Araling Panlipunan 8 Kasaysayan ng Daigdig Kabihasnang Klasikal sa America Aralin 2: Kabishasnang Inca

1. KABIHASNAN SA SOUTH
AMERICA
JANETTE M. BASCO
San Vicente National High School
Bislig City Division

2. Balik Aral:
1. Ano-ano ang salik na nagbigay-daan sa
paglakas ng Imperyong Aztec?
2. Paano napakinabangan ng mga Aztec
ang mga lupain ng kanilang sinakop?
3. Bakit madaling nakontrol ng mga Aztec
ang iba pang karatig na lungsod –
estado?

3. Ilarawan ang Mapa
ng South America

4. Layunin:
Nasusuri ang kaganapan
sa kabihasnang klasikal
ng America

5. KABIHASNAN SA SOUTH
AMERICA
JANETTE M. BASCO
San Vicente National High School
Bislig City Division

6. HEOGRAPIYA NG SOUTH AMERICA
May magkakaibang klima at heograpiya
ang South America kung ihahambing sa
Mesoamerica. Matatagpuan sa hilaga ng
Amazon River na dumadaloy sa
mayayabong na kagubatan.

7. HEOGRAPIYA NG SOUTH AMERICA
Pawang ang mga praire at
steppe naman ang
matatagpuan sa Andes
Mountains sa timog na
bahagi.

8. HEOGRAPIYA NG SOUTH AMERICA
Samantala, tuyot na mga
disyertoang nasa kanlurang
gulod ng mga bundok na
kahilera ng Pacific Ocean.

9. HEOGRAPIYA NG SOUTH AMERICA
Dahil sa higit na kaaya-aya ang
topograpiya mg Andes, dito nabuo ang mga
unang pamayanan. May mga indikasyon ng
pagsasaka gamit ang patubig sa hilagang gilid ng
Andes noong 2000 BCE.
Sa pagsapit ng ika-11 siglo BCE maraming
pamayanan sa gitnang Andes ang nagging
sentrong panrelihiyon. Ang mga pamayananng
ito ay umusbong sa kasalukuyang Peru, Bolivia,
at Ecuador. Nang lumaon, nagawang masakop
ng ilang malalaking estado ang kanilang mga
karatig-lugar. Subalit sa kabila nito, wala ni isa
man ang nangibabaw sa lupain hanggang sa
pagsapit ng ika-15 siglo.

10. Mga Gawain:
Hahatiin ang klase sa 4.
Una at Pangalawang Pangkat ay sasagutan at tatalakayin ang Gawaing
pinamagatang Sino Sila? Na nasa pahina 201 ng inyong module.
Ang Pangatlo at Pang-apat na pangkat naman ay sasagutan at
tatalakayin ang Gawaing pinamagatang Puno ng Kaalaman na nasa
pahina 201 sa ibabang bahagi.
Isusulat ng bawat pangkat ang kanilang sagot sa manila paper at
tatalakayin ng isang miyembro ang kanilang kasagutan.

11. Gawain: Sino Sila?
Tukuyan ang mga nagawa ng sumusunod na pinuno ng Kabihasnang
Inca.
Pachakuti Topa Yupanqui Huayna Capac
Ano ang nagawa?
Kahalagahan ng
nagawa:
Ano ang nagawa?
Kahalagahan ng
nagawa:
Ano ang nagawa?
Kahalagahan ng
nagawa:

12. Gawain: Puno ng Kaalaman
Isulat sa loob ng kahon ang mga dahilan ng pagbagsak ng Imperyong
Inca.
Dahilan ng Pagbagsak ng
Imperyong Inca

13. Presentasyon ng mga Output
Una at Pangalawang Pangkat

14. Kabihasnang Inca (1200-1521)
Noong ika-12 siglo, isang
pangkat ng mga taong
naninirahan sa hilagang-
kanlurang bahagi ng Lake
Titicaca sa matabang
lupain ng Lambak ng
Cuzco.

15. Manco Capac
•kilala din sa pangalang
Manco Inca at Ayar
Manco
•Unang gobernador at
tagapagtatag ng
sibilisasayong Inca

16. Kabihasnang Inca (1200-1521)
Ang salitang Inca ay nagagahulugang
“imperyo”. Hango ito sa pangalan ng
pamilyang namuno sa isang pangkat ng
tao na ninirahan sa Andes. Unti-unting
pinalawig ng mga Inca ang kanilang
teritoryo hanggang sa masakop nito ang
3,220 kilometro kuwadrado sa kahabaan
ng baybayin ng Pacific. Saklaw ng
imperyong ito ang kasalukuyang lupain ng
Peru, Ecuador, Bolivia, at Argentina.

17. Inti at Sapa Inca
Itinuring ng mga Inca ang
kanilang hari, ang Sapa
Inca, bilang ang "anak ng
araw."
Hinimok ng pamunuan ng
Inca ang pagsamba
kay Inti - ang kanilang
diyos ng araw

18. Cusi Inca Yupagqui /Pachakuti (1438-1471)
Pinatatag ni Cusi Inca
Yupagqui o Pachakuti ang
lipunang Inca sa
pamamagitan ng
pagkakaroon ng isang
sentralisadong estado

19. Topa Yupanqui (1471-1493)
Pinalawig niya ang
imperyo hanggang
hilagang Argentina, bahagi
ng Bolivia, at Chile.
Napsailallim din sa
kaniyang kapangyarihan
ang estado ng Chimor o
Chimu na pinakamatinding
katungali ng mga Inca sa
baybayin ng Peru.

20. Huayna Capac (1493-1527)
• Anak ni Topa Yupanqui
• Orihinal niyang pangalan
ay Tito Husi Hualpa
• Nasakop ng imperyo ang
Ecuador.

21. Gabay na Tanong:
1.Ano ang ibig sabihin ng Inca?
2.Sino si Pachakuti?

22. Makikita sa talahanayan ang pagakakatulad
ng mga Aztec at Inca
BATAYAN AZTEC INCA PATUNAY
Pinagmulan
-nagmula sa maliit na
pamayanang agricultural √ √
Parehas na umunlad ang
dalawang imperyo mula sa
matagumpay na
pagtatanim.
Paniniwala
-pagsamba sa araw bilang
diyos √ √
Huitzilopochtli – diyos ng
araw ng mga Aztec
Inti-diyos ng araw ng mga
Incan
Inhinyera
-mahusay sa paggawa ng
kalsad, temple, at iba pang
gusali
√ √
Pyramid of the Sun –
ginawa ng Aztec
Mahaba at batong kalsada
– ginawa ng mga Incan

23. Presentasyon ng mga Output
Pangatlo at Pang-apat na Pangkat

24. Ang Pananakop sa Imperyong Inca
Sa pagdating ni Francisco Pizarro, ang Espanyol na
mananakop ng Inca noong 1532, ang lupain ng
Imperyong Inca ay sumasaklaw mula sa hilaga sa
kasalukuyang Colombia hanggang sa katimugan sa
bahagi ng Chile at Argentina. Subalit dahil sa mga
tunggalian tungkol sa pamumuno at kawalang
kapanatagan sa mga nasakop na bagong teritoryo,
unti-unting humina ang imperyo. Dagdag pa rito
ang tila napakalaking saklaw ng Imperyong Inca na
naging malayo mula sa sentrong pangangasiwa sa
Cuzco. Nariyan din ang malaking pagkakaiba ng
mga pangkat ng tao sa ilalim ng kanilang
kapangyarihan.

25. Ang Pananakop sa Imperyong Inca
Samakatuwid, ang Imperyong
ay nasa kaguluhang politikal na
pinalubha pa ng epidemya ng
bulutong na dala ng mga
sinaunang dumating na
conquistador o mananakop na
Espanyol. Sa katunayan, si
Huayna Capac, isa sa mga
pinuno ng Inca, ay namatay sa
isang epidemya noong 1525.

26. Atahuallpa at Huascar
Ang pagpanaw na ito ay
nagdulot ng tunggalian sa
kaniyang mga anak na sina
Atahuallpa at Huascar. Sa
huli, nanaig si Atahuallpa.

27. Pagkabihag ni Atahuallpa
Nakilala niya si Pizarro
habang naglalakbay
ito patungong Cuzco.
Nang lumaon, binihag
ni Pizarro ang
Atahuallpa at
pinatubos ng
pagkarami-raming
ginto.

28. Pagkamatay ni Atahuallpa
Noong 1533, pinatay si
Atahuallpa at makalipas ang
isang taon, sinakop ng mga
Espanyol ang Cuzco gamit
lamang ang maliit na hukbo.

29. Pagbagsak ng Kabihasnang Inca
Sa kabila ng katapangan ng mga Inca, hindi nila
nagawang manaig sa bagong teknolohiyang dala ng
mga dayuhan, tulad ng mga baril at kanyon. Ang ilan
sa mga Inca ay nagtungo sa kabundukan ng
Vilcabamba at nanaili rito nang halos 30 taon. Hindi
nagtagal, ang huling pinuno ng mga Inca na si Tupac
Amaru ay pinugutan ng ulo noong 1572. Dito tuluyang
nagwakas ang pinakadakilang imperyo sa Andes.

30. Gawain: MAPASuri
Suriin ang mapa ng Mesoamerica at South
America. Pagkatapos, sagutin ang mga kaugnay na
tanong.
1. Saang bansa sa kasalukuyan makikita ang
mga Kabihasnang Klasikal sa Mesoamerica
at South America?
2. Ano-ano ang anyong-tubig na nasa paligid
ng mga nabanggit na rehiyon?
3. Paano nakaapekto ang heograpiya sa
pagtatag ng mga Kabihasnang Klasikal ng
Aztec, Inca, at Maya?
4. Sa iyong palagay, alin sa dalawang salik ang
higit na nakaimpluwensiya sa pag-usbong ng
mga kabihasnan sa Mesoamerica at South
America, ang mga tao ba o ang heograpiya?
Ipaliwanag.

31. Pag-uugnay
May pagkakatulad ba ng mga Pilipino at mga
Inca? Patunayan.
Paano si Francisco Pizarro natutulad kay Miguel
Lopez de Legazpi sa kasaysayan ng Pilipinas?

32. Paglalahat

33. Pagtataya
Gawain 15: KKK (Kaugnayan ng Kabihasnan sa Kasalukuyan) Punan ng tamang sagot
ang chart. Pagkatapos, isulat ang iyong paliwanag tungkol sa pamamagitan ng
pagdudugtong ng impormasyon sa pahayag na nasa ibaba.
PAMAHALAAN EKONOMIYA RELIHIYON KONTRIBUSYON
MAYA
AZTEC
INCA
Maituturing na Kabihasnang Klasikal ang naitatag ng mga Maya, Aztec, at Inca dahil
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

34. Takdang Aralin:
Magbasa tungkol sa mga
Kaharian at Imperyong naitatg
sa Africa