Örgütsel Davranış

1. 1
TÜRK HAVA KURUMU ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ / DOKTORA PROGRAMI
İLERİ ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ DERSİ
MAKALE SUNUM RAPORU
İLKÖĞRETİM BÖLÜMÜ ÖĞRETMEN ADAYLARININ MESLEĞE YÖNELİK
TUTUMLARI: NİCEL VE NİTEL VERİLERE DAYALI BİR İNCELEME
Yrd. Doç. Dr. Çiğdem ŞAHİN TAŞKIN – Yrd. Doç. Dr. Güney HACIÖMEROĞLU
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Hazırlayan: Engin ÇAM (1403910012)
01 Kasım 2014

2. 2
ÖZET
Araştırma, ilköğretim bölümü öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik
tutumlarını incelemeyi amaçlamaktadır.
Çalışmada nicel ve nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır.
a. Araştırmanın nicel boyutunda, veriler ilköğretim bölümü son sınıfında öğrenim gören
223 öğretmen adayından toplanmıştır. Öğretmen adaylarına Öğretmenlik Mesleğine İlişkin
Tutum Ölçeği yanıtlanmak üzere verilmiştir.
b. Araştırmanın nitel boyutunda ise, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin
tutumlarını derinlemesine yorumlamak amacıyla adaylara açık uçlu sorular yöneltilmiştir.
Araştırmadan elde edilen bulgular:
a. Öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumları ile bağlı bulundukları programlar
(anabilim dalı) arasında anlamlı bir farklılık olduğunu göstermektedir.
b. Adayların almış oldukları meslek bilgisi derslerinin mesleğe yönelik tutumları üzerine
olumlu etkisi olduğu görülmektedir.
KURAMSAL – KAVRAMSAL BİLGİLER
Türkiye’de Dünya Bankası Milli Eğitim Geliştirme Projesi–Yüksek Öğrenim Kurumu
(YÖK) işbirliği ile yeniden yapılandırılan eğitim fakülteleri öğretmen yetiştirme programları,
1998 yılından itibaren uygulanmaya başlamıştır. 1997 yılında Öğretmen Yetiştirme Milli
Komitesi kurulmuştur.
Eğitim fakültelerindeki öğretmen yetiştirme programları 2006–2007 akademik yılında
güncellenerek yeniden düzenlenmiştir.

3. 3
Önceki Çalışmalar (Genel) :
1. Öğretmenlik mesleğine ilişkin olumlu tutuma sahip olan öğretmenlerin, öğrencilerin
öğrenme başarısını artırdığı,
2. Birçok araştırmada tutum ile başarı arasında pozitif yönde ilişki bulunduğu,
3. Tutumun yaşantı ve deneyimler sonucu oluşan, ilgili olduğu bütün obje ve durumlara
karşı bireyin davranışları üzerinde yönlendirici ya da dinamik bir etkileme gücüne sahip
duygusal ve zihinsel hazırlık durumu olduğu,
4. Bir bireyin tutumunun bilinmesinin, gelecekte nasıl davranacağı ile ilgili bir öngörüye
sahip olmamıza olanak tanıması,
5. Öğretmen adaylarının mesleğe ilişkin tutumlarının belirlenmesinin nitelikli birer
öğretmen olarak yetişmelerinde önem taşıdığı,
6. Öğretmenlik mesleğini sevme ve benimseme gibi özellikleri kapsayan tutumların
öğretmenlerin kendilerinden beklenen rolleri yerine getirmelerinde önemli bir yere sahip
olduğu sonuçları alınmıştır.
Önceki Çalışmalar (Alana Yönelik) :
Öğretmen adaylarının mesleğe ilişkin tutumlarına yönelik 8 ayrı araştırma sonucu
belirtilmiştir.
Bu sonuçlar çalışmadaki araştırma sorularının çıkış sebebidir. (Örneğin; birçok
araştırmanın cinsiyet faktörünün öğretmen adaylarının mesleğe ilişkin tutumları üzerinde etkili
olduğunu göstermesi) «Öğretmen adaylarının mesleğe ilişkin tutumlarını inceleyen birçok
çalışmada nicel araştırma yöntemleri kullanılmış olup; farklı araştırma yöntemlerinin

4. 4
kullanılmadığı görülmektedir. Bu sebeple, bu araştırmada öğretmen adaylarının mesleğe ilişkin
tutumları nicel ve nitel araştırma yöntemleri bir arada kullanılarak incelenmiştir.»
ARAŞTIRMA SORULARI
1. Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları cinsiyetlerine göre
farklılaşmakta mıdır?
2. Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları başarı düzeylerine göre
farklılaşmakta mıdır?
3. Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları bağlı bulundukları
programı tercih sırasına göre farklılaşmakta mıdır?
4. Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları bağlı bulundukları
anabilim dalına göre farklılaşmakta mıdır?
* Hipotez kullanılmamıştır.
YÖNTEM
Bu araştırmada nicel ve nitel araştırma yöntemleri bir arada kullanılmıştır. Nicel ve nitel
verilerin birbirlerini destekleyerek kullanılması, araştırmanın geçerliliği ve güvenilirliğini
artırmaktadır.
Verilerin toplanma sürecinde nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanılması
ile yöntem çeşitlemesi yapılmıştır. Yöntem çeşitlemesi, aynı araştırma sorusunu yanıtlamak
amacı ile birden fazla araştırma yöntemi ve tekniğinin kullanılması olarak tanımlanmaktadır.
ÖRNEKLEM

5. 5
Nicel boyutunda: Marmara bölgesinde yer alan bir üniversitenin Eğitim Fakültesi, İlköğretim
Bölümü,
* Sınıf Öğretmenliği,
* Okul Öncesi Öğretmenliği,
* Fen Bilgisi Öğretmenliği
A.B.D. son sınıflarında öğrenim gören toplam 223 öğretmen adayı araştırmaya katılmıştır.
Nitel boyutunda :
* 22 Sınıf Öğretmeni,
* 19 Okul Öncesi ve
* 13 Fen Bilgisi öğretmen adayı gönüllülük esası dikkate alınarak görüşmelere katılmıştır.
Görüşmeler, nicel veri analizinden elde edilen bulgular doğrultusunda yapılmıştır.
ÖLÇÜM ARAÇLARI (NİCEL)
• Kullanılan Ölçek : Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutum Ölçeği
• Geliştirenler : Erkuş, A., Sanlı, N., Bağlı M. T., & Güven, K.
• Soru Adedi : 23
• Boyut Adedi : Tek (Belirtilmemiş)
• Tipi : Likert (Beşli – 5: tamamen katılıyorum / 1: hiç katılmıyorum)
• Güvenilirlik : Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı: 0.99 (Erkuş vd.);
Bu çalışmada: 0.88 ( yüksek derecede güvenilir)
• Geçerlilik : Belirtilmemiştir

6. 6
ÖLÇÜM ARAÇLARI (NİTEL)
• Nicel verilerden elde edilen bulgular doğrultusunda açık uçlu sorular sorulmuştur.
• Soru adedi belirtilmemiştir.
BULGULAR (NİCEL)
A.S.1: 223 öğrencinin öğretmenliğe yönelik tutum puanlarının cinsiyetlerine göre anlamlı bir
farklılık göstermediği anlaşılmaktadır. (Bağımsız gruplar t-testi)
A.S.2: Öğretmen adaylarının başarı düzeylerine göre öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları
arasında anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir. (Varyans Analizi (ANOVA))
A.S.3: Öğretmen adaylarının ÖSYS tercihlerine göre öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları
arasında anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir. (Varyans Analizi (ANOVA))
A.S.4: Öğretmen adaylarının anabilim dalına göre öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları
arasında anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir.
(Varyans Analizi (ANOVA) > Levene (Varyans homojen) > LSD testi)
Bu farklılıkların meslek bilgisi derslerini veren öğretim elemanlarının aynı
olmamasından kaynaklandığı ifade edilebilir.
BULGULAR (NİTEL)
Araştırmanın nitel boyutuna ait bulgular «Meslek Bilgisi ve Alan Eğitimi Derslerinin
Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumlar Üzerindeki Rolü» başlığı altında açıklanmıştır.
(Nicel analizden elde edilen sonuçlar öğretmen adaylarının almış olduğu meslekbilgisi ve alan
eğitimi derslerinin mesleğe ilişkin tutumları üzerinde etkili olabileceğini vurgulamıştır. Bu

7. 7
sebeple, bu konu ile ilgili adayların görüşlerini etraflıca öğrenebilmek ve dolayısıyla
araştırmanın nicel boyutundan elde edilen verileri destekleyebilmek amacıyla öğretmen
adayları ile görüşmeler yapılmıştır.)
Araştırmanın nitel boyutuna ait bulgular, öğrencilerin belirttiği bazı ifadelere yer
vererek yorumlanmasından oluşmuştur.
Örnek:
«Fen bilgisi öğretmen adayları ise meslek bilgisi derslerinin uygulama boyutunun mesleğe
yönelik tutumlarını etkilediğini belirtmişlerdir:
-Gayet olumlu etkiledi fakat uygulamada zorluk yaşıyorum. FBÖ9
-Öğretmen olmak istemiyordum fakat almış olduğum derslerden ve stajlardan sonra kendimi
öğretmen gibi hissediyorum. FBÖ 3»
SONUÇ VE TARTIŞMA
1. Öğretmen adaylarının cinsiyete göre öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları
incelenmiştir. Buna göre, kız öğretmen adaylarının tutumlarının ortalaması (34,33) ile erkek
öğretmen adaylarının tutumları ortalamasının (34,32) birbirine yakın olduğu görülmekted ir.
Kız ve erkek öğretmen adayları öğretmenlik mesleğine ilişkin olumlu tutum geliştirdiklerini
belirtmişlerdir.
2. Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının başarı ve tercih
düzeylerine göre farklılaşmadığı görülmektedir.
3. Adayların öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ile bağlı bulundukları anabilim dalı
arasında anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. Bu durum, her anabilim dalında meslek bilgisi
derslerine giren öğretim elemanlarının farklı olması ile açıklanabilir.

8. 8
4. Sınıf öğretmeni adaylarının alan eğitimi derslerinin öğretim yöntem ve teknikleri
açısından önemine değindiği görülmektedir.
5. Sınıf öğretmeni ve okul öncesi öğretmen adaylarının alan eğitimi derslerinde teorik bilgi
ile uygulama arasındaki bağın önemini vurguladıkları anlaşılmaktadır.
6. Fen bilgisi öğretmen adayları ise alan eğitimi yerine alan derslerine dikkat çekerek bu
derslerin içeriğinin ağır olduğunu ve nitelikli birer öğretmen olarak yetişmelerinde faydasının
olmadığını düşündüklerini belirtmişlerdir.
Makale 6. maddede belirtilen konuda kapsamlı araştırma yapılmasının faydalı olacağı
belirtilerek bitirilmiştir.
SUNUM RAPORUNU HAZIRLAYANIN DEĞERLENDİRMESİ
Makalede kuramsal kavramsal giriş iyi olmasına rağmen araştırma sorularının nasıl
oluştuğu konusu muallak kalmıştır.
Araştırma soruları yerine hipotezlerin oluşturulması daha yerinde olurdu.
Araştırma sorularında nicel ölçümden nitel yönteme geçiş mantığı tam anlaşılmıyor.
Anlatılanlar uyumlu değil.
Nicel ölçek için güvenilirlik değeri belirtilmesine rağmen, geçerlilik analizi
belirtilmemiş.
Sonuç olarak; bu makale alana yönelik bazı önemli araştırma sonuçları ortaya
çıkarsa da akademik olarak yetersizdir.