Prezentacija za čas istorije: Dragana Šimpraga i Kata Aleksić, 8/1, OŠ "Jovan Popović" Inđija, nastavnica Dragana Radovanović Žabčić

1. Novac je specifična roba koju je razvitak robne
proizvodnje i razmene izdvojio iz ostalog robnog sveta
da monopolski vrši ulogu općeg ekvivalenta. Na taj način
novac predstavlja prometnu vrednost koja je apstraktan
izraz celokupnog bogatstva društvene zajednice, a ujedno
služi i kao univerzalno sredstvo za međusobno
uspoređivanje i razmjenjivanje svih proizvoda ljudskog
rada.

2.  Tokom istorije ljudi
su bogatstvo merili na
ralzičite načine
(stoka, zemlja, zlatne
poluge, obveznice ili
akcije...). Ali, teško da
ćete menicom moći
da platite sladoled ili
veknu hleba - u
svakodnevnim
transakcijama
metalni novac je
nezamenljiv.

3.  Rimski novac u upotrebi tokom većeg dela trajanja Rimske
Republike i kasnije, u zapadnom delu Rimskog Carstva bio je
izrađen od metala i imao nekoliko denominacija.
 Vrednost denominacije vezivala se uglavnom za vrednost
metala od kojeg je bila izrađena:
 aureus (od zlata)
 denarius (od srebra)
 sestertius (sestercij, sesterac, od bronze)
 dupondius (od bronze)
 as (od bakra)

4.  Zanimljivo je kako je latinski naziv denarius preževio vekove i
u različitim oblicima usvojen od drugih naroda: u Francuskoj je
denier naziv za novčić, dinar kod Arabljana je često naziv
nacionalne valute kao i u bivšoj Jugoslaviji i sadašnjoj Srbiji;
Makedonci imaju denar; kod Slovenaca denar, kod Italijana
denaro je novac, kod Španaca to je dinero itd...

5. Evo nekoliko primera sa verovatnim iznosima plata i cena
oko 3. veka:
- Plata radnika na farmi, oko 400 asa
- Plata učitelja, po učeniku, oko 800 asa
- Usluga brijača/frizera, oko 32 asa
- 1 kg svinjetine, oko 380 asa
- 1 kg grožđa, oko 32 asa

6. Iako je novac kovan za unutrašnje tržište, njegov domet je
bio mnogo veći. Do tada je ekonomija počivala na robnoj
razmeni, ali ubrzo se prešlo na novac kao opšti ekvivalent.
To se vidi i u Žičkoj povelji oko 1220. godine, gde su
kazne bile iskazane u konjima i volovima, a u poveljama
kralja Milutina one su bile određene u novcu, čak i za
seljake, sa izuzetkom Vlaha koji su tradicionalno bili
samo stočari.

7. Emisije novca su bile nazivane prema njegovom
poreklu, tj. prema onome ko ih je kovao ili gde su
kovani. Prvi pomen srpskog novca datira iz 1277.
godine u Dubrovačkom carinskom statutu u odredbi o
taksama na izvoz robe, gde se pominju "brskovski
dinari" po mestu Brskovo koji je bio značajan rudarski
centar. Postojali su i brskovski dinari "sa krstom i
ljiljanom" i "sa mačem".

8. Elektron - srebrni trahej Stefana
Radoslava.
Dinar kralja Dragutina
Novac kralja Milutina.
Srebrni dinar Stefana
Vladislava II
Krstasti dinar
Stefana
Dečanskog.
Dinar
cara
Dušana
Dinar cara Uroša.
Dinar despota Uglješe.
Dinar kraljevića
Marka

9. U Srbiji su dugo bili u opticaju stari I kvalitetni
vizantijski zlatnici.Njih su kasnije potisli mletacki
dukati (,,perperi”).Srpski groševi su kovani u
rudniku,Novom Brdu I Prizrenu.Poslednji srpski
srednjovekovni vladar koji je kovao novac bio je Đurađ
Brankovć.
Dinar Đurađa Brankovića.

10.  Zbirka novca Novog veka, medalja i odlikovanja
predstavlja značajan izvor saznanja o cirkulaciji novca
na ovim prostorima, o društvenim prilikama i
kulturnoj istoriji u periodu od 16. do 20. veka.

12. Denominacija je promena nominalne vrednosti novčane
jedinice (najčešće brisanjem jedne ili više ništica) koja se
provodi zamenom novca novcem manje ili veće vrednosti.
Taj se postupak provodi u vreme monetarne reforme ili
zbog visoke inflacije, kada se novčana jedinica ubrzano
obezvređuje, mora se utvrditi aritmeticka sredina.

13. Novac od sredstva, postaje gospodar ljudskih sudbina i
bogatih i siromašnih. Novac, drsko i u drastičnoj formi,
„iznosi“ na videlo svu svoju skrivenu socijalnu funkciju.
Bogate usmerava na iživljavanje, siromašne na
preživljavanje. Klasičnom studijom „Filozofija novca“
Georg Zimel je pokazao kako novac nezadrživo „iskače“
iz psihološke ravni i vrši uticaj na ukupnu socijalnu
realnost, ljudsku kulturu (kultivisanje života) i razne
vidove otuđenosti čovjeka od svoje ljudske prirode.