Лекц-2

1. 
 Экологийн хүчин зүйлсийн тухай ойлголт
 Шим ертөнтцийн хүчин зүйл буюу (Биотик)
 Амьтан
 Ургамал
Товч агуулга лекц №2

2. 
 Амьдрах орчин. Амьд биеийг хүрээлэн оршиж,
тэдэнтэй байнга үйлчлэлцэн нөлөөж
 Байдаг байгалийн тэр хэсгийг амьдрах орчин гэнэ.
Амьдрах орчны бүрэлдэхүүн, шинж чанар, олон янз
бөгөөд хувьсамтгай байдаг. Энэ утгаар авч үзвэл амьд
бие бүхэн маш нийлмэл бөгөөд өөрчлөгдөн солигдож
байдаг ертөнц дотор амьдарч, орчны тэрхүү өөрчлөлт
хувиралд өөрийнхөө амьдралын үйл ажиллагааг
зохицуулах замаар зохилддог. Ийнхүү зохилдохыг
дасан зохицох чанар буюу адаптаци гэнэ.
 Орчны зүгээс амьд биед нөлөөлж буй тусгай хэсэг,
шинж чанаруудын үйлчилгээг орчны хүчин зүйл гэнэ.
Орчны хүчин зүйл олон янз. Хүчин зүйлүүдийн
үйлчлэл амьд биед ашигтай , шаардлагатай, эсвэл
ашиггүй, сөрөг нөлөөтэй, хор уршигтай байж болно.

3. 
Сав ертөнцийн хүчин
зүйл (Абиотик)
Шим ертөнцийн хүчин
зүйл (Биотик)
Хүний хүчин зүйл
(Антропоген )
Нарны эрчим хүч Ургамал Шууд
цахилгаанжилт
Чийг, салхи, ус, хөрс
Амьтан Дам нөлөө
Температур Бичил биетний
нөлөөлөл
Салхи
Цасан бүрхүүл
Экологийн хүчин зүйлийн ангилал

4. 
 Экологийн хүчин зүйлүүд амьд биеийн
амьдралд үйлчлэх байдал нь олон янз
байх боловч дараах ерөнхий зүй тогтолд
захирагдана.
 1. Хамгийн тохиромжтой байдал буюу
Оптималийн хууль.
 Экологийн хүчин зүйл нь тухайн амьд
биед үйлчлэх хэмжээ хамгийн
тохиромжтой байгаа үеийг оптималь
буюу тохиромжтой байдал гэнэ.

5. 
 2. Хязгаарлагч хүчин зүйлийн дүрэм
 Энэ нь нэг хүчин зүйлийн дутагдлыг
нөгөө хүчин зүйл орлохгүй гэсэн үг. Энэ
зүй тогтлыг “Хязгаарлагч хүчин зүйлийн
дүрэм” буюу “Либихийн хамгийн бага
хууль” гэнэ. Энэ дүрмийг 1840 онд
Германы эрдэмтэн Ю. Либих томьёолжээ

6. 
 Амьд байгалийн хүчин зүйлс (биотические
факторы) гэдэг нь амьд биес нэг нэгэндээ
нөлөөлөхийг хэлэх ба ингэж амьд биес
харилцан нөлөөлцөж амьтны популяцийн
(биоценозын ) оршин тогтнохын үндсийг
нөхцөлдүүлдэг байна.
 Тодорхой зүйлийн амьд бие махбод нь өөр
дээрээ өөрийн хамаарагдах зүйлийн болон
бусад олон зүйлийн амьд биесийн (ургамал,
амьтан, бичил биетэн) байнгын нөлөөн дор
оршин амьдардаг буюу ийм нөлөөг хүрээлэн
байгаа бусад амьтдаас өөр дээрээ тогтмол авч
байдгаас гадна өөрөө тэдгээрт эргэж нөлөөлдөг
байна.

7. 
 Биоценозын хүрээнд амьд бие нэг нь
нөгөөдөө нөлөөлөхийг амьд буюу шим
ертөнцийн хүчин зүйл гэнэ. Амьд
байгалийн хүчин зүйлсийг дотор нь
ургамлын гаралтай (фитогенные),
амьтны гаралтай (зоогенные) гэж ялган
үздэг. Ургамлын гаралтай хүчин зүйлс нь
амьтан, ургамлын амьдралд шууд ба
шууд бус нөлөөг үзүүлнэ.