2. DIŞ TİCARET NEDİR?
Kâr elde etmek amacıyla gerçekleştirilen
uluslar arası ticarettir.
Dış ticaret alım satım işlemlerinin teslimi
açısından ithalat ve ihracat olmak üzere iki
şekilde gerçekleşir.
3. İHRACAT VE İTHALAT NEDİR?
İhracat (dışsatım), bir ülke sınırları içerisinde kişi
ve kuruluşlarca üretilen serbest dolaşımda
bulunan malların ve hizmetlerin başka ülkelere
satılması/gönderilmesi anlamına gelmektedir.
Makroekonomik açıdan, ihracat toplam talebin
bir parçasıdır.
4. İHRACAT VE İTHALAT NEDİR?
İthalat (dışalım) , başka ülkelerde üretilmiş
malların, ülkedeki alıcılar tarafından satın
alınmasıdır.
İhracatın karşıtıdır ve onunla birlikte bir ülkenin dış
ticaret dengesini oluşturur.
5. DIŞ TİCARETİN ÖNEMİ
Ülke ekonomisinin kalkınmasında ihracat
önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle ülkelerde
ihracatın artırılması, ithalatın azaltılması
önemli hedefler arasındadır.
6.
7. GÜMRÜK
Bir ülkenin giriş ve çıkışında ticari hareketlerin
denetim ve gözetiminin yapıldığı yer olarak
tanımlanır. Gümrük işlemlerinin en önemli
bölümünü dış ticaret işlemlerini yapan
işletmeler alır.Etik sorunların daha çok
gümrükle ilgili alanlarda görülmesi
nedeniyle gümrük açısından etiksel
sorunlara bakacağız
8. GÜMRÜK
Son yıllarda ülkenin dış ticaret hacmindeki
hızlı artışlar,gümrük müdürlüklerinin iş
hacmini de artırmış, ancak personel artış
oranı iş hacmindeki artışa göre sınırlı
kalmıştır.Bunun nedeni araştırıldığında birçok
etik sorunun ortaya çıktığını gördük.
9.
10. Çalışanların Mesleklerine Bakışı
Etik dışı davranışların ortadan kaldırılması ve
etiğe dayalı bir yönetim kültürünün
oluşturulabilmesi için, çalışanların mesleklerinden
memnuniyet duymaları ve çalıştıkları kurumla
ilgili kişisel ve toplumsal imajın olumlu olması
gerekir. Bu amaçla çalışanlara “bu kurumda
çalışmaktan memnun musunuz?” sorusu
sorulmuştur.
11. Ankete katılanların %52’si kurumda çalışmaktan dolayı
memnun olduklarını bildirmeleri anlamlıdır.
Çalışanların büyük kısmı kurumlarına bakış noktasında
olumlu tavır sergilemektedirler.Mesleğini seven ve
onun saygınlığını korumaya çalışan bir kamu
görevlisinin etik dışı davranışlardan kaçınması beklenir
12. Bu bağlamda da, gümrük çalışanlarına
mesleki bağlılıklarını ölçmek amacıyla “bugün
meslek seçimi yapıyor olsaydınız, gümrük
memurluğu mesleğini yine seçer miydiniz?”
sorusu yöneltilmiştir…
13. Çalışanların %66’sı bu soruya “hayır” yanıtı vermesi
oldukça dikkat çekicidir.
Bu iki soruya verilen cevaplar gösteriyor ki çalışanlar çalıştıkları
kurumdan memnun fakat mesleklerinden memnun değillerdir.
16. Rehberlik Ve Danışmanlık
Hizmetlerinin Yeterliliği
Vatandaşların kamu kurumlarındaki işlemlerini kendi başlarına
takip edememelerinin ve
dolayısıyla aracıya başvurmalarının en önemli nedeni, rehberlik
ve danışmanlık hizmetlerinin yetersiz olmasıdır.
Çalışanların rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin yeterlilik
düzeyini nasıl gördüklerini belirleyebilmek için. “Çalıştığınız
dairede, iş sahiplerinin görebileceği bilgilendirme panoları ile
işlemleri kolaylaştıran ve iş süreçlerini anlatan broşürler var
mı, varsa ne derece yeterlidir?” sorusu sorulmuştur.
17. Çalışanların %6’sı bilgilendirme araçlarını yeterli (biraz yeteri ve
kısmen yeterli cevaplarını da yeterli cevabına , %30’u yetersiz
bulmaktadır. Zaten, anketlerin uygulanması sürecinde yapılan
gözlemler sonucunda, gümrük müdürlüklerindeki bilgilendirme
araçları ile rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin pek yeterli
olmadığı kanaatine ulaşılmıştır
18. Ayrımcılığa Karşı Alınan Önlemler
Mevcut durumda, kurumun çalışanlarına yönelik
uygulamalarda eşitlik ilkesine uygun
davranıp davranmadığını belirleyebilmek için, çalışanlara şu
soru sorulmuştur:
“Kurumunuzun işe alım,kadın,erkek, terfi, yer
değiştirme ve lojman tahsisi gibi konularda, kurallar
tüm personele eşit uygulanmakta mıdır?”
19.
Ankete katılanların yarısından fazlası (%52), kurumun, işe alım, terfi
ve yer dağıtımında eşitlik ilkesine uygun davranmadığını ifade
etmiştir. Geriye kalan %41’lik kesim, bu tür konularda uygun
davrandığını düşünmektedir.
Son yıllarda diğer kamu kurumlarında olduğu gibi Gümrük
Müsteşarlığı’nda da memur alımları KPSS sınavı yolu ile olmaktadır.
Ayrıca, idari görevlerde bulunan personelin görevde yükselmeleri,
ilgili yönetmelik gereği sınavla olmaktadır. Buna rağmen, eşitlik
ilkesine uygun davranılmadığını düşünen personelin daha fazla
olabilmesi, ilginç bir sonuçtur.
22. Çalışanların Bakışıyla Kurumun İmajı
Etiğe dayalı bir örgüt kültürü, etik davranışların tüm
çalışanlarca benimsenmesiyle oluşturulabilir.Yolsuzlukların
önlenmesi ve etiğe uygun davranışların kurumda
yaygınlaşabilmesi için, yöneticilerin tüm çalışanlara örnek
olması gereklidir.
Bu kapsamda çalışanlara “kurum yöneticileri ve sıralı
amirleriniz tarafından yolsuzluğun önlenmesi ve etik
davranışların geliştirilmesine ne derece önceli
verilmektedir?” sorusu yöneltilmiştir.
23. Çalışanların yaklaşık yarısından fazlası (%53) yöneticilerin
yolsuzluğun önlenmesi ve etik davranışların geliştirilmesine
çok fazla öncelik verdiği görüşündedir. Yöneticilerin
çabasını yetersiz (az ve çok az) bulanların oranı ise (%15)
tir.
24. Vatandaşlar Açısından Kurumun İmajı
Kurumdaki etik dışı davranışların yaygınlık düzeyini
belirlemeye yönelik olarak vatandaşlara ilk olarak,
“sizce, gümrük müdürlüklerinde torpil
yaptırmadan veya görevlilere herhangi bir
menfaat sağlamadan iş yaptırmak mümkün
müdür?” sorusu yöneltilmiştir.
25. Ankete katılan vatandaşların %52’si, torpil yaptırmadan
veya görevlilere herhangi bir menfaat sağlamadan iş
yaptırmanın “kolay” veya “çok kolay” olduğunu
düşünmektedir.
26. Etik dışı davranışların yaygınlık düzeyini belirleme
amacıyla ikinci olarak vatandaşlara “sizce,
gümrük müdürlüklerinde yolsuzluk ve rüşvet ne
derece yaygındır?” sorusu sorulmuştur.
27. Ankete katılanların %32’isi gümrük müdürlüklerinde
yolsuzluk ve rüşvetin hiç olmadığını,%20’si çok az ve %26’sı
ise diğer kurumlar kadar olduğunu belirtmişlerdir.
Yolsuzluk ve rüşvetin “oldukça” ve “çok” yaygın olduğunu
düşünenlerin oranı ise %17’dir.
28. SONUÇ
Torpil yaptırmadan veya görevlilere herhangi bir
menfaat sağlamadan iş yaptırmanın “kolay” veya
“çok kolay” olduğunu düşünenlerin oranı (%52) ile
gümrük müdürlüklerinde yolsuzluk ve rüşvetin hiç
olmadığını veya çok az olduğunubelirtenlerin oranı
(%52) birbirine eşittir.Bu da rüşvet ve yolsuzlukların
hala devam ettiği sonucunu verir.
29. Gümrük Müdürlüklerinde Yolsuzluk
ve Rüşvet
• Memurların, vatandaşların işlerini yapma karşılığında menfaat
talep etmesi,
• Kurumda iş yaptıran vatandaşlardan gelen hediyeleri kabul
etmek,
• Vatandaşların iş sonunda kendi istekleri ile verdikleri bahşişleri
kabul etmek,
• Tanıdıkların ve diğer yakınların gümrük işlemlerini daha hızlı
yapmak,
• İş sahibi tarafından menfaat vaat edildiği takdirde, mesai saati
içerisinde yapılmasıgereken bir işi, mesai sonrası fazla çalışarak
bitirmek.
31. Etik Davranışları Üst Makama Bildirme
Türk idari kültüründe etik dışı davranışları üst makamlara iletme,
yani ihbarcılık (whistle blowing) hoş karşılanmamakta ve böyle
bir davranışta bulunan çalışanlar arkadaşları tarafından
dışlanmaktadır. Böyle bir kültürel ortam içinde, gerçekten de,
bir personelin,kurum içerisinde beraber çalıştığı ve belki de
yakın ilişki içinde bulunduğu bir iş arkadaşını ya da kendisiyle
ilgili kararlar verme durumunda olan amirinin ahlak dışı bir
eylemini gördüğünde, bu durumu ilgililere iletmeye karar
vermesi son derece zordur. Bu açıdan çalışanların yarısından
fazlasının bu eyleme sıcak bakması önemli bir sonuçtur.
32. Çalışanların etik dışı davranışları üst makamlara iletme
konusundaki tutumlarını belirlemek amacıyla, çalışanlara
“etik dışı bir davranışını üst makamlara iletir misiniz?”
sorusu yöneltilmiştir.
Çalışanların %31’i etik dışı davranışları hiçbir zaman üst
makamlara bildirmediklerini ifade etmişlerdir. Geriye kalan
%69’luk kesim ise farklı yoğunluklarda da olsa etik dışı
davranışları üst makamlara ilettiklerini belirtmişlerdir.
33. Kamu Görevlileri Etik Yönetmeliği’ne göre (md.10), kamu
görevlileri, hizmetten yararlananlara kötü davranamaz,
işi savsaklayamaz, çifte standart uygulayamaz ve taraf
tutamazlar.Bu maddeyi çalışanların bilmemesi ve
uygulamamasının en önemli nedeni etik konusundaki
eğitimin yetersiz oluşudur.
2001–2009 yılları arasında Gümrük Müsteşarlığı “etik
değerler ve davranış kuralları” başlıklı toplam 84 adet
seminer düzenlemiş ve bu seminerlere 4503 personel
katılmıştır. Fakat, etikle ilgili hizmet içi eğitimlerin
yeterliliğini kurumun yeniden düşünmesi
gerektirmektedir
34. Sonuç Olarak Etik Davranışların
Nedenleri
• Başka kurumlara göre, gümrükte çalışanların sosyal ve mali
haklarının az olması
• Çalışanların maaşlarının düşüklüğü ve yeterli mesai ücreti
almadan fazla çalışmaları
• İş yükünün fazlalığı
• Memurların, sorumluluğu fazla olan işlerin altına imza
atmaları
• Çalışma ortamının kötü olması
• Vatandaşların işlerini bir an önce yaptırmak istemeleri,
sıralarını beklememeleri
35. • Kurumun kamuoyundaki olumsuz imajının, herkesi bu
yönde hareket etmeye teşvik etmesi
• Siyasi baskı ve telkinler
• Kurumun işleyişinde iletişimin yetersizliği
• Bahşiş ve hediye gibi kültürel alışkanlıkların toplumda
yaygın olması
• Vatandaşların, haksız taleplerinin yerine getirilmesi için
etik dışı davranışı teşvik etmesi
• Gümrük müşavirleri ve aracıların varlığı
• Mevzuatın, etik dışı davranışları önlemekte yetersiz olması
• Kurum içi birimler arası yetki çatışması ve bilgi
paylaşımındaki aksaklıklar
36. • Kurumun denetim sisteminin yetersizliği
• Meslek ahlakı kurallarının ve diğer etik ilkelerin
bilinmemesi
• Gümrük işlemlerinin uzun sürmesi
• Etik değerlerin kurum personelince benimsenmemesi
38. • İnternet sitesinde etik başlığı altında bir modül
oluşturulması,
•Gümrük Personeli Davranış ve Dürüstlük İlkelerinin
11.09.2001 gün ve 27058 sayılı yazı ile teşkilata duyurulması,
• Etik eğitimi ile ilgili stratejik plan oluşturulması,
• Kurumda etik komisyonunun oluşturulması,
• Yolsuzluklarla mücadele, dürüstlük ve etik ilkeler
seminerleri ve etkinliklerinin düzenlenmesi,
• Kaçakçılık ihbar hattının oluşturulması.
39. • Gümrük Personeli Davranış ve Dürüstlük İlkelerinin 11.09.2001
gün ve 27058 sayılı yazı ile teşkilata duyurulması,
• 24.10.2007 tarihinde oluşturulan “Kolluk Etik İlkelerini”
etkinleştirmek için çaba gösterilmesi,
• 26–28 Eylül 2001 tarihinde İstanbul Deklarasyonunun
imzalanması (Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Gümrük İdareleri
Dürüstlük Prensipleri)
