ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ & ΠΟΔΗΛΑΣΙΑΣ

1. ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ
ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ
& ΠΟΔΗΛΑΣΙΑΣ
«Η πιο φθηνή τουριστική επένδυση!»
© 2012 Φοίβος Τσαραβόπουλος

2. Εισαγωγή
Η σημερινή κατάσταση, και τα απαραίτητα βήματα για μια
ποιοτική τουριστική ανάπτυξη
Η Ελλάδα είναι μια χώρα κατ’εξοχήν τουριστική. Για αρκετές δεκαετίες όμως, το
τουριστικό προϊόν της είχε συνδεθεί με τους καλοκαιρινούς μήνες, την χαμηλή
ποιότητα, και το γρήγορο κέρδος. Ο διεθνής ανταγωνισμός όμως, ιδιαίτερα τα
τελευταία χρόνια, έδειξε πως το μοντέλο αυτό έχει ξεπεραστεί. Έτσι, οι
επενδύσεις πρέπει να στοχεύουν στην παροχή ποιότητας, και στην προστασία
του φυσικού και ιστορικού μας κεφαλαίου. Η δημιουργία ολοκληρωμένων
δικτύων πεζοπορικών και ποδηλατικών διαδρομών σε μια περιοχή, κινείται προς
ακριβώς αυτήν την κατεύθυνση, αναδεικνύοντας με μοναδικό τρόπο στον
επισκέπτη τα φυσικά, ιστορικά και κοινωνικά προταιρήματά της. Και με το
Η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου μικρότερο δυνατό κόστος!
δικτύου διαδρομών πετυχαίνει τον
Έτσι επιτυγχάνεται ο τριπλός στόχος:
τριπλό στόχο:
- Οικονομικής ανάπτυξης, καθώς οι επισκέπτες πληθαίνουν και είναι
κυρίως διατεθιμένοι να αφήσουν περισσότερα χρήματα για καλύτερη
ποιότητα
 Οικονομικής Ανάπτυξης, καθώς οι
- Περιβαλλοντικής προστασίας, εφόσον τα μονοπάτια δίνουν αξία στη
επισκέπτες πληθαίνουν και είναι φύση, και οριοθετούν την πρόσβαση σε αυτή
κυρίως διατεθειμένοι να αφήσουν - Κοινωνικής ανάπτυξης, μέσω του εκπαιδευτικού χαρακτήρα που
παίρνει ένα τέτοιο δίκτυο
περισσότερα χρήματα για καλύτερη
ποιότητα
Ένα «Ολοκληρωμένο δίκτυο διαδρομών
 Περιβαλλοντικής Προστασίας,
πεζοπορίας και ποδηλασίας»
Σε αντίθεση με την απλή, και συχνά άναρχη σηματοδότηση
εφόσον τα μονοπάτια δίνουν αξία
διαδρομών, ένα ολοκληρωμένο δίκτυο περιέχει επαγγελματική
στη φύση, και οριοθετούν την σήμανση, πινακίδες ερμηνείας της φύσης και της ιστορίας,
διαφυλάσσει και προωθεί τα πολιτισμικά στοιχεία ενός τόπου,
πρόσβαση σε αυτή
και έχει εκπαιδευτικό χαρακτήρα.
Πολλά τα χιλιόμετρα διαδρομών στην Ελλάδα. Από απλές διαδρομές, σε
 Κοινωνικής Ανάπτυξης, μέσω του πραγματικές ορειβατικές πεζοπορίες, και από σύντομες ποδηλατικές βόλτες, σε
εκπαιδευτικού χαρακτήρα που δύσκολες διαδρομές για Mountain Bike. Δυστυχώς όμως, ελλείψει οργάνωσης,
στην καλύτερη των περιπτώσεων, αυτές οι διαδρομές είναι απλά
παίρνει ένα τέτοιο δίκτυο σηματοδοτημένες. Και συχνά, ακόμα και η σηματοδότησή τους είναι ελλειπής,
και καθόλου φιλική προς το περιβάλλον, δημιουργώντας παράλληλα οπτική
ρύπανση. Τέλος, οι περισσότερες διαδρομές είναι ελάχιστα γνωστές στο ευρύ
κοινό, λόγω ελλειπούς, ή και καθόλου, προώθησής και προβολής τους.
Ένα ολοκληρωμένο δίκτυο διαδρομών πρέπει να προσφέρει πολλά παραπάνω,
ώστε να θεωρηθεί ποιοτική και βιώσιμη τουριστική επένδυση. Ο κύριος άξονάς
του είναι πως απευθύνεται στο ευρύ κοινό, και έχει σκοπό να προσελκύσει και
κόσμο που δεν συνηθίζει να ασχολείται με αυτή τη δραστηριότητα.
Κατ’αρχάς είναι πολύ σημαντική η σωστή επιλογή των διαδρομών του δικτύου,
που θα πρέπει να συνδιάζουν μοναδικά τοπία και ιστορικά μνημεία. Παράλληλα,
η σηματοδότηση θα πρέπει και να υποδεικνύει την κατεύθυνση της πορείας,
αλλά και να έχει ενημερωτικό και επεξηγηματικό χαρακτήρα.

3. Η δημιουργία ενός
ολοκληρωμένου δικτύου
διαδρομών προσφέρει:
 Επιμήκυνση της τουριστικής
περιόδου
Τι δύναται να προσφέρει ένα  Μεγαλύτερη εισροή εσόδων
ανά επισκέπτη
ολοκληρωμένο δίκτυο πεζοπορικών και
ποδηλατικών διαδρομών σε έναν τόπο
 Ανάδειξη φυσικού και
ιστορικού πλούτου της
Η εγκατάσταση ενός ολοκληρωμένου δικτύου διαδρομών πεζοπορίας και περιοχής
ποδηλασίας έχει μόνο θετικό αντίκτυπο, και σε πολλούς τομείς, οι βασικότεροι εκ
των οποίων είναι η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, η μεγαλύτερη εισροή
εσόδων από τους τουρίστες, η ανάδειξη του φυσικού και ιστορικού πλούτου, η  Περιβαλλοντική εκπαίδευση
περιβαλλοντική εκπαίδευση, καθώς και η προώθηση τοπικών προϊόντων και η
διατήρηση της τοπικής κουλτούρας.
 Προώθηση τουριστικών
προϊόντων και διατήρηση
τοπικής κουλτούρας
1) Επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου
Οι περιπατητές αποφεύγουν τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού (Ιούλιο - Άυγουστο).
Έτσι, επισκέπτονται τα μονοπάτια κατά την άνοιξη και το φθινόπωρο, όπου ο καιρός
είναι πιο ήπιος και η φύση παίρνει ιδιαίτερες αποχρώσεις. Ανάλογα με τις υποδομές
φιλοξενίας, καθώς και την προσβασιμότητα του τόπου στον οποίο υπάρχει ένα δίκτυο
μονοπατιών, ο αριθμός των περιπατητών και ποδηλατών τουριστών που προσελκύεται
κάθε χρόνο υπολογίζεται από αρκετές εκατοντάδες σε πρώτο στάδιο, σε κάποιες
χιλιάδες (έως και 10.000 άτομα) όταν το δίκτυο διαφημιστεί κατάλληλα.
Αξίζει βέβαια να τονιστεί πως η προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού τουριστών θα
προκαλούσε το αντίθετο αποτέλεσμα από το αναμενόμενο, καθώς αυτή η κατηγορία
επισκεπτών συχνά «ενοχλείται» από την πολυκοσμία. Αντίθετα, η εγγύηση της
αίσθησης πως ανακαλύπτουν πρώτοι ένα μέρος θα δημιουργήσει ένα μεσαίου
μεγέθους αλλά σταθερό και σίγουρο ρεύμα τουρισμού προς τον εκάστοτε τόπο.

4. 2) Μεγαλύτερη εισροή εσόδων ανά επισκέπτη
Οι επισκέπτες πεζοπορικών και ποδηλατικών διαδρομών, ως επί το πλείστον,
είναι άτομα μεσαίου και μεγάλου εισοδήματος, ηλικίας από 30 και άνω. Αυτή
η κατηγορία τείνει να δαπανάει μεγαλύτερα ποσά για σκοπούς αναψυχής,
πράγμα το οποίο βέβαια καθιστά απαραίτητη και τη σωστή αντιμετώπισή
τους (σεβασμός στον πελάτη, προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής
ποιότητας).
Επίσης, ο περιπατητικός τουρισμός είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και σε πιο νέες
ομάδες πληθυσμού, κυρίως όταν συνδιάζεται με άλλες δραστηριότητες,
όπως διαδρομές με Mountain bike, θαλάσσιο καγιάκ, αναρρίχηση, κ.ά. Οι πιο
νέοι τουρίστες μπορεί να μην δαπανούν μεγάλα ποσά, αλλά είναι κλειδί για
τη διαφήμιση ενός τόπου.
3) Ανάδειξη του φυσικού και του ιστορικού πλούτου της
περιοχής
Η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου διαδρομών αναδεικνύει με
μοναδικό τρόπο την πλούσια χλωρίδα και πανίδα του τόπου μας, καθώς και
τις σπάνιες φυσικές ομορφιές. Η οριοθετημένη επίσκεψη στη φύση δίνει την
δυνατότητα στον επισκέπτη να ζήσει μέσα σ’αυτήν, χωρίς παράλληλα να
επιβαρρύνει με την παρουσία του το πολλές φορές ευαίσθητο οικοσύστημα.
Οι διάφορες πινακίδες «ερμηνείας της φύσης», τοποθετημένες κατά μήκος
των διαδρομών, τον ενημερώνουν για το τί βλέπει καθώς κάνει τον περίπατό
του ή την ποδηλατική του βόλτα.

5. 4) Περιβαλλοντική εκπαίδευση
Η ύπαρξη άρτια οργανωμένων διαδρομών και η προώθηση σχολικών
εκδρομών γνωριμίας με τον τόπο, πλαισιωμένες δηλαδή από ιστορικούς,
βιολόγους και γεωλόγους, θα συμβάλλει στην περιβαλλοντική εκπαί-
δευση των μαθητών. Μακροπρόθεσμα, μεγάλο μέρος της τοπικής
κοινωνίας θα είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένο στα θέματα προφύλαξης
της φύσης και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
5) Προώθηση παραδοσιακών προϊόντων και
διατήρηση της τοπικής κουλτούρας
Οι πεζοπόροι, όπως και οι ποδηλάτες, δεν αρκούνται στο να ανακαλύψουν
τις κρυμμένες ομορφιές ενός τόπου ή την ιστορία του. Θέλουν και να
έρθουν σε επαφή με την τοπική κοινωνία, τα ήθη, τα έθιμα και τα
προϊόντα του τόπου. Έτσι η παραγωγή τοπικών προϊόντων (αυθεντικά
«σουβενίρ», τοπικά γλυκά, τοπικά φαγώσιμα προϊόντα κτλ.) θα ενισχυθεί
από την άυξηση της ζήτησης. Το ίδιο και με την αναβίωση παζαριών,
πανηγυριών και άλλων εκδηλώσεων που τείνουν στις μέρες μας να
χαθούν.

6. Προώθηση και προβολή του Δικτύου
1) Ιστοσελίδα
Η ιστοσελίδα είναι η ναυαρχίδα της προώθησης ενός δικτύου διαδρομών.
Σ’αυτήν υπάρχουν όλες οι διαθέσιμες πληροφορίες για το δίκτυο, από τις
«Ένας ικανοποιημένος περιγραφές και τους χάρτες των διαδρομών, τα αρχεία GPX (για τα GPS),
επισκέπτης θα ξανάρθει καθώς και οι ανακοινώσεις των τελευταίων εξελίξεων (δράσεις
μαζί με άλλους!» σηματοδότησης, οργανωμένοι περίπατοι, εκθέσεις κτλ.). Η ιστοσελίδα
συνδέεται με σελίδα (page) στο facebook η οποία αποτελεί τον πιο γρήγορο
τρόπο να μάθει ο κόσμος για το δίκτυο διαδρομών. Επιπρόσθετα, μπορεί να
χρησιμοποιηθεί και ένας λογαριασμός στο twitter ώστε να ενημερώνονται
όλοι για τις τελευταίες εξελίξεις!
2) Φυλλάδιο
Πολύ σημαντική είναι επίσης η κατασκευή φυλλαδίου με πληροφορίες για το
δίκτυο, τις διαδρομές, καθώς και ένα χάρτη. Το φυλλάδιο αυτό
χρησιμοποιείται για την ενημέρωση τόσο των τουριστών όσο και των
επιχειρηματιών που ασχολούνται με τον τουρισμό. Η δωρεάν διάθεσή του σε
πρώτο στάδιο είναι πολύ σημαντική.
3) Ενημερωτικές πινακίδες
Σε κομβικά σημεία του τόπου (λιμάνια, πλατείες κτλ.) συστήνεται η
τοποθέτηση μεγάλων πινακίδων που να παρουσιάζουν το δίκτυο διαδρομών,
με την πλαισίωση ενός χάρτη. Οι τουρίστες συχνά αναζητούν τέτοιες
πληροφορίες, και πολύ συχνά, ακόμη κι αν δεν είχαν σκοπό να έρθουν για
πεζοπορίες, αποφασίζουν να ανακαλύψουν τον τόπο που επισκέπτονται με
τον ήπιο αυτό τρόπο.
4) Επαφές με τουριστικά γραφεία
Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η προώθηση του δικτύου σε γραφεία τουρισμού
που ειδικεύονται στον οικοτουρισμό ή στον πολιτιστικό τουρισμό, στην
Ελλάδα και στο εξωτερικό. Σε συνδυασμό με τουριστικά γραφεία του τόπου,
μπορούν να προσκληθούν πράκτορες της Ελλάδας ή του εξωτερικού για να
ανακαλύψουν το δίκτυο διαδρομών, και να σχεδιάσουν ανάλογα «πακέτα»
διακοπών. Εδώ να τονιστεί πως είναι πολύ σημαντική και η συμμετοχή σε
τουριστικές εκθέσεις.

7. Ένα δίκτυο πεζοπορικών
και ποδηλατικών
διαδρομών κοστίζει από
500 έως 1.000€ ανά
χιλιόμετρο
Πόσο κοστίζει;
Η ανάπτυξη ενός δικτύου πεζοπορικών και ποδηλατικών διαδρομών είναι η πιο
φθηνή τουριστική επένδυση, καθώς κοστίζει ελάχιστα αναλογικά με τα έσοδα και
τα οφέλη που μπορεί να αποφέρει. Υπολογίζεται πως ένα δίκτυο κοστίζει από 500
έως 1.000€ ανά χιλιόμετρο, σε πολλές περιπτώσεις όμως μπορεί να είναι και πολύ
φθηνότερο.
Από το Α στο Ω, ένα δίκτυο περιλαμβάνει την καταγραφή των διαδρομών, το
σχεδιασμό τους, τον καθαρισμό και τις επισκευές, την σηματοδότηση με πινακίδες
κατεύθυνσης και πινακίδες πληροφοριών, τη δημιουργία φυλλαδίων και
ιστοσελίδας, καθώς και την προβολή και διαφήμισή του στο τουριστικό κοινό.
Ένα δίκτυο που για πρώτη φορά υλοποιείται, είναι πιο πιθανό να κοστίσει
1.000€/χιλιόμετρο, καθώς οι εργασίες που πρέπει να γίνουν είναι πολλές, με
ιδιαίτερο κόστος για τον καθαρισμό και τη σήμανση. Ένα προϋπάρχον δίκτυο, με
πολλές καθαρές και, έστω ελλειπώς, σηματοδότημένες διαδρομές είναι κατά πολύ
φθηνότερο, και μπορεί να πέσει κάτω από τα 500€/χιλιόμετρο. Επίσης, επόμενο
είναι πως όσο περισσότερα είναι τα χιλιόμετρα του δικτύου, τόσο χαμηλώνει και η
τιμή ανά χιλιόμετρο.
Είναι αναμφίβολα η πιο
φθηνή τουριστική
επένδυση!

8. Τί αναλαμβάνουμε
Μελέτη ανάπτυξης δικτύου ποδηλατικών και
πεζοπορικών διαδρομών
 Καταγραφές
 Καθαρισμοί/επισκευές
 Σηματοδότηση (πινακίδες κατεύθυνσης και
πινακίδες πληροφοριών)
 Δημιουργία Χάρτη
 Συμβουλές για εξεύρεση χορηγιών
Προβολή και προώθηση του δικτύου
 Δημιουργία ιστοσελίδας
 Δημιουργία φυλλαδίου
 Αντιπροσώπευση σε εκθέσεις εναλλακτικού
τουρισμού
 Συμβουλές για επαφές με τουριστικό κοινό στην
Ελλάδα και το εξωτερικό
 Συμβουλές για το στήσιμο εκπαιδευτικών
προγραμμάτων

9. Ποιοί είμαστε;
Φοίβος Τσαραβόπουλος
Ο Φοίβος Τσαραβόπουλος είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων σε
Ευρωπαϊκές Σπουδές και Διαχείριση Περιβάλλοντος. Μιλάει άπταιστα Αγγλικά
και Γαλλικά. Δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων δικτύων
πεζοπορικών και ποδηλατικών διαδρομών στην Ελλάδα από το 2010. Έχει
αναπτύξει ή συμμετάσχει στην κατασκευή δικτύων στην Σκύρο, στις Σπέτσες,
στο Μαραθώνα, στη Σίφνο, στα Κύθηρα, στην Πάτμο, στην Αθήνα (Υμηττός)
και στη Δράμα. Έχει συνεργαστεί με την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και
Πολιτισμού, την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, το Κυθηραϊκό
Ίδρυμα Πολιτισμού και Ανάπτυξης, καθώς και με Ιδιωτικές Εταιρείες. Στις
συνεργασίες του συγκαταλλέγονται και οι Εκδόσεις Ανάβαση που εκδίδει τους
κορυφαίους πεζοπορικούς και ορειβατικούς χάρτες στην Ελλάδα. Από το 2012
είναι μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης.
Ασχολείται επίσης ενεργά με ορειβασία και αναρρίχηση καθώς και με τη
φωτογραφία.
Κάρολος Μέρλιν
Ο Κάρολος Μέρλιν είναι Οδηγός Μέσου Βουνού, Γραφίστας και Χαρτογράφος.
Μιλάει άπταιστα Αγγλικά και Γερμανικά. Ασχολείται με τουριστικές
επιχειρήσεις στην Τήνο, καθώς και με την υλοποίηση δικτύων πεζοπορικών
και ποδηλατικών διαδρομών. Γνωρίζει πολύ καλά τα περισσότερα
συμπλέγματα νησιών της Ελλάδας, και ιδιαίτερα την Τήνο, στη Σκύρο, στη
Σίφνο, στη Σύρο, στην Κύθνο και στο Μαραθώνα, όπου έχει συμβάλει στην
δημιουργία δικτύων μονοπατιών. Ασχολείται ενεργά με ορειβασία,
αναρρίχηση και θαλάσσια σπορ.
Επικοινωνία
Φοίβος Τσαραβόπουλος
Δαφνομήλη 48, 11471, Αθήνα
(+30) 69.37.66.83.38
fivo_t@yahoo.gr