2. Ջրածնի անձնագիր
Քիմիական նշանը՝H,կարգաթիվը1
2.Ar (H2)=1
3.Քիմիական բանաձևը՝H2
4.Mr (H2)=2 (H-H) Ոչ բեվեռային կովալենտ կապ
5.Դիրքը պարբերական համակարգում պարբ.1, խումբ1, ենթ. գլխավոր
6.ատոմի բաղադրությունը (1p, 0n) 1e
7.Ատոմի կառուցվածքը +1 )1e
8.1ատոմի զանգվածը m0=1*1,66*1,-27կգ
9.Իզոտոպները դրանք նույն ատոմի տարատեսակներն են, որոնք ունեն նույն միջուկի լիցքը և
տարբեր հարաբերական ատոմային զանգվածներ, այսինքն տարբեր նետրոնների թիվ:
H-պրտիյ (1p, 0n) 1e
D-դեյտերիյ (1p, 1n) 1e
T-տրիտիյ(1p, 2n)1-e
4. Ջրածին
Ջրածինն անգույն, անհոտ, անհամ գազ է: Ամենատարածված քիմիական
տարրն է Տիեզերքում. կազմում է աստղերի և Արեգակի զանգվածի մոտ
կեսը, Արեգակի մթնոլորտի 84 %-ը, միջաստղային միջավայրի և
միգամածությունների հիմնական մասը: Աստղերի ընդերքում ջրածնի
ատոմների միջուկները վերածվում են հելիումի ատոմների միջուկների
(ջերմամիջուկային սինթեզ), և անջատվում է մեծ քանակությամբ էներգիա:
Ջրածնի պարունակությունը երկրակեղևում 0,15 % է, ընդհանուր
պարունակությունը Երկրի վրա՝ 1 %: Ջրածինը Երկրի վրա ազատ վիճակում
հանդիպում է հազվադեպ՝ որոշ հրաբխային և այլ բնական գազերում, օդում՝
10-4%: Մթնոլորտի վերին շերտերում ջրածնի պարունակությունը շատ
ավելի մեծ է, մերձերկրյա տարածությունում առաջացնում է Երկրի
պրոտոնային ճառագայթումային գոտին: Ջրածինը մտնում է
ամենատարածված նյութի՝ ջրի (11,19% ըստ զանգվածի), ինչպես նաև
քարածխի, նավթի, բնական գազերի, կենդանական ու բուսական
օրգանիզմների բաղադրության մեջ:
5. Ջրածին
Բնական ջրածինը բաղկացած է պրոտիում (1H) և դեյտերիում (2H) կամ D
կայուն իզոտոպներից: Բնական ջրածինն աննշան քանակներով
պարունակում է նաև ճառագայթաակտիվ՝ գերծանր ջրածին՝ տրիտիում (3H)
կամ T, որը սինթեզվում է մթնոլորտի վերին շերտերում՝ տիեզերական
նեյտրոնների և ազոտի փոխազդեցությամբ: Ծանր ջրածնի (D)
պարունակությունը օվկիանոսների վերին շերտերում ավելի մեծ է, քան
մթնոլորտային տեղումներում և սառցադաշտերում:
Ջրածնի մոլեկուլը երկատոմ է: Ատոմական ջրածինը քիմիապես ակտիվ է,
մոլեկուլայինը՝ համեմատաբար պասսիվ: Ոչ մետաղների հետ ջրածինն
առաջացնում է գազային միացություններ: Ջրածինն այրվում է՝ մեծ
քանակությամբ ջերմություն անջատելով: 2 ծավալ ջրածնի և 1 ծավալ
թթվածնի խառնուրդը պայթուցիկ է և կոչվում է շառաչող գազ: Բարձր
ջերմաստիճաններում ջրածինը միանում է ալկալիական և հողալկալիական
մետաղներին՝ առաջացնելով մետաղների հիդրիդներ:
7. Ջրածին
Ջրածին իոնի (H+) կամ այլ ատոմի հետ բևեռացված կապով միացած ջրածնի
ատոմի մասնակցությամբ իրականանում է ջրածնական կապը, առանց որի
Երկրի վրա գոյություն չէին ունենա հեղուկ ջուրը, սպիտակուցները,
հետևաբար և կյանքը:
Ջրածինը հիմնականում օգտագործվում է ամոնիակ ստանալու համար, որը
ելանյութ է ազոտական թթվի, ազոտական պարարտանյութերի
արտադրության մեջ: Ջրածինն օգտագործվում է նաև սպիրտների,
արհեստական հեղուկ վառելանյութերի, ճարպերի ջրածնավորման,
օդերևութաբանական զոնդեր, օդապարիկներ և դիրիժաբլներ լցնելու
(հելիումի խառնուրդով) համար: Ջրածնաթթվածնային այրիչներն
օգտագործում են մետաղները զոդելու և կտրելու համար:
9. Ջրածնային ռումբ
Ջրածնային ռումբը մեծ ավերիչ ուժով զենք է: Նրա գործողությունը հիմնված
է որպես միջուկային լիցք ծառայող ջրածնի տրիտիում և դեյտերիում
իզոտոպներ պարունակող քիմիական խառնուրդում ընթացող
ջերմամիջուկային սինթեզի վրա, որի ընթացքում ակնթարթորեն
անջատվում է վիթխարի քանակությամբ էներգիա: Ջրածնային ռումբի
(ինչպես նաև բոլոր միջուկային ռումբերի) պայթյունի ժամանակ ավերիչ
ազդեցություն են գործում հարվածային ալիքը, լուսային ճառագայթումը,
թափանցող ճառագայթումը և ճառագայթաակտիվ վարակումը:
Առաջին ջրածնային ռումբը փորձարկվել է 1953 թ-ին ԽՍՀՄ-ում:
10. Ջրածնի հայտնաբերման պատմությունից
Ջրածինն առաջինն ստացել ու հետազոտել է անգլիացի գիտնական Հ.
Կավենդիշը 1776 թ-ին: Ցինկի ու երկաթի կտորների վրա աղաթթու կամ
ծծմբական թթու լցնելիս նա նկատել է, որ անջատվում է ինչ-որ գազ: Այդ
գազը երբեմն այրվում է հանգիստ, երկնագույն բոցով (որին անվանել է
«այրվող օդ»), իսկ երբեմն՝ պայթյունով՝ առաջացնելով ջուր: 1787 թ-ին
ֆրանսիացի քիմիկոս Ա. Լավուազիեն կատարել է հակառակ փորձը՝ ջրից
ստացել է «այրվող գազը» և այն դասակարգել է քիմիական տարրերի շարքն
ու անվանել ջրածին՝ այսինքն՝ ջուր ծնող:
