कबाब समोसे के नुक्सानात

2. ÈGUÚ¹æÝï ¹éSG„GÈGUæÈGUÚ¹æÝï ¹éSG„GÈGUæÈGUÚ¹æÝï ¹éSG„GÈGUæÈGUÚ¹æÝï ¹éSG„GÈGUæÈGUÚ¹æÝï ¹éSG„GÈGUæ ç…¨Ýï ¹éÛæ ÐÚ »ÜU ¾æÚ ÎéÚêÎï ÐæÜU ÐÉGæ ¥ËHæã „¥GæHæ ©¨ ÐÚ Î¨ ÚãGì¹„ï´ ½ï…„æ ãñ J“““““ÜUÏææÏæ ¨ÜUÏææÏæ ¨ÜUÏææÏæ ¨ÜUÏææÏæ ¨ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï}ææï¨ï}ææï¨ï}ææï¨ï}ææï¨ï
ÜUï ÝévG¨ÜUï ÝévG¨ÜUï ÝévG¨ÜUï ÝévG¨ÜUï ÝévG¨GæÝæ„GæÝæ„GæÝæ„GæÝæ„GæÝæ„”””””
²ïã çÚ¨æHæ ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï ÜUï ÝévG¨GæÝæ„ï ÜUï ÝévG¨GæÝæ„ï ÜUï ÝévG¨GæÝæ„ï ÜUï ÝévG¨GæÝæ„ï ÜUï ÝévG¨GæÝæ„
àæñ¶ïG „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„, ÏææÝè» Îæ’±„ï
§SHæ}æè ãG…GÚ„ï ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ ¥Ïæê çÏæHæH
}æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè}æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè}æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè}æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè}æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè Ú…G±è ç…G²æ§ü
ÜUæ ãñ, ç…¨ï }æ…çH¨ï }æv„Ïæ„éH }æÎèÝæ}æv„Ïæ„éH }æÎèÝæ}æv„Ïæ„éH }æÎèÝæ}æv„Ïæ„éH }æÎèÝæ}æv„Ïæ„éH }æÎèÝæ Ýï ©Îêü }æï¢
àæ滥G ÈGUÚ}ææ²æ ãñ J}æ…çH¨ï „Úæç…}æ}æ…çH¨ï „Úæç…}æ}æ…çH¨ï „Úæç…}æ}æ…çH¨ï „Úæç…}æ}æ…çH¨ï „Úæç…}æ (Îæ’±„ïÎæ’±„ïÎæ’±„ïÎæ’±„ïÎæ’±„ï
§SHæ}æè§SHæ}æè§SHæ}æè§SHæ}æè§SHæ}æè) Ýï §¨ çÚ¨æHï ÜUæï çã‹Îè ÚS}æéH ¶G„ }æï¢
}æv„-Ïæ„éH }æÎèÝæ ¨ï àæ滥G ÜUÚ±æ²æ ãñ J
§¨ }æï¢ ¥xæÚ çÜU¨è …xæã ÜU}æèÏæïàæè Ðæ» „æï
}æ…çH¨}æ…çH¨}æ…çH¨}æ…çH¨}æ…çH¨ï „Úæçï „Úæçï „Úæçï „Úæçï „Úæç…}æ…}æ…}æ…}æ…}æ ÜUæï }æéœæGH¥G ÈGUÚ}ææ ÜUÚ ¨G±æÏæ
ÜU}æ槲ï J
ÚæçÏæ„Gæ:- }æ…çH}æ…çH}æ…çH}æ…çH}æ…çH¨ï „Úæ¨ï „Úæ¨ï „Úæ¨ï „Úæ¨ï „Úæççççç…}æ…}æ…}æ…}æ…}æ
(Îæ’±„ï §SHæ}æèÎæ’±„ï §SHæ}æèÎæ’±„ï §SHæ}æèÎæ’±„ï §SHæ}æèÎæ’±„ï §SHæ}æè)
}æv„-Ïæ„éH }æÎèÝæ}æv„-Ïæ„éH }æÎèÝæ}æv„-Ïæ„éH }æÎèÝæ}æv„-Ïæ„éH }æÎèÝæ}æv„-Ïæ„éH }æÎèÝæ
¥ãG}æÎ¥æÏææÎ¥ãG}æÎ¥æÏææÎ¥ãG}æÎ¥æÏææÎ¥ãG}æÎ¥æÏææÎ¥ãG}æÎ¥æÏææÎ JJJJJ ÈGUæïÝ:ÈGUæïÝ:ÈGUæïÝ:ÈGUæïÝ:ÈGUæïÝ: 0091 79-2539 11 68
Email: maktabahind@gmail.com
®
1

3. àààààæñ„GæÝæñ„GæÝæñ„GæÝæñ„GæÝæñ„GæÝ Hæ¶ ¨éS„è çÎHæ» ²ïã çÚ¨æHæ¶ ¨éS„è çÎHæ» ²ïã çÚ¨æHæ¶ ¨éS„è çÎHæ» ²ïã çÚ¨æHæ¶ ¨éS„è çÎHæ» ²ïã çÚ¨æHæ¶ ¨éS„è çÎHæ» ²ïã çÚ¨æHæ ÐêÚæ ÐÉ ÜUÚ ¥ÐÝè ¥æç¶GÚ„ ÜUæ |æHæ ÜUèç…²ï JHæ ÐêÚæ ÐÉ ÜUÚ ¥ÐÝè ¥æç¶GÚ„ ÜUæ |æHæ ÜUèç…²ï JHæ ÐêÚæ ÐÉ ÜUÚ ¥ÐÝè ¥æç¶GÚ„ ÜUæ |æHæ ÜUèç…²ï JHæ ÐêÚæ ÐÉ ÜUÚ ¥ÐÝè ¥æç¶GÚ„ ÜUæ |æHæ ÜUèç…²ï JHæ ÐêÚæ ÐÉ ÜUÚ ¥ÐÝè ¥æç¶GÚ„ ÜUæ |æHæ ÜUèç…²ï J
ÜUÏææÏæ ¨ÜUÏææÏæ ¨ÜUÏææÏæ ¨ÜUÏææÏæ ¨ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï ÜUï ÝévG¨GæÝæ„}ææï¨ï ÜUï ÝévG¨GæÝæ„}ææï¨ï ÜUï ÝévG¨GæÝæ„}ææï¨ï ÜUï ÝévG¨GæÝæ„}ææï¨ï ÜUï ÝévG¨GæÝæ„
ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÜUè ÈGU…GèH„ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÜUè ÈGU…GèH„ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÜUè ÈGU…GèH„ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÜUè ÈGU…GèH„ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÜUè ÈGU…GèH„
¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã ÜUï }æãGÏæêÏæ, ÎæÝæ» xæé²êÏæ, }æéÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏæ ÜUæ
ÈGUÚ}ææÝï ÚãG}æ„ çÝàææÝ ãñ, ç…¨ Ýï ²ïã ÜUãæ, ¨œæÚ çÈGUçÚà„ï »ÜU ã…GæÚ çÎÝ
„ÜU ©¨ ÜUï çH²ï ÝïçÜU²æ¢ çH¶„ï Úãïï¢xæï J (}æéË„GÜGU„GÝ ç}æÝH ãGÎè¨GèÝ çÈGUH }ææï’…}æéH ¥±¨„G, ç…ËÎ:1, ¨G-
ÈGUãGæ:82, ãGÎè¨G:235 ÎæÚéH çÈGURU, ¥G}ææÝ ±H }ææï’…}æéH ÜUÏæèÚ, ç…ËÎ:11, ¨G-ÈGUãGæ:165, ãGÎè¨G:11509, ÎæÚï »ãGì²æ©œæéÚæ¨éGH
¥GÚÏæè, ÏæñÚê„)
}æé¨Ë}ææÝ ÜUè |æHæ§ü ™æãÝæ ÜUæÚï ¨G±æÏæ ãñ}æé¨Ë}ææÝ ÜUè |æHæ§ü ™æãÝæ ÜUæÚï ¨G±æÏæ ãñ}æé¨Ë}ææÝ ÜUè |æHæ§ü ™æãÝæ ÜUæÚï ¨G±æÏæ ãñ}æé¨Ë}ææÝ ÜUè |æHæ§ü ™æãÝæ ÜUæÚï ¨G±æÏæ ãñ}æé¨Ë}ææÝ ÜUè |æHæ§ü ™æãÝæ ÜUæÚï ¨G±æÏæ ãñ
ãG…GÚ„ãG…GÚ„ãG…GÚ„ãG…GÚ„ãG…GÚ„ï ¨çIJÎéÝæ …ÚèÚ çÏæÝ ¥GÏÎéËHæã ÈGUÚ}ææ„ï ãñ¢, “}æñ¢ Ýï ãGé…GêÚ „æ…ÎæÚï
çÚ¨æH„ ¨ï §¨ Ïææ„ ÐÚ Ïæñ¥G„ ÜUè çÜU Ý}ææ…G ÜGUæ§}æ ÜUÚê¢xææ ¥æñÚ …GÜUæ„ ¥Îæ
ÜUÚê¢xææ ¥æñÚ ¥Gæ}æ }æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUè ¶GñÚwG±æãè¶GñÚwG±æãè¶GñÚwG±æãè¶GñÚwG±æãè¶GñÚwG±æãè ÜUÚê¢xææ (²æ’Ýè |æHæ§ü ™æãê¢xææ)” (¨GãGèãG }æéçSH}æ,
¨G-ÈGUãGæ:48, ãGÎè¨G:97) ¶éGÎ ÜUæï }æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUï ¶GñÚwG±æãæï¢ }æï¢ ¶ÐæÝï ¥æñÚ ¨G±æÏæ ÜU}ææÝï
ÜUï }æéÜGUg¨ …ÁGÏæï ÜUï „ãG„ Îé¥Gæ ÜUï ¨æƒ ¨æƒ ç¨G¤GãG„ }æ‹Î ÚãÝï ÜUï çH² ™‹Î }æ-ÎÝè ÈêUH}æ-ÎÝè ÈêUH}æ-ÎÝè ÈêUH}æ-ÎÝè ÈêUH}æ-ÎÝè ÈêUH
ÝÁGÚï ãGæç…GÚ çÜU²ï ãñ¢ J ¥xæÚ }æãG…G Î鋲æ ÜUè Ú¢xæèçݲæï¢ ¨ï HéyGÈGU ¥‹Îæï…G ãæïÝï ÜUï çH²ï „ÝÎéÚéS„
ÚãÝï ÜUè ¥æÚ…êG ãñ „æï çÚ¨æHæ ÐÉGÝæ ²ãè¢ }ææñÜGêUÈGU ÜUÚ Îèç…²ï ¥æñÚ ¥xæÚ ©G}Îæ ç¨G¤GãG„ ÜUï
…GÚè»G §GÏææ΄ ¥æñÚ ¨é‹Ý„æï¢ ÜUè ç¶GÎ}æ„ ÐÚ ÜGéUñ„ ãGæç¨GH ÜUÚÝï ÜUæ …GïãÝ ãñ „æï ¨G±æÏæ ÜU}ææÝï
ÜUè xæG-Ú…G ¨ï ¥ÓÀè ¥ÓÀè çÝIJ„ï¢ ÜUÚ„ï ãé» ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ¥æxæï ÏæçÉG²ï ¥æñÚ çÚ¨æHæ
}æéÜU}}æH ÐçÉG²ï :-
¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã ÚÏÏæéH §GÁG…G„ }æïÚè, ¥æÐ ÜUè, …é}Hæ ¥ãHï ¶GæÝÎæÝ ¥æñÚ ¨æÚè ©}}æ„ ÜUè
}æçxGÈGUÚ„ ÈGUÚ}ææ» J ã}æï¢ ç¨G¤GãG„ ± ¥GæçÈGUIJ„ ÜUï ¨æƒ ¥æñÚ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï }æ-ÎÝè }ææãGæñH}æ-ÎÝè }ææãGæñH}æ-ÎÝè }ææãGæñH}æ-ÎÝè }ææãGæñH}æ-ÎÝè }ææãGæñH
}æï¢ Úã„ï ãé» §SHæ}æ ÜUè ç¶GÎ}æ„ ÐÚ §çS„ÜGUæ}æ„ §GÝ沄 ÈGUÚ}ææ» JU¥ËHæã ã}ææÚè ç…S}ææÝè
Ïæè}ææçÚ²æ¢ ÎêÚ ÜUÚ ÜUï ã}æï¢ Ïæè}ææÚï }æÎèÝæÏæè}ææÚï }æÎèÝæÏæè}ææÚï }æÎèÝæÏæè}ææÚï }æÎèÝæÏæè}ææÚï }æÎèÝæ ÏæÝæ» J
ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï ¶æÝï ±æHï }æ鄱Á…ïã ãæï¢ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï ¶æÝï ±æHï }æ鄱Á…ïã ãæï¢ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï ¶æÝï ±æHï }æ鄱Á…ïã ãæï¢ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï ¶æÝï ±æHï }æ鄱Á…ïã ãæï¢ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï ¶æÝï ±æHï }æ鄱Á…ïã ãæï¢
Ïææ…GæÚÏææ…GæÚÏææ…GæÚÏææ…GæÚÏææ…GæÚ ¥æñÚ Îæ’±„æï¢ ÜUï ™ÅÐÅï ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï ¶æÝï ±æHï „±Á…æïã ÈGUÚ}æ滢 J ÜUÏææÏæÜUÏææÏæÜUÏææÏæÜUÏææÏæÜUÏææÏæ
¨}ææï¨ï¨}ææï¨ï¨}ææï¨ï¨}ææï¨ï¨}ææï¨ï Ïæï™Ýï ±æHï ©G}æê}æÝ ÜGUè}ææÜGUè}ææÜGUè}ææÜGUè}ææÜGUè}ææ {æï„ï Ýãè¢ ãñ¢ J ©Ý ÜUï ÏæÜGUæñH ÜGUè}ææ {æï ÜUÚ ÇæHï „æï ÜUÏææÏæ
¨}ææï¨ï ÜUæ …Gæ§ÜGUæ }æé„¥çSG¨GÚ}æé„¥çSG¨GÚ}æé„¥çSG¨GÚ}æé„¥çSG¨GÚ}æé„¥çSG¨GÚ ãæï„æ ãñ ! Ïææ…GæÚè ÜGUè}æï }æï¢ Ïææ’…G ¥±ÜGUæ„ v²æ v²æ ãæï„æ ãñ ²ïã
|æè ¨éÝ Hèç…²ï ! xææ² ÜUè ¥æïÛæÇGè¥æïÛæÇGè¥æïÛæÇGè¥æïÛæÇGè¥æïÛæÇGè ÜUæ çÀËÜUæ ©„æÚ ÜUÚ “ÏæÅ” }æï¢ ç„ËHèç„ËHèç„ËHèç„ËHèç„ËHè ÏæçËÜU ÜU|æè
„æï …}ææ ãé±æ ¶êGÝ…}ææ ãé±æ ¶êGÝ…}ææ ãé±æ ¶êGÝ…}ææ ãé±æ ¶êGÝ…}ææ ãé±æ ¶êGÝ ÇæH ÜUÚ }æàæèÝ }æï¢ Ð訄ï ãñ¢ §¨ „GÚãG ¨ÈGUïÎ ÏæÅ ÜUï ÜGUè}æï ÜUæ Ú¢xæ xææïà„ ÜUè
2

4. }ææçÝ‹Î xæéHæÏæèxæéHæÏæèxæéHæÏæèxæéHæÏæèxæéHæÏæè ãæï …æ„æ ãñ J Ïæ¨æ ¥±ÜGUæ„ ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï ±æHï ãGSÏæï …GÚêÚ„ ¥ÎÚÜU, Hã¨Ý ±xæGñÚæ
|æè ÜGUè}æï ÜUï ¨æƒ ãè çШ±æ Hï„ï ãñ¢ J ¥Ïæ §¨ ÜGUè}æï ÜUæï {æïÝï ÜUæ ¨é±æH ãè ÐñÎæ Ýãè¢ ãæï„æ, ©¨è ÜGUè}æï
}æï¢ ç}æ™ü }æ¨æHãGæ ÇæH ÜUÚ |æêÝ ÜUÚ ©¨ ÜUï ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï ÏæÝæ ÜUÚ ÈGUÚæïwG„ ÜUÚ„ï ãñ¢ J ãæïÅHæï¢ }æï¢ |æè
§¨è „GÚãG ÜUï ÜGUè}æï ÜUï ¨æHÝ ÜUæ ¥‹Îïàææ Úã„æ ãñ J xæ‹Îï ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï ±æHæï¢ ¨ï ÐÜUæïÇGïÐÜUæïÇGïÐÜUæïÇGïÐÜUæïÇGïÐÜUæïÇGï ±xæGñÚæ |æè Ý
çH²ï …滢 çÜU ÜUÇGæãè »ÜU ¥æñÚ „ïH |æè ±æïãè xæ‹Îï ÜGUè}æï ±æHæ J ¶GñÚ }æñ¢ ²ïã Ýãè¢ ÜUïã„æ çÜU
ãÚ xææïà„ Ïæï™Ýï ±æHæ §¨ „GÚãG ÜUÚ„æ ãñ ²æ ¶GéÎæ Ý wG±æS„æ ãÚ ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï ±æHæ Ýæ ÐæÜU ÜGUè}ææ ãè
§S„ï’}ææH ÜUÚ„æ ãñ J ²ÜGUèÝÝ ¶GæçH¨G xææïà„ ÜUæ ÜGUè}ææ |æè ç}æH„æ ãñ J ¥G…Gü ÜUÚÝï ÜUæ }æ‹àææ ²ïã ãñ çÜU
ÜGUè}ææ ²æ ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ïÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï ÜGUæçÏæHï §yG}æèÝæÝ }æé¨Ë}ææÝ ¨ï HïÝï ™æçã²ï¢ ¥æñÚ …æï }æé¨Ë}ææÝ »ï¨è ¥æïÀè ãG-
ÚÜU„ï¢ ÜUÚ„ï ãñ¢ ©Ý ÜUæï „æñÏææ ÜUÚ HïÝè ™æçã²ï J
ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï „GÏæèÏææï¢ ÜUè Ý…GÚ }æï¢ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï „GÏæèÏææï¢ ÜUè Ý…GÚ }æï¢ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï „GÏæèÏææï¢ ÜUè Ý…GÚ }æï¢ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï „GÏæèÏææï¢ ÜUè Ý…GÚ }æï¢ÜUÏææÏæ ¨}ææï¨ï „GÏæèÏææï¢ ÜUè Ý…GÚ }æï¢
ÜUÏææÏæ,ÜUÏææÏæ,ÜUÏææÏæ,ÜUÏææÏæ,ÜUÏææÏæ, ¨}ææï¨ï, ÐÜUæïÇGï, àææ}æè ÜUÏææÏæ, }æÀHè ¥æñÚ }æéxæGèü ±xæGñÚæ ÜUè „Hè ã駢ü ÏææïçŲæ¢,
ÐêçÚ²æ¢, ÜU™æïçÚ²æ¢, çÐÁG…Gï, ÐÚæÆï, ¥‹Çæ ¥æ}æHïÅ ±xæGñÚæ ã}æ ¶GêÏæ }æ…Gï Hï Hï ÜUÚ ¶æ„ï ãñ¢ J }æxæÚ
Ïæï …GÚÚ Ý…GÚ ¥æÝï ±æHè ²ïã ¶GS„æ ¥æñÚ ÜUÚæÚè çxæG…G滢 ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ ÜñU¨ï ÜñU¨ï }ææïãçHÜU
¥}Úæ…G çH²ï ãé» ãñ¢ §¨ ÜUæ àææ…Gæï ÝæçÎÚ ãè çÜU¨è ÜUæï §GË}æ ãæï„æ ãñ J „HÝï ÜUï çH²ï …Ïæ „ïH
ÜUæï ¶GêÏæ xæ}æü çÜU²æ …æ„æ ãñ „æï ç„GÏÏæè „ãGÜGUèÜGUæ„ ÜUï }æé„GæçÏæÜGU §¨ ÜUï ¥‹ÎÚ ÜU§ü Ýæ ¶Géàæ
xæ±æÚ ± ÝévG¨GæÝ Îïã }æægï ÐñÎæ ãæï …æ„ï ãñ¢, „HÝï ÜUï çH²ï ÇæHè …æÝï ±æHè ™è…G |æè Ý}æè
ÀæïÇG„è ãñ ç…¨ ÜUï ¨ÏæÏæ „ïH }æéà„§GH ãæï ÜUÚ ™Åæ¶G ™Åæ¶G ÜUæ àææïÚ }æ™æ„æ ãñ …æï çÜU §¨
ÜUï ÜUèç}æ²æ§ü ¥Á…Gæ ÜUè „æïÇGÈUæïÇG ÜUè ¥GHæ}æ„ ãñ ¥æñÚ §¨ ÜUï ¨ÏæÏæ çxæG…Gæ§ü ¥Á…Gæ ¥æñÚ
ç±Åæç}æ‹…G „Ïææã ãæï …æ„ï ãñ¢ J
“²æ ÚÏæ ! HÁ“²æ ÚÏæ ! HÁ“²æ ÚÏæ ! HÁ“²æ ÚÏæ ! HÁ“²æ ÚÏæ ! HÁGGGGG……………GGGGGæ„ï Ýzæ„ï Ýzæ„ï Ýzæ„ï Ýzæ„ï ÝzGGGGG¨æÝè ¨ï Ïæ™æ”¨æÝè ¨ï Ïæ™æ”¨æÝè ¨ï Ïæ™æ”¨æÝè ¨ï Ïæ™æ”¨æÝè ¨ï Ïæ™æ”
ÜUï ©‹Ýè¨ ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï „Hè ãé§ü ™è…Gæï¢ ¨ï ãæïÝï ±æHèÜUï ©‹Ýè¨ ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï „Hè ãé§ü ™è…Gæï¢ ¨ï ãæïÝï ±æHèÜUï ©‹Ýè¨ ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï „Hè ãé§ü ™è…Gæï¢ ¨ï ãæïÝï ±æHèÜUï ©‹Ýè¨ ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï „Hè ãé§ü ™è…Gæï¢ ¨ï ãæïÝï ±æHèÜUï ©‹Ýè¨ ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï „Hè ãé§ü ™è…Gæï¢ ¨ï ãæïÝï ±æHè 19 Ïæè}ææçÚ²æï¢Ïæè}ææçÚ²æï¢Ïæè}ææçÚ²æï¢Ïæè}ææçÚ²æï¢Ïæè}ææçÚ²æï¢
ÜUè çÝàææÝ ÎãèÜUè çÝàææÝ ÎãèÜUè çÝàææÝ ÎãèÜUè çÝàææÝ ÎãèÜUè çÝàææÝ Îãè
(1) ÏæÎÝ ÜUæ ±ÁGÝ ÏæÉG„æ ãñ (2) ¥æ¢„æï ÜUè Îè±æÚæï¢ ÜUæï ÝévG¨GæÝ Ðã颙æ„æ ãñ¢ (3)
§…æÏæ„ (ÐïÅ ÜUè ¨GÈGUæ§ü) }æï¢ xæÇGÏæÇG ÐñÎæ ãæï„è ãñ (4) ÐïÅ ÜUæ ÎÎü (5) }æ„Hè (6) ÜGñU ²æ
(7) §SãæH (²æ’Ýè ÐæÝè …ñ¨ï ÎS„) ãæï ¨ÜU„ï ãñ¢ (8) ™ÚÏæè ÜUï }æéÜGUæÏæHï }æï¢ „Hè ãé§ü ™è…Gæï¢
ÜUæ §S„ï’}ææH ç…G²æÎæ „ï…Gè ÜUï ¨æƒ ¶GêÝ }æï¢ ÝévG¨GæÝ Îïã ÜUæïHïSÅîæïH LDL ÏæÝæ„æ ãñ (9)
}æéÈGUèÎ ÜUæïHïSÅîæïH ²æ’Ýè HDL }æï¢ ÜU}æè ¥æ„è ãñ (10) ¶êGÝ }æï¢ HæïƒÇGï ²æ’Ýè …}æè ãé§ü
ÅéÜUçÇG²æ¢ ÏæÝ„è ãñ (11) ãæç…G}ææ ¶GÚæÏæ ãæï„æ ãñ (12) xæï¨ ãæï„è ãñ (13) ç…G²æÎæ xæ}æü ÜUÎæü
„ïH }æï¢ »ÜU …GãÚèHæ }æægæ “»RUæïHèÝ” ÐñÎæ ãæï …æ„æ ãñ …æï çÜU ¥æ¢„æï¢ }æï¢ ¶GÚæàæ ÐñÎæ ÜUÚ„æ
ãñ ÏæçËÜU (14) ÜUï‹¨Ú ÜUæ ¨ÏæÏæ |æè ÏæÝ ¨ÜU„æ ãñ (15) „ïH ÜUæï ç…G²æÎæ ÎïÚ „ÜU
xæ}æü ÜUÚÝï ¥æñÚ §¨ }æï¢ ™è…Gï¢ „HÝï ÜUï ¥G}æH ¨ï §¨ }æï¢ »ÜU ¥æñÚ ¶G„GÚÝæÜU …GãÚèHæ }æægæ “ÈUíè
ÚïçÇÜUË…G ” ÐñÎæ ãæï …æ„æ ãñ …æï çÜU çÎH ÜUï ¥}Úæ…G (16) ÜUï‹¨Ú (17) …æïÇGæï¢ }æï¢ ¨æïç…Gàæ
3

5. (18) çÎ}ææxæG ÜUï ¥}Úæ…G ¥æñÚ (19) …ËÎ ÏæéÉGæÐæ HæÝï ÜUæ ¨ÏæÏæ ÏæÝ„æ ãñ J
“ÈUíè ÚïçÇÜUË…G” Ýæ}æè ¶G„GÚÝæÜU …GãÚèHæ }æægæ ÐñÎæ ÜUÚÝï ±æHï }æ…GèÎ ¥æñÚ |æè
¥G±æç}æH ãñ¢ }æ-¨GHÝ • „}ÏææÜêUÝæïàæè • ã±æ ÜUè ¥æHêÎxæè (…ñ¨æ çÜU ¥æ…ÜUH ÍæÚæï¢
}æï¢ ãÚ ±vG„ ÜU}æÚæ Ïæ‹Î Ú¶æ …æ„æ ãñ Ý {êÐ ¥æÝï Îè …æ„è ãñ Ý „æ…Gæ ã±æ) • ÜUæÚ ÜUæ
{é¢±æ • »v¨ Úï X RAY • }ææ§RUæï ±ï± ¥æï±Ý • T.V. ¥æñÚ • ÜU}Œ²êÅÚ ÜUï SRUèÝ
ÜUè àæé¥G滢 • ÈGU…Gæ§ü ¨ÈGUÚ ÜUè „æÏæÜUæÚè (²æ’Ýè ã±æ§ü …ãæ…G ÜUæ àæé¥G滢 Èï¢UÜUÝï ÜUæ
¥G}æH)
¶G„GÚÝæÜU …GãÚ ÜUæ „æïÇG¶G„GÚÝæÜU …GãÚ ÜUæ „æïÇG¶G„GÚÝæÜU …GãÚ ÜUæ „æïÇG¶G„GÚÝæÜU …GãÚ ÜUæ „æïÇG¶G„GÚÝæÜU …GãÚ ÜUæ „æïÇG
¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã¥ËHæã Ýï §¨ ¶G„GÚÝæÜU …GãÚ ²æ’Ýè “ÈUíè ÚïçÇÜUË…G” ÜUæ „æïÇG |æè ÐñÎæ ÈGUÚ}ææ²æ ãñ
™éÝæ‹™ï ç…Ý ¨çÏ…G²æï¢ ¥æñÚ ÜUæ ÈUHæï¢ ÜUæ Ú¢xæ ¨Ï…G, …GÎü ²æ ÝæÚ¢…è ²æ’Ýè ¨é¶Gèü }ææ§H …GÎü ãæï„æ ãñ
²ïã §¨ ¶G„GÚÝæÜU …GãÚ ÜUæï „Ïææã ÜUÚ Îï„ï ãñ¢ §¨è „GÚãG ÜUï ÈUHæï¢ ¥æñÚ ¨çÏ…G²æï¢ ÜUæ Ú¢xæ ç…¨ ÜGUÎÚ
xæãÚæ ãæïxææ ©Ý }æï¢ ç±Åæç}æ‹…G ¥æñÚ }ææ’ÎÝè ¥Á…Gæ ÜUè ç}ævGÎæÚ |æè ç…G²æÎæ ãæï„è ãñ ±æïã §¨ …GãÚ ÜUæ
ç…G²æÎæ ÜGéUñ„ ÜUï ¨æƒ „æïÇG ÜUÚ„ï ãñ¢ J
„Hè ãé§ü ™è…Gæï¢ ÜUæ ÝévG¨GæÝ ÜU}æ ÜUÚÝï ÜUæ „GÚèÜGUæ„Hè ãé§ü ™è…Gæï¢ ÜUæ ÝévG¨GæÝ ÜU}æ ÜUÚÝï ÜUæ „GÚèÜGUæ„Hè ãé§ü ™è…Gæï¢ ÜUæ ÝévG¨GæÝ ÜU}æ ÜUÚÝï ÜUæ „GÚèÜGUæ„Hè ãé§ü ™è…Gæï¢ ÜUæ ÝévG¨GæÝ ÜU}æ ÜUÚÝï ÜUæ „GÚèÜGUæ„Hè ãé§ü ™è…Gæï¢ ÜUæ ÝévG¨GæÝ ÜU}æ ÜUÚÝï ÜUæ „GÚèÜGUæ
뾕뾕뾕뾕뾕2
Ïææ„æï¢ ÐÚ ¥G}æH ÜUÚÝï ¨ï „Hè ãé§ü ™è…Gæï¢ ÜUï ÝévG¨GæÝæ„ }æï¢ ÜU}æè ¥æ ¨ÜU„è ãñ : (1) ÜUÏææÏæ
¨}ææï¨ï, ÐÜUæïÇGï, ¥‹Çæ ¥æ}æHïÅ, }æÀHè ±xæñGÚæ „HÝï ÜUï çH²ï …æï ÜUÇæãè ²æ ÈUíæ§ü ÐõÝ §S„ï’}ææH çÜU²æ
…æ» ±æïã ÝæïÝ SÅèÜU (non stick) ãæï (2) „HÝï ÜUï Ïææ’Î »ÜU »ÜU ™è…G ÜUæï Ïæï ¶GéàÏæê çÅàæê ÐïÐÚ }æï¢
¥ÓÀè „GÚãG HÐïÅ çH²æ …æ» „æçÜU ÜéUÀ Ý ÜéUÀ „ïH …ÁGÏæ ãæï …æ» J
Ïæ™æ ãé±æ „ïH ÎæïÏææÚæ §S„ï’}ææH ÜUÚÝï ÜUæ „GÚèÜGUæÏæ™æ ãé±æ „ïH ÎæïÏææÚæ §S„ï’}ææH ÜUÚÝï ÜUæ „GÚèÜGUæÏæ™æ ãé±æ „ïH ÎæïÏææÚæ §S„ï’}ææH ÜUÚÝï ÜUæ „GÚèÜGUæÏæ™æ ãé±æ „ïH ÎæïÏææÚæ §S„ï’}ææH ÜUÚÝï ÜUæ „GÚèÜGUæÏæ™æ ãé±æ „ïH ÎæïÏææÚæ §S„ï’}ææH ÜUÚÝï ÜUæ „GÚèÜGUæ
}ææçãÚèÝ}ææçãÚèÝ}ææçãÚèÝ}ææçãÚèÝ}ææçãÚèÝ ÜUæ ÜUïãÝæ ãñ çÜU »ÜU ÏææÚ „HÝï ÜUï çH²ï §S„ï’}ææH ÜUÚÝï ÜUï Ïææ’Î „ïH ÜUæï ÎæïÏææÚæ
xæ}æü Ý çÜU²æ …æ» J ¥xæÚ ÎæïÏææÚæ §S„ï’}ææH ÜUÚÝæ ãæï „æï §¨ ÜUæ „GÚèÜGUæ ²ïã ãñ çÜU §¨ ÜUæï ÀæÝ ÜUÚ
ÚïÈUíè…ÚïÅÚ }æï¢ Ú¶ çÎ²æ …æ», çÏæxæGñÚ ÀæÝï ÈUíè…G }æï¢ Ý Ú¶æ …æ» J
ÈGU‹Ýï ç„GÏÏæ ²ÜGUèÝè Ýãè¢ÈGU‹Ýï ç„GÏÏæ ²ÜGUèÝè Ýãè¢ÈGU‹Ýï ç„GÏÏæ ²ÜGUèÝè Ýãè¢ÈGU‹Ýï ç„GÏÏæ ²ÜGUèÝè Ýãè¢ÈGU‹Ýï ç„GÏÏæ ²ÜGUèÝè Ýãè¢
„Hè„Hè„Hè„Hè„Hè ãé§ü ™è…Gæï¢ ÜUï ÝévG¨GæÝæ„ ÜUï „¥GËHéÜGU ¨ï }æñ¢ Ýï …æï ÜéUÀ ¥G…Gü çÜU²æ ±æïã }æïÚè ¥ÐÝè
Ýãè¢ „GÏæèÏææï¢ ÜUè „ãGÜGUèÜGU ãñ J ²ïã ©G¨êGH ²æÎ Ú¶Ýï ÜUï ÜGUæçÏæH ãñ çÜU ÈGU‹Ýï ç„GÏÏæ ¨æÚï ÜUæ ¨æÚæ
…G‹Ýè ãñ ²ÜGUèÝè Ýãè¢ J
“²æ ÚÏÏæï }æéSG„GÈGUæ ã}æï¢ }æÎèÝ„éH }æéÝñÚæ ÜUè Ýï’}æ„ï¢ Ý¨GèÏæ ÈGUÚ}æ攓²æ ÚÏÏæï }æéSG„GÈGUæ ã}æï¢ }æÎèÝ„éH }æéÝñÚæ ÜUè Ýï’}æ„ï¢ Ý¨GèÏæ ÈGUÚ}æ攓²æ ÚÏÏæï }æéSG„GÈGUæ ã}æï¢ }æÎèÝ„éH }æéÝñÚæ ÜUè Ýï’}æ„ï¢ Ý¨GèÏæ ÈGUÚ}æ攓²æ ÚÏÏæï }æéSG„GÈGUæ ã}æï¢ }æÎèÝ„éH }æéÝñÚæ ÜUè Ýï’}æ„ï¢ Ý¨GèÏæ ÈGUÚ}æ攓²æ ÚÏÏæï }æéSG„GÈGUæ ã}æï¢ }æÎèÝ„éH }æéÝñÚæ ÜUè Ýï’}æ„ï¢ Ý¨GèÏæ ÈGUÚ}ææ”
ÜUïÜUïÜUïÜUïÜUï 41 ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï çxæG…Gæ¥æï¢ ÜUï ÏææÚï }æï¢ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï çxæG…Gæ¥æï¢ ÜUï ÏææÚï }æï¢ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï çxæG…Gæ¥æï¢ ÜUï ÏææÚï }æï¢ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï çxæG…Gæ¥æï¢ ÜUï ÏææÚï }æï¢ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï çxæG…Gæ¥æï¢ ÜUï ÏææÚï }æï¢ 41 }æ-ÎÝè ÈêUH}æ-ÎÝè ÈêUH}æ-ÎÝè ÈêUH}æ-ÎÝè ÈêUH}æ-ÎÝè ÈêUH
(1) ™æõÜUHïÅ ¥æñÚ ç}æÆæ§²æ¢ ç…G²æÎæ ¶æÝï ¨ï Î梄 ¶GÚæÏæ ãæï …æ„ï ãñ¢ v²ê¢ çÜU ™èÝè ÜUï …GÚæü„
Î梄æï¢ ÐÚ ç™ÐÜU ÜUÚ }æwG¨Gê¨G …Úæ¨Gè}æ ÜUè ¥zG…Gæ§àæ ÜUæ ¨ÏæÏæ ÏæÝ„ï ãñ¢ (2) ÏæÓ™ï ™æõÜUHïÅ
ÜUï àæñÎæ§ü ãæï„ï ãñ¢ §Ý ÜUæï Ïæ™æÝæ …GÚêÚè ãñ J ™æõÜUHïÅ ²æ ©¨ ÜUè ЋÝè ÐÚ ™‹Î }æÚ„GÏææ ÜUæï§ü
4

6. ÜUÇG±è ™è…G ²æ ç}æ™ïZ ±xæGñÚæ Hxææ Îè …æ»¢ ç…¨ ¨ï ©Ý ÜUè ™æõÜUHïÅ ¨ï çÎH™SÐè ¶Gy}æ¶Gy}æ¶Gy}æ¶Gy}æ¶Gy}æ
ãæï …æ» (3) Ðíæï¨ï¨ ÜUÎæü çÅÝ ÐïÜU çxæG…Gæ¥æï¢ ÜUæï }æãGÈGêU…G ÜUÚÝï ÜUï çH²ï “¨æïçDz}æ
Ýæ§ÅîïÅ” Ýæ}æè ÜUï}æèÜUH ÇæHæ …æ„æ ãñ J §¨ ÜUæ }æé¨Ë¨H §S„ï’}ææH ¨Ú„GæÝ ÜUè xææ¢Æ
(CENCER TUMER) ÏæÝæ„æ ãñ (4) ¥æ§¨RUè}æ ÜUï »ÜU ÜUÐ (²æ’Ýè 210 }æèHè
HèÅÚ) }æï¢ 84 ç}æHè xæíæ}æ ÜUæïHïSÅîæïH ãæïïï„æ ãñ (5) 250 xæíæ}æ ÜUè Æ¢Çè Ïææï„H (ÜUæïHçÇî¢ÜU)
}æï¢ „ÜGUÚèÏæÝ ¨æ„ ™}}æ™ ™èÝè ãæï„è ãñ (6) ©ÏæHï ãé» ²æ |ææÐ (STEAM) }æï¢ ÐÜUæ» ãé»
¶æÝï ¥æñÚ ¨çÏ…G²æ¢ ç…G²æÎæ }æéÈGUèÎ ¥æñÚ …GêÎ ãÁG}æ ãæï„ï ãñ¢ (7) Ïæè}ææÚ …æÝ±Ú ÜUæ xææïà„
ÈêUÇ Ðæ暈GôÝxæ (FOOD POISONING) ¥æñÚ ÏæÇGè ¥æ¢„ ÜUï ÜUï‹¨Ú ÜUæ …GÚè¥Gæ ÏæÝ
¨ÜU„æ ãñ (8) ãGæÈGU ÈUíæ§ü ¥‹Çæ ¶æÝï ÜUï Ïæ…æ» ¥ÓÀè „GÚãG ÈUíæ§ü ÜUÚ ÜUï ¶æÝæ ™æçã²ï
¥æñÚ ¥æ}æHïÅ ©¨ ±vG„ „ÜU ÐÜUæ²æ …æ» …Ïæ „ÜU ¶éàÜU Ý ãæï …æ» (9) ¥‹Çæ ©ÏææHÝæ
ãæï „æï ÜU}æ ¥…G ÜU}æ ¨æ„ ç}æÝÅ „ÜU ©ÏææHæ …æ» (10) ¨ïÏæ, ™èÜêU, ¥æÇê, ¥æHê™æ,
§}Hêxæ, ¶èÚæ ±xæGñÚæ ÈUHæï¢ ÜUæï ÀèHï çÏæxæGñÚ ¶æÝæ }æéÈGUèÎ ãñ v²ê¢ çÜU çÀËÜUï }æï¢ Ïæïã„ÚèÝ
çxæG…Gæ§ü Úïàææ (ÈUæ§ÏæÚ) ãæï„æ ãñ J çxæG…Gæ§ü Úïàæï • ÏHÇ àæêxæÚ • ÏHÇ ÜUæïHïSÅîæïH • ÏHÇ
ÐíïàæÚ ÜU}æ ÜUÚ ÜUï • ÜGUÏ…G ¶æïH„ï ¥æñÚ • çxæG…Gæ ¨ï …GãÚèHï }æægæï¢ ÜUæï Hï ÜUÚ çÝÜUH
…æ„ï Ýè…G • ÏæÇè ¥æ¢„ ÜUï ÜUï‹¨Ú ¨ï Ïæ™æ„ï ãñ¢ (11) ÜUÎìÎê àæÚèÈGU, àæÜUÚ ÜGU‹Î,
™éÜGU‹ÎÚ, Å}ææÅÚ, ¥æHê ±xæGñÚæ ±xæGñÚæ çÀËÜUï ¨}æï„ ¶æÝæ ™æçã²ï, §Ý ÜUæ çÀËÜUæ ¶æ HïÝæ
}æéÈGUèÎ ãñ (12) ÜUæHï ™Ýæï¢ ÜUæ §S„ï’}ææH ç¨G¤GãG„ ÜUï çH²ï }æéÈGUèÎ ãñ J ©ÏæHï ãé» ãæï¢
²æ |æéÝï ãé» ©Ý ÜUï çÀËÜUï |æè ¶æ HïÝï ™æçã²ï¢ (13) »ÜU ãè ±vG„U }æï¢ }æÀHè ¥æñÚ Îê{
ÜUæ §S„ï’}ææH ÝévG¨GæÝ Îïã ãñ¢ (14) »ç‹ÅÏææ²æïçÅÜU Î±æ §S„ï’}ææH ÜUÚÝï ÜUï Ïææ’Î Îãè
¶æ HïÝæ ™æçã²ï J …æï …GÚêÚè ÏæïvÅïçÚ²æ ¶Gy}æ¶Gy}æ¶Gy}æ¶Gy}æ¶Gy}æ ãæï …æ„ï ãñ¢ ±æïã Îãè ¶æÝï ¨ï ÏæãGæH ãæï …æ„ï
ãñ¢ J (ãÚ §GHæ… „G…çÚÏæï ÜUæÚ „ÏæèÏæ ÜUï }æà±Úï ÜUï }æé„GæçÏæÜGU ÜUÚÝæ ™æçã²ï) (15) ¶æÝï
ÜUï ÈGUæñÚÝ Ïææ’Î ™æ² Æ‹Çè Ïææï„GH ÐèÝæ çÝ…Gæ}æï §ç‹ã…Gæ}æ ÜUæï }æé„¥GçSG¨GÚ}æé„¥GçSG¨GÚ}æé„¥GçSG¨GÚ}æé„¥GçSG¨GÚ}æé„¥GçSG¨GÚ ÜUÚ„æ ãñ, §¨
¨ï ÏæÎ ãÁG}æè ¥æñÚ xæï¨ ÜUè çàæÜU沄 ãæï ¨ÜU„è ãñ J (¶æÝæ ¶æÝï ÜUï „ÜGUÚèÏæÝ Îæï Íæ‹Åï
ÜUï Ïææ’Î »ÜU Îæï xHæ¨ ÐæÝè Ðè HïÝæ }æéÈGUèÎ ãñ) (16) ™æ±H ¶æÝï ÜUï ÈGUæñÚÝ Ïææ’Î
ÐæÝè ÐèÝï ¨ï ¶æ¢¨è ãæï ¨ÜU„è ãñ (17) xæêÎï ±æHï ÈUH (}æ-¨GHÝ ÐÐè„æ, ¥}ÚêÎ, ¨ïÏæ
±xæGñÚæ) ¥æñÚ Ú¨ ±æHï ÈUH (}æ-¨GHÝ }ææï¨}Ïæè, ¨¢xæ„Úæ ±xæGñÚæ) »ÜU ¨æƒ Ýãè¢ ¶æÝï
™æçã²ï¢ (18) ÈUHæï¢ ÜïU ¨æƒ ™èÝè ²æ ç}æÆæ§ü ÜUæ §S„ï’}ææH ÝévG¨GæÝ ÜUÚ„æ ãñ J (}æéwG„çHÈGU
ÈUHæï¢ ÜUè ÅéÜUçÇG²æ¢ ÜUÚ ÜUï ™æÅ }æ¨æHãGæ ÇæHÝï }æï¢ ãG-Ú… Ýãè¢ }æxæÚ ™èÝè Ý ÇæHè
…æ») (19) ÈUH ¥æñÚ ¨çÏ…G²æ¢ »ÜU ¨æƒ Ý ¶æ» …滢 (20) ¶èÚæ, ÐÐè„æ ¥æñÚ „ÚÏæê…G
¶æÝï ÜUï Ïææ’Î ÐæÝè Ý çÐ²æ …æ» (21) ¶æÝæ ¶æÝï ÜUï ¥æ{ï Íæ‹Åï ÐãHï ÈUH ¶æ HïÝæ
™æçã²ï, ¶æÝï ÜUï ÈGUæñÚÝ Ïææ’Î ÈUH ¶æÝæ }æéç…GÚïü ç¨G¤GãG„ ãñ (¥zG¨æï¨ ! ¥æ…ÜUH ¶æÝï
ÜUï ÈGUæñÚÝ Ïææ’Î ÈUH ¶æÝï ÜUæ Ú±æ… ãñ) (22) }æïÚï}æïÚï}æïÚï}æïÚï}æïÚï ¥æÜGUæ ¥æ’Hæ ãG…GÚ„ }ææñHæÝæ àææã
5

7. §}ææ}æ ¥ãG}æÎ Ú…Gæ ¶GæÝ çڱ沄 ÝvGH ÜUÚ„ï ãñ¢, “¶æÝï ¨ï ÐãHï „ÚÏæê…G ¶æÝæ
ÐïÅ ÜUæï ¶GêÏæ {æï Îï„æ ãñ ¥æñÚ Ïæè}ææÚè ÜUæï …ÇG ¨ï ¶¶¶¶¶GGGGGy}æy}æy}æy}æy}æ ÜUÚ Îï„æ ãñ J” (ÈGU„æ±æ Ú-…Gç±Ä²æ „wGÚè… àæéÎæ,
ç…ËÎ:5, ¨G-ÈGUãGæ:442 ± …æ}æï©GS¨xæGèÚ, ¨G-ÈGUãGæ:192, ãGÎè¨G:3212, ÎæÚéH ÜéU„éÏæéH §GçË}æIJæ ÏæñÚê„) (23) }æèÆè
çÇàæï¢, ç}æÆæ§²æ¢ ¥æñÚ }æèÆï }æàÚêÏææ„ ¶æÝï ¨ï ÜU}æ ¥…G ÜU}æ ¥æ{ï Íæ‹Åï ¨ï ÜGUÏH §S„ï’}ææH
çÜU²ï …滢, ¶æÝï ÜUï Ïææ’Î §Ý ÜUæ §S„ï’}ææH ÝévG¨GæÝ ÜUÚ„æ ãñ J (¥zG¨æï¨ ! }æèÆè çÇàæï¢
¥æ…ÜUH ¶æÝï ÜUï Ïææ’Î ¶æ§ü …æ„è ãñ¢) …±æÝè ãè ¨ï ç}æÆæ¨ ¥æñÚ ç™ÜUÝæãÅ ÜUæ §S„ï’}ææH
ÜU}æ ÜUÚ Îèç…²ï, ¥xæÚ }æ…GèÎ ç…G‹Îæ ÚãÝï }æï¢ ÜUæç}æ²æÏæ ãæï xæ», „æï ÏæéÉGæÐï }æï¢ ¨ãêH„
Úãïxæè (24) ©ÏæHè ãé§ü ¨Ï…Gè ¶æÝæ Ïæãé„ }æéÈUèÎ ãñ ¥æñÚ ²ïã …ËÎè ãÁG}æ ãæï„è ãñ (25) ¨Ï…Gè
ÜUï ÅéÜUÇGï ©¨è ±vG„U çÜU²ï …滢 …Ïæ ÐÜUæÝè ãæï¢, ÐãHï ¨ï ÜUæÅ ÜUÚ Ú¶ ÎïÝï ¨ï ©¨ ÜUï ÜGéUñ„
ÏæwGàæ ¥Á…Gæ ÚzG„æ ÚzG„æ …G滥G ãæï …æ„ï ãñ¢ (26) „æ…Gæ ¨çÏ…G²æ¢ ç±Åæç}æ‹…G, Ý}æçÜU²æ„ ¥æñÚ
}ææ’ÎçÝ²æ„ ±xæGñÚæ ÜUï ¥ã}æ ¥GÝæç¨GÚ ¨ï HÏæÚï…G ãæï„è ãñ¢ }æxæÚ ç…„Ýè ÎïÚ „ÜU Ú¶è Úãï¢xæè ©„Ýï
ãè ©¨ ÜUï ç±Åæ}æ‹…G ¥æñÚ }æéÜGUÃ±è ¥Á…Gæ …G滥G ãæï„ï ™Hï …æ»¢xæï çHãæ…Gæ Ïæïã„Ú ²ïãè ãñ çÜU
ç…¨ çÎÝ ¶æÝæ ãæï ©¨è çÎÝ „æ…Gæ ¨çÏ…G²æ¢ ¶ÚèÎï¢ (27) ¨çÏ…G²æ¢ ÐÜUæÝï }æï¢ ÐæÝè ÜU}æ ¨ï
ÜU}æ ÇæHÝæ ™æçã²ï v²ê¢ çÜU ÐæÝè ¨çÏ…G²æï¢ ÜUï ãG²æ„ ÏæwGàæ ¥Á…Gæ (ç±Åæç}æ‹…G) ¶è¢™ HïÝï ÜUè
¨HæçãGIJ„ Ú¶„æ ãñ (28) ¨çÏ…G²æ¢ }æ-¨GHÝ ¥æHê, àæÜUÚ ÜGU‹Î, xææ…Ú, ™éÜU‹ÎÚ ±xæGñÚæ
©ÏææHÝï ÜUï Ïææ’Î Ïæ™æ ãé±æ ÐæÝè ãÚçxæ…G ÈUï¢ÜUæ Ý …æ», ©¨ ÜUæï §S„ï’}ææH ÜUÚ HïÝæ ÈGUæ§Îï}æ‹Î
ãñ ©¨ }æï¢ „ÚÜUæçÚ²æï¢ ÜUï }æéÜGUÃ±è ¥Á…Gæ àææç}æH ãæï„ï ãñ¢ (29) ¨çÏ…G²æ¢ ç…G²æÎæ ¨ï ç…G²æÎæ 19
ç}æÝÅ }æï¢ ©ÏææH HïÝè ™æçã²ï ©Ý }æï¢ |æè çÏæ˶Gé¨Gê¨G ¨Ï…G Ú¢xæ ÜUè „ÚÜUæçÚ²æ¢ „æï 10 ç}æÝÅ ÜUï
¥‹ÎÚ ¥‹ÎÚ ™êËãï ¨ï ©„æÚ Hè …æ»¢ (30) ç…G²æÎæ ÎïÚ ÐÜUæÝï ¨ï ¨çÏ…G²æï¢ ÜUï ãG²æ„ ÏæwGàæ
¥Á…Gæ (ç±Åæç}æ‹…G) …G滥G ãæïÝï àæéÚê¥G ãæï …æ„ï ãñ¢ çÏæ˶GéG¨Gê¨G ç±Åæ}æèÝ ¨èç±Åæ}æèÝ ¨èç±Åæ}æèÝ ¨èç±Åæ}æèÝ ¨èç±Åæ}æèÝ ¨è ÜUæÈGUè Ýæ…éGÜU ãæï„æ
ãñ ç…G²æÎæ ÎïÚ ÐÜUæÝï ¨ï çÏæËÜéUH ¶¶¶¶¶GGGGGy}æy}æy}æy}æy}æ ãæï …æ„æ ãñ (31) „ÚÜUæÚè ²æ çÜU¨è çÜGUS}æ ÜUè çxæG…Gæ
ÐÜUæ„ï ±vG„U ¥æxæ ÎÚç}æ²æÝè ãæïÝè ™æçã²ï J §¨ ¨ï çxæ…Gæ ¥‹ÎÚ „ÜU ¥ÓÀè „GÚãG ÐÜU …æ»xæè
¥æñÚ H…Gè…G |æè ãæïxæè (32) ™êËãï ¨ï ©„æÚÝï ÜUï Ïææ’Î ÉvÜUÝ Ïæ‹Î Ú¶Ýæ ™æçã²ï §¨ „GÚãG |ææÐ
ÜUæ ¥‹ÎÚ ÚãÝæ ÐÜUÝï ÜUï ¥G}æH ÜUï çH²ï }æéÈGUèÎ ãñ (33) ÜUÓ™è ²æ ÐvÜUè ¨çÏ…G²æ¢ ÈUíè…G }æï¢
Ú¶è …æ ¨ÜU„è ãñ¢ (34) Hè}æê¢ ÜUè Ïæïã„ÚèÝ çÜGUS}æ ±æïã ãñ¢ ç…¨ ÜUæ Ú¨ ÚÜGUèÜGU (ЄHæ) ¥æñÚ
çÀËÜUæ »ÜU Î}æ ЄHæ ãæï, ¥Gæ}æ „GæñÚ ÐÚ ©¨ï ÜUæxæG…Gè Hè}æê¢ ÜUïã„ï ãñ¢ J Hè}æê¢ ÜUæï ¥æ}æ ÜUè „GÚãG
ÍææïHÝï ÜUï Ïææ’Î , ™æñÇGæ§ü }æï¢ ÜUæÅÝæ ™æçã²ï, §¨ ÜUï ÜU}æ ¥…G ÜU}æ ™æÚ ¥æñÚ ¥xæÚ …GÚæ ÏæÇGæ ãæï
„æï ¥æÆ8
ÅéÜUÇGï ÜUÚ Hèç…²ï §¨ „GÚãG çÝ™æïÇGÝï }æï¢ ¥æ¨æÝè Úãïxæè J Hè}æê¢ ÜUæ ÅéÜUÇGæ §¨ ÜGUÎÚ çÝ™æïÇGï¢
çÜU ¨æÚæ Ú¨ çÝ™ÇG …æ», ¥{êÚæ çÝ™æïÇG ÜUÚ ÈUï¢ÜU ÎïÝæ §SÚæÈGU ãñ (35) ÈUíè…G ¨ï çÝÜUæH ÜUÚ Æ‹Çæ
Hè}æê¢ Ïææ±™èü ¶æÝï }æï¢ ™êËãï ÜUï Ðæ¨ Ú¶ Îèç…²ï ²æ xæ}æü ÐæÝè }æï¢ ÇæH Îèç…²ï ²æ ÜUæÅ ÜUÚ xæ}æü
™æ±Hæï¢ ÜUï ЄèHï }æï¢ |æè Ú¶æ …æ ¨ÜU„æ ãñ J §¨ „GÚãG Ý}æü ãæï …æ»xææ ¥æñÚ Ú¨ Ïæ ¥æ¨æÝè çÝÜUH
¥æ»xææ (36) ÜUÓ™è ¨çÏ…G²æ¢ ¥æñÚ ¨HæÎ ¶æÝæ }æéÈGUèÎ ãñ çÜU ²ïã ç±Åæç}æ‹…G ¨ï |æÚÐêÚ, 稤GãG„
6

8. ÏæwGàæ ¥æñÚ ÜGUÏ…G ÜéUàææ ãæï„è ãñ J ¨æ§‹¨è „ãGÜGUèÜGU ÜUï }æé„GæçÏæÜGU ÐÜUæÝï ¨ï ¥v¨GÚ çxæG…Gæ§Ä²„
…G滥G ãæï …æ„è ãñ (37) „æ…Gæ ¨Ï…Gè ÜUæ §S„ï’}ææH ç…G²æÎæ }æéÈGUèÎ ãæï„æ ãñ J Ïææ¨è ¨çÏ…G²æ¢
ÝévG¨GæÝ ÜUÚ„è ¥æñÚ ÐïÅ }æï¢ xæï¨ |æÚ„è ãñ¢, ãæ¢ ¥æHê, Œ²æ…G, Hã¨Ý ±xæGñÚæ ƒæïÇïG çÎÝ Ú¶Ýï }æï¢ ãG-
Ú… Ýãè¢ (38) ¨Ï…Gè, ÈUH ¥æñÚ ¥Ýæ… }æï¢ }ææñ…êÎ çxæG…Gæ§Ä²„ ÜUæ “ãGæçÚ¨” (²æ’Ýè }æéãGæçÈGU…G)
©¨ ÜUæ çÀËÜUæ ãæï„æ ãñ çHãæ…Gæ ©Ý }æï¢ ¨ï …æï …æï ™è…G çÀËÜUï ÜUï ¨æƒ Ïæ ¥æ¨æÝè ¶æ§ü …æ
¨ÜU„è ãñ, ©¨ ÜUæ çÀËÜUæ Ýãè¢ ©„æÚÝæ ™æçã²ï J ç…¨ ÜUæ çÀËÜUæ Ïæãé„ ¨wG„ ãæï„æ ãñ ¥æñÚ
Ýãè¢ ¶æ²æ …æ„æ ©¨ ÜUè |æè ç¨GÈGüUUãËÜUè ¨è „ïã ±æïã |æè ¥æçãS„æ ¥æçãS„æ ©„æÚÝè ™æçã²ï J
çÀËÜUæ ç…¨ ÜGUÎÚ }ææïÅæ ©„æÚï¢xæï ©„Ýï ãè ç±Åæç}æ‹…G ¥æñÚ ÜGéUñ„ ÏæwGàæ ¥Á…Gæ …G滥G ãæï¢xæï
(39) ÐæõçHàæ çÜU²ï ãé» xæ‹Îé}æ, ™æ±H ¥æñÚ ÎæHæï¢ ÜUæ ¥æ…ÜUH §S„ï’}ææH ¥Gæ}æ ãñ, ¥æÅæ |æè
ÐæõçHàæ çÜU²ï ãé» xæ‹Îé}æ ãè ÜUæ ç}æH„æ ãñ, ÐæõçHàæ ÜUè ±…ã ¨ï ¥Ýæ… ÜUæ çxæG…Gæ§ü Úïàææ ¥æñÚ
§¨ ÜUè ªÐÚè „ïã …æï ç±Åæç}æ‹…G ¨ï |æÚÐêÚ ãæï„è ãñ ÏæÚÏææÎ ãæï …æ„è ãñ (40) }ææï¨}Ïæè, ¨¢xæ„Úæ
±xæGñÚæ ÜUæ }ææïÅæ çÀËÜUæ ©„æÚÝï ÜUï Ïææ’Î Ïæ™è ãé§ü ÏææÚèÜU ÛæËHè ¶æ Hèç…²ï (41) UãG…GÚ„ï
}ææñHæ» ÜUæ§Ýæ„, ¥GçHIJéH }æé„ü…Gæ¥GçHIJéH }æé„ü…Gæ¥GçHIJéH }æé„ü…Gæ¥GçHIJéH }æé„ü…Gæ¥GçHIJéH }æé„ü…Gæ àæïÚï ¶GéÎæ ÈGUÚ}ææ„ï ãñ¢ : ¥ÝæÚ ÜUï ÎæÝï ©¨
ÜUè ÛæËHè ÜUï ¨æƒ ¶æÝï ™æçã²ï¢ …æï ÎæÝæï¢ ÐÚ HÐÅè ãæï„è ãñ¢ ²ïã }æéÜGUÃ±è» }æï’Îæ (²æ’Ýè }æï’Îï
ÜUæï „GæÜGU„ ÎïÝï ±æHè) ãñ J („æÚè¶éH ¶GéHÈGUæ, ¨G-ÈGUãGæ:147, ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è)
¶æÝï ÜUè »ãG焲æ„Gæï¢ ÜUè çÝÚæHè }ææ’Hê}ææ„ ÜUï çH²ï ÈGñU…GæÝï ¨é‹Ý„ ÜUæ ÏææÏæ ÐïÅ ÜUæ ÜGéUzGHï }æÎèÝæ ÐÉG
Hèç…²ï J
»ÜU ™éÐ ¨æñ ¨é¶»ÜU ™éÐ ¨æñ ¨é¶»ÜU ™éÐ ¨æñ ¨é¶»ÜU ™éÐ ¨æñ ¨é¶»ÜU ™éÐ ¨æñ ¨é¶
„GæçHÏæï xæG}æï }æÎèÝæ ±
ÏæÜGUè¥G ± }æçxGÈGUÚ„ ±
Ïæï çãG¨æÏæ
…‹Ý„éH çÈGUÚÎæñ¨
}æï¢ ¥æÜGUæ ÜUæ ÐÇGæñ¨
12 àææ’ÏææÝéH }æé¥ÁG…G}æ ç¨Ýï 1427 çã…Úè
7