Ito ay naglalaman ng impormasyon tungkol sa Kabihasnang maya nung sinaunang panahon

1. Ang Kabihasnang Maya

2.  Ang tirahan ng mga Mayan ay sumasakop mula sa
katimugang bahagi ng Mexico sa Yucatan Peninsula
hanggang sa hilagang bahagi ng Central America sa
kasalukuyang El Salvador.
 Ang mga Mayan, ang isa sa mga pangkat ng tao at
kabihasnang naimpluwensyan ng mga Olmec.
 Sa rurok nito, nakapaloob sa Kabihasnang Maya ang
humigit-kumulang 10 milyong katao na naninirahan sa
40 siyudad.
 Partikular na nakasalalay ang buhay ng mga Mayan sa
pagtatanim ng tatlong pananim na binubuo ng maize,
bitsuwelas, at kalabasa.

4.  Upang malinis ang mga lupang kagubatan
bilang sakahan, ipinatupad ng mga Mayan
ang sistemang kaingin o slash-and-burn
agriculture.
 Hagdan-hagdang taniman (hillside terraces)
 Sa kabikang dako, ang mga pamayanan sa
pampang ng ilog gumamit naman ng
sistemang paglilinang sa agrikultura.
 Upang malunasan ang taunang pag-apaw ng
ilog at pagbaha sa paligid nito, tinaasan ng
mga Mayan ang kinalalagyan ng kanilang nga
sakahan.

5.  Dahil sa mga alterasyon at modipikasyong ito
sa kanilang kapaligiran, nagawang makapag-
ani ng mga Mayan ng sapat na maize at iba
pang pananim para tustusan ang mas
malaking populasyon.
 Nagsimulang makipagkalakalan ang mga
pamayanan sa isa't isa upang makuha ang
mga produktong gaya ng bulak at jade na
nagmumula sa iba't ibang bahagi ng
Mesoamerica.

6.  Pagsapit nang 300 BCE, nagsimulang magtatag
ng mga Mayan ng malaking siyudad , tulad ng El
Mirador sa Guatemala.
 Itinatag ng mga Mayan ang halos. Karamihan sa
kanilang mga siyudad sa pagitan ng 250 CE at
900 CE, ang yugto sa kasaysayan ng
Kabihasnang Maya na itinuring na Panahong
Klasikal at Gintong Panahon.
 Kabilang sa mga makapangyarihan at
kamangha-manghang siyudad na naitatag sa
panahong ito ang Tikal sa hilagang Guatemala,
Copan, palenque, Uxmal, Chichen Itza, Piedras
Negras, at Calakmul.

7. Mga Templo ng Kabihasnang
Maya
Calakmul Caracol

8. Chichen Itza Coba
Copan Lamanai

9. Palenque Tikal
Tulum Uxmal

10. l Natukoy na mga archeologist ang mahigit 50
pangunahing lokasyon ng mga siyudad at
pamayanang Mayan, na ang lahat ay may mga
dambuhalang arkitektura(monumental
architecture).
l Binubuo ang bawat siyudad ng makukulay at
higanteng pyramid, templo, palasyo, ball court,
matatayog na monumentong bato na tinatawag
na stela, na nadedekorasyunan ng mga
detalyadong stone carvings.
l Isinasagawa ng mga pari ang mga ritwal at pag-
aalay sa tuktok ng mga templo habang
nanonood ang mga tao sa plaza sa ibaba.

11. Stone
Pyramid
Stela

12.  S kabilang dako, naninirahan ang libo-libong
mga tao sa mga takdang lugar ng panirahan sa
paligid ng siyudad.
 Walang isang pinuno o hari ang nagawang
mapasailalim ang mga siyudad sa isang
imperyo.
 Bagkus, ang mg naitatag ay magkakahiwalay,
nagsasarili, at makapangyarihang siyudad-
estado na pinamumunuan ng isang god-king.
 Sa mga siyudad ng kabihasnang Maya, ang Tikal
at Calakmul ang itinuturing na pinakamakawak
at pinakamakapangyarihan.

13.  Kabilang naman sa mga nakilalang
makapangyarihan pinunong Mayan ay sina Yax
Pac ng siyudad ng Copan at Pakal ng siyudad ng
Palenque.
 Sa kabila ng pagsasarili ng bawat siyudad-
estado, sila ay pinag-uugnay ng alyansa,
digmaan, at kalakalan.
 Ipinapalit ng mga siyudad na nasa itaas o
highlands ang kanilang mga produktong mula sa
jade, flint, at obsidian para sa asin, kabibe,
telang gawa sa bulak, goma at cacao ng mga
siyudad sa iba o kapatagan.

14.  Uniform currency
 Ang cacao beans ang madalas na ginagamit na
pera o currency sa kalakaln sa pagitan ng mga
siyudad.
 Upang maipagtangol at mapangalagaan ang
kapangyarihan at nasasakupang lupain at
mamamayan laban sa pananakop ng ibang siyudad,
ang ilang mga siyudad ay bumubuo ng alyansa
laban sa kanilang mga kaaway.
 Kabilang sa pinakamataas na uri ang mga
maharlika na kinabibilangan ng mga pari,
propesyonal na sundalo, at ng pinakamayaman at
pinakamakapangyarihang mangangalakal.

15.  Kabilang sa mga katungkolang ito ang pamumuno
sa militar, pangangasiwa sa pagawaing-bayan,
pangongolekta ng buwis, at pagpapatupad ng
batas.
 Kabilang naman sa panggitna o pangalawang uri
ang mga mangangalakal, artisano, eskribano,
pintor, at eskultor.
 Nabibilang naman sa pinakamababang uri, na
pinakamarami sa populasyon, ang mga paisano at
alipin
 Batay sa mga tala o lilok, mahihinuha na ang mga
babae ay maaring mamuno sa ilang pagkakataon o
para sa ngalan ng kanilang anak na lalaki na wala
pa sa takdang gulang para mamuno.

16.  Napakalaki ng impluwensiya ng hari sa lipunang
Maya. Kinikilala ng mga Mayan ang kanilang hari
bilang isang banal na nilalang (holy figure) at god-
king.
 Naiimpluwensyahan ng relihiyon ang halos lahat ng
aspekto ng buhay ng mga Mayan kasama ang
kanilang pang-araw-araw na pamumuhay.
 Kabilang sa kanilang sinasamba ang diyos na si
Itzama (creator god), Chac (rain god) at K'inich
Ajae (sun god). Kanila ring sinasamba ang diyos ng
maize, digmaan, at kamatayan.

17. Itzamna Chac

18. K’inich Ajaw Yum Kaax
(Maize God)

19.  Isang halimbawang ritwal ng mga Mayan, ang
pagaalay ng dugo sa kanilang diyos, na
karaniwang isinasakatuparan sa pamamagitan
ng paghiwa sa dila, balat, at iba't ibang bahagi
ng katawan.
 Sa ilang pagkakataon, nagsasagawa rin sila ng
pag-aalay ng buhay (human sacrifice) sa
kanilang diyos. Karaniwang puso ng mga
nabihag na kaaway sa digmaan at mga talunan
sa isang larong bola na isinasagawa bilang
ritwal ng panrelihiyon ang iniaalay na buhay sa
mga diyos.

20. Pok-ta-pok

21.  Pinaniniwalaan ng mga Mayan na ang pag-aalay
ng buhay ay magpapasaya sa mga diyos at
magpapanatili ng balanse ng daigdig.
 Ang mga paniniwalang panrelihiyon ng mga
Mayan ay nagbig-daan din sa pagsulong ng
kalendaryo, matematika, at astronomiya.
 Upang makatiyak sa katumpakan ng kanilang
nililikhang kalendaryo, maingat na binantayan
ng mga Mayan ang paggalaw ng araw, buwan, at
mga planeta.

22.  Ang mga Mayan ay mayroong dalawang
kalendaryo.
 Ang unang kalendaryo na ginagamit sa
pagsasaka (farming calendar) na alinsunod sa
paggalaw ng araw ( solar calendar) ay binubuo
ng 365 araw na nahahati sa 18 buwan na may
tig-20 araw at hiwalay na panahon na 5 araw sa
katapusan ng huling buwan.
 Ang pangalawang kalendaryo na may 260 araw,
na nahahati sa 13 buwan na may tig-20 araw, ay
itinuturing namang kalendaryong panrelihiyon
na ginagamit sa mga ritwal at seremonya.

23. Kalendaryo ng mga
mayan

24.  Nagawa ng mga Mayan astronomer at
mathematician ang solar year sa 365.2420 araw.
 Ang mga Mayan ang isa sa mga kauna-unahang
mga tao sa daigdig na gumamit ng konsepto ng
zero.
 Binubuo ang sistema ng pagsulat ng mga Mayan
ng 800 hieroglyphic symbol, na tinatawag na
glymps.
 Inuukit ng mga Mayan ang kanilang kasaysayan
sa mga bato o d kaya ay itinatala sa mga bark-
paper book na tinatawag na codex.

25. Codex

26.  Ang PopolVuh ay ang bersiyon ng kwento ng
paglikha (story of creation) ng nga Mayan na
mula sa highlands.
 Noong 900 CE, nagsimulang lisanin ng mga Mayan
ang kanilang mga siyudad.
 Sa pagdating ng mga Espanol noong 1500s,
tanging maliliit at mahihinang mga siyudad ang
kanilang natagpuan.

28.  Mga posibleng dahilan sa pagkawala ng
kabihasnang Maya; maya't mayang digmaan sa
pagitan ng mga siyudad, pagkawala ng sustansya
ng mga lupang sakahan, at pagsakop ng ibang
mga pangkat ng tao mula sa ibang lugar gaya ng
mga Toltec.
 Sa ngayon, tinatayang nasa humigit-kumulang 2
milyong mamamayang Mayan ang patuloy na
naninirahan sa katimugang bahagi ng Mexico at
Guatemala.