1. ANCIENT PERSIA

2. อารยธรรมเปอร์เซีย
เมื่อประมาณ 1,000 ปีก่อนคริสตกาล ชนเผ่า
เปอร์เซีย ซงึ่เป็นกลุ่มชนที่ใช้ภาษาอินโด-ยุโรเปียน มีถิ่นฐานเดิม
อยู่บริเวณทางเหนือของทะเลดา ได้ก่อตัวและขยายอานาจ
ครอบครองอารยธรรมโบราณอื่นๆ และได้ก้าวขึน้มามีบทบาท
เป็นศูนย์กลางของความเจริญรุ่งเรืองของโลกยุคโบราณ ภายใต้
การปกครองของพระเจ้าไซรัสมหาราช พระองค์ได้ดาเนิน
นโยบายขยายดินแดนของเปอร์เซียออกไปอย่างกว้างขวาง มี
อาณาจักรกว้างใหญ่ไพศาลกลายเป็นจุดศูนย์กลางของการ
เชื่อมโยงดินแดนทัง้เอเชียตะวันออก เอเชียกลาง อินเดีย อียิปต์
และดินแดนแถบเมดิเตอร์เรเนียน ในยุคนีไ้ด้มีพัฒนาการที่
ทันสมัยมากขึน้ มีการผลิตเงินเหรียญขึน้ใช้ นอกจากนัน้ยังได้มี
การดัดแปลงตัวอักษรคูนิฟอร์มเป็นตัวอักษรของเปอร์เซีย
จัดระบบการปกครอง โดยแบ่งเป็นจังหวัด หรือมณฑล เรียกว่า
แซแทรปปี (Satrapy) นอกจากในด้านเศรษฐกิจที่เจริญรุ่งเรือง
แล้ว ชาวเปอร์เซียยังได้สร้างถนนใช้คมนาคมและถือว่าเป็นถนน
ที่ดีที่สุดในยุคโบราณ และนอกจากนัน้ยังมีไปรษณีย์
ติดต่อสื่อสารทางราชการ จนทาให้เปอร์เซียกลายเป็นจักรพรรดิ
ใหญ่แห่งแรกหลังการล่มสลายของอาณาจักรยุคโบราณ
ANCIENT PERSIA
พระเจ้าไซรัสมหาราช กษัตริย์แห่งเปอร์เซีย

3. สถาปัตยกรรมเปอร์เซีย
ความมหัศจรรย์อย่างหนึ่งของสถาปัตยกรรม
เปอร์เซียมาจากการค้นคว้าแสวงหานวัตกรรมง่ายๆ นามาใช้ใน
การควบคุมสภาพแวดล้อมในเขตที่อยู่อาศัยโดยไม่จาเป็นต้องใช้
จักรกลทุ่นแรงให้สิน้เปลืองเหมือนอาคารสิ่งก่อสร้างในปัจจุบัน
สถาปัตยกรรมเปอร์เซียตัง้แต่ยุคโบราณจนถึงสมัยอิสลาม
ผสมผสานการรักษาสมดุลระหว่างธาตุหลักคือ ดิน นา้ ลม และ
ไฟได้อย่างลงตัว ปรากฏองค์ประกอบของสถาปัตยกรรม 4
ประเภทคือ ผนังโคลน ธารนา้ประดิษฐ์ หอดักลม และช่องแสง
องค์ประกอบสาคัญอีกอย่างในสถาปัตยกรรม
เปอร์เซียคือช่องแสงซงึ่จะเปิดรับแสงธรรมชาติเข้าสู่อาคารใน
รูปแบบต่างๆ ทัง้การก่ออิฐเว้นช่องที่ยอดหลังคาหรือโดมอาคาร
หรือเจาะช่องรูปทรงต่างๆ ที่ผนัง เพื่อบังคับทิศทางของแสงเข้าสู่
อาคาร ช่วยให้ความสว่าง สร้างมิติในงานตกแต่งและคุณค่าทาง
สุนทรียภาพ
อาคารในสวนดอว์ลาตาบัด เมืองยาซด์ประเทศอิหร่าน
การเจาะช่องบนยอดโดมอาคารใน
เมืองยาซด์(Yazd) ประเทศอิหร่าน
ANCIENT PERSIA

4. งานศิลปะของเปอร์เซีย
ประติมากรรม - งานประติมากรรมที่สาคัญของ
เปอร์เซีย คือ การแกะสลักหัวเสาเป็นรูปสัตว์ต่างๆ มีความ
สวยงามและประณีตนอกจากนัน้ยังรู้จักนาทองแดงและโลหะ
ต่างๆ มาประดับแต่งอย่างวิจิตรพิสดาร
ประติมากรรมที่นิยมคือแบบนูนต่าโดยเฉพาะการ
แกะสลักฐานบันไดกาแพง หรือฝาผนัง เรื่องราวส่วนใหญ่เป็น
ภาพกษัตริย์ ขุนนาง และข้าทาสบริพารหรือพิธีกรรมต่างๆ
ผลงานที่โดดเด่นมักจะเป็นผลงานประเภทประณีตศิลป์ ซงึ่จะนา
สัตว์มาดัดแปลงประยุกต์เป็นสิ่งของเครื่องใช้
จิตรกรรม - ผลงานด้านจิตรกรรมของเปอร์เซียมี
ไม่มากนัก ส่วนมากจะเป็นการนาไปประยุกต์ ใช้กับการตกแต่ง
ผนังภายในงานสถาปัตยกรรม รูปแบบจะมีลักษณะคล้ายกับแอส
สิเรีย ศิลปกรรมเปอร์เซียเริ่มเสื่อมลงเมื่อพวกมุสลิมหรืออาหรับ
เข้ามามีอานาจ ลักษณะงานศิลปะจึงได้เปลี่ยนแปลงไป
การแกะสลักหัวเสาเป็นรูปสัตว์ต่างๆ
ANCIENT PERSIA

5. ภูมิปัญญาและเทคโนโลยีของชาวเปอร์เซีย
นวัตกรรมด้านนา้ของเปอร์เซียเจริญก้าวหน้ามาก ชาวอิหร่านรู้จักการวางระบบนา้มาตัง้แต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์
เมื่อถึงคริสต์ศตวรรษที่ 11 ชาวอิหร่านได้พัฒนาธารนา้ประดิษฐ์ และนา้พุประดับสวนและอาคารต่างๆ จนกลายเป็นต้นแบบทางภูมิ
สถาปัตยกรรมซึ่งส่งอิทธิพลไปยังอินเดียและโลกมุสลิมอื่นๆ
นอกจากธารนา้ประดิษฐ์และนา้พุจะใช้สาหรับอุปโภคบริโภคแล้ว ยังช่วยดูดซับและระบายความร้อน เป็นระบบหล่อ
เย็นธรรมชาติที่สร้างความรื่นร่มในฤดูร้อน ลดความแห้งแล้งของภูมิอากาศทะเลทรายได้อย่างดี
พระราชวัง โกเลสตาน, อิหร่าน
ANCIENT PERSIA

6. ภูมิปัญญาและเทคโนโลยีของชาวเปอร์เซีย
อาคารเก่าแก่ในเขตทะเลทรายของอิหร่านมักมีหอก่อด้วยอิฐแผนผังสี่เหลี่ยมทรงสูงตัง้ตระหง่านอยู่เรียกกันว่า “หอดัก
ลม” บนสุดของหอมีช่องตามแนวตัง้เรียงกัน ลักษณะคล้ายรังผึง้ในเครื่องปรับอากาศสมัยใหม่ ทาหน้าที่รับลมจากภายนอกเข้าสู่ช่องเปิด
ไหลเวียนไปตามส่วนต่างๆ ภายในอาคาร หอดักลมจะช่วยระบายลมร้อนออกไป ทาให้อากาศภายในถ่ายเทและเย็นสบายตลอดทัง้วัน
ในดินแดนทะเลทรายของเปอร์เซียอาคารสิ่งก่อสร้างส่วนใหญ่นิยมสร้างจากโคลน โดยนาดินผสมนา้พอกพูนก่อเป็นตัว
อาคาร มีใบปาล์มหรืออินทผลัม หญ้า ฟาง เป็นตัวประสานให้เนือ้ดินเกาะเป็นผนังหลังคาและส่วนต่างๆ หรือก่อด้วยอิฐดิบที่ทาจาก
โคลนตากแห้ง อาคารที่สร้างจากโคลนและอิฐดิบจะช่วยให้อากาศเย็นสบายยามกลางวันและอบอุ่นในเวลากลางคืน ผนังโคลนเป็น
วิธีการพืน้ฐานที่ใช้สร้างบ้านเรือนที่อยู่อาศัยไปจนถึงอาคารมัสยิดทางศาสนา ตลาด และเมือง
การผสานองค์ประกอบของธาตุทัง้สี่อย่างลงตัวในสถาปัตยกรรมเปอร์เซียสะท้อนถึงภูมิปัญญาและความเคารพ
ธรรมชาติของผู้คนยุคก่อนทาให้เกิดสมดุลในการใช้ชีวิตที่ไม่ทาลายสภาพแวดล้อม
โดมอาคารและหอดักลมในอาคารสถาปัตยกรรมเปอร์เซีย อาคารสิ่งก่อสร้างส่วนใหญ่นิยมสร้างจากโคลน
ANCIENT PERSIA

7. มรดกทางวัฒนธรรมของเปอร์เซีย
ชาวเปอร์เซียได้รับอิทธิจากคาสอนของศาสนาโวโรอัสเอตร์ว่า โลกประกอบด้วยสิ่งสองด้าน คือ ดีและชั่ว เทพเจ้าอหุระ
มาสดา คือ ตัวแทนของความดี และเทพอาห์ริมัน (Ahriman) คือตัวแทนของความชวั่ร้าย ต่อสู้กันในที่สุดฝ่ายดีจะเป็นฝ่ายมีชัยเหนือ
ฝ่ายชวั่ ชะตากรรมของมนุษย์จึงขึน้อยู่กับการเลือกว่าจะทาดีหรือชวั่ แนวความคิดนีมี้อิทธิพลต่อศาสนายูดายหรือยิวและคริสต์
ศาสนา รวมทัง้ความเชื่อในเรื่องเทวดา นางฟ้า วันสิน้โลก การตัดสิน้ครัง้สุดท้ายและการไปสู่สวรรค์และนรกในเวลาต่อมา และ
ประมาณคริสต์ศตวรรษที่ 7 มุสลิมได้แผ่ขยายอานาจเข้ามาครอบครองดินแดนเปอร์เซีย อาณาจักรแห่งนีจึ้งตกอยู่ภายใต้การปกครอง
ของศาสนาอิสลาม และแนวความคิดจากศาสนาโซโรอัสเตอร์ก็มีผลต่อการพัฒนาแนวความคิดและหลักคาสอนของศาสนาอิสลาม
ในรัชกาลพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ มีลูกหลาน
ของเฉกอะหมัดคือ พระยาเพ็ชรพิไชย (ใจ) ที่เป็นข้าราชการ
ใกล้ชิดในตาแหน่งจางวางกรมล้อมพระราชวังเครื่องแต่งกาย
อย่าง ลอมพอก ก็เป็นอีกหนึ่งมรดกทางวัฒนธรรมของ
เปอร์เซีย ที่ได้รับแรงบันดาลใจมาจากผ้าโพกหัวของชาวมุสลิม
กับชฎาของไทยโดยลอมพอกถือเป็นหมวกสาหรับขุนนางในรัช
สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ในรัชกาลเดียวกันก็ได้ส่ง
ราชทูตไปยังประเทศฝรั่งเศสเพื่อเจริญสัมพันธไมตรีในปี พ.ศ.
2229 ลอมพอกจึงเป็นที่สนใจของชาวฝรั่งเศสอย่างมาก
ANCIENT PERSIA

8. ภูมิทัศน์ทางวัฒนธรรมของเปอร์เซีย
สวนเปอร์เซีย
สวนเปอร์เซีย (Persia garden)นัน้ จัดว่าเป็นหนงึ่ในรูปแบบ
การจัดสวนของทางตะวันตก ซงึ่มีประวัติความเป็นมา มาเนิ่นนานตัง้แต่ก่อน
คริสต์ศตวรรษที่ 7 โดยมีลักษณะของการจัดสวนที่เลียนแบบจาของของระบบ
จักรวาล (Cosmos) ตามความเชื่อเก่าแก่ของคนในยุคนัน้
สวนเปอร์เซีย มักจะเป็นสวนที่มีรูปร่างเป็นสี่เหลี่ยม และแบ่ง
ออกเป็นสี่ส่วนด้วยสายนา้ ซงึ่เป็นสัญลักษณ์ของแม่นา้แหง่สรวงสวรรค์
จุดตัดตรงกลางของสวนนา้เป็นที่ตัง้ของนา้พุแห่งชีวิต และเตม็ไปด้วยพรรณ
ไม้นานาพันธ์ุ ทัง้ไม้ดอกและไม้ผล เช่น ส้ม ทับทิม กุหลาบ แทรกด้วยร่มเงา
ของปาล์มชนิดต่าง ๆ และเสียงของนา้ที่ไหลริน ปลาหลากสีที่ว่ายวนอยู่ในผืน
นา้ ซงึ่เป็นลักษณะอันสวยงามสมบูรณ์แบบจนเหมือนเป็นสวนแหง่สวรรค์
ในปัจจุบันชาวอิสลามรับรูปแบบสวนเปอร์เซียเข้ามาเป็นส่วน
หนึ่งของวัฒนธรรม ไม่ว่าจะเป็นสวนในบ้าน ในวัง หรือในสุเหร่า
และคงลักษณะพนื้ฐานเดียวกันไว้คือ สวนรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าทถีู่กล้อมไว้ด้วย
อาคารหรือกาแพง แบ่งพนื้ที่เป็นสี่ส่วนเรียกว่า "ชาฮา-บัก" (Chahar Bagh) มี
นา้พุหรือบ่อนา้ตัง้ไว้ตรงกลาง จนอาจจะกล่าวได้ว่า รูปแบบของสวนอิสลาม
เน้นความสาคัญของ "นา้" ซงึ่เป็นของขวัญจากสวรรค์และเป็นองค์ประกอบ
สาคัญของสิ่งมีชีวิตมากที่สุดรูปแบบหนงึ่ ซงึ่รูปแบบในสมัยโบราณก็ยังคงสืบ
ทอดและเห็นกันได้ทวั่ไปในการจัดสวนเปอร์เซีย
สวนเปอร์เซียในประเทศอิหร่าน
ANCIENT PERSIA

9. THANK YOU
ANCIENT PERSIA