğu görülmektedir.
Gerçekten de bu süreç öğretme sanatının yerine getirilmesi
aşamasında önemli yer tutmaktadır.
14. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
2. Öğrenme-Öğretme Sürecini Yönetme
Bu süreçte yer alan yeterlikler şunlardır:
- Plan yapma ve derse hazırlık
- Öğretim yöntemlerinden yararlanma
- İletişim becerisini kullanma
- Sınıfı yönetme ve öğrencilerle sağlıklı ilişkiler kurma
- Öğrencileri değerlendirme ve kayıt tutma
Öğretmenler bu yeterlikleri öncelikle meslek bilgisi dersleri ve
uygulamalarla kazanırlar. Daha sonra öğretmenlik deneyimi ve
hizmet içi eğitim yoluyla meslek yaşamları boyunca geliştirirler.
15. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
2. Öğrenme-Öğretme Sürecini Yönetme
Öğretim Sürecini Planlama
Öğretmen öğretim sürecini önceden ne denli iyi planlarsa,
öğrenciler o denli kolay ve etkili öğrenir.
Öğretim sürecinin yıllık, ünite ve ders planları yapılarak
planlanması; sınıf ortamında gerektiğinde öğrenci gereksinimlerine
uygun olarak planların değiştirilip benzer, başka etkinliklerin
sunulması son derece önemlidir.
16. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
2. Öğrenme-Öğretme Sürecini Yönetme
Zamanı Etkili Kullanma
Öğretim zamanını etkili kullanmanın temel koşulu, öğretim
sürecinin önceden ve en iyi biçimde planlanmasıdır. Planlı çalışma
alışkanlığı, zamanı etkili kullanmada öğretmenlere her zaman
yardımcı olacaktır.
Sınıf içinde zamanı etkili kullanmak için derse zamanında girip
çıkılması, öğrencilere zengin öğrenme ortamları sunulması, görsel
ve işitsel öğretim araç-gereçlerinden yararlanılması gerekmektedir.
17. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
2. Öğrenme-Öğretme Sürecini Yönetme
Öğrenmeleri Değerlendirme
Değerlendirme öğretim sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır. Öğrenmeyi
değerlendirmenin en etkili yolu, değerlendirmenin girişte, süreç devam ederken
ve çıkışta yapılmasıdır.
Girişte öğrencilerin bir programa başlamadan önce hazırbulunuşluk düzeylerinin
ölçülmesi ve değerlendirilmesi, süreç sırasında her öğrenme biriminin sonunda
izleme testlerinin verilmesi ve değerlendirme yapılması, sonuçta da bilgi, beceri
ve tutumlarda hangi düzeyde öğrenmelerin gerçekleştiğinin belirlenmesi gerekir.
Bu değerlendirmeleri yapabilmesi için öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme
konularındaki temel bilgi ve becerilere sahip olmaları gerekir.
18. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
3. Öğrenci Kişilik (Rehberlik) Hizmetleri
Öğretmenin öğrenci kişilik hizmetlerini yerine getirirken,
yalnızca sınıf ortamında, bireysel gereksinimlere sürekli ilgi
göstermesi, bireysel uyum ya da öğrenme sorunları çıktığında
bunları gerektiği biçimde ele alması ve çözmesi yeterli
değildir.
19. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
3. Öğrenci Kişilik (Rehberlik) Hizmetleri
Öğretmenlerin öğrencileri ile yakın ilişki kurmaları, onların
sağlıklı ve dengeli bir kişilik kazanmalarına yardımcı olmaları
ve okuldaki öğrenci kişilik hizmetlerine katkıda bulunmaları
gerekmektedir.
20. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
4. Kişisel ve Mesleki Nitelikler
Çağdaş toplum yaşamında bireyin toplumsal rolünü gereğince
oynayabilmesi, düzenli ve mutlu bir yaşam sürdürebilmesi ve
toplum içinde bir anlam kazanabilmesi, sağlıklı bir kişilik
gelişimiyle olanaklıdır.
Bireyin kişiliğini, tutumlar, davranışlar, ilgiler, gereksinmeler
ve benzeri özellikler oluşturur.
21. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
4. Kişisel ve Mesleki Nitelikler
Öğretmenlerin kişisel niteliklerinin neler olması gerektiği sorusuna verilen
yanıtlar çok geniş bir yelpaze oluşturmaktadır. Erden (1998) öğretmenin kişisel
niteliklerini;
- hoşgörülü ve sabırlı olma,
- açık görüşlü, esnek ve uyarlayıcı olma,
- sevecen, anlayışlı ve esprili olma,
- yüksek başarı beklentisi,
- cesaretlendirici ve destekleyici olma biçiminde sıralarken,
Açıkgöz (1996) bu niteliklerin araştırmacıdan araştırmacıya çok değiştiğini
vurgulamakta ve pek çok özellik üzerinde durmaktadır.
22. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
Tartışma: Aşağıdaki durumlardaki öğretmeni hangi yönlerden sorgulardınız?
(Kişisel ve mesleki niteliklere göre tartışınız.)
Ali, kendini derse veremiyor ve ders sırasında sürekli dışarısını seyrediyor.
Mine, öğretmen kendisine soru yönelttiği zaman ödü kopuyor.
Sınıf genelinin Türkçe dersindeki dönem sonu başarısı 52’dir.
Sınıf 6A: Dışardan bakan bir gözlemci sınıfta silgiyle oynayan, dışarısını izleyen,
birbirlerine not yazıp atan öğrencileri görüyor.
Ahmet kompozisyon yazmayı hiç sevmiyor. Çünkü öğretmeni her yazdığı
kompozisyona “Yine kötü yazmışsın.’’ diye yazıyor.
Gül, nedense derste bir türlü kendisini rahatça ifade edemiyor ve öğretmen her soru
sorduğunda kekeliyor. Bu da onun motivasyonunu olumsuz yönde etkiliyor
23. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
Öğretmenlik Mesleğinin Kendine Özgü Özellikleri
1) Öğretmenlik tüm ülkelerde en yaygın olarak görülen
mesleklerden biridir.
2) Öğretmenlerin büyük bir kısmı devlet memurudur.
3) Öğretmenlik mesleğini daha çok toplumun alt
sınıflarından gelen bireyler seçmektedir.
4) Öğretmenlik mesleğinin geliri düşüktür.
5) Öğretmenlik mesleğinin toplumsal statüsü çok yüksek
değildir.
6) Mesleği değiştiren ve terk edenlerin oranı yüksektir.
7) Öğretmenlik mesleğini genellikle kadınlar tercih
etmektedir.
24. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
Türkiye’de Öğretmenlik Mesleğinin Durumu
Türkiye’de, Osmanlı geleneği ve devletçi yapısından ötürü, cumhuriyetin ilk
yıllarında öğretmenlik mesleği saygın meslekler arasındaydı.
Bu dönemde öğretmenlerin toplumsal statüleri yüksekti. Toplum lideri ve
her şeyi bilen kişi konumundaydılar.
1970’li yıllardan sonra, hızlı toplumsal değişme ve sanayileşme, meslekteki
saygının gerilemesine sebep oldu.
2000’li yıllardan sonra meslekteki itibar,
devlet memurluğunun değer kazanmasıyla,
eğitim fakültelerini tercih eden öğrenci sayısının artmasıyla,
özel okulların hızla artmasıyla,
eğitime önem veren veli gurubunun olmasıyla değer kazanmıştır.
25. BTÖ 417 OKUL DENEYİMİ
Kaynaklar
Açıkgöz, K. (1996). Etkili Öğrenme ve Öğretme. İzmir: Kanyılmaz
Matbaası
Erden, M. (1998). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Ankara: Alkım
Yayınları.