this is original..;0

1. Pagsipi at dokumentasyon

2. Malaking katungkulan ng manunulat ng anumang akademikong
sulatin ang wastong pagkilala at pagtatala sa lahat ng mga
datos na ginagamit sa kanyang sulatin.
Nararapat na banggitin at ipakilala nang wasto sa mambabasa
ang anumang pinagmulan at ginamit na mga sanngunian sa
sulatin.
Napakahalagang kasanayan ang pagsipi at dokumentasyon
upang maiwasan ang plagiarism o pag-aangkin ng mga ideya
ng iba.

3. i] Ang Wastong Pagsipi

4. Sa komunikasyong pasalita o pagsulat,
kinakailngan maging maingat sa pagbabanggit
ng anumang pahayag na binibigkas o isinusulat
lalo na kung gumagamit ng hiram na pahayag
mula sa ibang tao.
Ang hindi pagsasaalang-alang ng wastong
pagsipi at panipi ay maaaring magbunga ng
krimeng plahiyo o plagiarism.

5. Mga Paraan ng Pagsipi

6. 1. Pagsiping pahulip [run in quotation]
Halimbawa:
Totoo ang sinabing niyang pahayag, “Ikaw ang nagkasala sa akin.”

7. 2. Pagsiping palansak
Halimbawa:
… Marahil, lahi ng mga Pilipino ay dapat mabatid ang mahalgang konsepto
ng ganitong tinuran ni Francisco Balagtas sa kanyang akdang Florante at Laura:
Sapagkat ang mundo’y bayan ng hinagpis,
Mamamaya’y sukat tibayan ang dibdib,
Lumaki sa tuwa’y walang pagtitiis,
Anong ilalaban sa dahas ng sakit?

8. 3. Ang pagsiping palansak ay maaring ding
gawing pahulip sa pamamagitan ng
pagbubuod ng pahayag.
Halimbawa:
Binigyang-linaw sa talumpati ni Dr. Garcia na mahalaga ang paggamit
ng Wikang Filipino bilang pangunahing midyum sa pagpapaliwanag ng mga
aralin sa klase upang “madaling maunawaan ang itinuturo at mapabuti ang
kalalabasan ng mga pagsusulit.”

9. 4. Maaari din namang sipiin ang orihinal na
talata at kung hindi naman kasama sa unang
bahagi ng talata sa pagsipi ay kanilang
maglagay ng ellipses.
Halimbawa ng orihinal na sipi:
Mahirap tanggapin ang pananaw ng arsobispo ng Lipa na labag sa utos ni Kristo
magkaroon ng liberal na Papa. Para na rin niyang sinabi na ang pagiging liberal mismo ay
kasalanan sa Diyos. Buti sana kung ang paksa ay limitado sa pagpayag ng bagong Papa sa,
halimbawa, abortion. ‘Yon ay pagpatay, na labag talaga sa Ten Commandments. Pero ang
liberalisasyon sa Simbahang Katoliko ay malawak na paksa. Kasama nito ang pagpayag sa pag-
aasawa ng mga pari o ang pag-ordain ng mga babaing pari – mga maaaring solusyon sa
pagbagsak ng bilang ng ministro ng Simbahan. Ito ba’y labag sa turo ni Kristo?
Halimbawa ng may kaltas ang talata:
… Pero ang liberalisasyon sa Simbahang Katoliko ay malawak na paksa. Kasama nito ang
pagpayag sa pag-aasawa ng mga pari o ang pag-ordain ng mga babaing pari – mga maaaring
solusyon sa pagbagsak ng bilang ng ministro ng Simbahan. Ito ba’y labag sa turo ni Kristo?

10. 5. Ginamit naman ang paraan ng paglalagom sa paraang
paraphrase kung saan ang isang napakahabang sipi o teksto ay
pinaikli subalit lubhang makahulugan upang madaling
maunawaan ng mambabasa. Nangangahulugan ito ng
pagbabago ng estruktura o pagbabago ng mga salita o pahayag
mula sa orihinal na teksto ngunit hindi dapat mabago ang
kahulugan o diwa ng mensahe nito.
Halimbawa ng orihinal na sipi:
Ang pagkakaiba-iba bilang isang diskarte sa pagtuturo ay nagtataguyod ng isang balanse sa pagitan ng istilo
ng estudyante at kakayahan ng estudyante. Ang kakaibang pagtuturo ay nagbibigay sa mag-aaral ng mga
pagpipilian para sa pagproseso at pagpasok sa nilalaman, at para sa pagtatayo ng bagong pag-aaral upang
umunlad sa academically.
Halimbawa ng may paraphrase:
Gumagamit ang mga guro ng pagtutukoy upang matulungan ang mga estudyante na matuto, na
nagpapahintulot sa guro na magkaloob ng mga aralin sa paraan ng pag-aaral ng bawat estudyante at
kasanayan sa bawat mag-aaral.

11. 6. Sa pagsipi naman ng liham, gumagamit ng panipi upang ikulong
ang liham sa bating pambungad nanggang sa huling salita. Katulad
sa karaniwang talata, nilalagyan ng pambukas na panipi ang bawat
simula ng talata sa liham. Samantala, ang mga pantulay na salitang
gaya ng ganito at sumusunod ay sinusundan ng tutuldok bago ang
isang palansak na sipi.
Halimbawa:
Ipaliwanag sa Resolusyon ng Senado Bilang 589 ang sumusunod:
Sapagkat, ipang-uutos ng Saligang Batas na ang wikang pambansa ng
pilipinas ay Filipino at ito ay dapat pagyabungin at pagyamanin.
Sapagkat, napakaraming produkto na inaangkat, iniluluwas, at ipinagbibili sa
Pilipinas na may instruksiyon sa paggamit at mahalagang impormasyon na
nalilimbang sa mga banyagang wika.
Halimbawa:
Ayon kay Secretary Bro. Armin Luistro, “Ang pagtatadhana ng K to 12 Kurikulum
ay pagdaragdag ng dalawang taon sa mas mataas na pag-aaral ng mga mag-aaral sa
Basic Education na higit na magiging komprehensibo ang mga araling pag-aaralan
tungo sa habambuhay na pagkatuto.”

12. Halimbawa:
Malinaw ang naging paninindigan ni G. Lacsamana sa kanyang sinabi:
Bilang isang mabuting tao, tungkulin ko ang pagkakaroon ng malinis na
pamumuhay at maging tapat sa paglilingkod dahil ang budhing walang dalahin ay
malinis ang konsesiya na nagdudulot ng kapanatagan. Kung ang lahat ng tao ay
magkakaroon ng ganitong panuntunan ay wala na marahil digmaan sa mundo.

13. 7. Sa pagsipi ng isang pahayag, ikinukulong ng
panipi ang pahayag at sa katapusan ng
pahayag ay ang gitling kasunod ang
pagbanggit ng taong pinagmulan ng pahayag
at petsa.
Halimbawa:
“Kaya nga ako ay nagpakadalubhasa sa pagtuturo ng Filipino upang maipamalas ko
ang nag-aalab na pagmamahal sa sariling bansa.”
-------- Catalina Santiago, 2016

14. 8. Sa ibang pagkakataon naman ay ikinulong
ng panipi ang pahayag at pagkatapos ay
sinusundan ng pagbanggit ng taong
nagpahayag at tuldok sa hulihan.
Halimbawa:
“Ako ang palaging inaasahang mag-ayos ng lahat ng gusot,” wika ni Binibining
Santiago.

15. 9. Hindi na kailangang baguhin o sundan ng
kuwit o tuldok ang pahayag kung ang siniping
pahayag naman ay nagtatapos sa tandang
pananong at padamdam.
Halimbawa:
“Ako na Pangulo ng Pilipinas! Bangyaga sa sarili kong bayan!”
Madamdaming pahayag ni Quezon.
Tinuran pa niya, “Paano ko masasabi sa mga tao ang iniisip ko’t
Nadarama kung magawa ko iyan ay kailangan ko ang isang interpreter
na sa maraming pangyayari’y sinasabi ang gusto niyang sabihin at hindi ang sinasabi
ko?”

16. 10. Sa paggamit ng panipi, maaaring
inihuhudyat din ang paggamit ng naiibang
himig na mapang-uyam sa paggamit ng isang
salita.
Halimbawa:
Napagkatuwaan nga ba ng mga mag-aaral na magbigay ng mga
Natatanging award sa kanilang masusungit na guro bilang “ Huwarang
Guro ng Taon?” Lahat ng mga maraming absent na guro ang nagwagi.

17. 11. Ginagamit din sa pagsipi ang
dalawahang panipi [double quotation
mark] at isahang panipi [single quotation
mark].
Halimbawa:
“Gabi-gabi ka nang lasing. Ano bang nagyayari sa iyo?” usisa ni Berto
sa kaibigan. “Hindi naman sa sinisiraan ko ang mga kapitbahay mo pero
pinagtsitsismisan ka nilang ‘Nakakabwisit na palaging lasing ang Marco na yan!’
Tuwing maririnig ko yun ay naiisip ko kung bakit ka nagkaganyan?”
Halimbawa:
“Huwag ka nang magkaila!” agad na sabi ni George. “Binida ni Ana sa akin
nakita ka niyang tinulungan mo ang matanda para tumawid.”
“Mabuti nga at tinulungan mo siya,’ ang sabi sa akin ni Ana.”
Bulalas ni George kay Ruel. “Huwag ka nang magkaila!”

18. Halimbawa:
“Nililinaw lang daw ni George kay Ruel, ‘Ang nakita ni Ana
sa pagtulong ni Ruel sa matanda, “Mabuti nga at tinulungan
niya” kaya tunay na kahanga-hanga ang ginawa niya.’ at nakita
rin ito ni Merly,” bida ni Iking kay Lucio.

19. 12.Kung usapan at diyalogo naman ang sinisipi, karaniwang
ikinukulong sa panipi ang pahayag ng isang tauhan lalo na
ang bahagi ng isang pinag-uusapan sa akdang
pampanitikan. Marami sa ganitong usapan ang mga
alamat, pabula, parabola, maikling kuwento, at nobela.
Tinatawag na diyalogo ang ganitong usapan sa isang dula
at ang paraan upang paghiwalayin ang mga pahayag sa
isa’t isa ng mga tauhan sa isang tagpo.
Halimbawa:
NANAY: Anak, salamat at dumating ka.
INA : Opo, nanay. Uuwi ako talaga lalo na sa iyong kalagayan ngayon.
ANAK: Ito na ang huling sandaling mayayakap kita sa oras na ito.
INA: ‘Nay! Natatakot ako … Paano na kayo? Kung mawawala ka? Inay …
NANAY: Ina, huwag kang matakot. Ipaubaya mo na ang lahat sa Kanya.

20. …………………………………………………
………………………………………..0……
…………………………………………………
…………………………………………………
………………………………….
Halimbawa:
Natatakot ako, Inay ---- usal ni Ina.
Huwag kang matakot. Ipaubaya nating ang lahat sa kanya
Magdasal ka! ------ Tumahimik ang anak at nanalangin
nang mataimtim
sa puso. Sumilay sa Kanya ang nagliliwanag na silahis ng araw.

21. …………………………………………………
………………………………………..0……
…………………………………………………
…………………………………………………
………………………………….ii] Dokumentasyon Gamit ang Estilo ng mga Sanggunian

22. …………………………………………………
………………………………………..0……
…………………………………………………
…………………………………………………
………………………………….Ang paraan ng pagdodokumento sa pananaliksik ay patuloy na
nagbabago mula sa dating kinagisnan hanggang sa kasalukuyan.
Sa ngayon, higit nang kilalang gamitin ang sanggunian
(bibliography) kaysa sa footnote (talababa).

23. …………………………………………………
………………………………………..0……
…………………………………………………
…………………………………………………
………………………………….
Ang Sanggunian ay listahan ng mga akdang ginamit mula sa sangguniang
aklat, pahayagan, magasin, at materyal na di-nailathala o nailathala para sa
natatanging sulatin o papel-pananaliksik.
Ang American Psychological Association (APA) at ang Modern
Language Assocoation (MLA)
-ay mga pandaigdigang samahang nagtataguyod ng
komprehensibong dokumentasyon ng mga ginamit na sanggunian ng
anumang uri ng papel-pananaliksik.

24. …………………………………………………
………………………………………..0……
…………………………………………………
…………………………………………………
………………………………….
Ang APA at ang MLA ang dalawang estilong ginagamit sa sanggunian.
Talasangguniang aklat [Bibliography]
Halimbawa ng estilong MLA:
Miedanar, Talene. The Secret Laws of Attraction (The Efforts Way to Get the Relationship
You Want ). New York City: Mc Graw Hill. 2008. print.
Halimbawa ng estilong APA:
Miedanar, Talene.(2008) The Secret Laws of Attraction (The Efforts Way to Get the
Relationship You Want ). New York City: Mc Graw Hill.

25. …………………………………………………
………………………………………..0……
…………………………………………………
…………………………………………………
………………………………….
Sa paggamit ng sanggunian mula sa web sites na pinaghanguan ng online materials,
isaalang-alang ang buong pangalan ng awtor, buong pamagat ng artikulo, pangalan ng
web site, petsa ng pagkakalathala, at ang Uniform Resource Locator (URL)
Sangguniang Electroniko
Halimbawa ng estilong MLA kasamang URL:
Miedanar, Talene. The Secret Laws of Attraction (The Efforts Way to Get the Relationship
You Want ). New York City: Mc Graw Hill. Web. 2008.
Halimbawa ng estilong APA kasamang URL :
Miedanar, Talene.(2008) The Secret Laws of Attraction (The Efforts Way to Get the
Relationship You Want ). Retrieved from https://www.w3schools.com.html. New York City: Mc
Graw Hill.

26. …………………………………………………
………………………………………..0……
…………………………………………………
…………………………………………………
………………………………….
Sangguniang Electroniko
Halimbawa ng Estilong APA:
Guiterrez, C. (creatore/performer). (2003). Uyayi: a collection of Philippines lullabies [CD].
Philippines: National Commision for Culture and the Arts.(APA)
Halimbawa ng Estilong MLA:
Uyayi: a collection of Philippines lullabies . Creatore/performer Chin-Chin Gutierrez.
Philippines: National Commision for Culture and the Arts. CD. (MLA)
Sa materyales na audio visual, dapat ilagay ang pangalan ng awtor, manunulat, nagtanghal, o
kung sino pamg responsable o lumikha sa nilalaman ng materyales, pamagat ng materyales,
nakasulat italiko, pangalan ng kompanyang naglathal, midyum na gamit, at petsa ng
pagkakaprodyus.