Κοινωνικό Σχολείο Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι. Διαφάνεες ευαισθητοποίησης, 15ο Γυμνάσιο Πάτρας

4. ΠΛΑΝΟ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ
ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ

6. Η πανελλήνια ημέρα σχολικού αθλητισμού καθιερώνεται για πρώτη
φορά στην ελληνική εκπαίδευση φέτος (2014) κι έχει ως απώτερο σκοπό να
αντιληφθούν οι μαθητές το αθλητικό ιδεώδες, μια έννοια πολυσηζητημένη στην
εποχή μας. Οι αξίες του αθλητισμού, το τόσο πεζό για πολλούς μα εξίσου
σημαντικό «Εὖ ἀγωνίζεσθαι» αναδεικνύεται την ημερά αυτή ως πηγή χαράς,
διασκέδασης, συμφιλίωσης, πρωτίστως, ωστόσο, ως τρόπος ζωής. Αποτελεί
ατράνταχτη αξία και αρχή κάθε συνειδητοποιημένου και δημιουργικού αθλητή,
κάθε ατόμου που αποδίδει στο σεβασμό προς την ανθρώπινη προσωπικότητα
και φύση τη διεξαγωγή του αγώνα και κατ’επέκταση το αποτέλεσμά του.
Προβάλλεται επιπλέον, σήμερα, η ευγενής άμιλλα του αρχαιοελληνικού
πνεύματος ως μέγιστο όλων των θετικών του αθλητισμού, η οποία συνυφασμένη
με τα υπόλοιπα, πλαισιώνει ένα πανάρχαιο και διαχρονικό δόγμα , αυτό της ιερής
εκεχειρίας, της αδελφοσύνης και της από κοινού απόλαυσης όλων των αγαθών
υλικών και πνευματικών ύστερα από τον αγώνα . Ας συλλογιστούμε απλώς πως
κανένας αγώνας δεν υφίσταται χώρις τη συμμετοχή των συναγωνιστών, τίτλος
που αποδίδεται σε καθέναν από εμάς ξεχωριστά. Η προσφορά και το έργο κάθε
ανθρώπου, σε ευρύτερη κλίμακα, η ίδια του η φυσιογνωμία πρέπει να
αναγνωρίζεται και να γίνεται σεβαστή, καθώς αποτελεί τον πηρύνα, τη μονάδα
παραγωγής ,δημιουργίας και συνοχής του είδους μας. Άλλωστε, η ζωή είναι κι
αυτή ένας αγώνας άθλησης του εαυτού μας στο σύνολό του.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

9. Από την άλλη πλευρά, χρέος μας είναι να αναλογιστούμε τα σφάλματα,
τα λάθη και τα αρνητικά στοιχεία, τα οποία άναφύονται στο χώρο του αθλητισμού.
Όλα τους έχουν κοινή ρίζα στο ατελές της φύσης του ανθρώπου. Ανάγονται,
δηλαδή, στο γεγονός πως ο άνθρωπος είτε αγνόησε είτε παρέβλεψε είτε δεν
εφάρφοσε πιστά τις αξίες που ο ίδιος υποστήριξε ορθά πως πρέπει να διέπουν τον
αγώνα και αναφέρθηκαν ευσύνοπτα προηγουμένως. Ουσιαστικά, το κοινόν του
αγώνα κλονίστηκε, όταν τα μέλη του έπαψαν να ενδιαφέρονται για τη
συλλογικότητα και την ομόνοια και ρίζωσε το προσωπικό συμφέρον βαθιά μέσα
τους. Παρακινούνμενοι , έτσι, οι άνθρωποι από ιδιοτεκλή κίνητρα κι
αποβλέποντας κυρίως μονάχα στο δικό τους κέρδος, περιθωριοποίησαν το
συναγωνιστή (< συν + αγωνίζομαι), ο οποίος μετατράπηκε ραγδαία σε
αναταγωνιστή (<αντί + αγωνίζομαι). Σταδιακά, θυσιάστηκαν στο βωμό του
ατομισμού οι πεποιθήσεις αιώνων. Κατά συνέπεια, προέκυψαν τα σοβαρότατα
προβλήματα , τα οποία εξελίθχηκαν σε συνάρτηση με τα «θέλω» του ανθρώπου
ανά εποχή και μαστίζουν στις μέρες μας την κοινωνία μας. Κορυφαίο ανάμεσά
τους είναι ο ρατσισμός.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

11. ΣΤΟΧΟΙ

16. Το μαύρο πρόβατο!

17. ΕΡΕΥΝΑ

20. Ποια κούκλα είναι καλή;

21. Ποια κούκλα είναι κακιά;
Γιατί; Γιατί τα μάτια της είναι μπλε και όλο
της το σώμα άσπρο.
Ποια κούκλα είναι κακιά; Γιατί;
Επειδή εχει μαύρο δέρμα. Γιατί; Δεν ξερώ.

22. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

23. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

25. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

27. Ρατσισμός : Ορισμός σύμφωνα με
το Συμβούλιο της Ευρώπης

29. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

31. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

32. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

34. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

36. Ρατσισμός μπορεί να υπάρχει σε διάφορα επίπεδα:
Σε προσωπικό επίπεδο: αυτό αναφέρεται σε προσωπικές
στάσεις, αξίες και πεποιθήσεις σχετικά με την υπεροχή της
«φυλής του» και την κατωτερότητα των άλλων "φυλών".
Σε διαπροσωπικό επίπεδο: αυτό αναφέρεται στη
συμπεριφορά προς τους άλλους που αντανακλά την πεποίθηση της
ανωτερότητας της "φυλής του».
Σε θεσμικό επίπεδο: αυτό αφορά την πάγια νομοθεσία, τα έθιμα,
τις παραδόσεις και πρακτικές, οι οποίες συστηματικά ως
αποτέλεσμα των φυλετικών διακρίσεων και των ανισοτήτων σε μια
κοινωνία, οργανώσεις ή ιδρύματα.
Σε πολιτιστικό επίπεδο: αυτό αναφέρεται στις αξίες και
τους κανόνες της κοινωνικής συμπεριφοράς που προωθούν την
πολιτιστική πρακτική ενός έθνους ,ως τον κανόνα και το μέτρο
σύγκρισης, κρίνοντας άλλες πολιτιστικές συμπεριφορές ως
υποδεέστερες.

38.  Ανισότητες στην εκπαίδευση - εύκολη η χειραγώγηση των θυμάτων
του ρατσισμού.
 Εκμετάλλευση, παραβιάσεις, σκανδαλώδεις ενέργειες, υποκρισία.
 Βία – εγκληματικότητα.
 Απουσία υγιούς δημοκρατίας λόγω έλλειψης ίσων ευκαιριών για
διάλογο, συμμετοχή στα κοινά και πολυφωνία.
 Ανασφάλεια - άγχος (για τα θύματα του ρατσισμού).
 Εθνικισμός - πυροδότηση πολέμων και συγκρούσεων.
 Δε συμβάλλουν όλοι στο βαθμό που θα μπορούσαν στην οικονομική
ανάπτυξη της χώρας. Η κοινωνία δεν αξιοποιεί εξολοκλήρου το
δημιουργικό της δυναμικό.
 Απουσία συνεργασίας, αλληλεγγύης και κοινωνικοπολιτικής
συνείδησης -έλλειψη ανθρωπισμού.
 Διεύρυνση χάσματος μεταξύ αναπτυγμένων χωρών και μη («κοινωνία
δύο τρίτων»).
 Μειονότητες που ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης κ.λπ.
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ

39.  Άτομο
 Ευαισθησία - κατανόηση, ανεκτικότητα, σεβασμός στο διαφορετικό.
 Αυτοκριτική για να οδηγηθούμε στην αυτογνωσία και να
συνειδητοποιήσουμε την ισοτιμία μας με τους άλλους.
 Διάλογος, άνοιγμα προς το συνάνθρωπο, δεκτικότητα και καταδεκτικότητα,
απλότητα, σεμνότητα, περιορισμός έπαρσης και αλαζονείας, χαρακτηριστι-
κά που θριαμβεύουν σήμερα.
 Κοινωνική συνείδηση, αλληλεγγύη, βαθιά αίσθηση ανθρωπιάς.
 Απαλλαγή από προκαταλήψεις και εμπάθεια.
 Συνειδητοποίηση του προβλήματος που αναβιώνει στην εποχή μας.
Ιδιαίτερα εμείς οι Έλληνες οφείλουμε να επιστρέψουμε στις παραδοσιακές
αξίες μας του μέτρου, της δημοκρατίας, του ανθρωπισμού, της ολυμπιακής
ιδέας κ.λπ., που θα μας ανυψώσουν ηθικοπνευματικά και θα μας υπενθυμί-
σουν τη χαμένη μας ευαισθησία.
 Συζητήσεις με πνευματικούς ανθρώπους για το νοσηρό φαινόμενο του ρα-
τσισμού.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ

42.  Οικογένεια
 Καλλιέργεια σεβασμού προς το διαφορετικό.
 Απαλλαγή από προκαταλήψεις και στερεότυπα και μετάδοση αξιών και υψηλού
ήθους.
 Διάλογος με τα παιδιά με σκοπό τη μύηση στην ιδέα των πολυπολιτισμικών
κοινωνιών.
 Προσωπικό παράδειγμα γονέων με υπεύθυνη ανθρωπιστική συμπεριφορά και
κοινωνική συνείδηση, γιατί τα παιδιά μιμούνται τη στάση των γονέων.
 Κράτος
 Υγιής Δημοκρατία.
 Κατάλληλο ήθος-ύφος πολιτικής ηγεσίας ώστε να μην καλλιεργούν οι ίδιοι οι
ηγέτες ρατσιστικές τάσεις στους πολίτες.
 Ενίσχυση κράτους πρόνοιας - ίσες ευκαιρίες πρόσβασης σε παιδεία, περίθαλψη,
ασφάλιση κ.λπ.
 Εξασφάλιση καλών συνθηκών εργασίας με πνεύμα ισοτιμίας για όλους τους
πολίτες.
 Ίσες ευκαιρίες για συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, την τοπική αυτοδιοίκηση
κ.λπ
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ

44.  Σχολείο
 Ανθρωπιστική παιδεία-απαλλαγή του σχολείο από το μανδύα του
προπαρασκευαστικού σταδίου για το πανεπιστήμιο.
 Καταλυτικός ο ρόλος του δασκάλου που μπορεί να εμπνεύσει τους μαθητές
και να τους προσανατολίσει προς τα υψηλά ανθρωπιστικά ιδεώδη της
ισοτιμίας, της συναδέλφωσης και της ουσιαστικής δημοκρατίας.
 Περισσότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις στο σχολείο με θέμα την υγιή
αντιμετώπιση των ξένων.
 ΜΜΕ
 Ειδικές εκπομπές με αντιρατσιστικό περιεχόμενο.
 Ποιοτικός έλεγχος εκπομπών.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ

47. Μια εικόνα ...
χίλιες λέξεις!

49. ΣΚΙΤΣΑ - ΚΟΜΙΚ

54. Η Διακήρυξη των
Δικαιωμάτων του
Ανθρώπου και του
Πολίτη

55. ∆ιακήρυξη των δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη
(26 Αυγούστου 1789)
Οι αντιπρόσωποι του γαλλικού λαού, συγκεντρωμένοι σε Εθνική Συνέλευση, επειδή
πιστεύουν ότι η άγνοια, η λήθη και η περιφρόνηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι οι
αποκλειστικοί λόγοι της κοινής δυστυχίας και της διαφθοράς των κυβερνήσεων, αποφάσισαν
να εκθέσουν σε μια επίσημη διακήρυξη τα φυσικά, αναπαλλοτρίωτα και ιερά δικαιώματα του
ανθρώπου με τελικό σκοπό αυτή η διακήρυξη, μια και θα βρίσκεται συνέχεια μπροστά στα
μάτια του κοινωνικού σώματος, να υπενθυμίζει σε όλους αδιάκοπα τα δικαιώματα και τις
υποχρεώσεις τους. Ακόμη σκοπεύει να καταστήσει τις αποφάσεις της νομοθετικής και της
εκτελεστικής εξουσίας περισσότερο σεβαστές, μια και θα μπορούν σε κάθε περίπτωση να
συγκρίνονται με τον τελικό στόχο του κάθε πολιτικού θεσμού. Τέλος, η διακήρυξη αυτή
αποβλέπει να στρέψει τις διεκδικήσεις των πολιτών, που θα στηρίζονται πια σε απλές αρχές
και αναμφισβήτητες, προς τη στήριξη του Συντάγματος και προς το γενικό καλό. Επομένως, η
Εθνική Συνέλευση μπροστά και κάτω από την προστασία του Ανωτάτου Όντος αναγνωρίζει
και διακηρύσσει τα παρακάτω δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη.
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

56. Οικουμενική
Διακήρυξη για τα
Ανθρώπινα
Δικαιώματα

57. Προοίμιο
Επειδή η αναγνώριση της αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη
της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων
δικαιωμάτων τους αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της
ειρήνης στον κόσμο.Επειδή η παραγνώριση και η περιφρόνηση των δικαιωμάτων
του ανθρώπου οδήγησαν σε πράξεις βαρβαρότητας, που εξεγείρουν την ανθρώπινη
συνείδηση, και η προοπτική ενός κόσμου όπου οι άνθρωποι θα είναι ελεύθεροι να
μιλούν να πιστεύουν, λυτρωμένοι από τον τρόμο και την αθλιότητα, έχει
διακηρυχθεί ως η πιο υψηλή επιδίωξη του ανθρώπου.Επειδή, με τον Καταστατικό
Χάρτη, οι λαοί των Ηνωμένων Εθνών διακήρυξαν και πάλι την πίστη τους στα
θεμελιακά δικαιώματα του ανθρώπου, στην αξιοπρέπεια και την αξία της
ανθρώπινης προσωπικότητας, στην ισότητα δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών, και
διακήρυξαν πως είναι αποφασισμένοι να συντελέσουν στην κοινωνική πρόοδο και
να δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες ζωής στα πλαίσια μιας ευρύτερης
ελευθερίας.Επειδή τα κράτη μέλη ανέλαβαν την υποχρέωση να εξασφαλίσουν, σε
συνεργασία με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, τον αποτελεσματικότερο σεβασμό
των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιακών ελευθεριών σε όλο τον
κόσμο.Επειδή η ταυτότητα αντιλήψεων ως προς τα δικαιώματα και τις ελευθερίες
αυτές έχει εξαιρετική σημασία για να εκπληρωθεί πέρα ως πέρα αυτή η υποχρέωση.
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

59. ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

64. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Η έννοια της διαφορετικότητας συμπυκνώνεται στη φράση «Όλοι
διαφορετικοί, όλοι ίσοι». Η αντίληψη πως όλοι οι άνθρωποι έχουν ίσα
δικαιώματα, έχουν τα ίδια θεμελιώδη-φυσικά δικαιώματα, παρότι διαφέρουν ως
προς διάφορα βιολογικά, εθνολογικά, πολιτισμικά χαρακτηριστικά καθώς και ως
προς τις όποιες πεποιθήσεις τους , συγκροτεί τη διαφορετικότητα. Η αποδοχή της
διαφορετικότητας στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην παιδεία και στη
διαπαιδαγώγηση των ανθρώπων, ενώ αποτελεί, συγχρόνως, τη λύση στο μεγάλο
κοινωνικό αγκάθι του ρατσισμού. Οφείλουμε, εντούτοις, να επισημάνουμε το
χάσμα ανάμεσα στη θεωριτική - εννοιολογική πλευρά του ζητήματος και στην
πράξη, δηλαδή στην αφομοίωση όλων αυτών των ιδεών στον τρόπο σκέψης και
δράσης μας. Σε αυτό το σημείο έγκειται , κατά βάση, το πρόβλημα.

66. Η ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕΣΑ
ΑΠΟ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ

67.  Αγαπάω τους ανθρώπους που λένε ελεύθερα αυτό που σκέφτονται… φτάνει να
σκέφτονται τα ίδια με μένα. ( Άλι Μωχάμετ)
 Αλλά κανείς δεν έχει γεννηθεί που να τα γνωρίζει όλα. Άλλο χάρισμα έχει ο καθένας μας.
[Ευριπίδης ("Ρήσος«)]
 Για κάποιους η ομορφιά είναι στα μαλλιά, για άλλους στη φαλάκρα (Ινδική
παροιμία)
 Διαφορετικοί άνθρωποι κυνηγούν την ευτυχία με διαφορετικούς τρόπους και
διαφορετικά μέσα, και έτσι φτιάχνουν για τον εαυτό τους νέους τρόπους ζωής και είδη
διακυβέρνησης. (Αριστοτέλης)
 Εάν κάποιος σκέφτεται αλλιώς αυτό δε με προσβάλλει, αντίθετα με εμπλουτίζει. Δεν έχει
μεγάλο ενδιαφέρον ν' ακούσεις τον ήχο σου. (Σεντ Εξιπερί)
 Είναι παράλογο να διαιρεθούν οι άνθρωποι σε καλούς και κακούς. Οι άνθρωποι είναι είτε
γοητευτικοί είτε κουραστικοί . (Ουάιλντ Όσκαρ)
 Εκεί που όλοι είναι καμπούρηδες η όμορφη κορμοστασιά γίνεται δυσμορφία (Ντε
Μπαλζάκ Ονόρε)
 Εκείνος που πίνει κρασί και αυτός που πίνει νερό δεν μπορούνε να μη σκέφτονται
διαφορετικά. (Δημοσθένης)

69.  Να σκέπτεσαι αντίθετα στο ρεύμα της εποχής είναι ηρωισμός. Το να μιλάς
αντίθετα είναι τρέλα. (Άγνωστος)
 Να τρως σύμφωνα με την όρεξή σου και να φοράς ό,τι φορούν οι άλλοι.
(Γνωμικό από την Βεγγάλη)
 Ο ένας σιωπά γιατί δεν έχει να πει τίποτα, ο άλλος, γιατί σκέφτεται.
(Τολστόι Λέων)
 Ο ζωγράφος ζωγραφίζει ό,τι πουλάει. Αντίθετα ο καλλιτέχνης πουλάει ό,τι
ζωγραφίζει. (Πικάσο Πάμπλο)
 Τη θάλασσα θα φτάσει μόνο αυτός που κολυμπάει με το ρεύμα. Κομφούκιος
 Στο βάθος, κάθε άνθρωπος γνωρίζει πως είναι μοναδικός και μόνο μια φορά
πάνω στη γη. Και ποτέ μια τέτοια θαυμαστά αρμονική συνύφανση αντιθέσεων
δεν πρόκειται να υφανθεί για δεύτερη φορά. (Νίτσε)
 Τίποτα στον κόσμο δεν είναι πιο δίκαια μοιρασμένο από το μυαλό. Όλοι
πιστεύουν πως έχουν αρκετό . (Ντεκάρτ Ρενέ)

71. Το ότι οι άλλοι είναι διαφορετικοί σκέφτονται διαφορετικά,
ενεργούν διαφορετικά, είναι πολύ μικρότερο κακό από το γεγονός
ότι υπάρχουν. (Ντε Μπωβουάρ Σιμόν)
Το πιο σημαντικό πάντα είναι να φυλάγεσαι από αυτούς που
σκέπτονται διαφορετικά. (Άτκινσον Ρόουαν)
Το πρόβατο και ο λύκος διαφορετικά καταλαβαίνουν τη λέξη
«ελευθερία», εδώ είναι η ουσία όλων των διαφωνιών που
κυριαρχούν μέσα στην κοινωνία. (Λίνκολν Αβραάμ)
Ω μεν έδωκε πέντε τάλαντα, ώ δε δύο, ώ δε έν, εκάστω κατά την
ιδίαν δύναμιν. (Ματθ.κε'15 )

78. ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

80. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
 Το φαινόμενο της βίας στα γήπεδα σε οργανωμένο επίπεδο δεν είναι καθόλου
πρόσφατο αφού η εμφάνιση του τοποθετείται στα τέλη του 19ου αιώνα, δηλαδή
λίγο μετά την οργάνωση της σύγχρονης μορφής του ποδοσφαίρου στην Αγγλία καιτην εξάπλωσή
της στα υπόλοιπα κράτη της Ευρώπης. Βέβαια, πρέπει να αναφερθείότι οι ιστορικές έρευνες
σχετικά με την προέλευση και την προϊστορία τουποδοσφαίρου, το οποίο πρωτοεμφανίζεται τον
13ο αιώνα στην Αγγλία, καταδεικνύουν ότι, ήδη από τους μεσαιωνικούς χρόνους, ήταν
συνδεδεμένο με βίαιες εκδηλώσεις, ακόμη και με θανατηφόρα επεισόδια οφειλόμενα σε
τοπικισμό,σε χρήση αλκοόλ ή σε φανατισμούς - εχθρότητες εκτός γηπέδων.
 Στην αρχαία Ελλάδα το φαινόμενο των βίαιων ξεσπασμάτων εντός κάποιον
αθλημάτων θεωρούνταν σχεδόν κάτι το δεδομένο, μάλιστα υπήρχαν πολλά
Ολυμπιακά αθλήματα τα οποία είχαν πολύ βίαιο περιεχόμενο και ψυχαγωγούσαν
τους φίλαθλους που “διψούσαν” για βία και αιματηρά επεισόδια (π.χ. Παγκράτιο,
Πυγμαχία κτλ). Εκτός αυτού πολλοί αθλητές ήταν υπερήφανοι που συμμετείχαν σετέτοιου
είδους αθλήματα και έθεταν την ζωή τους σε κίνδυνο. Ακόμη και στηναρχαία Ρώμη οι
μονομάχοι που πάλευαν μέχρι θανάτου φώναζαν στον Καίσαρα “Χαίρε Καίσαρ, οι
μελλοθάνατοι σε χαιρετούν”.
 Έτσι μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε πως το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα
οι οπαδοί θέλουν να δουν εξάρσεις βίας και την επικράτηση της ομάδας τους μέσωαυτής
είναι φυσιολογικό, πόσο μάλλον όταν δεν λαμβάνονται τα σωστά μέτρα γιανα αποφθεχθούν
τέτοια σκηνικά, αφού οι ρίζες τέτοιων φαινομένων είναι βαθιέςστον ελληνικό χώρο και στα
ελληνικά αθλήματα.

81. Σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις ενός μέτοχου
ποδοσφαιρικής ΠΑΕ
υποστήριξε πως για την βία στα γήπεδα οι τελευταίοι που
φταίνε είναι οι οπαδοί,
καθώς οι βασικοί υπαίτιοι είναι οι παράγοντες που
δυναμιτίζουν τα πάθη με
δηλώσεις και συμπεριφορές. Επίσης υποστηρίζει ότι μεγάλη
ευθύνη έχουν οι
αθλητικές και μη εποπτικές αρχές και η πολιτεία που αφήνει
αυτούς τους
ανθρώπους ατιμώρητους.

84. Επιπλέον ποδοσφαιριστής ελληνικής ομάδας ο οποίος έζησε τρομερά
επεισόδια σε αγώνα που αγωνιζόταν δήλωσε: «Η κατάσταση είναι
εκτός ελέγχου και δεν θα αλλάξει. Οι ζωές μας είναι σε κίνδυνο και
είναι πολύ οδυνηρό να μιλάμε για αυτό. Το παράξενο είναι πως
έχουμε συνηθίσει αυτή την πραγματικότητα. Οι εισβολή οπαδών
στους αγωνιστικούς χώρους είναι αρκετά συχνό φαινόμενο. Η χώρα
μας διανύει μια περίοδο μεγάλης οικονομικής δυσπραγίας και οι
άνθρωποι ψάχνουν ένα μέσο για να μπορέσουν να εκτονωθούν. Αυτό
θα μπορούσε να εξηγήσει αυτήν την κατάσταση. Εμείς λέμε όχι στη
βία στα γήπεδα και είμαστε εδώ για να ξαναγυρίσει ο αθλητισμός
όπως τον γνωρίσαμε εμείς οι βετεράνοι, εμείς οι παλαιότεροι αλλά
και τα σημερινά παιδιά».

86. Επίσης ο πρόεδρος της Δημοκρατίας δήλωσε:
«πρέπει όλοι εμείς που αγαπάμε
τον αθλητισμό, εμείς που αγαπάμε τις αρετές και τα
ιδανικά του αθλητισμού να
συντροφευθούμε στη μάχη εναντίον της βίας στα
γήπεδα».

88. α) Ο κύριος παράγοντας που συμβάλλει στα επεισόδια είναι η εμπορευματοποίηση
του αθλητισμού, η οποία καλλιεργεί την επιδίωξη της νίκης με κάθε μέσο, οξύνει
τονανταγωνισμό και δυναμιτίζει το κλίμα των αθλητικών συναντήσεων.
β) Η ανοχή και υπόθαλψη του φανατισμού από τους παράγοντες που διοικούν τα
σωματεία ενθαρρύνουν την «οπαδοποίηση» των φιλάθλων και την εκδήλωση
βίαιων συμπεριφορών στους αθλητικούς χώρους.
γ) Οι συνεχείς αναπόδεικτες καταγγελίες για ευνοϊκές διαιτησίες έχουν
δηλητηριάσει πλέον κάθε Έλληνα φίλαθλο που πηγαίνει στο γήπεδο πρώτα για να
αποδοκιμάσει τον διαιτητή και μετά να υποστηρίξει την ομάδα του.
δ) Οι πιεστικές συνθήκες ζωής, κυρίως στις μεγαλουπόλεις, η ανεργία και τα
γενικότερα προβλήματα, που συνιστούν τη σκληρή σημερινή πραγματικότητα και
προκαλούν τη δυσαρέσκεια και την αντίδραση των νέων, η οποία συχνά
διοχετεύεται σε αντικοινωνικές πράξεις, καθώς επίσης και η έλλειψη ισχυρής
πολιτικής βούλησης και η ελαστικότητα στην εφαρμογή των νόμων που
ενθαρρύνουν την παραβατική και αξιόποινη συμπεριφορά.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

91. ε) Ο χουλιγκανισμός πλέον έχει γίνει τρόπος ζωής για πολλούς
νέους στη χώρα μας.
ζ) Άλλος ένας παράγοντας που συμβάλλει στα επεισόδια είναι
η μερίδα του αθλητικού τύπου, που πολλές φορές εξάπτει τον
φανατισμό - άμεσα ή έμμεσα – με προκλητικά πρωτοσέλιδα.
Αλλά και η αναμετάδοση των περιστατικών βίας από την
τηλεόραση, λειτουργεί επίσης ως πιθανός πολλαπλασιαστής
της βίας.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

93. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

94. Η βία στα γήπεδα είναι
ένα φάσμα καταστροφικό
για τον χαρακτήρα και
εκδηλώνεται με λόγια και
πράξεις.
Κατευθύνεται συνειδητά η
ασυνείδητα εναντίον
ανθρώπων ή ακόμη και
πραγμάτων.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

95. Ακόμη σημαντικό είναι και το γεγονός πως ο υπερβολικά
φανατισμένος με την ομάδα του οπαδός, μόλις έρθει αντιμέτωπος με τον
αγωνιστικό χώρο, το αθλητικό θέαμα έρχεται σε δεύτερη μοίρα γιατί
υπερισχύει η υποστήριξη της ομάδας να φτάσει στην νίκη του αγώνα.
Μόλις έρθει η νίκη οι φίλαθλοι ξεπερνούν τον εαυτό τους και βγάζουν
χαρακτηριστικά που για λόγους σεβασμού δεν εξέφραζαν ποτέ, κάποια
από αυτά είναι:
 Αλαζονεία
 Εγωισμός
 Ψυχολογικά προβλήματα
 Ζήλια
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

97. Σε ένα αγωνιστικό χώρο εκτός από τους θύτες οι οποίοι είναι εκατομμύρια,
υπάρχουν και πολλά θύματα. Άτομα με χαμηλό δείκτη νοημοσύνης, με πιο
διακριτική εμφάνιση, χωρίς να τραβούν την προσοχή των υπολοίπων με υβριστικά
λόγια. Αυτά είναι άτομα που δέχονται την εκτόνωση των θυτών όταν η ομάδα
έρχεται σε ήττα. Το πιο σημαντικό από όλα είναι η βία που δέχονται οι παίχτες της
ομάδας, είτε αυτή είναι η αντίπαλη ή η ομάδα που στηρίζουν! Επίσης θύμα είναι
και η ευρύτερη περιοχή όπου καίγονται και καταστρέφονται προσωπικά
αντικείμενα των οπαδών αλλά και όλος ο αγωνιστικός χώρος. Το μεγαλύτερο θύμα
είναι η ομάδα που χάνει πόρους και τιμωρείται. Στην πραγματικότητα θύμα είναι
και όλη η ελληνική οικογένεια που θέλει να πάει στο γήπεδο και φοβάται.
Πρόσφατα απειλήθηκαν οικογένειες (παικτών, διαιτητών κ.α.). Στο τέλος βέβαια
της ιστορίας “θύμα” θα καταστεί και ο ίδιος ο δράστης διότι το μέλλον του είναι
καταδικασμένο.

98. Ο ρόλος των φίλων
Η εφηβεία κατέχει ιδιαίτερη και χαρακτηριστική θέση μέσα στο φάσμα των
ηλικιών της ανθρώπινης ζωής. Είναι από τις ωραιότερες περιόδους της ζωής του
ατόμου, διότι βαδίζει προς την ψυχική και σωματική ωρίμανση, ανακαλύπτει τον
εαυτό του, αποκτά συνείδηση της υπαρξιακής του διάστασης και προετοιμάζεται να
λάβει τη θέση του μέσα στην κοινωνία. Η έναρξη της εφηβικής ηλικίας δεν μπορεί να
ορισθεί χρονικά με απόλυτη ακρίβεια και αυστηρότητα, διότι ποικίλοι παράγοντες την
επηρεάζουν και της μεταθέτουν τα χρονικά όρια. Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να
είναι η χώρα, η περιοχή, οι κλιματολογικές συνθήκες, οι συνθήκες περιβάλλοντος, η
κοινωνικό-οικονομική κατάσταση, η οικογενειακή αγωγή και άλλοι. Ένα βασικό
χαρακτηριστικό γνώρισμα της συναισθηματικής ζωής των εφήβων είναι οι
συγκρούσεις. Οι έφηβοι συγκρούονται συνήθως με τον έξω κόσμο. Γι’ αυτό συχνά
οργανώνονται, αμύνονται ή επιτίθενται με μανία και δύναμη. Οι συγκρούσεις με το
εγγύτερο περιβάλλον είναι δυνατόν να δημιουργήσουν στους έφηβους
συναισθηματικές διαταραχές, νευρώσεις, νευρικές κρίσεις, ψυχώσεις,
απογοητεύσεις, φαντασιώσεις, τάσεις φυγής, συμπλέγματα, απομονώσεις ή και
αυτοκτονίες ακόμη. Κάποιες φορές οι έφηβοι απομακρύνονται από συγγενείς και
φίλους, διότι δεν βρίσκουν σ’ αυτούς κοινή γλώσσα επικοινωνίας, ιδεολογική και
ψυχική συνταύτιση.

99. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι ο κύριος παράγοντας που σπρώχνει τους
νέους με μανία στο φαινόμενο της βίας στα γήπεδα. Η καθημερινή παρέα με άτομα
με οικογενειακά και ψυχολογικά προβλήματα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη
συμπεριφορά των νέων στους αγωνιστικούς χώρους.
Το αποτέλεσμα είναι πως στην εποχή που ζούμε καθημερινά οι νέοι εκτονώνουν
τα προβλήματα και ότι τους προκαλεί νεύρα, απογοήτευση ή και ακόμη όταν
θίγεται ο εγωισμός τους καταφεύγουν σε αγωνιστικούς χώρους που δεν γνωρίζουν
κανέναν για να χρησιμοποιήσουν τη βία. Η βία είναι ένας τρόπος ζωής για
κάποιους νέους!
Μήπως ήρθε η ώρα να τους βοηθήσουμε;
ΝΑΙ! Πρέπει να τους βοηθήσουμε! Όχι μόνο για αυτούς αλλά για όλους εκείνους
που φοβούνται να πάνε στο γήπεδο να παρακολουθήσουν την πορεία της ομάδας
τους!

101. Χουλιγκανισμός
Ο χουλιγκανισμός ονομάστηκε έτσι από τον όρο "hooliganism" που
χρησιμοποιείται από τη δεκαετία του 1890 για να χαρακτηρίσει τη συμπεριφορά
συμμοριών των δρόμων. Η χρήση του όρου εμφανίζεται σε μια αναφορά της
Αστυνομίας του Λονδίνου το 1898, αλλά ενδεχομένως δεν είναι η πρώτη. Η
επικρατέστερη θεωρία αναφέρει πως ο όρος πάρθηκε από το όνομα του Πάτρικ
Χούλιχαν ο οποίος ήταν Ιρλανδός βάνδαλος που έμενε στο Λονδίνο. Μια άλλη
θεωρία αναφέρει πως ο όρος προέρχεται από τον απολίτιστο τρόπο ζωής μιας
Ιρλανδικής αγροτικής οικογένειας. Άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο όρος πάρθηκε
από μία συμμορία του δρόμου στο Ισλινγτον του Λονδίνου που είχε το όνομα
"Χούλι". Ως χουλιγκανισμός αναφέρεται η ανάρμοστη και βίαιη συμπεριφορά
οπαδών αθλητικών ομάδων που οδηγεί στη διατάραξη της τάξης. Εκφάνσεις
χουλιγκανισμού συνήθως θεωρούνται πράξεις όπως η υβριστική συμπεριφορά σε
γήπεδα κατά τη διάρκεια αγώνων πολλές φορές με ρατσιστική διάθεση, η
επιθετική συμπεριφορά σε αυτούς τους χώρους, οι εισβολές οπαδών στον
αγωνιστικό χώρο πολλές φορές με βίαιες διαθέσεις, οι ομαδικές συγκρούσεις
οπαδών εντός και εκτός γηπέδων καθώς και δολοφονίες που γίνονται μεταξύ
οπαδών που τάσσονται υπέρ διαφορετικών ομάδων.

102. Αίτια του Φαινομένου
1) Οι διάφορες μορφές ρατσισμού (πχ. Χρώματος, εθνικότητας).
2) Έλλειψη αξιών που έχει ως αποτέλεσμα την υποτιμήσει της ανθρώπινης
ζωής.
3) Έντονα κοινωνικά προβλήματα.
4) Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των οπαδών.

103. ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ
 Υποχρεώσεις ομάδων και πολιτείας
 Να υπάρχει αντικειμενικότητα και όχι αδικίες σε βάρος των λεγόμενων μικρών
ομάδων. Στην περίπτωση εισβολής φιλάθλων στο γήπεδο να γίνεται άμεσα
διακοπή του αγώνα σε βάρος της ομάδας της οποίας οι φίλαθλοι εισέβαλαν.
Επίσης θα πρέπει να αφαιρούνται βαθμοί από τις ομάδες.
 Εντός του γηπέδου υπεύθυνοι για την ομαλή διεξαγωγή του αγώνα να είναι οι
σύλλογοι των ομάδων. Εκτός γηπέδου ο έλεγχος να πραγματοποιείται από την
Αστυνομία. Επιπλέον, το υλικό από τα βίντεο του κάθε αγώνα να μπορεί να
χρησιμοποιηθεί από τις Αρχές που διεξάγουν τις έρευνες σε περίπτωση
επεισοδίων ως αποδεικτικά στοιχεία.
 Ένα άλλο μέτρο είναι η πραγματοποίηση σύσκεψης πριν από κάθε αγώνα έτσι
ώστε να μελετάται ο βαθμός της επικινδυνότητας στο γήπεδο και να
καθορίζεται ο αριθμός των αστυνομικών και των επιτηρητών καθώς και να
γίνεται συνολικός έλεγχος του σταδίου.
 Να εφαρμόζονται οι ποινές από την πειθαρχική επιτροπή της ΕΠΟ. Επιπρόσθετα
καλό θα ήταν να πραγματοποιηθεί συζήτηση στη Βουλή για το θέμα της βίας στα
γήπεδα στην οποία θα εκφραστούν οι απόψεις όλων των πολιτικών δυνάμεων
με σκοπό την εξεύρεση κοινής συνισταμένης.

106.  Αυστηρή εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας από την Πολιτεία. Επιπλέον αυτοί
που παρανομούν (παράγοντες, οπαδοί κ.λπ.), να τιμωρούνται χωρίς επιείκεια ή
διακρίσεις.
 Άτομα που συλλαμβάνονται για πράξεις βίας, δεν θα τους επιτρέπεται να
παρακολουθούν αγώνες, για κάποιο διάστημα αρχικά. Θα δίνουν το παρόν στο
Αστυνομικό Τμήμα, μέχρι λήξης του αγώνα.
 Στη συνέχεια οι σύνδεσμοι οπαδών θα εποπτεύονται αυστηρά και θα
πραγματοποιείται σύλληψη των ενόχων και απαγόρευση εισόδου τους σε
αγώνες.
 Απαγόρευση μετακίνησης οπαδών σε γήπεδα που δεν εγγυώνται ασφάλεια και
διαχωρισμό φιλάθλων.
 Βελτίωση των εγκαταστάσεων των γηπέδων καθώς και εφαρμογή της ποινής
«κεκλεισμένων των θυρών». Ένα καλό μέτρο πρόληψης της βίας στα γήπεδα θα
ήταν και η εφαρμογή της ποινής σε ουδέτερο γήπεδο.

109.  Να ελέγχονται τα γήπεδα με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην μπαίνουν κροτίδες,
φωτοβολίδες, κλπ και να ευθύνεται η ομάδα για τον έλεγχο του γηπέδου.
 Συνεχίζοντας για την αποφυγή των συνηθισμένων προβλημάτων που
δημιουργούνται από τη μετακίνηση των οργανωμένων φιλάθλων, να
πραγματοποιείται έλεγχος πριν την αναχώρηση τόσο των λεωφορείων όσο και
των φιλάθλων αν κατέχουν εισιτήριο εισόδου. Επίσης τα λεωφορεία θα πρέπει
να κάνουν τις διαδρομές τους χωρίς να κάνουν στάσεις και να φτάνουν στο
γήπεδο σε καθορισμένη ώρα.
 Καταλυτικό μέτρο για να αμβλυνθεί το πρόβλημα της βίας στα γήπεδα είναι η
αποφυγή της ατιμωρησίας και η καθυστέρηση εκδίκασης υποθέσεων.

111. Για την αποφυγή της βίαιης συμπεριφοράς των μελών μιας
οικογένειας είναι
απαραίτητο να υπάρχει:
 Κατάλληλο και υγιές οικογενειακό περιβάλλον.
 Διάλογος και συνεργασία των γονιών με τα παιδιά.
 Ελεγχόμενη ελευθερία των νέων.
 Καλλιέργεια της αγάπης, αλληλεγγύης και αλτρουισμού.
Ανάλογες δυσλειτουργίες δημιουργούνται και σε σχέση με το θεσμό του
σχολείου.

113. Το σχολείο θα πρέπει να επιδιώκει :
 Ανθρωπιστική παιδεία, μετάγγιση αξιών ζωής.
 Ενίσχυση της κριτικής ικανότητας των νέων.
 Δημιουργία συναγωνιστικού και όχι ανταγωνιστικού κλίματος.
 Ενίσχυση της αλληλεγγύης και της ευγενούς άμιλλας.

115. Ο ποδοσφαιριστής / αθλητητής που έχει αποδεχθεί το "δίκαιο παιχνίδι" και το
υπηρετεί με την συμπεριφορά του πρέπει:
 Να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να αναπτύξει τις αθλητικές του
ικανότητες και το ήθος του.
 Να αγωνίζεται όσο το δυνατόν καλύτερα στη διάρκεια του αγώνα, ακόμη και αν
η ομάδα του είναι πολύ κοντά στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
 Να χρησιμοποιεί όλα τα νόμιμα μέσα για τη νίκη, πιστός στους κανονισμούς και
στο πνεύμα του αγώνα.
 Να ενημερώνει έγκαιρα τον διαιτητή για την αντικανονική επίτευξη τέρματος
από τον ίδιο ή συμπαίκτη του.
 Να αποδέχεται την επιτυχία ή την αποτυχία με μέτρο, χωρίς υπερβολική έξαρση
των συναισθημάτων του.
 Να αντιστέκεται στις προτάσεις για χρήση απαγορευμένων ουσιών
 Να συμπεριφέρεται στον αντίπαλο με σεβασμό, να αποφεύγει τη βία και το
αντιαθλητικό παιχνίδι και να διασφαλίζει τη σωματική ακεραιότητα τους.
 Να επιδοκιμάζει τις καλές ενέργειες συμπαικτών και αντιπάλων και μετά το
τέλος του αγώνα να συγχαίρει τους αντιπάλους, όποιο και αν είναι το
αποτέλεσμα.
 Έξω από το γήπεδο να συμπεριφέρεται με τρόπο που βοηθάει το ποδόσφαιρο
να κερδίζει έναν αυξανόμενο σεβασμό.

116. Προτάσεις για άμβλυνση του φαινομένου της βίας
Αρχικά η στάση της πολιτείας οφείλει να είναι ασυμβίβαστη και αυστηρή έναντι
των διοικήσεων και των παραγόντων που καλλιεργούν το φανατισμό. Οι ποινές,
ταπρόστιμα, οι επιτηρήσεις κρίσιμων σημείων, η σωματική έρευνα, η
χρησιμοποίησηε ιδικά εκπαιδευμένων αστυνομικών, η μυστική αστυνομία, οι
εκκλήσεις διάσημων ποδοσφαιριστών για αυτοσυγκράτηση είναι μερικά μόνο
μέτρα για την απώθηση των ταραχοποιών από τους αθλητικούς χώρους.

125. Από την άλλη η διαχείριση των προβλημάτων που δημιουργεί η παραβατική
συμπεριφορά των φιλάθλων πρέπει να στοχεύει στην πρόληψη. Θα ήταν χρήσιμη η
δημιουργία ενός ιδιαίτερου φορέα αθλητικής διαπαιδαγώγησης που θα χαράξει μια
στρατηγική βασισμένη στην ιδέα της προώθησης ενός μαζικού λαϊκού αθλητισμού.
Οι λύσεις μπορούν να αναζητηθούν αρχικά στη δημιουργία περισσότερων
αθλητικών και πολιτισμικών κέντρων ως μέσο δημιουργικής αξιοποίησης του
ελεύθερου χρόνου. Η εξοικείωση του νέου με τον υγιή αθλητισμό και η αντίστοιχη
αθλητική παιδεία θα αναβάθμιζαν το ενδιαφέρον του προς τα αθλητικά γεγονότα
και θα μείωναν το χουλιγκανισμό και τη βία στα γήπεδα.
Τέλος, απαιτείται σημαντική προσπάθεια για να εντοπιστούν και να
μεταβληθούν οι κοινωνικές συνθήκες που βρίσκονται στη βάση αυτών των βίαιων
συγκρούσεων. Αυτή η πρόταση είναι η πολυτιμότερη και η δυσκολότερη στην
εφαρμογή της. Συνεπάγεται ένα τεράστιο πρόγραμμα κοινωνικής αναμόρφωσης και
εκτείνεται πέρα από τα όρια του ποδοσφαίρου. Η κοινωνική αναμόρφωση των
ταραχοποιών είναι ίσως η μόνη διέξοδος από τη βία και ο μόνος τρόπος
χαλιναγώγησης των ακραίων μορφών έκφρασής της.

126. ΤΟ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟ ΙΔΕΩΔΕΣ : ΣΥΝΔΕΤΙΚΟΣ
ΚΡΙΚΟΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ

130. Δεν είσαι υπεύθυνος για τον προγραμματισμό,
τον τρόπο οργάνωσης και δράσης σου, τον
οποίο πήρες στην παιδική σου ηλικία. Όμως,
σαν ενήλικας, είσαι 100% υπεύθυνος για τη
διόρθωσή του.

131. «Ο κόσμος δε θα καταστραφεί μαπό αυτούς που
κάνουν κακό, αλλά από αυτούς που τους βλέπουν χωρίς
να κάνουν τίποτα»
Άλπερτ Αϊνστάιν

132. ΟΛΟΙ ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ...

134. ΒΙΝΤΕΟ : Schwarzfahrer
 http://www.youtube.com/watch?feature=player_det
ailpage&v=lAdrebXDyLY#t=569
 Το Schwarzfahrer (στα γερμανικά μεταφράζεται ως
λαθρεπιβάτης αλλά και ως μαύρος αναβάτης) του
Γερμανού σκηνοθέτη Pepe Danquart έχει κερδίσει το
όσκαρ ταινίας μικρού μήκους το 1994. Καταδίκη του
καθημερινού ρατσισμού μέσα από μια ιστορία σε ένα
τραμ.

135. ΣΑΣ
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ
ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ !

136. ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

137.  http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%
BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%94%CE%B9%CE%B1%
CE%BA%CE%AE%CF%81%CF%85%CE%BE%CE%B7_%CE%B3%CE%B9%CE%B
1_%CF%84%CE%B1_%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%8E%CF%80%CE
%B9%CE%BD%CE%B1_%CE%94%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CF%8E
%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1
 http://1lyk-filipp.pre.sch.gr/data/PROJECTS/Project_1b.pdf
 http://dipe-serron.gr/wp-
content/uploads/2014/10/%CE%99%CE%94%CE%95%CE%95%CE%A3_%CE%A0%
CE%A1%CE%9F%CE%A4%CE%91%CE%A3%CE%95%CE%99%CE%A3_%CE%97
%CE%9C%CE%95%CE%A1%CE%91-
%CE%A3%CE%A7%CE%9F%CE%9B%CE%99%CE%9A%CE%9F%CE%A5-
%CE%91%CE%98%CE%9B%CE%97%CE%A4%CE%99%CE%A3%CE%9C%CE%9
F%CE%A5-2.pdf
 http://el.wikiquote.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CE%B1%CF%86%CE%BF%CF%8
1%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%
B1
 http://lyk-esp-
prevez.pre.sch.gr/autosch/joomla15/index.php?option=com_content&view=article
&id=18:2011-12-16-09-19-56&catid=3:-1&Itemid=17
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%B9%CF%8
3%CE%BC%CF%8C%CF%82